Potop opisuje wprost walkę i bohaterskie czyny naszych przodków, odwołując się do czasów świetności państwa polskiego. W książce wątki romansowe przeplatają się z wątkami batalistycznymi co sugeruje, że losy osobiste postaci mają wpływ na wydarzenia dziejowe i odwrotnie. Człowiek może zmieniać losy świata poprzez swoje osobiste działanie. Środkiem do pokrzepienia serc było przedstawienie odbiorcy alternatywnego świata, jakże innego - lepszego od świata zastanego. Sienkiewicz chciał oderwać czytelnika od niezbyt wesołej rzeczywistości, dać mu odetchnąć na chwilę i jednocześnie skłonić do refleksji. Powieść ta miała być rozrywką - wartka akcja, niezwykli bohaterowie i ich przygody, optymistyczne zakończenie pełniły rolę terapeutyczną. Co więcej była przesłaniem mówiącym wprost, że nasz naród potrafi przebrnąć zwycięsko przez największe zawirowania dziejów. Sienkiewicz w powieści zawarł naukę dla zgnębionego narodu: pokazał, jak przez odrodzenie moralne i umocnienie duchowe, jak przez stopniowe organizowanie sił i opanowywanie nowych, coraz doskonalszych sposobów walki można dojść do odzyskania potęgi państwowej.
W powieści wystąpiły autentyczne postaci - obrońcy Rzeczypospolitej. Mieli oni stanowić wzór do naśladowania dla współczesnych Sienkiewiczowi Polaków. Pisarz wysławiał więc odwagę i waleczność Wołodyjowskiego,
honor i patriotyzm Zagłoby. Jednak postaci pierwszoplanowe to postaci fikcyjne. Potop jest powieścią historyczną, ale gdy skupiamy się na Kmicicu i jego kompanach dostrzegamy powieść awanturniczo - przygodową. To właśnie sylwetki Kmicica, Wołodyjowskiego , czy Zagłoby sprawiają, że książka nabiera dynamizmu, a suche fakty historyczne przeplatają się z barwnymi perypetiami naszych bohaterów. Są oddanymi przyjaciółmi i walecznymi patriotami, każdy z nich przeżył swoją życiową przygodę.
Michał Jerzy Wołodyjowski ukazany jest jako idealny rycerz, odważny, dzielny gorący patriota, jego odwaga i waleczność znane są dobrze w całym kraju. Walczy zawsze w słusznej sprawie. Ci, którzy wyjdą cało z walki opowiadają niestworzone historie o jego wojskowym doświadczeniu i jego czynach. Wołodyjowski jest wielkim patriotą, najważniejszą dla niego rzeczą jest zawsze dobro ojczyzny. W dodatku jest idealnym wojownikiem umiejącym posługiwać się mieczem jakby „się z nim urodził” , więc w pojedynkach zawsze zwycięża. Bez problemu poradził sobie z Kmicicem. Wołodyjowski przedstawiony jest bowiem przez Sienkiewicza jako idealny wojownik: odważny, doświadczony wojskowo, świetnie wyszkolony i oddany ojczyźnie.
Głównym bohaterem Potopu jest jednak Andrzej Kmicic człowiek bardzo skomplikowany, z jednej strony jest porywczy i dziki a z drugiej subtelny i darzący głęboką miłością Oleńkę. Oczy miał siwe, bystro i drwiąco niekiedy patrzące, ale szczere i wierne. Wąs miał sumiasty, ciemny, i co rusz go prawą ręką podkręcał. Głos dźwięczny, wesoły znamionował człowieka o duszy silnej, niestrudzonej, fantazji niebywałej i ognistym temperamencie. Jest postacią dynamiczną -zmienia się w czasie rozwoju akcji. Początkowo dumny, gwałtowny, nieopanowany, porywczy, po licznych doświadczeniach losu uczy się hamować swój wybuchowy temperament. Jego odwaga nie zna granic-często igra ze śmiercią. Szczery i oddany przyjaciel-nigdy nie wybacza zbrodni popełnionych na jego bliskich. Jego prostolinijność, otwartość sprawiają że umie pozyskać miłość i szacunek, ale czasem również wywołać strach podlegających mu żołnierzy. Potrafi być bezlitosny i okrutny. Jest patriotą, który wielokrotnie bierze udział w walkach dla dobra i potęgi państwa.
Zawsze pierwszy staje w obronie króla i ojczyzny, wydaje się że nie zna uczucia strachu i trwogi. Potrafi zapanować nad żądną krwi grupą Tatrów, a wręcz jest kochany przez swoich żołnierzy. Kmicic jest wojownikiem z krwi i kości: silny, nieugięty i bezwzględny. Wydawać się więc może, że jest również bez uczuć, a jednak w jego sercu drzemie wielka miłość do Oleńki. Dziewczyny, której szacunek utracił kiedyś z własnej głupoty i porywczości. Teraz jednak wszystko co robi , robi dla Oleńki. Rzuca się w największy wir walki, aby zdobyć sławę człowieka prawego, walecznego i prawdziwego obrońcy ojczyzny. Gdy po latach, zasłużony i okryty sławą spotyka się z Billewiczówną nie wie co się z nim dzieje, brakuje mu słów aby wyrazić swoją miłość do Oleńki. Kmicic kocha prostym, ale gorącym sercem i walczy o odwzajemnienie uczucia przez ukochaną, stara się zasłużyć na jej miłość i szacunek.
Innym bohaterem Potopu jest Zagłoba , jest on typowym siedemnastowiecznym Sarmatą, z jego wszystkimi wadami i zaletami. Zagłoba jest wielkim patriotą, choć woli posługiwać się podstępem w walce, niż polegać na własnej odwadze. Jeśli jednak sytuacja tego wymaga, umie spojrzeć w oczy niebezpieczeństwu. Szczery, oddany przyjaciel, którego fantazja i poczucie humoru umila życie towarzyszom walki, a także niejednokrotnie wyprowadza ich z różnych opresji. Zagłoba jest człowiekiem niesamowicie dowcipnym znany jest szeroko ze swych żartów. Wołodyjowski mówi o nim „Gdzie męstwem i siłą nie poradzi tam się fortelem wykręci”. Zagłoba jest więc bardzo sprytny i potrafi wybrnąć z trudnych sytuacji. Jest w dodatku świetnym dyplomatą i wspaniałym kompanem. Lubi zjeść i popić, ale to sprawia tylko, że jest jeszcze bardziej lubiany przez swych towarzyszy. Bo choć jest przez nich traktowany jako żartowniś wszyscy się z nim liczą i nikt nie okazuje mu zlekceważenia. To właśnie Zagłoba potrafi rozładować napiętą sytuację, rozbawia nas swoim humorem i sprawia że chętniej sięgamy po tę książkę.
Wszyscy ci bohaterowie to ludzie niepowtarzalni. Wołodyjowski jest wspaniałym żołnierzem, Kmicic wpada w wir potężnej miłości , a Zagłoba posiada wielką umiejętność rozbawiania ludzi. Każdy z nich mógłby stanowić osobny wzór do naśladowania: waleczności i patriotyzmu, oddania i wierności oraz dyplomacji i dowcipu. Ta trójka bohaterów jest przykładem postawy i zachowań dla wszystkich obrońców ojczyzny.
Łukasz Rzedzicki kl.3AT nr.17