1. Jurysdykcja krajowa:

jest to właściwość sądów danego państwa do załatwiania określonych spraw - musi zachodzić w każdej sprawie; wynika z powiązania danej sprawy z państwem polskim;

Elementy tworzące powiązanie noszą nazwę łączników i mogą mieć charakter podmiotowy lub przedmiotowy:

• podmiotowe - obywatelstwo polskie, miejsce zamieszkania w Polsce, miejsce pobytu w Polsce

• przedmiotowe - położenie rzeczy w Polsce, posiadanie majątku lub praw majątkowych w Polsce, otwarcie spadku w Polsce, powstanie zobowiązania w Polsce albo znajdowania się w Polsce miejsca wykonania zobowiązania;

Przepisy łączne (proces + nieproces) do jurysdykcji krajowej należą dwie kategorie spraw:

a - sprawy małżeńskie, ze stosunków między rodzicami a dziećmi oraz dotyczące przysposobienia

b - sprawy o prawa rzeczowe i o posiadanie dotyczące nieruchomości położonej w Polsce, ze stosunku najmu lub dzierżawy nieruchomości;

Przepisy w postępowaniu nieprocesowym - w sprawach o ubezwłasnowolnienie, o uznanie za zmarłego, o stwierdzenie zgonu, z zakresu opieki i kurateli i w sprawach spadkowych;

Jurysdykcja krajowa może być uregulowana inaczej niż w kpc - w umowach międzynarodowych których stroną jest polska a także rozporządzenia Rady UE w sprawie jurysdykcji;

Jurysdykcja fakultatywna - orzeczenie sądu państwa obcego w danej sprawie może mieć skuteczność na obszarze Polski czy to na mocy samego prawa czy też na mocy orzeczenia sądu polskiego o jego uznaniu bądź wykonalności;

Jurysdykcja wyłączna - orzeczenie sądu państwa obcego w danej sprawie nie może mieć na obszarze Polski tego rodzaju skuteczności - wyjątek - wyłączna jurysdykcja sądu polskiego nie stanowi przeszkody do uznania przez sąd polski orzeczenia sądu zagranicznego w sprawie niemajątkowej obywatela obcego jeżeli sąd ten był właściwy wg prawa ojczystego tego państwa;

Na ogół jurysdykcja krajowa ma charakter fakultatywny - wyłączna musi być przewidziana ustawą lub w umowie międzynarodowej;

Jurysdykcja konieczna - gdy określona sprawa nie podlega w świetle prawa rozpoznaniu w żadnym państwie a zainteresowany takim rozstrzygnięciem zamieszkuje w Polsce - przyjmuje się jurysdykcję polską mimo braku stosownego unormowania;

Jurysdykcja wynikająca z samego prawa - z ustawy lub z umowy międzynarodowej;

Jurysdykcja umowna - jurysdykcja ta możliwa jest tylko w sprawach rozpoznawanych w procesie; umowa pozytywna - ustanawiająca jurysdykcję sądów polskich; umowa negatywna - wyłączająca;

Utrwalenie albo ciągłość jurysdykcji - jurysdykcja krajowa istniejąca w chwili wszczęcia postępowania trwa nadal choćby jej podstawy odpadły w toku postępowania (art. 1097 kpc ) - wyjątek - gdy osoba przeciwko której wszczęto proces przestanie podlegać sądom polskim w toku postępowania ze względu na uzyskanie immunitetu jurysdykcyjnego - postępowanie ulega umorzeniu z urzędu (art. 1113 kpc );

Wyłączenie jurysdykcji krajowej może mieć miejsce z mocy prawa albo z mocy umowy i może się opierać na elemencie podmiotowym lub przedmiotowym;

Wyłączenie jurysdykcji krajowej z mocy prawa zwane jest w kpc zwolnieniem spod jurysdykcji - zwolnienie to polega na przyznaniu określonym osobom immunitetu jurysdykcyjnego i egzekucyjnego - osoby te nie mogą być pozywane przed sądy polskie;

Tymi osobami są:

• uwierzytelnieni w Polsce szefowie przedstawicielstw dyplomatycznych państw obcych

• osoby należące do personelu dyplomatycznego...

• inne osoby korzystające z immunitetów dyplomatycznych na mocy ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych

• członkowie rodzin osób wyżej wymienionych (wspólnota domowa)

Immunitet jurysdykcyjny nie ma zastosowania do:

a - spraw z zakresu prawa rzeczowego, dotyczącego prywatnego mienia nieruchomego położonego w Polsce (chyba że mienie jest w posiadaniu wymienionych wyżej osób w imieniu państwa wysyłającego lub odpowiedniej organizacji międzynarodowej

b - spraw dotyczących spadków

c - spraw dotyczących wszelkiego rodzaju zawodowej lub handlowej działalności tych osób wykonywanej przez nie w Polsce poza funkcjami urzędowymi;

Nie mogą być pozywani przed sądy polskie:

a - urzędnicy pełniący funkcje konsularne w imieniu państw obcych niezależnie od posiadanego obywatelstwa

b - cudzoziemcy będący pracownikami administracyjnymi i technicznymi przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych w Polsce lub członkowie personelu służby przedstawicielstw dyplomatycznych oraz inne osoby zrównane z nimi mocą ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych;

Jeżeli osoba korzystająca z immunitetu jurysdykcyjnego sama wytoczy powództwo przed sądem polskim, będzie podlegać jego jurysdykcji w stosunku do wszelkich powództw wzajemnych;

Immunitet jurysdykcyjny przysługuje zasadniczo obcemu państwu - ewolucja tej zasady w kierunku ograniczenia;

Immunitet egzekucyjny:

przeciwko określonym osobom nie może być prowadzona egzekucja przez polskie organy egzekucyjne; przysługuje on tym samym osobom które korzystają z immunitetu jurysdykcyjnego, chyba że chodzi o sprawy w których osoby te podlegają jurysdykcji sądów polskich;

Wyłączenie jurysdykcji krajowej na mocy umowy możliwe jest tylko co do spraw rozpoznawanych w procesie - w zakresie zobowiązań z umów podmioty prowadzące działalność gospodarczą mogą umówić się na piśmie o wyłączenie jurysdykcji sądów polskich na rzecz sądów państwa obcego, jeżeli zmiana jest skuteczna wg prawa tego państwa. Nie dotyczy to jednak spraw należących do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich;

Państwo wysyłające lub odpowiednia organizacja międzynarodowa może zrzec się immunitetu jurysdykcyjnego i egzekucyjnego w stosunku do osób korzystających z immunitetów;

Przedmiotowe wyłączenie jurysdykcji krajowej - na mocy ustawy - proces i nieproces oraz egzekucja; rozpoznaniu przez sądy polskie nie podlegają sprawy o prawa rzeczowe na nieruchomości i o posiadanie nieruchomości położonej za granicą;

Jurysdykcja krajowa stanowi jedną z przesłanek procesowych - jej brak sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy - wyjątek stanowi brak spowodowany negatywną umową o jurysdykcję sądów polskich - których sąd może wziąć pod rozwagę tylko na zarzut pozwanego, zgłoszony i należycie uzasadniony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy; skutki braku jurysdykcji kształtują się podobnie jak skutki niedopuszczalności drogi sądowej;

• w postępowaniu rozpoznawczym - pierwotny brak jurysdykcji powoduje odrzucenie pozwu albo wniosku, a brak następczy umorzenie postępowania;

• w postępowaniu egzekucyjnym o nadanie klauzuli wykonalności - odmowa nadania klauzuli

• właściwe postępowanie egzekucyjne - umorzenie postępowania;

Brak jurysdykcji powoduje niedopuszczalność rozpoznania sprawy przez sąd polski - niedopuszczalność drogi sądowej powoduje niedopuszczalność rozpoznania sprawy przez sąd powszechny;

Stosunek między jurysdykcją krajową albo dopuszczalnością drogi sądowej a właściwością sądu - właściwość jako główna przesłanka procesowa warunkuje swoim istnieniem możność oceny przez sąd czy w danej sprawie zachodzi dopuszczalność drogi sądowej względnie brak jurysdykcji krajowej;

Postępowanie toczące się przy braku jurysdykcji krajowej dotknięte jest nieważnością, która wywołuje takie same następstwa jak niedopuszczalność drogi sądowej - daje podstawę do uchylenia wydanego środka zaskarżenia;

2. Właściwość miejscowa, rzeczowa, funkcjonalna sądu:

właściwość sądu stanowi jedną z przesłanek procesowych i zajmuje w hierarchii tych przesłanek miejsce naczelne;

właściwość rzeczowa - oznacza zakres spraw które mogą rozpoznawać poszczególne sądy pierwszej instancji ale różnego rzędu; występuje gdy brak w państwie jednolitego sądu pierwszej instancji (sądy rejonowe i sądy okręgowe mogą rozpatrywać jako sądy pierwszej instancji);

Do właściwości sądów rejonowych przekazane są generalnie wszystkie sprawy cywilne z wyjątkiem spraw przekazanych do właściwości sądów okręgowych (art. 16 kpc )

Do właściwości rzeczowej sądów okręgowych należą sprawy:

a - o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe, oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o unieważnienie uznania dziecka i o rozwiązanie przysposobienia;

b - o ochronę praw autorskich i pokrewnych

c - o roszczenia wynikające z prawa prasowego

d - o prawa majątkowe - wartość sporu przewyższa 75.000 zł a w sprawach gospodarczych 100.000 zł oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami, spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, które należą do sądów rejonowych bez względu na wartość przedmiotu sporu, spraw o uzgodnienie treści ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym

e - o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni

f - istnienie członkostwa spółdzielni pracy oraz dotyczące wykluczenia z tej spółdzielni

g - o odszkodowanie za szkodę jądrową na terenie Polski

h - dla których jest wyłącznie właściwy jest Sąd Okręgowy w Warszawie

Ustawa przewiduje możność rozpoznania sprawy należącej do właściwości rzeczowej sądu rejonowego przez sąd okręgowy w dwóch wypadkach:

I - gdy przy rozpoznawaniu sprawy w sądzie rejonowym powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd ten może przekazać sprawę do rozpoznania sądowi okręgowemu - postanowienie o przekazaniu wymaga uzasadnienia;

II - sąd rejonowy może na wniosek pozwanego przekazać sprawę sądowi okręgowemu jeżeli pozwany wytoczył przeciwko powodowi przed tym sądem powództwo wpływające na roszczenie powoda bądź dlatego że ma z nim związek, bądź dlatego że roszczenia stron nadają się do potrącenia;

właściwość miejscowa - oznacza zakres spraw, które mogą rozpoznawać sądy poszczególnych okręgów sądowych; w procesie występują trzy rodzaje właściwości miejscowej - ogólna, przemienna i wyłączna;

° właściwość ogólna - powództwo powinno być wytoczone w sądzie pozwanego (okręg zamieszkania pozwanego); jeżeli pozwany nie ma zamieszkania w Polsce - właściwość ogólną określa się wg miejsca jego pobytu lub gdy nie jest znane lub nie leży w Polsce, wg ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce - powództwo przeciwko Skarbowi Państwa wytacza się wg siedziby odpowiedniej statio fisci;

° właściwość przemienna - w pewnych przewidzianych przez ustawę sporach powództwo może być wytoczone wg uznania powoda bądź przed sąd właściwości ogólnej, bądź przed inny sąd wskazany w ustawie - w przypadkach :

• powództwo o roszczenie alimentacyjne oraz o ustalenie ojcostwa i związane z tym roszczenia - wytoczyć wg miejsca zamieszkania osoby uprawnionej;

• powództwo o roszczenie majątkowe przeciwko przedsiębiorcy można wytoczyć przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład główny lub oddział, jeżeli roszczenie pozostaje w związku z działalnością tego zakładu lub oddziału - nie dotyczy spraw w których z mocy ustawy zastępstwo Skarbu Państwa wykonuje Prok. Gen.

