PRĄD WYSOKONAPIĘCIOWY
= HVPC (wysokonapięciowy prąd impulsowy)
= HVS ( stymulacja wysokonapięciowa)
-jednofazowy prąd impulsowy, charakteryzujący się występowaniem bliźniaczych impulsów o czasie trwania mniejszym od 0,1ms (100 mikrosekund);
-częstotliwość podwójnych impulsów mieści się w przedziale od 1 do200 Hz;
-bardzo krótki czas impulsów wymaga użycia wysokiego napięcia ( do 500 V), aby uzyskać odpowiednią wartość prądu wewnątrz tkanek (wartość szczytowa prądu - ok..2500mA, prąd średni osiąga wartość ok. 1,2-1,5mA);
Cechy prądu wysokonapięciowego:
-pozwala na uzyskanie relatywnie głębokiej penetracji w tkankach, bez niebezpieczeństwa powstania w skórze uszkodzeń elektrochemicznych;
-powstający w trakcie zabiegu prąd jest szybko rozpraszany w tkance - nie wpływa na zmianę pH w skórze;
-głębokość penetracji jest proporcjonalna do wartości szczytowej prądu oraz do przewodnictwa elektrycznego tkanek (dlatego oporność skóry należy zmniejszać przez zastosowanie podkładów pod elektrody zwilżonych w 0,5% roztworze soli kuchennej lub przez ogrzanie miejsca aplikacji).
Prąd wysokonapięciowy działa na:
-mięśnie szkieletowe
-nerwy obwodowe
bezpośrednio
-mięśnie gładkie \ lub przez autonomiczne
-gruczoły wydzielania wewnętrznego / włókna nerwowe
Cele stosowania stymulacji wysokonapięciowej:
-zmniejszenie bólu ostrego i przewlekłego
-przyspieszenie gojenia ran
-zmniejszenie napięcia mięśniowego
-resorpcja obrzęków
-miejscowa poprawa krążenia
-reedukacja mięśni
-wzmocnienie mięśni, ścięgien i więzadeł (np. po urazach)
Zasady wykonywania stymulacji wysokonapięciowej:
-do zabiegu używa się jednej lub kilku elektrod czynnych (o małej powierzchni) i jednej elektrody czynnej (o większej powierzchni);
-im bliższa odległość elektrody czynnej od biernej, tym mniejsza jest głębokość penetracji prądu;
-bardzo ważne jest, aby w czasie zabiegu powoli i płynnie zwiększać amplitudę prądu (woltaż)-gwałtowny wzrost dawki może być dla pacjenta bolesny;
-najczęściej stosowany jest jeden z poniższych sposobów emisji prądu:
♦ tryb ciągły- nieprzerwanie płynie prąd o określonej częstotliwości; wskazany do leczenia stanów ostrych
♦ tryb włączania- w czasie stymulacji prąd jest włączany i wyłączany pod elektrodami czynnymi (na 2,5 lub 5 lub 10 sekund);wskazany do leczenia obrzęku, bólu, stymulacji tkanki nerwowej;
♦ tryb modulowany- w czasie stymulacji prąd jest aplikowany w postaci pakietów modulowanych w amplitudzie w regularnych cyklach czasowych; wskazany do reedukacji mięśni lub ich wzmocnienia (ważne, aby czas ON:OFF wynosił przynajmniej 1:3, żeby zapobiec zmęczeniu mięśnia).
