Administracja publiczna - pojęcie, funkcje, cechy, podstawy prawne działania.

Przez administrację publiczną

1) w ujęciu przedmiotowo-podmiotowym rozumie się zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez organy admin. publ. i inne podmioty administrujące na podstawie prawa powszechnie obowiązującego i prawa miejscowego i w określonych prawem formach

Formy:

1.akty normatywne - rozporządzenia wykonawcze wydane przez RM, przez wojewodów

2.akty administracyjne - decyzja administracyjna

3.umowy o charakterze cywilnoprawnym i publicznoprawnym

działania faktyczne wykonywane przez admin. publ.

2) w ujęciu funkcjonalnym to inaczej organizatorska działalność państwa, gdzie kładzie się główny nacisk na aktywność państwa

Funkcje administracji publicznej w aspekcie interesu publicznego.

- funkcja porządkowo - reglamentacyjna - jest to tzw. funkcja policyjna państwa, funkcja klasyczna - ma na celu ochronę porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Zadania te są wykonywane przez różne organy i służby wyposażone w odpowiednie kompetencje. Kompetencje reglamentacyjne mają formę zezwoleń administracyjnych i zasadniczo ich konstrukcja opiera się na tych samych przesłankach co inne klasyczne środki o charakterze policyjnym (nakazy, zakazy, zarządzenia policyjne);

- funkcja świadcząca - są to usługi typu społecznego (oświata, ochrona zdrowia, opieka społeczna, kultura), usługi o charakterze technicznym (komunikacja zbiorowa, wodociągi, kanalizacja, światło, energetyka cieplna), usługi z zakresu świadczeń społecznych (ubezpieczenia społeczne

- funkcja regulatora rozwoju ekonomicznego - chroni gospodarkę przed załamaniem; rosnący udział państwa w zarządzaniu gospodarką narodową (nadzór nad monopolami, inwestowanie w tworzenie przedsiębiorstw użyteczności publicznej, pobudzanie rozwoju gospodarczego; wydaje zezwolenia, kontyngenty)

- uprawnienia właścicielskie - admin. publ. jako właściciel

- funkcja ewidencyjna - urzędy skarbowe, urzędy stanu cywilnego itp.

Funkcje te wyznaczają sfery ingerencji admin. publ. (ochrona bezpieczeństwa i porządku, zdrowia, życia i mienia, działania reglamentacyjne, działania zapewniające materialne warunki życia w społeczeństwie i niematerialne warunki - rejestracja urodzeń, kwestia obowiązku szkolnego

Cechy administracji publ.:

- działa w interesie publicznym (obywateli)

- działa na podstawie i w granicach prawa powszechnie obowiązującego i sama może je tworzyć

- ma charakter władczy (akty normatywne i administracyjne) i niewładczy (umowy i faktyczne działania)

- właściwość miejscowa, rzeczowa i kompetencyjna

- kompetencje admin. są oparte na zasadzie wyłączności tzn. że tylko określony organ je posiada

- admin. publ. posiada podwójną strukturę (formalną - określoną przez prawo i osobową - ludzie)

- winien ją cechować fachowy personel

- nie jest dopuszczalna przerwa w jej działaniu

- nie jest jednolita, obejmuje bowiem admin. państwową i niepaństwową

2.Prawne formy działania admin. publ.; podobieństwa i różnice między aktem normatywnym, a aktem administracyjnym; umowa cywilnoprawna a umowa publicznoprawna.

Pojęcie form prawnych działania administracji.

Działalność adm. zarówno co do treści jak i do formy regulowana jest prawem. Prawna forma działania - to prawnie określony typ konkretnej czynności organu administracji w wyniku której powstaje nowa sytuacja prawna. Formy działania administracji: Działanie władcze - (akty administracyjne . akty normatywne) wyraża się tym. że wykonanie stosunku prawnego może być wymuszone przez organ administracji (przymus państwa) - organ adm. jednostronnie mocą swoich kompetencji rozstrzyga o pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego, a więc o pozycji obywatelu czy innego podmiotu. Działanie niewładcze - ugoda . porozumienie administracyjne, czynności cywilno-prawne., faktyczne działania admin. Pozycja organu adm. i pozycji drugiego podmiotu stosunku prawnego są sobie równe, a jeśli nawet występuje pewne zróżnicowanie, to organ adm. nie zajmuje pozycji zdecydowanie nadrzędnej - sytuacja prawna, której skutek nie może być wywarty przymusem. Akt normatywny i akt administracyjny, cechy wspólne, różnice.

Akt administracyjny - jest to władcze oświadczenie woli organu administracji publicznej podjęte na podstawie przepisów materialnego prawa administracyjnego, które ma na celu ukształtowanie sytuacji prawnej konkretnego podmiotu znajdującego się w konkretnej sytuacji.

Akt normatywny - jest to władcze rozstrzygnięcie organu władzy publicznej zawierające normy postępowania skierowane do ogólnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej sytuacji. Cechy wspólne - wydaje je organ na podstawie prawa; stanowią władczą formę działania organów.