• powództwo o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy - przed sąd miejsca jej wykonania;

• powództwo o roszczenie z czynu niedozwolonego wytoczyć można przed sąd, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę;

• powództwo o zapłatę należności za prowadzenie sprawy - sąd gdzie pełnomocnik sprawę prowadził;

• powództwo o roszczenie ze stosunku najmu lub dzierżawy nieruchomości wytoczyć można przed sąd miejsca położenia nieruchomości;

• powództwo przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku można wytoczyć przed sąd miejsca płatności;

• powództwo o roszczenie wynikające z umów ubezpieczenia można wytoczyć albo wg właściwości ogólnej albo przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania lub siedziby ubezpieczającego, ubezpieczonego, uposażonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia;

° właściwość wyłączna - w pewnych przewidzianych przez ustawę sprawach nie można wytoczyć powództwa przed sąd właściwości ogólnej a co za tym idzie i przemiennej, lecz należy je wytoczyć przed inny sąd wskazany w ustawie - właściwość ta jest przewidziana w następujących wypadkach:

-powództwo o własność lub inne prawo rzeczowe na nieruchomości jak również powództwo o posiadanie nieruchomości można wytoczyć wyłącznie przed sąd miejsca jej położenia - właściwość ta rozciąga się na roszczenia osobiste związane z prawami rzeczowymi i dochodzone łącznie z nimi przeciwko temu samemu pozwanemu

-powództwo z tytułu dziedziczenia, zachowku, jak również z tytułu zapisu, polecenia oraz innych rozporządzeń testamentowych wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić przed sąd miejsca w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część;

-powództwo ze stosunku członkostwa spółdzielni, spółki lub stowarzyszenia wytacza się wyłącznie wg miejsca ich siedziby;

-powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne zamieszkanie, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze stale przebywa; w braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd zamieszkania strony pozwanej a gdy i tej nie ma - wg miejsca zamieszkania powoda;

-powództwo ze stosunku między rodzicami a dziećmi - przed sąd zamieszkania powoda - jeżeli nie to wg właściwości ogólnej;

-powództwo o odszkodowanie przeciwko członkom organów oraz likwidatorom spółki z.o.o i spółki akcyjnej wytacza się wg miejsca siedziby spółki;

Powodowi służy wybór pomiędzy sądami jeżeli:

• uzasadniona jest właściwość miejscowa kilku sądów;

• powództwo wytacza się przeciwko kilku osobom dla których wg przepisów o właściwości ogólnej właściwe są różne sądy;

• nieruchomość której położenie jest podstawą oznaczenia właściwości sądu jest położona w kilku okręgach sądowych;

Ze względu na źródło określające właściwość miejscową rozróżnić należy właściwość ustawową, umowną i delegacyjną:

۰ ustawowa - określona przez ustawę

۰ umowna - określona umową stron - strony nie mogą w drodze umowy zmienić właściwości wyłącznej; umowa o właściwość (umowa prorogacyjna ) wymaga formy pisemnej

۰ delegacyjna - opiera się na orzeczeniu sądowym (gdy sąd właściwy nie może z powodu przeszkody rozpoznać sprawy lub podjąć innej czynności, sąd nad nim przełożony wyznaczy na posiedzeniu niejawnym inny sąd; w myśl kodeksu nie można na podstawie okoliczności sprawy ustalić właściwości miejscowej, SN na posiedzeniu niejawnym oznaczy sąd przed który należy wytoczyć powództwo; w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych sąd właściwy może na zgodny wniosek stron przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli przemawiają za tym względy celowości)

° właściwość funkcyjna - oznacza zakres czynności pełnionych przez dany sąd;

Sąd rejonowy - rozpoznawanie spraw w I instancji w granicach właściwości rzeczowej i miejscowej; przyjmowanie środków zaskarżenia od własnych orzeczeń i kontrola tych środków z punktu widzenia zachowania warunków dopuszczalności;

rozpoznawanie zażaleń na własne postanowienia w wypadkach wskazanych w art. 395 § 2 kpc;

udzielanie pomocy sądowej; zabezpieczanie dowodów mimo braku właściwości do rozpoznawania sprawy w wypadkach niecierpiących zwłoki, gdy postępowanie nie zostało jeszcze wszczęte i gdy jest to potrzebne do dochodzenia roszczenia za granicą;

przyjmowanie mimo braku właściwości do rozpoznania sprawy zgłaszanych ustnie oraz wniosków o zwolnienie od kosztów sądowych i o ustanowienie adwokata od stron mających miejsce zamieszkania w okręgu danego sądu;

przeprowadzenie postępowania pojednawczego;

wyznaczanie arbitrów oraz superarbitrów sądów polubownych;

Sąd okręgowy - rozpoznawanie w I instancji spraw w granicach właściwości rzeczowej i miejscowej oraz spraw przekazanych przez sąd rejonowy;

rozpoznawanie w drugiej instancji środków odwoławczych od orzeczeń sąd rejonowych;

przyjmowanie środków zaskarżenia od własnych orzeczeń wydanych w pierwszej bądź drugiej instancji i kontrola tych środków z punktu widzenia dopuszczalności;

przyjmowanie odpowiedzi na skargę kasacyjną od swoich wyroków;

rozpoznawanie zażaleń na własne postanowienia w wypadkach wskazanych w art. 395 § 2 kpc;

orzekanie o wyłączeniu sędziego sądu rejonowego w wypadku wskazanym w art. 52 § 1 kpc;

wyznaczenie sądu rejonowego do rozpoznania sprawy lub podjęcia innej czynności, gdy właściwy sąd rejonowy nie może rozpoznać sprawy lub podjąć danej czynności;

udzielanie pomocy sądowej na żądanie innych sądów i innych organów (w tym także zagranicznych)

Sąd apelacyjny - rozpoznawanie w drugiej instancji środków odwoławczych od orzeczeń sądów okręgowych wydanych w pierwszej instancji;

orzekanie o wyłączeniu sędziego sądu okręgowego jako sądu pierwszej instancji;

wyznaczenie sądu okręgowego do rozpoznania sprawy lub podjęcia innej czynności w pierwszej instancji, gdy właściwy sąd okręgowy nie może rozpoznać sprawy i podjąć danej czynności;

przyjmowanie środków zaskarżenia od własnych orzeczeń i kontrola tych środków z punktu widzenia dopuszczalności;

przyjmowanie odpowiedzi na skargę kasacyjną od swoich wyroków;

Sąd Najwyższy - rozpoznawanie zażaleń od postanowień i skarg kasacyjnych od wyroków sądu drugiej instancji oraz skarg o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnych orzeczeń;

rozstrzyganie zagadnień prawnych powstałych przy rozpatrywaniu środków odwoławczych przez sądy drugiej instancji i przez składy orzekające SN przedstawionych SN przez te sądy i składy;

przejmowanie do rozpoznawania spraw, w których powstały zagadnienia prawne przedstawione przez sądy drugiej instancji i rozpoznawanie związku z tym środków odwoławczych od orzeczeń sądów pierwszej instancji;

orzekanie o wyłączeniu sędziego sądu apelacyjnego albo sądu okręgowego jako drugiej instancji w wypadku wskazanym w art. 52 § 1 kpc;

wyznaczenie sądu apelacyjnego albo sądu okręgowego jako drugiej instancji do rozpoznania sprawy lub podjęcia innej czynności gdy właściwy sąd apelacyjny lub sąd okręgowy nie może rozpoznać sprawy lub podjąć danej czynności;

wyznaczenie sądu właściwego do wytoczenia powództwa jeżeli nie można takiego sądu ustalić w myśl kpc na podstawie okoliczności sprawy;

3. Czym różni się właściwość rzeczowa od funkcjonalnej?

Właściwość rzeczowa jest pojęciem ustawowym (podobnie jak miejscowa) natomiast właściwość funkcjonalna jest pojęciem doktrynalnym;

Właściwość rzeczowa oznacza zakres spraw które może rozpoznawać dany sąd zaś właściwość funkcjonalna oznacza zakres czynności pełnionych przez dany sąd;

Właściwość rzeczowa polega na podziale spraw rozpoznawanych przez sądy pierwszej instancji ale różnego rzędu - właściwość funkcjonalna dotyczy podziału funkcji i czynności procesowych w postępowaniu cywilnym pomiędzy sądami różnych instancji lub sądami równorzędnymi;

4. Prokurator - czy jest stroną? Jeżeli tak to kiedy i w jakim znaczeniu?

Stroną w znaczeniu procesowym może być gdy wytacza powództwo - czyli gdy jest powodem;

Jeżeli wytoczył powództwo na rzecz danego podmiotu to jest stroną w znaczeniu materialnym - gdy zaś wstąpi do procesu to będzie stroną w znaczeniu procesowym;

5. Koszty sądowe - zasady, funkcje, cele:

Są to koszty przypadające od uczestnika na rzecz sądu w związku z postępowaniem sądowym; ustawa o kosztach sądowych reguluje opłaty, wydatki, zwolnienie od kosztów sądowych, umarzanie, rozkładanie na raty i odraczanie terminu zapłaty należności sądowych;

Koszty egzekucji obejmują opłaty przewidziane w ustawie o kosztach sądowych oraz opłaty pobierane przez komornika i wydatki w toku egzekucji;

Koszty sądowe obejmują - opłaty i wydatki;

Do uiszczania kosztów sądowych obowiązana jest strona która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki;

Opłacie - podlega kierowane do sądu pismo, jeżeli przepis ustawy przewiduje jej pobranie; należy ją uiścić przy wniesieniu do sadu pisma podlegającego opłacie; sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma od którego nie została uiszczona należna opłata; pismo takie podlega zwrotowi względnie odrzuceniu;

