Ćwiczenie nr 4.
Oznaczanie zawartości wilgoci i granicy płynności w koncentratach mineralnych oraz innych ładunkach drobnocząstkowych.
Koncentraty są to rudy rozdrobnione, wzbogacone przez usunięcie z nich złoża płonnego i części ograniczonych poprzez płukanie wodą, przez co uzyskuje się koncentraty o większej zawartości metalu. Stosowanie wody przy przemywaniu rud w celu otrzymywania koncentratów powoduje, że bardzo często zawierają one pewne ilości wilgoci, która paruje przy wzroście temperatury. Koncentraty stanowią ładunek wydzielający bardzo dużo pyłu, który jest szkodliwy dla zdrowia ludzkiego oraz dla urządzeń mechanicznych na statku. W transporcie morskim najczęściej spotyka się koncentraty miedzi, apatytowe, ołowiu, cynku i inne. Mogą być przewożone luzem lub w workach, luzem stanowią ładunek sypki, który w czasie kołysania statku na fali może ulec przesypaniu się na jedną burtę, co może spowodować przechył statku, a nawet jego przewrócenie się.
Nadmiar wilgoci w koncentracie stwarza niebezpieczeństwo przejścia ładunku w stan płynny. Tworzy się wtedy błotnista, płynna masa, która przesuwa się w stronę burt, co może zwiększyć przechyły i spowodować utratę stateczności.
Mechanizm przejścia koncentratu w stan płynny przy drganiach oraz powrót do stanu stałego gdy ładunek pozostaje w spoczynku tłumaczony jest ze zjawiskiem zbliżonym do TIKSOTROPI, polegającym na wiązaniu lub oddawaniu przez substancję wody.
Ładunki, które mogą ulec upłynnieniu są to materiały, w których może zachodzić przemieszczanie wilgoci w porach między cząstkami i w następstwie upłynnienie w przypadku załadowania materiału posiadającego nadmierną zawartość wilgoci ponad dopuszczalną.
Granica płynności jest to procentowa zawartość wilgoci w koncentracie określona w stosunku do wilgotnego koncentratu, przy której możliwe jest uzyskanie stanu płynności.
Warunki transportu morskiego koncentratów mineralnych oraz innych ładunków drobnocząstkowych podaje Kod bezpiecznego przewozu stałych ładunków masowych tzw. Kod BC zalecany przez IMO i obowiązujący także w Polsce.