Różnice - akt adm. skierowany do konkretnego podmiotu w konkretnej sytuacji, akt norrnatywny - adresat ogólnie określony, sytuacja abstrakcyjna.

Pojęcie nauki administracji publicznej i jego relacja do pojęcia nauki o administracji publicznej.

Nauka admin. publicznej zajmuje się admin. rzeczywistą, taką jaka jest (światem faktów społecznych i odnośnych ocen), inaczej jest to nauka społeczna opierająca się na metodach empirycznych, której przedmiot stanowi wszechstronna wiedza o istniejącej w danym ustroju admin. publicznej.

Nauki o admin. publicznej jest dziedziną praktyczną, jej twierdzenia i oceny mają sens realny jedynie w odniesieniu do konkretnej admin. publicznej oraz konkretnej co do miejsca i czasu rzeczywistości państwowej, gospodarczej i politycznej. Nauka o admin. powstała i historycznie narastała. Nauki o admin. publicznej:

1. Nauka admin. publicznej

2. Nauka prawa administracyjnego

3. Polityka administracyjna.

Nauka administracji jest jedną z gałęzi nauki o administracji publicznej.

Nauka administracji publicznej a inne nauki społeczne - socjologia, teoria organizacji, statystyka.

Związek pomiędzy nauką admin. a socjologią polega głównie na tym, że nauka admin, korzysta z dorobku socjologii zwłaszcza jeśli chodzi o metody badawcze. Czasem obie dyscypliny maja taki sam przedmiot badań, w szczególności dotyczy to pewnych działów socjologii (socjologia organizacji, socjologia prawa). Nauka admin. wykazuje też związki ze statystyką zwłaszcza wtedy kiedy bada rzeczywistość admin. od strony ilościowej, liczbowej. Chodzi zatem i tutaj o wykorzystanie metod statystycznych dla badania zjawisk administracyjnych. Admin. publiczną można badać także za pomocą innych metod. Sięgać możemy do pojęć i zasad postępowania wypracowanych przez teorię organizacji. Teoria organizacji w ramach badań nad admin. ogranicza się jednak do problemów uproszczenia admin., jej potanienia, nie bierze natomiast pod uwagę złożonych problemów społecznych, uwarunkowań admin. od obowiązującego prawa, doktryn politycznych itp.

Relacje pomiędzy nauką administracji publicznej, polityką administracyjną a nauką prawa administracyjnego.

W ramach nauk administracyjnych do których należy nauka o administracji publicznej wydziela się tradycyjnie trzy gałęzie: naukę administracji, naukę prawa admin. i naukę polityki admin. Zachodzą między nimi ścisłe związki ale jest i zasadnicza różnica: gdy przedmiotem nauki prawa administracyjnego, która należy do rodziny nauk prawnych jest świat norm i ich wykładni, a także stosunków prawnych, to nauka administracji i nauka polityki administracyjnej zajmuje się admin. rzeczywistą, a więc realnym światem faktów społecznych i odnośnych ocen. Naukę prawa admin. cechuje swoisty przedmiot i metoda badawcza. Jej przedmiotem są obowiązujące przepisy prawne dotyczące zadań, struktury i form działania admin. publicznej oraz treści praw i obowiązków adresatów (głównie obywateli) nakładanych na nich w wyniku realizacji norm prawa admin. Admin. publiczna jako przedmiot dociekań występuje też w polityce admin. Polityka admin. to określony program działania, który zakłada realizację określonych celów za pomocą prawnych i pozaprawnych środków jakimi dysponuje administracja. Istotnym elementem polityki admin. jest ocena (wartościowanie, weryfikacja) zarówno ustalonego programu jak i sposób realizacji. W tym ujęciu polityka administracyjna stanowi swego rodzaju dopełnienie nauki admin., o ile bowiem nauka admin. ma dać odpowiedź jaka jest admin. w rzeczywistości, o tyle polityka admin. opierając się na dorobku nauki admin. , może wartościować różne zjawiska w obrębie admin. i na tej podstawie wysuwać postulaty jak należy admin. zmieniać, usprawniać.

Metody badawcze stosowane w nauce administracji.

Metoda badawcza oznacza pewien świadomy sposób postępowania dla osiągnięcia zamierzonego celu. Nauka admin. jest nauką kompleksową i w związku z tym nie wypracowała właściwych sobie metod badawczych, natomiast wykorzystuje metody stosowane przez nauki z nią związane. Stosowane metody zależą w dużym stopniu od tego co jest przedmiotem badań. W postępowaniach badawczych można wyodrębnić trzy etapy:

1. Etap zbierania materiałów

2. Etap analizy

3. Etap formułowania twierdzeń.

Przy badaniu tych materiałów stosuje się dwie metody:

1. Technikę analizy konkretnych przypadków - polega na tym, że bada się dokładnie na podstawie dokumentów, akt i innych danych urzędowych tylko wybrane i wyselekcjonowane sprawy, następnie analizuje się czynności podejmowane w toku załatwiania sprawy i na tej podstawie dochodzi się do oceny pracochłonności podejmowanych czynności, eliminowania niepotrzebnych czynności itp.