• stała - w kwocie od 30 do 5000 zł pobiera się w sprawach o prawa niemajątkowe oraz we wskazanych w ustawie niektórych sprawach o prawa majątkowe niezależnie od wartości przedmiotu sprawy lub przedmiotu zaskarżenia;

• stosunkowa - w sprawach o prawa majątkowe wynosi ona 5% wartości przedmiotu sprawy lub przedmiotu zaskarżenia jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100.000 zł;

• podstawowa - w kwocie 30 zł pobiera się w sprawach w których przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej - nie stosuje się w postępowaniu wieczystoksięgowym i rejestrowym;

• tymczasowa - (od 30 do 1000 zł) - pobiera się od pisma w sprawie o prawa majątkowe w której wartości przedmiotu sprawy nie da się ustalić w chwili wszczęcia postępowania; w takim razie w orzeczeniu kończącym postępowanie w pierwszej instancji sąd określa wysokość opłaty ostatecznej która jest opłatą stosunkową obliczoną od wartości przedmiotu sporu ustalonej w postępowaniu lub określoną przez sąd w kwocie do 5000 zł;

• kancelaryjna - pobierana od wniosku o wydanie na podstawie akt dokumentu;

Wydatki - koszty podróży strony zwolnionej od kosztów sądowych związanych z nakazem osobistego stawiennictwa, zwrot kosztów podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków, wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony;

Sąd z urzędu zwraca ¾ opłaty od pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji, jeżeli w toku postępowania sądowego zawarto ugodę przed mediatorem;

Zasady ponoszenia kosztów postępowania w procesie:

• zasada odpowiedzialności za wynik postępowania - strona która przegrała proces obowiązana jest zwrócić koszty poniesione przez przeciwnika;

• zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów - gdy każda ze stron częściowo przegrała proces i każda strona zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty innej wysokości, w takim przypadku wzajemne należności stron ulegają kompensacji do wysokości należności niższej, w rezultacie jedna ze stron obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi nadwyżkę;

• zasada wzajemnego zniesienia kosztów - gdy każda ze stron częściowo przegrała proces i każda strona zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty tej samej wysokości w taki przypadku wzajemne należności stron ulegają kompensacji; wzajemne zniesienie kosztów następuje także w razie zawarcia ugody jeżeli strony w ugodzie nie postanowiły inaczej oraz w razie umorzenia postępowania stanowiącego tzw. upadek instancji;

• zasada słuszności - w uzasadnionych przypadkach strona przegrywająca ma obowiązek zwrotu przeciwnikowi tylko części kosztów;

• zasada zawinienia - zwrot kosztów należy się pozwanemu mimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał powództwo przy pierwszej czynności procesowej; niezależnie od wyniku sprawy sąd może nałożyć na stronę lub interwenienta ubocznego obowiązek zwrotu kosztów wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem; sąd może zasądzić od świadka, biegłego, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego, po ich wysłuchaniu, zwrot kosztów wywołanych ich rażącą winą;

• zasada kosztów niezbędnych - zwrotowi podlegają tylko koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony

Funkcje:

a - odnosząca się do samego postępowania - polega na oddziaływaniu kosztów na decyzje zainteresowanych podmiotów co do wszczęcia postępowania i podejmowania w jego toku określonych czynności;

b - społeczna - wpływ jaki koszty postępowania wywierają na życie społeczne w sensie pozytywnym (przeciwdziałanie pieniactwu) jak i negatywnym (utrudnienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości)

c - fiskalna - ponoszenie tych kosztów przez uczestników postępowania kompensuje w określonym zakresie wydatki ponoszone przez Skarb Państwa na utrzymanie i działalność organów wymiaru sprawiedliwości;

6. Sprostowanie protokołu:

Z przebiegu posiedzenia jawnego protokolant pod kierunkiem przewodniczącego spisuje protokół; protokół podpisuje protokolant i przewodniczący; uczestnicy mogą żądać sprostowania lub uzupełnienia protokołu, nie później jednak jak na następnym posiedzeniu, a jeśli idzie o protokół rozprawy po której zamknięciu nastąpiło wydanie wyroku - dopóki akta sprawy znajdują się w sądzie, tj. nie zostały przedstawione sądowi wyższego rzędu w związku z wniesieniem środka zaskarżenia albo zwrócone przez sąd wyższej instancji sądowi niższej instancji po zakończeniu postępowania odwoławczego;

wniosek o sprostowanie protokołu rozstrzyga przewodniczący zarządzeniem od którego uczestnicy mogą odwołać się do sądu w terminie tygodniowym od doręczenia zarządzenia;

7. Załącznik do protokołu:

w toku posiedzenia wnioski, oświadczenia, uzupełnienia i sprostowania wniosków i oświadczeń można zamieścić w załączniku do protokołu;

jeżeli stronę zastępuje adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy lub Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, przewodniczący może żądać złożenia takiego załącznika w wyznaczonym terminie;

8. Termin, przywrócenie terminu:

Termin oznacza: okres (do dokonania czynności postępowania lub okres jaki musi względnie może upłynąć między zawiadomieniami o dacie czynności postępowania a tą datą) lub datę (czas, dzień czynności postępowania);

Termin może być terminem do dokonania czynności organu procesowego (terminy instrukcyjne - zachowanie tego terminu nie jest warunkiem skuteczności czynności - czynność dokonana po upływie tego rodzaju terminu jest skuteczna) bądź dokonania czynności uczestnika postępowania a niekiedy innej osoby (osoby trzeciej) - tutaj są to terminy ustawowe (przewidziane w ustawie - termin zawity; bieg terminu zaczyna się z chwilą wskazaną w ustawie) lub sądowe (wyznaczone przez organ procesowy albo egzekucyjny - może być wydłużony lub skrócony zarządzeniem przewodniczącego; bieg terminu rozpoczyna się od ogłoszenia postanowienia albo zarządzenia wyznaczającego termin - gdy jest doręczane to od doręczenia); Termin umowny - wchodzi w grę w razie zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron - mogą oznaczyć termin zawieszenia (nie może być krótszy niż 3 miesiące i dłuższy niż 3 lata);

Zawieszenie postępowania - bieg terminu ulega przerwaniu (po podjęciu terminy biegną od początku) nie dotyczy to zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron albo wskutek ich niestawiennictwa lub niemożności nadania postępowaniu dalszego biegu;

Nie ma wpływu na bieg terminu ustawowego (biegną dalej); Bieg terminów sądowych ulega wstrzymaniu - terminy zaczynają biec dalej z chwilą podjęcia postępowania;

° Przywrócenie terminu - w razie uchybienia terminu do dokonania czynności uczestnika postępowania sąd może na wniosek uczestnika przywrócić termin;

Wniosek o przywrócenie terminu musi odpowiadać warunkom formalnym, dopuszczalności i zasadności;

warunki formalne - warunki pisma procesowego, uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek, jednoczesne dokonanie czynności do której odnosi się termin;

warunki dopuszczalności - przywracalny charakter terminu, ujemne dla wnioskodawcy skutki uchybienia terminu, legitymacja do złożenia wniosku, złożenie wniosku w przepisowym terminie (należy zgłosić w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu), aktualność czynności do której odnosi się termin ze względu na stan postępowania (dopuszczalny jest wniosek o przywrócenie terminu do dokonania takiej czynności która może być dokonana w danym stanie postępowania) - brak któregokolwiek z tych warunków powoduje że sąd wniosek odrzuca;

warunki zasadności wniosku - jest brak winy wnioskodawcy w uchybieniu terminu (niezachowanie terminu powoduje oddalenie wniosku); zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje postępowania w sprawie ani wykonania orzeczenia (sąd może wstrzymać);

Rozpoznanie wniosku musi nastąpić na rozprawie - w razie uwzględnienia sąd może natychmiast przystąpić do rozpoznania sprawy; wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia środka zaskarżenia od orzeczenia ma cechy nadzwyczajnego środka zaskarżenia;

9. Przewodniczący - kiedy jako przewodniczący kiedy jako sąd?

10. Rodzaje wyroków:

pełny - rozstrzygający o całości powództwa a jeżeli było wytoczone powództwo wzajemne także o całości tego powództwa - całość wszystkich zgłoszonych w powództwie roszczeń; albo w całości uwzględnia albo w całości powództwo oddala albo częściowo powództwo uwzględnia a w pozostałej części oddala;

częściowy - jest to wyrok rozstrzygający o części powództwa; sąd może wydać wyrok częściowy:

• jeżeli do rozstrzygnięcia nadaje się tylko część żądania lub niektóre z żądań pozwu, co dotyczy również powództwa wzajemnego;

• jeżeli zostały wyjaśnione tylko niektóre roszczenia objęte powództwem (wypadki kumulacji roszczeń)

• jeżeli zostało wyjaśnione tylko powództwo główne albo tylko powództwo wzajemne;

o pozostałej części sprawy sąd orzeka wyrokiem końcowym;

wstępny - to wyrok uwzględniający powództwo co do samej zasady - przy powództwach o świadczenia pieniężne albo dotyczące innych rzeczy zamiennych; dwa zagadnienia zasada (czy się należy) i wysokość (ile się należy) - rozstrzygnięcie co do zasady stanowi przesłankę możności rozstrzygnięcia co do wysokości; wyrok rozstrzygający co do wysokości jest wyrokiem końcowym;

łączny - wyrok wydany w razie połączenia przez sąd kilku spraw do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia;

deklaratywny - wyrok stwierdzający istnienie określonego stanu prawnego (np. wyroki ustalające);

konstytutywny - wyrok zmieniający stan prawny - tworzy, zmienia albo znosi stosunek prawny lub prawo;

kontradyktoryjny - wyrok niebędący wyrokiem zaocznym;

zaoczny - gdy zachodzą łącznie 3 przesłanki: pozwany nie stawił się na rozprawę albo mimo stawiennictwa nie bierze w niej udziału; pozwany nie złożył w sprawie żadnych wyjaśnień; pozwany nie zgłosił wniosku o przeprowadzenie rozprawy w jego nieobecności;

wydanie wyroku zaocznego nie może nastąpić w postępowaniu apelacyjnym;

wyrok zaoczny może zapaść tylko po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w przypadkach: gdy twierdzenia budzą uzasadnione wątpliwości, w sprawach małżeńskich, w sprawach ze stosunków między rodzicami i dziećmi, w sprawach o opróżnienie lokalu;

wydanie wyroku zaocznego następuje po przeprowadzeniu rozprawy (dwa wyjątki gdy na posiedzeniu niejawnym - gdy w dniu rozprawy sąd nie ma dowodu doręczenia pozwanemu zawiadomienia o rozprawie a pozwany nie stawił się na niej; w postępowaniach w sprawach gospodarczych gdy pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew);

powodowi przeciwko wyrokowi zaocznemu przysługuje apelacja, pozwanemu natomiast tylko szczególny środek zaskarżenia w postaci sprzeciwu w formie pisemnej i w terminie jednego tygodnia od doręczenia wyroku;

