Przygotowanie do pracy maszyn do zabiegów chemicznych w uprawach polowych i zasady BHP przy stosowaniu środków chemicznych.

Podstawowym urządzeniem do zabiegów chemicznych, używanym w gospodarstwach rolnych, są opryskiwacze. W przypadku mniejszego areału bądź specyficznych warunków, używa się opryskiwaczy ręcznych, gdzie rolnik lub hodowca, ubrany w specjalny kombinezon i posiadający opryskiwacz ręczny, może dokonywać dokładnych, wybiórczych oprysków.

Natomiast najczęściej stosowanymi opryskiwaczami w przypadku dużych upraw są opryskiwacze zaczepiane lub zwieszane na ciągniku. Taka maszyna musi być przed pracą odpowiednio przygotowana.

W trakcie przygotowania opryskiwacza do prac polowych powinniśmy zadbać o sprawność i czystość jego podzespołów. W głównej mierze zależy to od stanu w jakim pozostawiliśmy o na okres postoju. Dobrze chroniony opryskiwacz powinien być m.in. przepłukany odpowiednim płynem, mieć zdemontowane wkłady filtrów, manometr i rozpylacze a przede wszystkim odkręcone śruby spustowe w pompie, zwłaszcza iż w wielu gospodarstwach przechowuje się go pod gołym niebem.

Usunięte wcześniej elementy czyścimy, płuczemy i montujemy z powrotem. Części z widocznymi uszkodzeniami wymieniamy. Sprawdzamy także sprawność osłon elementów ruchomych oraz kontrolujemy stan węży oraz innych elementów gumowych np. czy nie są one złamane. Przy ponownym montażu manometru należy uzupełnić ewentualny ubytek oleju, w zbiorniczku oddzielającym manometr od cieczy roboczej. Gdy o to nie zadbamy, urządzenie przestanie wskazywać właściwie ciśnienie w układzie cieczowym.

Jeszcze przed uruchomieniem warto dokładnie obejrzeć rozpylacze. Jeżeli musimy je wyczyścić to pamiętajmy, o używaniu miękkiej szczoteczki. Nie wolno stosować twardych, metalowych narzędzi, które bardzo łatwo uszkadzają szczelinę dyszy, niezależnie z jakiego materiału została ona wykonana. Można je również przedmuchać sprężonym powietrzem. Jeśli część dysz kwalifikuje się do wymiany, najlepiej wymienić je całym kompletem. Zaopatrując się w nowe rozpylacze, starajmy się wybierać znanych, markowych producentów. Co prawda płacimy za nie drożej, gwarantują jednak one lepszą precyzję zabiegu ochrony roślin.

Po wstępnych oględzinach i ponownym montażu wszystkich części, doczepiamy opryskiwacz do ciągnika, wlewamy do niego czystą wodę, włączamy pompę i płuczemy cały układ cieczowy. Po 2-3 minutach pracy, należy wyłączyć pompę oraz wymienić w niej stary olej. Dodatkowo kontrolujemy również ciśnienie w powietrzniku pompy, sprawdzając obecność w nim wody co może sugerować pęknięcie membrany. Ciśnienie to powinno wynosić od 1/3 do 2/3 ciśnienia roboczego.
Po wymianie oleju, ponownie włączamy opryskiwacz. Przy działającym, sprawdzamy stan i szczelność układu cieczowego, prawidłowość pracy zaworu sterującego, zaworków przeciwkroplowych, oraz działanie innych podzespołów Bezwzględnie należy skontrolować stan mieszadła. W wielu opryskiwaczach jest ono połączone z filtrem zaworowym, dlatego często ulega zatkaniu. W tym wypadku należy go wykręcić oraz wyczyścić.

Po wypryskaniu wody i zakończeniu pracy opryskiwacza, ponownie kontrolujemy olej w pompie, sprawdzając czy nie nastąpiło jego zmętnienie, sugerujące przecieki cieczy roboczej.
Kontrolę opryskiwacza możemy połączyć z kalibracją, czyli ustaleniem podstawowych parametrów jego pracy, warunkujących właściwy wydatek cieczy roboczej podczas zabiegu. Jeżeli nie chcemy jej robić, to warto przynajmniej skontrolować zużycie samych rozpylaczy. Posiadając jakiekolwiek naczynko miarowe, możemy zmierzyć, przy określonym ciśnieniu, objętość wypływającej z dyszy wody, a wynik porównać z nominalnym wydatkiem odczytanym z tabel producentów rozpylaczy. Przy dużych rozbieżnościach rozpylacze wymieniamy.