2.Technikę „dodatkowej kopii” - gromadzenie w celach badawczych kopii pism związanych z określoną komórką w określonym czasie; zgromadzony materiał daje podstawę do analizy pracy tej komórki w różnych aspektach.

Materiały urzędowe z różnych względów nie mogą stanowić jednego źródła informacji dla badacza. Powinny być uzupełniane przy zastosowaniu technik socjologicznych takich jak: 1.Obserwacja - to proces celowego, bezpośredniego postrzegania; mogą być obserwacje uczestniczące (dokonywane przez uczestnika grupy, której obserwacja dotyczy) oraz obserwacje nie uczestniczące (dokonywane przez osoby z zewnątrz).

2. Formą obserwacji kontrolowanej jest wywiad. Może być przeprowadzony w formie swobodnej rozmowy lub przy wykorzystaniu uprzednio przygotowanego kwestionariusza.

3. Ankieta przeprowadzana jest za pomocą kwestionariusza sformułowanego na piśmie i przesłanego do wypełnienia badanej osobie lub instytucji. Ankiety mogą być anonimowe lub imienne.

4. Specyfika działania admin. wyklucza w zasadzie stosowanie eksperymentu, aczkolwiek są przykłady weryfikacji pewnych reform admin. na drodze właśnie eksperymentu.

Następnym etapem postępowania badawczego będzie analiza, polegająca na ocenie zebranego materiału, sprawdzeniu jego prawdopodobieństwa, klasyfikacji itp. analiza będzie prowadzona przy zastosowaniu rozmaitych metod badawczych:

1. Metoda statystyczna stosowana tam, gdzie należy ująć od strony ilościowej pewne zjawiska zachodzące w admin.

2. Metoda historyczna, pomocna przy badaniach zmierzających do ustalenia czy zjawisko ma charakter trwały czy tylko przejściowy, czy też w poszczególnych okresach czasu ulega zmianom itp.

3. Metoda porównawcza zakładająca porównanie zjawisk admin. tego samego rodzaju w różnych jednostkach admin., publicznych, organach a nawet państwach.

4. Metoda normatywna, odwołująca się do porównania danego zjawiska ze stanem normatywnym, aby ocenić czy dane zjawisko jest z punktu widzenia prawa prawidłowe.

Pojęcie organu admin. publ., właściwość (kompetencja), zakres działania organu (bez klasyfikacji).

Organ admin. publ. to:

- człowiek lub grupa ludzi w przypadku organu kolegialnego

- znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego

- powołany do realizacji norm prawa admin. w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu

- w granicach przyznanych mu przez prawo powszechnie obowiązujące kompetencji

Relacje - organ admin. publ. a urząd.

Organ adm. publ. jest to wyodrębniona jednostka organizacyjna w aparacie państwa, która na podstawie przepisów realizuje w sposób konkretny i praktyczny zadania adm. publ. działając w swoistych formach prawnych, wspierając te działania możliwością przymusu.

Organy kolegialne- skupienie w jednym organie osób reprezentujących różne interesy i różny zasób wiedzy. W większym stopniu zapewnia taki organ w powszechnym odczuciu obiektywność rozstrzygnięcia. Wadą organów kolegialnych jest stosunkowa powolność działania, trudność określenia odpowiedzialności za podjęte decyzje, szczególnie gdy podejmowano ją w drodze tajnego głosowania, większe koszty utrzymywania danego organu, zaletą możliwość skupienia w jednym organie osób reprezentujących różne interesy i różny zasób wiedzy, większa obiektywność działania; (RM, zarząd powiatu, SKO)

Organy jednoosobowe- duża operatywność, bieżące, szybkie podejmowanie decyzji, wyraźnie określona odpowiedzialność za prawidłowość podejmowania decyzji, stosunkowo niskie koszty utrzymania (wojewoda, starosta, Prezes RM)

Urząd występuje w trojakim znaczeniu:

1. jako aparat pomocniczy organu admin. publ. - nie ma własnych kompetencji stanowiących (urząd wojewódzki, ministerstwo)

2. używany na bliższe określenie organu admin. publ. np. urząd ministra, wojewody

3. w nazwach organów mamy pojęcie: urząd np. Urząd Skarbowy

Zakres działania i właściwość (kompetencja) organu

Kompetencja - zbiór uprawnień organu państwowego dotyczących określonego zakresu spraw, w których organ ma prawo- z reguły jednocześnie obowiązek działania - pozwala na udzielenie odpowiedzi na pytanie, jaki organ admin. publ. jest powołany do załatwienia sprawy danego rodzaju (inaczej zdolność do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy w drodze decyzji admin.)

Przepisy zamiennie często stosują termin „właściwość”. Dokładne określenie właściwości jest konieczne.

Do podjecie konkretnych działań potrzebny jest przepis kompetencyjny. Przepisy takie są zwykle zawarte w ustawach zaliczanych do prawa materialnego, np. prawo budowlane wodne, górnicze.