11. Tytuł wykonawczy. Czy można ponownie skorzystać z tego samego (już raz wykorzystanego)?

Egzekucja może być wszczęta i przeprowadzona tylko wtedy gdy istnieje podstawa egzekucji. Zasadniczą podstawą egzekucji jest wydany przez sąd w postępowaniu cywilnym albo karnym tytuł wykonawczy składający się z tytułu egzekucyjnego i klauzuli wykonalności;

W sprawach o naruszenie posiadania ukończona egzekucja może być podjęta na nowo na podstawie tego samego tytułu wykonawczego, jeżeli dłużnik ponownie dokonał zmiany sprzecznej z treścią tego tytułu, a żądanie w tym przedmiocie zostanie zgłoszone przed upływem 6 miesięcy od ukończenia egzekucji (art. 817 kpc);

12. Środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym:

Rozróżniamy środki zaskarżenia zwyczajne (zażalenie) oraz środki zaskarżenia szczególne (skarga na czynności komornika, zarzuty, skarga przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji); w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności zagranicznemu tytułowi egzekucyjnemu dwa nadzwyczajne środki zaskarżenia (skarga kasacyjna i skarga o wznowienie postępowania);

Zażalenie - przysługuje na postanowienie sądu I instancji ; legitymowanymi do wniesienia zażalenia są strony i inni uczestnicy postępowania a w wypadku postanowienia w przedmiocie kosztów egzekucji także komornik - na postanowienie sądu II instancji wydane po rozpoznaniu zażalenia skarga kasacyjna nie przysługuje;

Skarga na czynności komornika - przysługuje na każdą czynność komornika zarówno wykonawczą jak i decyzyjną oraz na zaniechanie dokonania czynności przez komornika; przysługuje uczestnikom postępowania egzekucyjnego jak i innym podmiotom dotkniętym skutkami czynności lub zaniechań komornika; wnosi się ją do sądu rejonowego w terminie tygodniowym od daty czynności gdy strona była przy niej obecna lub była o jej terminie zawiadomienia w innych wypadkach od dnia zawiadomienia strony o dokonaniu czynności; odpis skargi przesyła się komornikowi w terminie 3 dni - skarga jest niedopuszczalna na przybicia ruchomości ulegających szybkiemu popsuciu oraz gdy służą inne środki prawne np. zarzuty;

Zarzuty - przeciwko oznaczeniu wartości zajętej ruchomości - mogą być wniesione w każdej formie, o zarzutach rozstrzyga sąd; komornik powinien powołać biegłego w celu dokonania oszacowania;

13. Pisma procesowe:

To pisma kierowane przez uczestników postępowania do organów procesowych i egzekucyjnych a obejmujące swoją treścią wnioski i oświadczenia tych uczestników składane poza posiedzeniem - pisma sądowe (pochodzące od organów procesowych i egzekucyjnych);

Zwykłe - noszą oznaczenie „pismo procesowe”

Kwalifikowane - mają szczególne nazwy i składniki (np. skarga kasacyjna; pozew)

Każde pismo procesowe powinno odpowiadać określonym warunkom formalnym a w szczególności:

• oznaczenie sądu; imię i nazwisko/ nazwa uczestników i ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

• oznaczenie rodzaju pisma;

• treść wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;

• wartość przedmiotu sprawy jeżeli od tej wartości tej zależy właściwość sądu, wysokość opłaty;

• podpis;

• wymienienie załączników;

Wniesienie pisma procesowego następuje przez złożenie go w sekretariacie sądu albo podczas posiedzenia a także w drodze oddania go w polskim urzędzie pocztowym, złożenie przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej, przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego oraz przez członka załogi polskiego statku morskiego u kapitana statku;

Może istnieć wymóg urzędowego formularza (np. uproszczony pozew, zarzuty od nakazu zapłaty, wnioski o wpis do KRS i ksiąg wieczystych);

Braki formalne - przewodniczący wzywa uczestnika pod rygorem zwrotu pisma do jego poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia w terminie TYGODNIOWYM (gdy uczestnik mieszka za granicą to w terminie nie krótszym niż MIESIĄC) - tego trybu nie stosuje się w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jeżeli braki formalne pism procesowych mogą być usunięte w ramach czynności wyjaśniających;

Nie żąda się opłaty od pisma jeżeli z treści wynika że podlega ono odrzuceniu;

Pismo sporządzone z naruszeniem przepisu o obowiązkowym zastępstwie w postępowaniu przed SN przez adwokata lub radcę prawnego (rzecznika patentowego) podlega zwrotowi bez wzywania do uzupełnienia braków;

14. Odrzucenie a oddalenie pozwu (różnice):

15. Zdolności:

sądowa - zdolność do występowania w procesie jako strona; przesłanka procesowa której brak stanowi przeszkodę procesową braną przez sąd pod uwagę z urzędu w każdym stanie sprawy - brak ten może być usuwalny bądź nie; odnosi się do wszystkich rodzajów postępowania cywilnego; brak zdolności sądowej powoduje odrzucenie pozwu - w przypadku pierwotnego braku zdolności sądowej (nieposiadanie zdolności sądowej w ogóle oraz osoba nieistniejąca w chwili wnoszenia pozwu) albo zawieszenie postępowania (następczy brak zdolności sądowej) albo umorzenie postępowania (następczy brak zdolności - brak ten ma charakter nieusuwalny, brak następców prawnych, następca prawny nie zostanie ustalony przed upływem 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania) albo nieważność postępowania ( postępowanie toczyło się mimo że jedna ze stron nie posiadała zdolności sądowej);

procesowa - przymiot dzięki któremu strona oraz inne podmioty procesowe mogą wobec siebie skutecznie dokonywać czynności procesowych - strona może uczestniczyć w czynnościach procesowych nie tylko osobiście ale także przez pełnomocnika; brak tej zdolności stanowi przeszkodę procesową braną pod uwagę przez sąd w każdym stanie sprawy - brak może występować tylko u osób fizycznych (przesłanką zdolności procesowej osób fizycznych jest zdolność do czynności prawnych); zdolność ta dotyczy także interwenienta ubocznego oraz przedstawicieli stron;

postulacyjna - nie jest pojęciem kodeksowym (wyróżnia się ją w piśmiennictwie); zdolność do osobistego działania w postępowaniu przed sądem; zdolność postulacyjną mogą mieć tylko podmioty posiadające zdolność procesową; brak lub ograniczenie tej zdolności może wynikać z przyczyn natury faktycznej (np. nieznajomość języka polskiego) lub prawnej; brak lub ograniczenie zdolności postulacyjnej z przyczyn prawnych (wiąże się z tzw. przymusem adwokackim); konsekwencją braku zdolności postulacyjnej jest wezwanie do usunięcia braków a w razie nieuzupełnienia ich w terminie - odrzucenie skargi kasacyjnej przez sąd II instancji.

16. Rygor natychmiastowej wykonalności - co to jest, kiedy stosowany, jaki skutek?

Jest tytułem egzekucyjnym i po nadaniu mu klauzuli wykonalności staje się tytułem wykonawczym;

Nadawany przez sąd specjalnym postanowieniem - jeżeli nadawany jest przy wydaniu wyroku postanowienie to tworzy jeden z punktów sentencji wyroku a gdy w trybie uzupełnienia albo z uwagi na późniejsze zgłoszenie wniosku o nadanie rygoru, postanowienie wydawane jest odrębnie;

Nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności może być obligatoryjne (sąd z urzędu: zasądza alimenty, zasądza roszczenie o uznanie przez pozwanego; gdy wyrok zasądzający powództwo jest zaoczny; zasądza należność pracownika ze stosunku pracy) lub fakultatywnie (sąd z urzędu może nadać wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności gdy zasądza należność z weksla, czeku, warrantu, rewersu lub gdy uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania); sąd na wniosek może nadać ten rygor gdyby opóźnienie uniemożliwiało lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę;

Może być uzależnione od złożenia przez powoda stosownego zabezpieczenia;

Obowiązuje od chwili ogłoszenia wyroku lub postanowienia a gdy ogłoszenia nie było od chwili podpisania sentencji orzeczenia; Na postanowienia których przedmiotem jest rygor natychmiastowej wykonalności przysługuje zażalenie;

Wygasa - z chwilą ogłoszenia lub z chwilą podpisania sentencji orzeczenia zmieniającego lub uchylającego wyrok albo postanowienie o natychmiastowej wykonalności wyroku;

Jeżeli nastąpiło uchylenie lub zmiana wyroku, któremu był nadany wyrok natychmiastowej wykonalności, sąd na wniosek pozwanego orzeka w orzeczeniu kończącym postępowanie o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego - orzeczenie restytucyjne;

17. Sąd I instancji wydał wyrok - czy może sam go uchylić?

Co do zasady sąd jest związany wydanym wyrokiem od chwili jego ogłoszenia; jednakże w razie cofnięcia pozwu przed uprawomocnieniem się wyroku i przed jego zaskarżeniem z jednoczesnym zrzeczeniem się dochodzonego roszczenia, a za zgodą pozwanego również bez takiego zrzeczenia się, sąd I instancji uchyli swój wyrok i postępowanie w sprawie umorzy, jeżeli uzna cofnięcie takie za dopuszczalne. Postanowienie sądu w tym przedmiocie może być wydane na posiedzeniu niejawnym + przy wyroku zaocznym !!!

18. Prokurator w nieprocesie - czy może działać na czyjąś korzyść?

Prokurator wszczynając postępowanie tj. zgłaszając wniosek o wydanie określonej treści postanowienia, nie wskazuje nigdy podmiotu na rzecz którego działa, skutkiem czego nie jest możliwe wstąpienie do postępowania jakiegokolwiek podmiotu obok prokuratora - NIE ?