Efekt terapeutyczny HVS jest zależny bezpośrednio od częstotliwości podwójnych impulsów prądu:
♦ elektrogimnastykę i reedukację mięśni wykonuje się używając częstotliwości ok.100 Hz, przy reedukacji mięśni w chorobach CUN należy stosować niższe wartości -ok.15Hz, elektrodą czynną jest zawsze katoda;
♦ skurcze tężcowe mięśni można uzyskać stosując częstotliwość 15-20 Hz lub 70-110 Hz (gdy minął już stan ostry);
♦ działanie przeciwbólowe uzyskuje się dzięki zastosowaniu częstotliwości 70-110 Hz i intensywności zwiększanej do poziomu reakcji czuciowych (dolegliwości bólowe zmniejszają się poprzez mechanizmy „bramki kontrolnej” na poziomie rdzenia kręgowego), lub działając na punkty spustowe czy akupunkturowe (elektrodą czynną jest wówczas zawsze katoda) prądem o niskiej częstotliwości (ok.5 Hz) i wysokiej intensywności (zwiększa się wówczas wydzielanie endorfin);
♦ zwiększenie mikrokrążenia w następstwie pobudzenia nerwów autonomicznych zaobserwowano po HVS w niewielkim stopniu (po zastosowaniu częstotliwości 2Hz oraz 120Hz);
♦ zmniejszenie obrzęku po zabiegach elektrostymulacji wysokonapięciowej jest wyraźne, szczególnie w obrzękach pourazowych w stanie ostrym, ze względu na krótkotrwały efekt powinny być stosowane odpowiednio często; stosuje się częstotliwość 50-100 Hz; wykazano, że lepsza jest skuteczność katody jako elektrody czynnej; ( przesuwa proteiny o ładunku ujemnym z przestrzeni śródmiąższowej do światła naczyń - kataforeza);
♦ przyspieszenie gojenia się ran uzyskuje się poprzez zmniejszenie obrzęku, poprawę mikrokrążenia i potencjału elektrycznego w ranie, działanie bakteriostatyczne; stosuje się prąd 50-100 Hz, bez wywoływania skurczów mięśniowych (natężenie prądu w czasie aplikacji 0,5-1,0 mA), zabiegi wykonuje się 20-45 min. 1-2 razy dziennie.
Przeciwwskazania do HVS:
-jak do innych zabiegów elektroterapeutycznych (rozrusznik serca, nowotwory, ciąża, gorączka)
-nie jest skuteczne wykonywanie zabiegów HVS mięśni u pacjentów z uszkodzeniem nerwów obwodowych , z reakcją wskazującą na całkowite odnerwienie mięśnia.
Mikroprądy
= MENS (mikroamperażowa elektryczna stymulacja nerwów)
= LIDC (przerywany prąd stały o niskim natężeniu)
= Micro-TENS
-rodzaj prądu, który charakteryzuje się zastosowaniem natężenia mierzonego w mikroamperach (10-800 μA), występuje w postaci impulsowej jedno- lub dwukierunkowej, czas trwania impulsu 1-300 ms, częstotliwość 0,1-500Hz
-w czasie stymulacji nie jest więc on odczuwany przez pacjenta
Mechanizm działania MENS
◙ zwiększenie tempa gojenia ran i zrostu kości - mikroprądy przywracają biologiczną, elektryczną równowagę tkanek, niezbędną do procesów gojenia, bowiem ich natężenie jest zbliżone do wartości tzw. prądu uszkodzenia, który powstaje w tkankach po uszkodzeniu komórki w następstwie zmiany potencjału polaryzacyjnego błony komórkowej
◙ przyspieszenie regeneracji tkanek - zwiększa się bowiem produkcja ATP, synteza protein i aktywny transport aminokwasów.
Powyższy efekt leczniczy uzyskano stosując mikroprąd o natężeniu 10-200 μA, czas impulsu 200 ms lub dłuższy,częstotliwość 0,3-1,0 Hz.
◙ leczenie bólu ostrego i przewlekłego- mikroprąd usprawnia krążenie krwi w naczyniach włosowatych i przyspiesza rozpad kwasu mlekowego i substancji bólowych (np. bradykininy).
Zalecane parametry mikroprądu wówczas to-natężenie 300 μA lub wyższe, czas impulsu 1-50 ms, częstotliwość 200Hz lub wyższa.
W związku z powyższym działaniem zabieg MENS składa się zwykle z dwóch faz:
w celu uzyskania efektu przeciwbólowego ( czas trwania ok.15min.);
przyspieszenie gojenia tkanek (czas trwania 5-10 min.);
Elektrody płaskie układa się wokół miejsc zmienionych chorobowo, zabiegi wykonuje się codziennie przez 10 dni ( do 1,5 miesiąca). Fazę I można zastąpić TENS.
Zastosowanie MENS:
bóle w przebiegu zapalenia stawów, neuropatii cukrzycowej, fibromialgii, migrena,
dystrofie mięśniowe, stwardnienie rozsiane,
fobie, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, choroba dwubiegunowa.
Przeciwwskazania do stosowania MENS
-tak, jak innych form elektroterapii- MENS nie należy stosować u pacjentów z rozrusznikiem serca, w czasie infekcji, gorączkujących, u kobiet w ciąży;
- reakcje niepożądane - miejscowe pieczenie lub zaczerwienienie skóry, (dalsze zabiegi możliwe najczęściej po zmniejszeniu amplitudy mikroprądu).