Rodzaje właściwości, kompetencji:

. Miejscowa, terytorialna- jaki organ ma kompetencje do rozstrzygnięcia danej sprawy na danym terytorium. Organ adm. może działać tylko na obszarze jednostki podziału adm. dla której jest ustanowiony .

. Rzeczowa- przyznanie danemu organowi tylko określonych kategorii Spraw.

. Funkcjonalna, instancyjna- określa Instancję właściwą dla rozstrzygnięcia danej sprawy, np. do wydania decyzji wymagany jest wójt

Przepisy określające właściwość zawarte są w przepisach kpa.

Zasada generalna jest obowiązek przestrzegania z urzędu przez wszystkie organy administracji swojej właściwości- art. 19 kpa. : organy adm. publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.

Przepis ten nie wspomina o funkcjonalnej.

Przekroczenie kompetencji dotknięte jest wadą nieważności.

W przypadku gdy w jednej sprawie dwa organy uznają się za kompetentne, bądź stwierdzą że nie są kompetentne, mimo że jeden powinien, dochodzi do sporu o właściwość:

. Pozytywnego

. Negatywnego

Tryb rozstrzygania sporów reguluje kpa.

Generalna zasada jest nie przenoszenie kompetencji między organami administracji.

Wyjątki

. przeniesienie kompetencji do załatwienia pewnego rodzaju Spraw lub pewnej sprawy zostały przeniesione na inny organ. Wiąże się z tym utrata kompetencji przez organ, który do tej pory był właściwy. Przeniesienie kompetencji może mieć różna postać. Może to być tzw.

Delegacja - przenoszenie kompetencji z organu wyżej położonego na niżej położony w drodze zlecenia

Dewolucja - organ wyższego szczebla przejmuje zadania organu niższego stopnia

Upoważnienie do wykonywania kompetencji — w tym przypadku, organ czy jednostka, której powierzono wykonywanie kompetencji innego organu, nie przyjmuje tych kompetencji, tylko wykonuje je w imieniu i na rachunek organu, do którego one należą. Organ adm. nadal bowiem zachowuje swoje uprawnienia. Instytucja ta bywa określana mianem pełnomocnictwa administracyjnego i wzorowana jest na pełnomocnictwie z prawa cywilnego

Od przeniesienia kompetencji upoważnienie różni się tym, że organ nie traci swoich kompetencji, a podmiot upoważniony nie nabywa ich jako własnych, lecz wykonuje je na rachunek i w imieniu organu, do którego kompetencje należą. Upoważnienie może być udzielone: ( kpa)

- pracownikom aparatu pomocniczego tego organu ( burmistrz upoważnia pracownika wydziału w urzędzie miasta)

- innemu organowi administracji (organ gminy X upoważnia organ miasta Y)

- innemu podmiotowi (starosta upoważnia kierownika jednostki organizacyjnej, np. dyrektora gimnazjum, do załatwienia określonych spraw indywidualnych z zakresu adm. publ.

Zakres działań - wskazuje jakimi sprawami ma zajmować się dany organ admin., zakres działania organu jest zwykle określony w przepisach ustrojowych, powołujących dany organ. Przepisy określające zakres działania nie stanowią wystarczającej podstawy do podejmowania działań władczych przez organy państwowe. Potrzebne są tzw. przepisy kompetencyjne znajdujące się w przepisach ustaw regulujących poszczególne dziedziny admin. publ. np. w prawie wodnym, budowlanym, paszportowym itp.

Koncentracja - punkt ciężkości administrowania spoczywa w rękach organów naczelnych, centralnych, które decydują we wszystkich ważnych sprawach, organy niższe są silnie skrępowane, niesamodzielne, mogą jedynie wykonywać np. czynności przygotowawcze.

Dekoncentracja - punkt ciężkości administrowania leży w organach terenowych, które wykonują przeważającą część zadań adm. W tym przypadku następuje przekazanie właściwości (kompetencji) do załatwienia spraw adm. w dół, a więc organom niższym przy zachowaniu przez organy centralne prawa udzielania wytycznych, poleceń, rozkazów. Dekoncentracja nie przesądza o niezależności organów adm. zdekoncentrowanej.

Subdelegacja - przekazanie praw do stanowienia prawa przez upoważniony organ innemu organowi- Konstytucja negatywnie odnosi się do subdelegacji

Koordynacja - działania organu koordynującego mające na celu sprawniejsze działanie organu koordynowanego. Nie jest to wpływ władczy lecz stwarzanie stanu faktycznego dla współdziałania.

Nadzór w systemie terenowych organów administracji.