19. Interwencja uboczna samoistna - co jest cechą charakterystyczną?

Wyrok jaki zapadnie w sprawie ma odnieść bezpośredni skutek między interwenientem a przeciwnikiem strony do której przystąpił - do stanowiska interwenienta ubocznego samoistnego w procesie stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym - do zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia i uznania powództwa przez stronę do której interwenient przystąpił potrzeba jego zgody;

Interwenient samoistny nie może być świadkiem ale może być przesłuchany jako strona;

20. Prokurator wytoczył powództwo - czy podmiot może cofnąć złożony pozew?

Nie bo go nie wniósł - tylko prokurator może go wycofać;

21. Rodzaje powództw:

Powództwo jest to skierowane do sądu żądanie wydania określonej treści wyroku, oparte na przytoczonych okolicznościach faktycznych - dwa elementy: żądanie i podstawa faktyczna;

3 rodzaje powództw:

a - o zasądzenie świadczenia - żądanie pozwu może być sformułowane alternatywnie (przy zobowiązaniach przemiennych, przy których prawo wyboru świadczenia przysługuje dłużnikowi) w sposób ewentualny (zgłoszenie żądania w pozwie na wypadek nieuwzględnienia przez sąd żądania postawionego na pierwszym miejscu) oraz jako facultas alternativa (upoważnienie alternatywne - gdy dłużnik jednostronnie może zwolnić się od długu przez wykonanie innego świadczenia niż świadczenie główne); treścią świadczenia może być danie, czynienie, zaprzeczenie, znoszenie, nieczynienie; wyrok zgodny z żądaniem w powództwie o świadczenie ma charakter deklaratywny;

b - o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego - wyrok ustalający ma charakter deklaratywny;

c - o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego - utworzenie (o ustalenie ojcostwa), zmiana (o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną wobec określonej osoby) lub zniesienie (o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód) stosunku prawnego lub prawa - wyrok ma charakter konstytutywny; może zmierzać do urzeczywistnienia normy prawnej zezwalającej która nie może być urzeczywistniona w innej drodze niż wyrok sądowy lub zmierza do urzeczywistnienia normy nakazującej złożenie oświadczenia woli potrzebnego do przekształcenia istniejącego stanu prawnego; powództwo to ma charakter szczególny (może być wytaczane tylko w przypadkach określonych w ustawie);

22. Cofnięcie pozwu:

Cofnięcie pozwu jest oświadczeniem powoda o odwołaniu wytoczonego powództwa a także o odwołaniu innego sposobu wszczęcia procesu; cofnięcie pozwu może wystąpić samoistnie lub w połączeniu ze zrzeczeniem się roszczenia;

Może nastąpić aż do uprawomocnienia się ostatecznego orzeczenia - w szczególności wyroku kończącego postępowanie w sprawie; jest dopuszczalne w postępowaniu kasacyjnym; do chwili zabrania głosu przez powoda na rozprawie - powód może cofnąć pozew bez zezwolenia pozwanego - po rozpoczęciu pierwszej rozprawy powód może cofnąć pozew ale albo za zezwoleniem pozwanego albo z jednoczesnym zrzeczeniem się roszczenia; Sąd może w każdym wypadku uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu jak również zrzeczenie się roszczenia (gdy czynności wymienione są sprzeczne z prawem lub z zasadami współżycia społecznego lub zmierzają do obejścia prawa lub naruszałyby interes pracownika);

Uznanie cofnięcia pozwu lub zrzeczenia się roszczenia winno nastąpić w specjalnym postanowieniu sądu - postanowienie to nie jest zaskarżalne podlega jednak na wniosek strony kontroli sądu w toku instancji przy rozpoznawaniu środka odwoławczego;

Może nastąpić w formie ustnej na rozprawie (na posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę) - przed rozpoczęciem; lub poza rozprawą w piśmie procesowym;

Powód musi zwrócić pozwanemu na jego żądanie koszty procesu

23. Zeznania świadków:

Dowód z zeznań świadków - jest to obowiązek obywatelski i obejmuje:

• obowiązek stawienia się na wezwanie sądu;

• obowiązek złożenia zeznań;

• obowiązek złożenia przyrzeczenia;

Zwolnienie od tego obowiązku - całkowite zwolnienie polega na tym że pewne osoby nie mogą w ogóle być świadkami; częściowe zwolnienie może polegać na uprawnieniu do odmowy zeznań lub na uprawnieniu do odmowy odpowiedzi na zadanie pytanie;

Świadkami nie mogą być:

* osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń;

* wojskowi i urzędnicy niezwolnieni od zachowania tajemnicy służbowej jeżeli ich zeznania miałyby być połączone z jej naruszeniem;

* przedstawiciele ustawowi stron oraz osoby które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji mającej zdolność sądową;

* współuczestnicy jednolici;

* mediator nie może być świadkiem co do faktów o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z obowiązku zachowania tajemnicy mediacji;

* w sprawach małżeńskich małoletni, którzy nie ukończyli 13 lat i zstępni stron którzy nie ukończyli 17 lat;

Uprawnienie do odmowy zeznań - małżonkom stron, ich wstępnym, zstępnym i rodzeństwu oraz powinowatym w tej samej linii lub stopniu jak również osobom pozostającym ze stronami w stosunku przysposobienia - odmowa nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw o rozwód; duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi;

Uprawnienie do odmowy odpowiedzi na pytanie - przysługuje świadkowi jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej;

Dyplomaci - sąd nie wzywa lecz wysyła zapytanie w drodze dyplomatycznej czy wyraża zgodę na złożenie zeznań; swoje zeznania może składać w sposób uprzywilejowany;

Przed przesłuchaniem świadka informuje się go o prawie do odmowy zeznań i prawie do odmowy odpowiedzi na zadane pytanie oraz odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań; Przyrzeczenia nie odbiera się od osób małoletnich (nie ukończyli 17 lat) oraz osób skazanych wyrokiem prawomocnym za fałszywe zeznania;

24. Co to jest pozew?

Pozew jest kwalifikowanym pismem procesowym który musi zawierać dokładnie określone żądanie a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu (chyba że przedmiotem sporu była oznaczona kwota pieniężna) oraz przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie (uzasadniający właściwość sądu - w miarę potrzeby); może zawierać wnioski np. o zabezpieczenie powództwa lub o nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności;

Jeżeli roszczenia wynikają z umów o świadczenie usług pocztowych i telekomunikacyjnych, przewóz osób i bagażu w komunikacji masowej, dostarczanie energii elektrycznej, gazu, oleju opałowego, wody i odprowadzanie ścieków, wywóz nieczystości, dostarczanie energii cieplnej - pozew na urzędowym formularzu lub elektronicznych nośnikach przekazu gdy przepis szczególny tak stanowi;

Z chwilą wniesienia pozwu nie można w toku sprawy wszcząć pomiędzy tymi samymi stronami nowego postępowania o to samo roszczenie; pozwany może wytoczyć przeciw powodowi powództwo wzajemne; zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy - nabywca może wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej;

Pozew będzie odrzucony przez sąd jeżeli - droga sądowa jest niedopuszczalna; jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została prawomocnie osądzona; jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli powód nie ma zdolności procesowej a nie działa za niego przedstawiciel; jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

Zakaz odrzucenia - mimo uznania że właściwy do rozpoznania jest sąd administracyjny lub organ administracji publicznej jeżeli instytucje te uznały się za niewłaściwe;

Może być cofnięty;

25. Przyczyny nieważności postępowania:

• droga sądowa niedopuszczalna;

• jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;

• jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;

• jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;

• jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;

• jeżeli sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu;

• brak jurysdykcji krajowej;

26. Wyłączenie sędziego:

• ex lege (czyli z mocy ustawy)

a - w sprawach w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki;

b - w sprawach swego małżonka, krewnych, lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do 4 stopnia i powinowatych bocznych do 2 stopnia;

c - w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

d - w sprawach w których był lub nadal jest pełnomocnikiem albo radcą prawnym jednej ze stron;

e - w sprawach w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia;

• na wniosek:

a - sąd wyłącza sędziego na jego wniosek

b - sąd wyłącza sędziego na wniosek strony (pisemny lub ustny do protokołu)

jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty (wątpliwości co do bezstronności sędziego);

• rozstrzyga sąd w którym sprawa się toczy postanowieniem (skład 3 sędziów zawodowych po złożeniu wyjaśnień przez sędziego - może być na posiedzeniu niejawnym)

• ponowny wniosek o odrzucenie sędziego oparty na tych samych okolicznościach lub wniosek oczywiście bezzasadny podlega odrzuceniu

27. Nadzór nad kuratorem:

Nadzór nad działalnością kuratorów sądowych wykonuje kurator okręgowy z zastrzeżeniem uprawnień sądu czy prezesa sądu - odpowiada on przed prezesem sądu okręgowego za funkcjonowanie kuratorskiej służby sądowej w danym okręgu i reprezentuje kuratorów sądowych przed prezesem sądu okręgowego i organami kolegialnymi sądu; dokonuje kontroli i oceny pracy może również przeprowadzić lustrację lub wizytację;

28. Kto może być pełnomocnikiem:

Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy (własność przemysłowa), osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony, osoba pozostająca w stałym stosunku zlecenia, współuczestnik sporu, rodzice, małżonek, rodzeństwo, zstępni strony, osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, prokurent, inspektor pracy;

Przed SN zastępstwo stron jest obligatoryjne - przymus adwokacko - radcowski;

29. Zasada terytorialności:

właściwość miejscowa + sąd danego państwa może stosować krajowe prawo postępowania, tj. prawo obowiązujące w siedzibie sądu; lex fori processualis

wyjątek - pomoc prawna na rzecz sądu albo innego organu państwa obcego;

30. Egzekucja Skarbu Państwa

Jeżeli dłużnikiem jest SP, wierzyciel wzywa do spełnienia świadczenia bezpośrednio państwową jednostkę organizacyjną z której działalnością wiąże się to świadczenie - jednostka ta obowiązana jest spełnić świadczenie w terminie 2 tygodni; gdy tytuł egzekucyjny dotyczy świadczenia pieniężnego, wierzyciel, w razie nieotrzymania świadczenia we wspomnianym terminie, może wystąpić do sądu o nadanie tytułowi klauzuli wykonalności w celu przeprowadzenia egzekucji z rachunku bankowego właściwej państwowej jednostki organizacyjnej dłużnika; jeżeli dotyczy świadczenia niepieniężnego to sąd w razie niespełnienia świadczenia we wspomnianym terminie wyznacza na wniosek wierzyciela kierownikowi właściwej państwowej jednostki organizacyjnej termin do spełnienia świadczenia a w razie niespełnienia świadczenia w tym terminie wymierza temu kierownikowi grzywnę - egzekucja przeciwko SP jest w zasadzie niedopuszczalna (jedynie świadczenie pieniężne z rachunku bankowego);

SP może w drodze powództwa żądać pozbawienia wystawionego przeciwko niemu tytułu egzekucyjnego wykonalności;

31. Wyrok deklaratoryjny i konstytutywny:

Są to wyroki dzielące się ze względu na skutki prawne;

deklaratywny - wyrok stwierdzający istnienie określonego stanu prawnego (np. wyroki ustalające,oddalające);

konstytutywny - wyrok zmieniający stan prawny - tworzy, zmienia albo znosi stosunek prawny lub prawo; skutek tego wyroku może powstać ex tunc (wstecz) lub ex nunc (od uprawomocnienia);

32. Jaka jest różnica między wierzycielem egzekwującym a wierzycielem?

Wierzyciel egzekwujący - podmiot wymieniony w tytule wykonawczym jako uprawniony do otrzymania świadczenia, na rzecz którego zostało wszczęte postępowanie - definicja w prawie egzekucyjnym strony;

