2.8 Dlaczego powinniśmy przestać używać środków chemicznych?
Aktualnie uprawy ryżu w Japonii znalazły się na rozdrożu. Rolnicy i specjaliści
są niezdecydowani, co wybrać. Kontynuować uciążliwe przesadzanie, czy stosować bezpośredni siew? - a w konsekwencji - czy uprawiać ziemię, czy jej nie uprawiać?
Przez ostatnie 20 lat twierdzę, że metoda bezpośredniego siewu i nie orania byłaby najlepsza. Ta naturalna metoda upraw ryżu szybko rozwija się w Prefekturze Okayama. Jednak są i tacy, którzy twierdzą, że odejście od upraw chemicznych w rolnictwie, biorąc pod uwagę wyżywienie całego narodu jest nie do pomyślenia. Twierdzą oni, że stosowanie środków chemicznych sprzyja kontrolowaniu trzech poważnych chorób ryżu: gniciu korzeni, pęcznieniu ziaren i bakteryjnemu zakażeniu liści.
Jeżeli jednak rolnicy zaprzestaliby stosowania słabych, „selekcjonowanych” odmian nasion, stosowania nitrogenów do gleby, oraz zredukowali nawadnianie pól tak, że wykształcałyby się silne korzenie roślin, to wyżej wymienione, wszystkie dolegliwości by znikły,
a chemiczne opryski stałyby się niepotrzebne.
Na początku czerwony, gliniasty grunt na moich polach był słaby i nie nadający się zbytnio do uprawy ryżu. Moje uprawy regularnie dotyknięte były brązową skazą. Jednak z czasem, kiedy pola zostały nasycone naturalnym nawozem, brązowa skaza zaczęła zanikać. Teraz również inne choroby ustąpiły.
Podobnie jest ze szkodnikami owadzimi. Najważniejszą sprawą jest nie zabijać naturalnych owadzich drapieżników.
Utrzymywanie pól przez dłuższy okres pod wodą lub nawadnianie ich zanieczyszczoną wodą może również doprowadzić do problemów ze szkodnikami. Na przykład zielone, ryżowe koniki polne żyjące wśród chwastów, zimą mogą stać się prawdziwą plagą. Jeżeli tak się dzieje, to uprawy narażone są na 20%-towe straty. A gdy środki chemiczne nie są stosowane, rozmnoży się wiele gatunków pająków, które będą kontrolować populację koników polnych. Pająki są na tyle wrażliwe, że każda najmniejsza ludzka ingerencja w naturalną uprawę może zakłócić ich rozwój.
Większość ludzi sądzi, że jeśli nie będą stosować chemicznych nawozów i pestycydów,
to plony ich upraw gwałtownie zmaleją.
Eksperci od owadów twierdzą, że w pierwszym roku nie stosowania środków owadobójczych może być ok. 5% strat w plonowaniu. Następne 5 % prawdopodobnie stracą nie używając nawozów chemicznych. Dotyczy to przypadku, kiedy pole ryżowe jest ciągle nawadniane. Straty w zbiorach mogą rzeczywiście w pierwszym roku osiągnąć około 10 %.
Jednak siła odradzania się natury jest niewyobrażalna. Wkrótce po pierwszych latach strat plony mogą osiągnąć poprzedni rozmiar, a nawet go przewyższyć.
Kiedy pracowałem w Ośrodku Badawczym Kochi, prowadziłem eksperymenty w kierunku ochrony słomy przed roztoczami. Owady te wnikają do młodej słomy ryżowej powodując
z czasem jej załamanie. Przeciwdziałanie w tym wypadku jest proste. Należy oszacować jaki procent roślin na polu bieleje. Jeżeli nie przekracza 20% sytuacja nie jest groźna. Jeśli jednak ilość białych roślin przekracza 20%, grozi to załamaniem się całego pola uprawy. Aby tego uniknąć, jedno z pól eksperymentalnych zostało poddane opryskom chemicznym, drugie zaś pozostawione. Kiedy eksperyment się zakończył, po zbiorach okazało się, że nie opryskane pole i tak wydało większy plon, niż to poddane środkom owadobójczym. Trudno było mi w to uwierzyć i sądziłem najpierw, że w badaniach popełniono jakiś błąd. Jednak wyniki były prawidłowe. Okazało się, że roztocza zaatakowały tylko słabsze rośliny i w ten sposób przerzedziły uprawę ryżu. Wówczas silniejsze rośliny miały więcej przestrzeni do rozwoju
i większy dostęp do światła słonecznego docierającego do najniższych partii roślin. W efekcie te rośliny, które przetrwały, stały się silniejsze i wyprodukowały większe kłosy od tych, które zostały poddane środkom chemicznym.
Kiedy gęstość roślin jest zbyt wielka, a szkodniki „nie przetrzebią” słabszych roślin, pole wygląda w całości zdrowo, ale w wielu przypadkach plon może być niższy.
Wiele stacji badawczych stosuje niezliczone środki chemiczne, ale tylko połowa raportów naukowych z ich stosowania jest składana. Oczywiście nie chodzi tutaj o intencje ukrycia czegokolwiek, lecz raczej o tendencyjną interpretację badań w prasie fachowej spowodowaną naciskiem korporacji chemicznych produkujących środki owadobójcze i nawozy.
Raporty te, które rzekomo potwierdzają „skuteczność” stosowania środków chemicznych są preferowane, natomiast te raporty naukowe, które tej skuteczności zaprzeczają, rzadko
są publikowane.
Najtrudniejszą rzeczą jest namówić rolników do niestosowania herbicydów. Od starożytnych czasów farmerzy prowadzili „walkę wręcz” z chwastami. Oranie, gracowanie pomiędzy rowkami, rytuał przesadzania roślin - to wszystko miało jeden cel.
Zanim zaczęto stosowanie herbicydów, hodowca ryżu musiał codziennie przemierzyć wielokrotnie pole z motyką plewiąc chwasty w każdym sezonie. Dlatego łatwo zrozumieć jest, że herbicydy potraktowano jako błogosławieństwo.
W moich uprawach, w oparciu o płodozmian, stosuję słomę i koniczynę jako naturalną ściółkę, oraz czasowe nawadnianie pól, w wyniku czego, łatwo pozbywam się nadmiaru chwastów, całkowicie eliminując ciężką pracę plewienia w upale, lub konieczność używania chemikaliów.