Nadzór nad jedn. sam. teryt. to prawo do aktywnego wpływania na nieprawidłowe działania jednostek. Organy: Prezes RM - ocenia czy działalność j.s.t. przebiega zgodnie z prawem (legalność działalności).; Wojewoda - nadzór nad wykonywaniem zadań zleconych, nadzór merytoryczny i nadzór legalności działania.; RIO O w zakresie działalności budżetowej. Organy nadzoru mają prawo kwestionowania aktu niezgodnego z prawem. Mogą go uchylić lub wstrzymać wykonanie. Mają prawo żądania niezbędnych informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania j. s. t. oraz mogą dokonywać wizytacji a także uczestniczyć w posiedzeniach organów. W razie powtarzającego się naruszania przez RG Konstytucji lub ustaw. Sejm na wniosek prezesa RM może rozwiązać RG. W sytuacji nie rokującej nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań prezes RM na wniosek MSWiA może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny.

Nad działalnością wojewody i org. adm. niezespol. nadzór pełnią: prezes RM i poszczególni ministrowie. Nadzór ten sprawowany jest na podstawie kryterium legalności, zgodności z polityką rządu, rzetelności, sprawności i gospodarności. Do kompetencji nadzorczych RM należy: uchylanie rozporządzeń i zarządzeń wojewody oraz aktów prawa miejscowego org. adm. niezespol. z powodu niezgodności z prawem lub z polityką rządu a także z powodu naruszenia w/w zasad; rozstrzyganie sporów między wojewodą a ministrami. Organem nadzoru jest również wojewoda, który odpowiada za realizację spraw adm. rząd. W zakresie swych kompetencji wojewoda może również wydawać polecenia obejmujące organy adm. niezespol. Podstawowym zadaniem nadzoru jest stwierdzenie nieważności uchwały. W razie niezgodności uchwały z prawem organ nadzoru stwierdza jej nieważność w całości lub w części w terminie 30 dni od uchwalenia. Organ nadzoru po wszczęciu postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały w odniesieniu do uchwały budżetowej, wstrzymuje jej wykonanie. Środkiem nadzoru jest wstrzymanie wykonania uchwały i przekazanie jej do ponownego rozpatrzenia. Wojewoda przekazując sprawy organowi gminy, powiatu lub województwa wskazuje uchybienia oraz termin rozpatrzenia sprawy. Jeżeli w wyniku ponownego rozpatrzenia uchwała organu nie uwzględnia wskazówek, to wojewoda może taką uchwałę uchylić i wydać zarządzenie zastępcze, powiadamiając o tym właściwego ministra. Rozstrzygnięcia nadzorcze mogą być skarżone do NSA który orzeka o ich zgodności z prawem. Sejm na wniosek prezesa RM może rozwiązać radę powiatu, gminy lub sejmik

— wojewódzki w razie rażącego naruszenia Konstytucji lub ustaw.

Zadania własne i zlecone samorządu terytorialnego, istota podziału tych zadań. Do zadań własnych gminy należy zaspakajanie potrzeb zbiorowych wspólnoty, a w szczególności dotyczących: ładu przestrzennego, gospodarki terenami o ochrony środowiska. gminnych dróg. ulic. mostów, wodociągów, zaopatrzenia w wodę oraz usuwania i oczyszczania ścieków, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, komunalnego budownictwa mieszkaniowego, oświaty podstawowej i przedszkolnej, porządku publicznego i inne. Wykonywanie zadań własnych odbywa się zgodnie z właściwością określoną w ustawie, w oparciu o środki gminne, na podstawie zgodności z prawem. Odpowiedzialność za wykonanie tych zadań ponosi gmina. Zadania zlecone (w imieniu państwa) gminy wynikają z: ustaw -zadania z zakresu adm. rząd.: ewidencja ludności; prowadzenia aktów USC; obrona cywilna; wydawanie określonych zasiłków ; inne określone przepisami prawa materialnego, a także z zakresu organizacji wyborów powszechnych i referendów, porozumień z organami adm. rząd. (zadania powierzone). Wykonywanie tych zadań odbywa się za każdorazowym upoważnieniem. Odpowiedzialność za ich wykonanie ponosi adm rząd. . nadzór na podstawie kryterium celowości, rzetelności, gospodarności i legalności.

Charakterystyka systemu kontroli administracji w Polsce.

Administracja publiczna dysponuje największymi pieniędzmi, bo dysponuje budżetem. Kontrola jest to stosunek prawny miedzy kontrolującym a kontrolowanym. Ma ona charakter władczy. W tym znaczeniu, że podmiot kontrolowany nie może się od tej kontroli uchylić, natomiast zastosowanie środków władczych w celu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości nie należy do organu kontrolującego. Funkcję te może spełniać nadzór, który polega na możliwości władczego wkroczenia w działalność jednostki nadzorowanej w celu przywrócenia stanu zgodnego z prawem lub zasadniczą linią polityki państwa Rodzaje kontroli ze względu na nazwę to inspekcja, wizytacja, rewizja, lustracja. Przedmiotem kontroli jest legalność działania, celowość, szybkość, terminowość, gospodarność i rzetelność. Są 4 płaszczyzny kontroli z punktu widzenia podmiotów wykonujących kontrolę. 1) Kontrola parlamentarna 2) kontrola niezawisła administracji (zewnętrzna) TK. TS. RPO. RPD. NIK 3) Kontrola wewnętrzna administracji (wykonywana w ramach samej instytucji (instancyjna, resortowa, wszelkiego typy inspekcje centralne 4). Kontrola społeczna - instytucja skarg i wniosków, skarga konstytucyjna, media