Wierzyciel - definicja z prawa cywilnego materialnego;

33. Następstwo procesowe:

Polega na wstąpieniu do procesu w miejsce podmiotu, który dotychczas był daną stroną (poprzednik) innego podmiotu (następcy) - wstąpienie następcy oznacza ustąpienie poprzednika z procesu - następca wchodzi w jego sytuację procesową; następca jest objęty skutkami czynności procesowych dokonanych przez albo wobec poprzednika - wyjątek - ustanowienia pełnomocnika procesowego oraz zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego;

Następstwo procesowe może być następstwem inter vivos albo mortis causa;

Następstwo inter vivos (między żyjącymi):

• następstwo nabywcy przedmiotu sporu w miejsce zbywcy - toczący się proces nie stanowi przeszkody w zbyciu przedmiotu sporu - następstwo materialnoprawne inter vivos co do prawa, obowiązku lub innej sytuacji prawnej której dotyczy proces; za zgodą obu stron nabywca może wstąpić do procesu na miejsce zbywcy

• następstwo interwenienta ubocznego na miejsce strony, do której przystąpił;

• następstwo podmiotu, który stał się stroną w wyniku tzw. podmiotowej zmiany powództwa, na miejsce strony dotychczasowej;

Następstwo mortis causa (w wyniku śmierci):

• następstwo procesowe następcy prawnego zmarłej albo ustałej strony względnie kuratora spadku - w razie śmierci osoby fizycznej albo ustania strony niebędącej osobą fizyczną postępowanie ulega zawieszeniu; postępowanie z powodu ustania strony zostaje podjęte z udziałem jej ogólnego następcy prawnego - w razie braku takiego następcy, a w każdym razie po upływie 3 lat od daty zawieszenia postępowanie ulega umorzeniu;

• następstwo procesowe zstępnych zmarłego małżonka, który wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa - w razie śmierci tego małżonka postępowanie nie zawiesza się, zaś jego zstępni mogą w ciągu 6 miesięcy złożyć wniosek o podjęcie postępowania - w przeciwnym razie postępowanie umarza się;

• następstwo procesowe kuratora w razie śmierci małżonka pozwanego o unieważnienie małżeństwa albo o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa oraz w razie śmierci mężczyzny pozwanego o ustalenie ojcostwa, męża matki pozwanego o zaprzeczenie ojcostwa, mężczyzny który dziecko uznał, pozwanego o unieważnienie uznania i przysposabiającego w sprawie o rozwiązanie przysposobienia;

• następstwo wywołane wygaśnięciem funkcji zarządcy masy majątkowej, kuratora spadku albo wykonawcy testamentu;

• następstwo wywołane ustanowieniem w postępowaniu upadłościowym syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy oraz wygaśnięciem ich funkcji;

34. Postępowanie zabezpieczające - czy wierzyciel może złożyć kaucję? Kiedy?

Sąd może uzależnić wykonanie postanowienia od złożenia przez uprawnionego kaucji na zabezpieczenie roszczeń obowiązanego powstałych w wyniku wykonania - nie stosuje się tego gdy uprawnionym jest SP oraz w wypadku zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych, o rentę a także o należności pracownika w części nieprzekraczającej jednomiesięcznego wynagrodzenia;

35. Kiedy SN odrzuca kasację?

• gdy stwierdzi istnienie przesłanek niedopuszczalności które winny być zauważone przez sąd II instancji;

w sprawach o prawa majątkowe - wartość przedmiotu sporu niższa niż 50.000

w sprawach gospodarczych - wartość przedmiotu sporu niższa niż 75.000

w sprawach pracowniczych - wartość przedmiotu sporu niższa niż 10.000

w sprawach o rozwód, alimenty, czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania

w sprawach dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych

rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym

od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie małżeństwa

• treść skargi niezgodna z wymogami formalnymi +zawiadomienie organów samorządu zawodowego;

36. Środki zaskarżenia od wyroku zaocznego:

Powodowi od wyroku zaocznego przysługuje APELACJA

Pozwanemu tylko SPRZECIW - termin: 1 tydzień od doręczenia wyroku; w formie pisemnej; przytoczenie zarzutów przeciwko żądaniu powoda, fakty i dowody na ich uzasadnienie oraz wniosek o uchylenie wyroku zaocznego i oddalenie powództwa, odrzucenie pozwu czy też umorzenie postępowania; nie ma zwrotów z powodów braków formalnych czy upływu terminu; przy przyjęciu sprzeciwu - sprawa rozpoznana ponownie i wówczas sąd wydaje wyrok (kontradyktoryjny); koszty rozprawy zaocznej i sprzeciwu ponosi pozwany;

Jeżeli po wydaniu wyroku zaocznego okaże się że pozwany w chwili wniesienia pozwu nie miał zdolności sądowej lub procesowej lub organu do reprezentowania a braki te nie zostały usunięte sąd z urzędu uchyla wyrok zaoczny i wydaje odpowiednie postanowienie;

37. Wznowienie postępowania:

Skarga o wznowienie postępowania - nadzwyczajny środek odwoławczy - cel: doprowadzenie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy która została zakończona prawomocnym wyrokiem;

Podstawy:

• przyczyny nieważności - w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy; strona nie miała zdolności procesowej lub sądowej albo nie była należycie reprezentowana; strona była pozbawiona możności działania na skutek naruszenia przepisów - NIE gdy stan ten ustał przed uprawomocnieniem się wyroku;

• właściwe podstawy restytucyjne - wyrok oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym; wyrok oparty na wyroku skazującym karnym następnie uchylonym; wyrok został uzyskany za pomocą przestępstwa; późniejsze wykrycie okoliczności faktycznych lub środków dowodowych które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy a wcześniej strona nie mogła skorzystać; późniejsze wykrycie prawomocnego wyroku tego samego stosunku prawnego (przedmiotem rozpoznania z urzędu również inne prawomocne wyroki dotyczące tego samego stosunku prawnego); TK uznał akt normatywny za niezgodny z konstytucją a będący podstawą wydania wyroku;

Powinna czynić zadość warunkom pozwu; braki - wezwanie do usunięcia w terminie tygodnia pod rygorem pozostawienia bez rozpoznania;

Wnosi się w terminie 3 miesięcznym (termin zawity - przywracalny) od powzięcia wiadomości o podstawie wznowienia - po upływie lat 5 od uprawomocnienia się wyroku nie można żądać wznowienia (wyjątek - strona była pozbawiona możliwości działania lub nie była należycie reprezentowana) - termin materialnoprawny (nieprzywracalny);

Wniesienie skargi nie tamuje wykonania zaskarżonego wyroku (sąd na wniosek strony może wstrzymać wykonanie wyroku); wyrok sądu wydany w postępowaniu o wznowienie postępowania podlega zaskarżeniu apelacją (gdy o wznowieniu orzekał sąd I instancji) albo skargą kasacyjną (gdy o wznowieniu orzekał sąd II instancji, jeżeli orzeczenie kończy postępowanie w sprawie);

38. Kiedy następuje wszczęcie postępowania egzekucyjnego z urzędu?

Na żądanie sądu I instancji który sprawę rozpoznawał (w sprawach w których postępowanie rozpoznawcze mogło być wszczęte z urzędu) skierowane do właściwego sądu lub komornika;

39. Proces a nieproces:

Proces - oparty na zasadzie dwustroności (dwie przeciwstawne strony); Nieproces - nie jest oparty na zasadzie dwustronności, nie występują przeciwstawne strony, udział jako uczestnik może brać każda zainteresowana osoba;

Proces - może być tylko wszczęty z inicjatywy stron w drodze wniesienia powództwa przez osobę dochodzącą ochrony praw podmiotowych swoich lub cudzych; Nieproces - może być wszczęty z inicjatywy sądu;

Proces - zasada = rozprawa; Nieproces = bez rozprawy na podstawie wyjaśnień uczestników i materiału zebranego z urzędu;

Proces - częsty udział ławników; Nieproces - ograniczony udział ławników (zasada jednoosobowy skład sądu)

Proces - sąd rozstrzyga merytorycznie sprawę wyrokiem; Nieproces - postanowieniem;

40. Doręczenia:

Zgodne z przepisami umożliwienie określonej osobie zapoznania się z treścią przeznaczonej dla niej korespondencji; od prawidłowości doręczenia pism sądowych oraz odpisów pism procesowych zależy ważność postępowania oraz obliczanie terminów;

pisma procesowe i orzeczenia - doręcza się w odpisach; pisma sądowe inne niż orzeczenia - w oryginale;

doręczeń dokonuje organ procesowy albo egzekucyjny z urzędu chyba że przewidziane jest na wniosek;

organem doręczającym jest poczta, komornik, woźni a także sądowa służba doręczeniowa

za pośrednictwem MSZ - osobom przebywającym w Polsce a niepodlegające polskim sądom oraz innym osobom zamieszkałym w budynkach lub pomieszczeniach korzystających z nietykalności na podstawie ustaw, umów międzynarodowych lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych; w razie niewskazania przez uczestnika zamieszkałego za granicą pełnomocnika do doręczeń na terenie Polski - pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia;

• w toku sprawy adwokaci i radcy prawni mogą sobie nawzajem doręczać pisma bezpośrednio za potwierdzeniem;

• adresatowi pisma można doręczać bezpośrednio w sekretariacie sądu;

• w sprawach gospodarczych - w toku sprawy strona reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego ma obowiązek doręczać odpisy pism procesowych z załącznikami bezpośrednio stronie przeciwnej - nie dotyczy to pism procesowych z których datą wniesienia do sądu łączy się zachowanie wymaganego terminu ustawowego;

• w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - sąd może stosować uproszczone formy doręczeń (telefon, fax) o ile pracownik w tym sporze nie jest stroną pozwaną;

• w postępowaniu uproszczonym - sąd może stosować uproszczone formy doręczeń;

Stronie będącej osobą fizyczną doręczenia dokonuje się osobiście (brak zdolności procesowej - przedstawicielowi ustawowemu);

Stronie będącej osobą prawną lub organizacją nieposiadającą osobowości prawnej - organowi uprawnionemu lub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism;

Właściwe - samemu adresatowi - w mieszkaniu, w pracy lub tam gdzie się go zastanie;

Zastępcze - nieadresatowi (adresat jest osobą fizyczną) - gdy nie ma w mieszkaniu (dorosłemu domownikowi a gdy tego nie ma to administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi - o ile nie są jego stroną przeciwną) a gdy nie ma go w pracy (osobie upoważnionej do odbioru pism);