Co 3 lata należy badać opryskiwacz ciągnikowy w wyspecjalizowanych jednostkach upoważnionych do tego celu przez Wojewódzkiego Inspektora Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (obowiązek ustawowy).

Przy opryskach należy zachować szczególną ostrożność i pamiętać o zasadach BHP.

Ze środkami ochrony roślin mogą pracować wyłącznie dorośli mężczyźni. Nie wolno zatrudniać kobiet i dzieci. Osoby cierpiące na jakiekolwiek schorzenia powinny zapytać lekarza, czy mogą kontaktować się z chemicznymi środkami ochrony roślin. Osoby stosujące oraz nabywające preparaty zaliczane do bardzo toksycznych i toksycznych (I i II klasy) dla ludzi, powinny zostać przeszkolone i legitymować się świadectwem ukończenia szkolenia nt. stosowania i postępowania ze środkami ochrony roślin.

Dopuszcza się spożywanie posiłków oraz palenie tytoniu tylko w czasie przerw w pracy, po uprzednim zdjęciu wierzchnich ochron indywidualnych, umyciu rąk i twarzy oraz przepłukaniu jamy ustnej wodą pitną, jednak w odległości nie mniejszej niż 50 m od miejsca stosowania środków ochrony roślin lub nawozów od strony nawietrznej.

Nie wolno kontaktować się z chemicznymi środkami ochrony roślin po wypiciu kieliszka alkoholu (piwa, wina czy wódki). także w przeddzień i po zakończeniu pracy.

Niewłaściwie zastosowane środki ochrony roślin mogą powodować uszkodzenia roślin, skażenia gleb, wód i powietrza oraz stwarzać zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Mając tego świadomość należy:

• Stosować tylko środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu i stosowania zgodnie z przepisami o ochronie roślin lub przepisami o rolnictwie ekologicznym oraz przestrzegać warunków podczas ich stosowania, tak by wyeliminować lub ograniczyć do minimum negatywne skutki tych zabiegów.

• Środki ochrony roślin należy stosować wyłącznie do celów wskazanych na etykiecie - instrukcji stosowania i ściśle według podanych w niej zaleceń.

• Rolnicy są zobowiązani do prowadzenia ewidencji zabiegów wykonywanych przy użyciu środków ochrony roślin i przechowywania jej 5 lat przy korzystaniu z płatności w ramach ONW oraz przez 5 lat od zakończenia realizacji programu rolno-środowiskowego.

• Pozostali rolnicy - co najmniej dwa lata od dnia wykonania zabiegu. Ustawa o ochronie roślin nie określa formy prowadzenia rejestru.

• Zabiegi chemicznej ochrony roślin powinny wykonywać osoby posiadające aktualne zaświadczenie o przeszkoleniu w tym zakresie, zaświadczenie ze szkolenia zachowuje ważność przez 5 lat od dnia jego ukończenia.

• Zabiegi ochrony roślin powinny być wykonywane sprzętem sprawnym technicznie, co musi być potwierdzone badaniami przeprowadzonymi przez upoważnione jednostki wydania atestu. Badania sprawności opryskiwaczy powinny być przeprowadzane co trzy lata.

• Środki ochrony roślin na terenie otwartym należy stosować, jeżeli prędkość wiatru nie przekracza 3 m/s i miejsce stosowania środka ochrony roślin jest oddalone o co najmniej 5 m od dróg publicznych i o co najmniej 20 m od budynków mieszkalnych i zabudowań inwentarskich, pasiek0, upraw zielarskich, ogrodów działkowych, rezerwatów przyrody, wód powierzchniowych oraz od granicy wewnętrznego terenu ochrony strefy pośredniej źródeł i ujęć wód.

• Zabrania się zakładania w odległości mniejszej niż 20 m od ww. obiektów upraw, które wymagają intensywnego stosowania środków ochrony roślin.

• Rolnicy zobowiązani są do przestrzegania okresów karencji i prewencji podczas stosowania środków ochrony roślin.

• Przypominamy, że okres karencji to czas, który powinien upłynąć od dnia zastosowania środka ochrony roślin do dnia zbioru roślin lub produktów roślinnych przeznaczonych do konsumpcji.

• Natomiast okres prewencji to czas, po zastosowaniu środka ochrony roślin, w którym człowiek i zwierzęta nie powinny stykać się ani przebywać w pobliżu miejsc, także w obiektach, w których zastosowano środek ochrony roślin, zabrania się stosowania środków ochrony roślin niezgodnie z okresami prewencji dla pszczół.

W tej pracy poruszyłem zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych, oraz temat przygotowania do pracy maszyn do zabiegów chemicznych (na przykładzie maszyn do oprysków).