Kryteria klasyfikowania kontroli. Kryteriami podziału kontroli jest: a) zakres kontroli. - kontrola zupełna.- obejmuje całokształt działania kontrolowanego organu; - kontrola ograniczona-organ kontrolujący nie może objąć kontrolą całokształtu działalności kontrolowanego organu b) etap kontroli. - wstępna, związana jest z obowiązkami kontrolowanego organu przedstawienia kontrolującemu do wglądu dokumentacji jeszcze przed rozpoczęciem działania.; - faktyczna, wykonywana jest w czasie trwania działania jest kontrolą towarzyszącą procesowi działania.; - Następcza, dotyczy działania już zakończonego. W toku kontroli i po jej zakończeniu dokonuje się oceny wyników działania. c) usytuowanie organu kontrolującego względem kontrolowanego. - zewnętrzna, -wewnętrzna.

Funkcje Prezydenta RP :

a) reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych:

- ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych,

- mianowanie i odwoływanie pełnomocnych przedstawicieli RP w winnych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,

- przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.

b) ochrona zewnętrznego bezpieczeństwa państwa:

- pełnienie funkcji najwyższego zwierzchnika Sił Zbrojnych RP,

- mianowanie na czas określony Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów sił zbrojnych,

- na czas wojny mianowanie na wniosek Prezesa RM Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych,

- w czasie bezpośredniego zewnętrznego zagrożenia państwa zarządzenie, na wniosek Prezesa RM, powszechnej lub częściowej mobilizacji i użycia Sił Zbrojnych do obrony RP,

- wprowadzenie na wniosek RM stanu wojennego na części lub całym terytorium w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciw agresji.

c) ochrona wewnętrznego bezpieczeństwa państwa:

- kompetencja do wprowadzenia stanu wyjątkowego.

d) funkcja prawodawcza:

- inicjatywa prawodawcza,

- uczestnictwo w procesie ustawodawczym,

- wydawanie rozporządzeń i zarządzeń,

- wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy (w zakresie przewidzianym przez Konstytucję),

- wydawanie aktów urzędowych.

e) obsada personalna na ważne, wysokie stanowiska w państwie:

- desygnowanie Prezesa RM,

- powoływanie RM,

- dokonywanie zmian na stanowiskach ministrów,

- mianowanie Szefa Sztabu Generalnego WP, dowódców rodzajów sił zbrojnych,

- powoływanie i odwoływanie Prezesa i wiceprezesów NSA, powoływanie sędziów Sądu Najwyższego oraz sędziów ( na wniosek KRS),

- powoływanie części składu (trzy osoby) KRRiT,

- powoływanie Pierwszego Prezesa oraz prezesów Sądu Najwyższego,

- powoływanie Prezesa i wiceprezesów TK,

- powoływanie członków Rady Polityki Pieniężnej,

- powoływanie i odwoływanie członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego oraz Szefa Kancelarii Prezydenta RP.

f) funkcja o charakterze typowo administracyjnym:

- rozliczne kompetencje w sprawach indywidualnych (nadawanie odznaczeń, stosowanie prawa łaski, nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa, nadawanie tytułów naukowych.

Prezes Rady Ministrów - jego pozycja prawna i funkcje.

Pozycja tego organu znacznie wzrosła po wejściu w życie Konstytucji RP. brak jest jednak jednolitej regulacji. Konstytucja ogólnie określa jakie on ma uprawnienia. Uprawnienia Prezesa RM określa również wiele ustaw. Premier występuje w 2 rolach: jako przewodniczący RM: reprezentuje Sejm. kieruje pracami RM. wydaje rozporządzenia wykonawcze, zapewnia wykonywanie polityki RM i określa sposoby jej wykonywania, koordynuje i kontroluje pracę członków RM; samodzielny naczelny organ admin.- funkcja prawodawcza: wydaje rozporządzenia; zarządzenia jako akty o charakterze obowiązującym jednostki organizacyjne podległe RM_; wydaje D.U. RP i Monitor Polski; funkcja personalna: kształtuje politykę personalną w rządzie: obsadza szefów urzędów centralnych i wojewódzkich; jest zwierzchnikiem wszystkich pracowników adm. rządowej; jest zwierzchnikiem służby cywilnej; inne : organ nadzoru nad samorządem terytorialnym; ma wpływ na decyzje merytoryczne Prezydenta w formie kontrasygnaty; nadzór nad licznymi urzędami centralnymi; współdziała z NIK (wnioski o przeprowadzenie kontroli)

Minister, jego pozycja prawna i funkcje.