W razie niemożności doręczenia - złożyć w placówce pocztowej operatora publicznego lub w urzędzie gminy + awizo; odmowa przyjęcia - pozostawia się w miejscu doręczenia a gdyby to było niemożliwe, pismo przesłane pocztą składa się w placówce pocztowej operatora publicznego lub w urzędzie gminy;

z uwagi na nieujawnione w rejestrze zmiany miejsca zamieszkania - pozostawienie w aktach ze skutkiem doręczenia;

odbierający pismo potwierdza odbiór i jego datę własnoręcznym podpisem - nie chce lub nie może uczynić - doręczający sam oznacza datę doręczenia oraz przyczyny braku podpisu;

41. Współuczestnictwo konieczne - a współuczestnictwo jednolite:

Współuczestnictwo jednolite - wyrok jaki zapadnie będzie dotyczył niepodzielnie wszystkich współuczestników; skutek orzeczony jest ten sam dla każdego współuczestnika; jest zawsze współuczestnictwem materialnym; współuczestnicy jednolici nie mogą być świadkami;

Współuczestnictwo konieczne - jako dana strona procesowa musi wystąpić więcej niż jeden podmiot; jest zawsze współuczestnictwem materialnym;

Wypadki współuczestnictwa jednolitego i koniecznego w zasadzie się pokrywają - ale istnieją wypadki współuczestnictwa jednolitego o charakterze dowolnym (oboje małżonkowie wystąpią z powództwem o wydanie rzeczy objętej wspólnością ustawową - każdy z małżonków może wystąpić z takim powództwem samodzielnie) oraz istnieją wypadki współuczestnictwa koniecznego o charakterze zwykłym;

42. Niedopuszczalność drogi sądowej:

Zachodzi gdy sprawa nie podlega załatwieniu przez sąd powszechny i może być spowodowana tym że:

• sprawa nie jest sprawą cywilną ani w znaczeniu materialnym ani formalnym;

• sprawa jest sprawą cywilną w znaczeniu materialnym - z mocy szczególnego przepisu ustawy została przekazana do załatwienia innemu organowi niż sąd powszechny;

Niedopuszczalność może być bezwzględna (aspekty wyżej wymienione ) albo względna (niedopuszczalność czasowa albo wynikająca z przemienności drogi sądowej i drogi innego postępowania);

Zapis na sąd polubowny - nie powoduje niedopuszczalności drogi sądowej ale jest podstawą odrzucenia pozwu albo wniosku wszczynającego postępowanie na zarzut pozwanego lub uczestnika innego niż wnioskodawca i daje możność wstrzymania postępowania do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia postanowienia o oddaleniu takiego zarzutu;

skutki - pierwotna niedopuszczalność drogi sądowej - odrzuci pozew albo wniosek wszczynający postępowanie (wyjątki - w sprawach z zakresu prawa pracy odrzucenie pozwu nie może nastąpić z powodu niedopuszczalności drogi sądowej gdy do rozpoznania sprawy jest właściwy inny organ lub w sprawach dla rozpoznania których właściwy jest organ administracji publicznej albo sąd administracyjny, jeżeli te instytucje uznały się w tej sprawie za niewłaściwe);

następcza niedopuszczalność drogi sądowej - rozpozna sprawę;

Niedopuszczalność drogi sądowej sąd bierze pod uwagę z urzędu w każdym stanie postępowania (ale można zgłaszać zarzut jej niedopuszczalności);

Postępowanie toczące się w razie niedopuszczalności dotknięte jest nieważnością która stanowi podstawę środka zaskarżenia;

43. Współuczestnictwo formalne i materialne:

Materialne - przedmiotem sporu są prawa i obowiązki wspólne dla współuczestników albo oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (solidarność zobowiązań, niepodzielność zobowiązań, współwłasność, małżeńska współwłasność majątkowa)

Formalne - przedmiotem sporu są roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju, oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, jeżeli właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego z roszczeń lub zobowiązań z osobna i dla wszystkich wspólne (wynajmujący występuje przeciwko kilku najemcom z powództwem o zasądzenie zaległych czynszów);

44. Zasada kontradyktoryjności:

Jest to zasada naczelna postępowania cywilnego;

Uczestnicy powinni przytoczyć odpowiednie okoliczności faktyczne mogące być podstawą rozstrzygnięcia sądowego (ciężar przytoczenia) - ewentualne wątpliwości powinny być udowodnione przez twierdzącego (ciężar udowodnienia)

Ograniczenia zasady na rzecz zasady śledczej:

• gdy sąd bierze pod uwagę fakty notoryjne (znane powszechnie albo znane urzędowo)

• gdy sąd wszczyna z urzędu postępowanie w sprawie albo postępowanie wpadkowe czy uboczne

• gdy sąd podejmuje czynności mające na celu uzupełnienie materiału procesowego przedstawionego przez uczestników;

Jeżeli sąd z przeprowadzonych dowodów jak i z urzędu dowie się o istnieniu faktów nieprzytoczonych i niepowołanych przez uczestników nawet po przeprowadzeniu dowodów bierze te fakty pod uwagę z urzędu;

Forma kontradyktoryjna - musi istnieć spór - uczestnicy ze stanowiskami przeciwstawnymi;

45. Informacyjne przesłuchanie stron a przesłuchanie stron:

Informacyjne - przewodniczący przed wszczęciem postępowania dowodowego powinien przez zadawanie pytań stronom ustalić jakie z istotnych okoliczności sprawy są między nimi sporne i dążyć do ich wyjaśnienia;

Przesłuchanie stron - jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy sąd dla wyjaśnienia tych faktów zarządzi dowód z przesłuchania stron; najpierw bez odbierania przyrzeczenia potem może ponownie przesłuchać z przyrzeczeniem;

46. Zdolność sądowa (bezwzględny charakter):

sądowa - zdolność do występowania w procesie jako strona; przesłanka procesowa której brak stanowi przeszkodę procesową braną przez sąd pod uwagę z urzędu w każdym stanie sprawy - brak ten może być usuwalny bądź nie; odnosi się do wszystkich rodzajów postępowania cywilnego; brak zdolności sądowej powoduje odrzucenie pozwu - w przypadku pierwotnego braku zdolności sądowej (nieposiadanie zdolności sądowej w ogóle oraz osoba nieistniejąca w chwili wnoszenia pozwu) albo zawieszenie postępowania (następczy brak zdolności sądowej) albo umorzenie postępowania (następczy brak zdolności - brak ten ma charakter nieusuwalny, brak następców prawnych, następca prawny nie zostanie ustalony przed upływem 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania) albo nieważność postępowania ( postępowanie toczyło się mimo że jedna ze stron nie posiadała zdolności sądowej);

47. Pora nocna:

21 - 7

można doręczać w wyjątkowych wypadkach za uprzednim zarządzenia prezesa sądu;

48. Kto powołuje sędziów:

Prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa

49. Jakie sądy należą do sądów powszechnych?

Rejonowe, okręgowe, apelacyjne

50. Jakie wyroki wiążą sądy cywilne?

Prawomocny wyrok karny skazujący co do popełnienia przestępstwa - ustalenia (osoba niebędąca oskarżoną może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną; Nie wiążą - wyroki uniewinniające, umarzające, warunkowo umarzające, nakazy karne oraz wyroki nieprawomocne;

Inne prawomocne wyroki cywilne pomiędzy tymi samymi stronami dotyczącymi tego samego stosunku prawnego;

Uznane wyroki sądów zagranicznych;

51. Badanie wartości przedmiotu sporu:

Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się: odsetek, pożytków, kosztów żądanych obok roszczenia głównego;

O roszczenia pieniężne - podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu

W sprawach majątkowych - powód oznacza kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu;

Dochodzenie pozwem kilku roszczeń - zliczenie wartości

Świadczenia powtarzające się - wartość przedmiotu sporu = suma świadczeń za 1 rok a jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok za cały czas ich trwania;

Najem lub dzierżawa - umowy na czas oznaczony - suma czynszu za czas sporny lecz nie więcej niż za rok; umowy na czas nieokreślony - suma czynszu za okres 3 miesięcy;

Roszczenia pracowników - umowa na czas określony - suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny lecz nie więcej niż za rok; umowy na czas nieokreślony - za okres jednego roku;

Sąd może na posiedzeniu niejawnym sprawdzić wartość przedmiotu sporu i zarządzić (przewodniczący) w tym celu dochodzenie; po doręczeniu pozwu pozwanemu - tylko na jego zarzut zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy;

Po ustaleniu wartość przedmiotu sporu nie podlega ponownemu badaniu w dalszym toku postępowania;

52. Zagadnienie prawne budzące poważną wątpliwość (w sądzie rejonowym):

Przekazanie do sądu okręgowego - z uzasadnieniem; sąd okręgowy może odmówić przed pierwszą rozprawą przyjęcia sprawy do rozpoznania i zwrócić sprawę sądowi rejonowemu jeżeli uzna że poważne wątpliwości nie zachodzą - postanowienie na posiedzeniu niejawnym w składzie 3 sędziów i wymaga uzasadnienia - ponowne przekazanie tej samej sprawy przez sąd rejonowy jest niedopuszczalne;

53. Kilka roszczeń objętych jednym pozwem:

Powód może dochodzić jednym pozwem kilku roszczeń przeciwko temu samemu pozwanemu, jeżeli nadają się one do tego samego trybu postępowania oraz jeżeli sąd jest właściwy ze względu na ogólną wartość roszczeń - a ponad to gdy roszczenia są różnego rodzaju - o tyle o ile dla któregokolwiek z tych roszczeń nie jest przewidziane postępowanie odrębne ani też nie zachodzi niewłaściwość sądu wg przepisów o właściwości bez względu na wartość przedmiotu sporu;

charakter podmiotowy - pokrycie ze współuczestnictwem formalnym

charakter przedmiotowy - jeden powód występuje przeciwko jednemu pozwanemu w ramach jednego procesu z kilku roszczeniami

charakter pierwotny - wytoczenie powództwa przez jednego powoda przeciwko jednemu pozwanemu z więcej niż jednym roszczeniem

charakter następczy - zmiana powództwa przez powoda - wystąpienie w toku postępowania z nowym roszczeniem obok pierwotnego;

Sąd orzeka jednym wyrokiem (pełnym) a co do jednego albo niektórych częściowy;

54. Rodzaj współuczestnictwa przy współwłasności nieruchomości:

materialne, konieczne, jednolite;

55. Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy rzeczy osądzonej między...

Wyrok prawomocny ma powagę osądzonej tylko co do tego co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia a ponadto tylko między tymi stronami (strona w znaczeniu procesowym i materialnym oraz następca; nie zachodzi między współuczestnikami z wyjątkiem współuczestnictwa biernego powstałego w skutek pozwania wszystkich osób będących stronami stosunku);

Res iudicata - powaga rzeczy osądzonej - rozstrzygnięcie co do istoty sprawy zawarte w prawomocnym wyroku; rozstrzygnięcie polega na wiążącym ustaleniu istnienia albo nieistnienia określonej normy prawnej (aspekt pozytywny) indywidualno-konkretnej materialnej albo jurysdykcyjnej; powaga rzeczy osądzonej stanowi okoliczność niepozwalającą na ponowne rozpoznanie danej sprawy (aspekt negatywny);

Odnosi się wyłącznie do wyroków, nie do postanowień;

56. Jakim brakiem jest nie dołączenie pełnomocnictwa do pisma procesowego?

Jest to brak formalny - inaczej zwrot

57. Obliczanie kwoty zaległego czynszu:

Najem lub dzierżawa - umowy na czas oznaczony - suma czynszu za czas sporny lecz nie więcej niż za rok; umowy na czas nieokreślony - suma czynszu za okres 3 miesięcy;

58. Jaki współuczestnik może być świadkiem?

Wszyscy poza współuczestnikami jednolitymi

59. Niestawiennictwo stron:

Sąd może (fakultatywnie) zawiesić postępowanie z urzędu w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej oraz w razie niestawiennictwa powoda gdy powód nie żądał rozpoznania sprawy w jego nieobecności a pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy;

60. Zwrot pisma procesowego z uzasadnieniem czy bez?

Na skutek braków w piśmie procesowym - przewodniczący wzywa powoda do uzupełnienia braków w terminie tygodnia pod rygorem zwrócenia pisma. Po bezskutecznym upływie czasu przewodniczący zwraca powodowi pismo (zarządzenie) - pismo to nie wywołuje żadnych skutków; przy reprezentacji przed SN zwraca bez wzywania do usunięcia braków;

Zwrot nie wymaga uzasadnienia;

61. Duchowny co do faktów spowiedzi jest zwolniony....?

Ma prawo do odmowy zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi;

62. Jakie terminy nie biegną przy spoczywaniu procesu?

W wypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron albo wskutek ich niestawiennictwa lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu, zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej dopiero z chwilą podjęcia postępowania;

We wszystkich innych wypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku z chwilą podjęcia postępowania - terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczać na nowo;

63. Jacy sędziowie mogą wydać wyrok:

Wyrok może być wydany jedynie przez sędziów przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku;

64. Wyrok z uzasadnieniem doręcza się...?

Wyrok z uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia.

Żądanie zgłasza się w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji wyroku;

Uzasadnienie podpisują sędziowie którzy brali udział w jego wydaniu - jak któryś z sędziów nie może to przewodniczący lub najstarszy służbą sędzia zaznacza na wyroku przyczynę braku podpisu; sprawa rozpoznawana z udziałem ławników podpisuje tylko przewodniczący - jak zdanie odrębne to sędzia z ławnikami;

65. Wyrok oczny:

Jest to wyrok kontradyktoryjny - wyrok który nie jest zaoczny;

Po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczności że stało się ono wymagalne w toku sprawy;

Sentencja wyroku powinna zawierać wymienienie sądy, sędziów, protokolanta oraz prokuratora , jeżeli brał udział w sprawie, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, wymienienie stron i oznaczenie przedmiotu spraw oraz rozstrzygnięcie sądu o żądaniach stron;

Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym - nieobecność stron nie wstrzymuje ogłoszenia (ogłoszenie może być odroczone i wtedy może go dokonać sam przewodniczący;

66. Sprzeciw od wyroku zaocznego wniesiony na złym formularzu:

sąd odrzuca ale strona może wnieść ponownie (?)

67. Czy można wnieść pozew ustny?

Co do zasady nie - pozew wymaga formy pisemnej. Istnieje jednak wyjątek - dotyczy on spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - można wnieść pozew ustny do protokołu - o ile pracownik lub ubezpieczony działa bez adwokata lub radcy prawnego;

68. Złe oznaczenie stron w pozwie:

Nieoznaczenie jednej ze stron lub oznaczenie obu stron jako tego samego podmiotu;

Ponowne wniesienie pozwu po uzupełnieniu legitymacji ;

69. Sprawy rozpoznawane w składzie 3 sędziów:

a - na zarządzenie prezesa sądu jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy;

b - orzekanie w sprawie wyłączenia sędziego;

c - uznanie orzeczenia sądu zagranicznego;

d - stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego;

70. Kto podpisuje uzasadnienie od orzeczeń:

W sprawach rozstrzyganych w składzie 3 sędziów zawodowych uzasadnienie wyroku podpisują sędziowie którzy brali udział w jego wydaniu - jak którykolwiek z sędziów nie może podpisać uzasadnienia, przewodniczący lub najstarszy służbą sędzia zaznacza na wyroku przyczynę braku podpisu;

Uzasadnienie wyroku w sprawie rozpoznawanej z udziałem ławników podpisuje tylko przewodniczący; w razie złożenia zdania odrębnego uzasadnienie wyroku podpisuje przewodniczący wraz z ławnikami;

71. Jakie roszczenia przysługują pokrzywdzonemu w procesie adhezyjnym?

Roszczenia majątkowe wynikłe z popełnionego przestępstwa oraz za krzywdę;

72. Pierwotny brak zdolności procesowej:

Powoda - w przypadku pierwotnego braku zdolności procesowej powoda ( gdy powód nie ma zdolności procesowej w chwili wnoszenia pozwu) - odrzucenie pozwu

Pozwanego - w przypadku gdy pozwany nie ma zdolności procesowej w chwili wnoszenia pozwu, który nie zostanie uzupełniony w terminie tygodniowym - zwrot pozwu

Nieważność postępowania - gdy postępowanie toczyło się pomimo że jedna ze stron nie posiadała zdolności procesowej - stanowi podstawę uchylenia orzeczenia z urzędu w drodze apelacji i skargi kasacyjnej, zażalenia oraz podstawę wznowienia postępowania;

73. Jakie informacje zawierać powinno pismo procesowe zgłaszające interwencję uboczną?

Interes prawny jaki ma we wstąpieniu

Do której ze stron przystępuje

Pismo doręcza się obu stronom

74. Kto rozstrzyga rozbieżność wniosków pełnomocnika i mocodawcy?

Mocodawca - ma prawo niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika gdy staje z nim jednocześnie;

75. Kiedy sąd może wydać postanowienie o oddaleniu wniosku o przywróceniu terminu?

Czynność procesowa podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna - jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu - postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym (przywrócenie jest niedopuszczalne gdy uchybienie terminu nie pociąga za sobą ujemnych dla strony skutków procesowych);

Oddalenie następuje - gdy zachodzi brak zasadności wniosku - wina strony;

76. Co powinno zawierać pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu ?

Należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek, spełnienie warunków pisma procesowego, oraz dokonanie czynności

77. Kiedy sąd zarządza przesłuchanie stron jako dowód w sprawie?

Po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały nie wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy - sąd zarządzi dowód z przesłuchania stron;

rozwód, separacja;

78. Do kiedy wadliwe orzeczenie sądowe utrzymuje swą moc;

Dopóki nie zostanie uchylone

79. Przed jakim sądem strony zawierają ugodę?

Sąd rejonowy ogólnie właściwy dla strony przeciwnej - skład jednoosobowy;

80. Kiedy następuje umorzenie postępowania zawieszonego?

Na zgodny wniosek stron lub na wniosek spadkobiercy jak również w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, oraz w razie niestawiennictwa powoda gdy powód nie żądał rozpoznawania sprawy w jego nieobecności, a pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy jak również jeżeli na skutek braku lub wskazania błędnego adresu powoda albo niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego lub niewykonania przez powoda innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu - jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu;

w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową a w każdym razie po upływie 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny;

w razie śmierci strony po upływie lat 10 od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania;

umorzenie w I instancji - nie pozbawia powoda ponownego wytoczenia powództwa;

z umorzeniem umarzają się koszty stron w danej instancji;

81. Przy zabezpieczeniu, zastawie, hipotece wartość przedmiotu sporu stanowi..?

Wartość przedmiotu sporu stanowi suma wierzytelności - jeżeli przedmiot zabezpieczenia lub zastawu ma mniejszą wartość niż wierzytelność to rozstrzyga wartość mniejsza;

82. Postanowienia stają się skuteczne z chwilą...?

W takim zakresie i w taki sposób jaki wynika z ich treści, z chwilą ogłoszenia a jeżeli ogłoszenia nie było - z chwilą podpisania sentencji;

83. Skład sądu:

W I instancji - 1 sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników (prawo pracy i stosunki rodzinne z wyjątkiem alimentów) - postanowienia poza sprawą oraz zarządzenia wydaje przewodniczący; pozostałe sprawy w składzie 1 sędziego;

Prezes sądu może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie 3 sędziów zawodowych jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy;

W II instancji - co do zasady 3 sędziów - wyjątkowo 1

Przed SN - co do zasady 3 sędziów zawodowych - wyjątkowo 1 lub skład powiększony;

84. Czy sąd w postępowaniu cywilnym jest związany prawomocną decyzją administracyjną?

Ostateczna decyzja administracyjna wiąże sąd (o ile sytuacja ustalona lub stworzona tą decyzją ma znaczenie przy rozstrzyganiu przez sąd określonej sprawy cywilnej) - sąd nie jest związany ustaleniami faktycznymi;

Gdy rozstrzygnięcie sprawy cywilnej zależy od uprzedniej decyzji administracyjnej która nie została wydana sąd może zawiesić postępowanie; organy administracji są związane rozstrzygnięciami zawartymi w prawomocnych orzeczeniach sądów;

85. W jakim momencie osoba przypozwana staje się uczestnikiem procesu?

Osoba przypozwana nie staje się uczestnikiem postępowania z mocy prawa;

Z chwilą przystąpienia w charakterze interwenienta ubocznego;

86. Jeżeli w sprawie występuje kilku pełnomocników to komu się doręcza?

Wybranemu lub wskazanemu przez stronę ale tylko jednemu!!!

87. Sąd któremu przekazano sprawę jest związany postanowieniem o przekazaniu sprawy...

Sąd który stwierdzi swą niewłaściwość przekaże sprawę sądowi właściwemu (posiedzenie niejawne); sąd któremu sprawa została przekazana jest związany postanowieniem o przekazaniu sprawy (nie dotyczy to przekazania sprawy sądowi wyższego rzędu - sąd ten w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekaże sprawę innemu sądowi który uzna za właściwy nie wyłączając sądu przekazującego)

88. Sąd egzekucji:

Jest to organ egzekucyjny; może samodzielnie dokonywać czynności egzekucyjnych (egzekucja ze statków czy w celu zniesienia współwłasności nieruchomości) oraz sprawuje nadzór nad czynnościami komornika ( z urzędu może wydawać zarządzenia zmierzające do należytego wykonania egzekucji oraz usuwać spostrzeżone uchybienia jak również rozpatruje skargi na czynności komornika)

1

---