Minister jest jednoosobowym naczelnym organem państwa a zarazem członkiem organu kolegialnego - RM. 2 kategorie ministrów: kierujący określonymi działami administracji rządowej - ministrowie resortowi; wypełniający zadania wyznaczone im przez Prezesa RM tzw. ministrowie bez teki. Nie piastują oni kierownictwa resortu, ale są pełnoprawnymi członkami RM. Urząd ministra ( poza min. bez teki) jest tworzony w drodze ustawy. Minister resortowy kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek, w szczególności: tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne, powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych, organizuje kontrolę sprawności działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez jednostki organizacyjne, ponadto ustala politykę resortową, kontroluje prawidłowość wykonywania budżetu, organizuje działalność legislacyjną. Wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarza stanu oraz aparatu pomocniczego jakim jest ministerstwo. Ministrowie bez teki zajmują się sprawami powierzonymi im przez Prezesa RM ze sfery jego zadań i kompetencji. Rozporządzenie ustalające zakres działania personifikuje stanowisko, określa działania konkretnych osób np. Janusza Pałubickiego - zmiana osoby wymaga zmiany rozporządzenia.

Funkcje wojewody:

- przedstawiciel RM w woj.

- zwierzchnik zespolonej admin. rządowej

- organ nadzoru nad Jedn. Sam. Ter.

- organ wyższego stopnia w rozumieniu przepisów postępowania admin.

- reprezentant Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach

Wojewoda i jego zakres działania.

Wojewoda spełnia podstawowe funkcje: przedstawiciela RM w województwie, zwierzchnika zespolonej adm. rząd., nadzoru nad jednostkami sam. teryt. organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu adm.. reprezentanta skarbu państwa w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach. Właściwość miejscowa wojewody obejmuje obszar województwa. Powołuje go i odwołuje Prezes RM na wniosek ministra właściwego do spraw adm. publ. Generalnie wojewoda podlega premierowi, ale merytorycznie podlega również każdemu ministrowi w zależności od typu sprawy. Do zakresu właściwości wojewody należą: kontrola i koordynacja wykonywania zadań z zakresu polityki rządu; współpraca z organami innych państw oraz międzynarodowymi organizacjami rządowymi i pozarządowymi na zasadach określonych przez właściwego ministra do spraw zagranicznych; kontrola wykonywania na obszarze województwa zadań adm. rząd. ; zapobieganie zagrożeniom życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożenia środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, oraz praw obywatelskich; zapobieganie klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczanie i usuwanie ich skutków; wykonywani i koordynacja zadań z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa; reprezentowanie rządu na uroczystościach państwowych i podczas oficjalnych wizyt składanych przez przedstawicieli obcych państw. Wojewoda ma kompetencje prawodawcze -stanowi akty prawa miejscowego obowiązującego na obszarze województwa lub jego części. Aparat pomocniczy wojewody to urząd wojewódzki. Kolegium doradcze wojewody to: wice-wojewodowie, dyrektor generalny urzędu, komendant wojewódzki Policji, komendant wojewódzki straży pożarnej, inne osoby wymienione w statucie, wojewoda może tworzyć również inne zespoły doradcze

Prawo miejscowe tworzone przez wojewodę.

Zgodnie z ustawą o adm. rząd. w województwie oraz na podstawie i w granicach uprawnień zawartych w ustawach, wojewoda stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na terenie województwa lub jego części. Ponadto wojewoda może wydawać rozporządzenia porządkowe jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia, mienia oraz zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Rozporządzenia porządkowe wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Ogłoszenie następuje w środkach masowego przekazu oraz w drodze obwieszczenia lub w inny sposób zwyczajowo przyjęty. Akty prawa miejscowego ogłaszane są w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Dzień wydania dziennika jest dniem ogłoszenia aktu. Wchodzą w życie 14 dni po ogłoszeniu.

Pojęcie prawa administracyjnego

Prawo adm. to zespół norm prawnych regulujących organizację i zachowanie się administracji państwowej, a także zachowanie się osób fizycznych i innych podmiotów. Są to wszystkie normy prawa które prowadzą do powstania stosunków administracyjno-prawnych.

Normy prawa admin:

1. ustrojowe, do których należą normy:

• określające właściwość

• ustanawiające zadania

• regulujące prawne formy działania i wskazujące na kompetencje

• regulujące organizację admin.

2. materialne, do których należą normy:

• merytoryczne

• blankietowe

• generalne

• abstrakcyjne

3. proceduralne, które dzielimy na:

• postępowania admin.

• postępowania sądowoadmin.

• postępowania skargowo-wnioskowego

• postępowania kontrolnego

Stosunek administracyjno-prawny, jego elementy.

Stosunek administracyjno-prawny jest typowy dla norm prawa administracyjnego. Jest to usankcjonowany prawem stosunek zachodzący między podmiotami, określający ich wzajemne prawa i obowiązki zawarte w ramach prawa administracyjnego. Ma 3 stałe elementy: - przedmiot - każda sfera, w której działa administracja publiczna; - podmiot -jeden podmiot zawsze stały organ adm. publ. lub wyraźnie określony upoważniony podmiot np. samorząd zawodowy. Druga strona stosunku - szeroki krąg: każda osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych i każdy kto posiada wyodrębnienie organizacyjne np. osoba prawna, stowarzyszenie.; - treść stosunku - wynika z do konkretnego podmiotu i w indywidualnie oznaczonej sprawie. Z uwagi na nierównorzędność podmiotów treść stosunku administracyjno-prawnego ustala tylko jedna strona - organ, nawet wtedy, gdy druga strona wnosi prośbę o powstanie tego stosunku.

Administracja zespolona - obejmuje działających pod zwierzchnictwem wojewody kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujących zadania i kompetencje określone w ustaw ach, w imieniu wojewody - z ustawowego upoważnienia albo w imieniu własnym - jeżeli ustawy tak stanowią. Obejmuje także działających pod zwierzchnictwem starosty kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujących zadania
i kompetencje określone w ustawach.

Zespolenie - jest to połączenie służb inspekcji i straży w administracji rządowej w województwie (powiecie) pod zwierzchnictwem wojewody (starosty) w jednym urzędzie - jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

W skład admin. zespolonej rządowej wchodzą np. organy Inspekcji Handlowej, Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Ochrony Środowiska, Policji Państwowej, Straży Pożarnej, Inspekcji Weterynaryjnej i in.; kurator oświaty i woj. konserwator zabytków jako pracownicy UW

Administracja niezespolona - należy przez nią rozumieć terenowe organy admin. rządowej podporządkowane właściwym ministrom, oraz kierowników państwowych osób prawnych i kierowników in. państwowych jednostek organizacyjnych, wykonujących zadania z zakresu admin. rządowej na obszarze woj. Ich ustanowienie może następować wyłącznie w drodze ustawy i pod warunkiem, że jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar 1 woj.

W skład systemu admin. niezespolonej wchodzą: dowódcy okręgów wojskowych, szefowie woj. sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień, dyrektorzy Izb Skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, inspektorzy kontroli skarbowej, dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych, okręgowych urzędów miar, naczelnicy obwodowych urzędów miar, dyrektorzy regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych, Zarządów Gospodarki Wodnej, dyrektorzy urzędów celnych, morskich, statystycznych, Prezes Agencji Rozwoju Rolnictwa, komendanci Oddziałów Straży Granicznej

Źródła prawa powszechnie obowiązującego:

1) Konstytucja

2) Ustawy

3) Ratyfikowane umowy międzynarodowe

4) Rozporządzenia - może ja wydawać: prezydent RP, RM, KRRiT, wchodzący w skład RM przewodniczący określonego w ustawie Komitetu, minister kierujący działem administracji rządowej

5) Akty prawa miejscowego - przepisy porządkowe, regulaminy, statuty - wydawane w formie uchwały

Centralizacja - sposób zorganizowania aparatu admin. państwa, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia (brak samodzielności organów niższego stopnia, ścisłe ich uzależnienie od organów wyższego stopnia

Decentralizacja - sposób organizacji aparatu admin. w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia (warunki - własne kompetencje, brak hierarchicznego podporządkowania, faktyczna samodzielność, przede wszystkim finansowa)

Władztwo administracyjne -ogół form działania obejmujący czyny podejmowane w oparciu o prawo - organ ma uprawnienie do zastosowania przymusu (może wymusić powstanie stosunku prawnego)

Nadzór - określenie sytuacji, w której organ nadzorujący jest wyposażony w środki oddziaływania na postępowanie jednostek, czy organów nadzorowanych, nie może jednak wyręczać ich w działalności; inaczej prawo kontroli z możliwością wiążącego wpływania; aby mógł władczo oddziaływać musi posiadać nadane przepisami prawa uprawnienia noszące miano środków nadzoru

Kontrola - funkcja polegająca wyłącznie na sprawdzaniu działalności in. jednostek i wydawaniu zaleceń jednostkom kontrolowanym (zasadniczo przedstawia tylko wyniki kontroli wraz z wypływającymi z tego wnioskami)

Koordynacja - uprawnienia wykonywane przez organ w stosunku do organów czy instytucji, które nie są mu bezpośrednio organizacyjnie i służbowo podporządkowane (ma możliwość oddziaływania na organy koordynowane przy użyciu różnego rodzaju środków w celu zharmonizowania ich działalności)

Kierownictwo - funkcja kryjąca najszersze uprawnienia; organ kierujący może używać wszelkich środków w celu oddziaływania na postępowanie jednostek kierowanych, z wyjątkiem środków, których użycia prawo zakazuje

Nabycie obywatelstwa - na zasadzie krwi i zasadzie ziemi - dziecku; ustawa repatriacyjna - osobom uznanym za repatrianta na warunkach w niej zawartych; cudzoziemcy posiadający zezwolenie na osiedlenie się na terenie RP, pozostający co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie - warunek -odpowiednie oświadczenie i decyzja organu; bezpaństwowcy - na zasadach określonych w ustawie. Obywatelstwo nadaje Prezydent RP.

1

---