Maria Borowiec

PWSZ w Tarnowie

Zakład Pielęgniarstwa

Przygotowanie pacjenta do zabiegu operacyjnego

1. Rozpoczyna się w momencie podjęcia decyzji o zabiegu operacyjnym.

Cel:

• bezpieczne przeprowadzenie zabiegu operacyjnego;

• zmniejszenie ryzyka powikłań pooperacyjnych.

• Rolą pielęgniarki, jest współpraca z zespołem lekarskim poprzez:

• stosowanie procedur, zleceń, obserwacji chorego;

• przekazywanie zaobserwowanych objawów zespołowi leczącemu;

• prowadzenie dokumentacji.

Przygotowanie chorego do zabiegu operacyjnego w trybie planowym

Pod tym pojęciem zawiera się przyjecie chorego do zabiegu operacyjnego

pacjenta, którego schorzenie aktualnie nie stanowi zagrożenia życia, ale wymaga leczenia operacyjnego np.: kamica pęcherzyka żółciowego, żylaki kończyn dolnych, guzek piersi, przepuklina.

Przygotowanie psychiczne pacjenta do zabiegu operacyjnego

Lęk towarzyszący zabiegowi ma z reguły ścisły związek z :

• rozległością planowanego zabiegu operacyjnego,

• z osobowością chorego,

• wiekiem pacjenta,

• z płcią ( badania wskazują iż kobiety wykazują wyższy poziom lęku niż mężczyźni ),

• z wykształceniem,

• z rokowaniem,

• ze znieczuleniem, ( znieczulenie samo w sobie może być stresogenne, zwłaszcza znieczulenie ogólne z „wyłączeniem” świadomości i odruchów- pacjent jest wówczas całkowicie zależny od osób drugich i obsługiwanej przez nie aparatury medycznej )

• Zdobycie zaufania pacjenta poprzez stworzenie przyjaznej, życzliwej atmosfery i profesjonalną postawę pielęgniarki i pozostałego zespołu;

• Rozpoznanie potrzeb pacjenta, zaplanowanie działań, przedstawienie propozycji pielęgnowania;

• Uzyskanie zgody na realizowanie zaplanowanych działań związanych z przygotowaniem do zabiegu operacyjnego np.: cewnikowanie pęcherza moczowego, założenie zgłębnika, golenie pola operacyjnego, wykonanie iniekcji, założenie wkłucia;

• Umożliwienie choremu kontaktu z pozostałymi członkami zespołu leczącego, rodziną, duchownym;

• Prowadzenie edukacji pacjenta związanej z prawidłowym przebiegiem okresu okołooperacyjnego.

Przygotowanie fizyczne do zabiegu operacyjnego

Przygotowanie fizyczne do zabiegu operacyjnego odbywa się w warunkach ambulatoryjnych.

Należy do niego:

• Szczepienie przeciwko WZW typu B. Zalecany schemat szczepienia w cyklu: 0 - 1 - 6 miesięcy. Stężenie przeciwciał anty - HBs powinno być utrzymane powyżej poziomu ochronnego 10 j.m./l u osób z chorobami przewlekłymi, szczególnie dializowanych i z niedoborami odporności.

• Oznaczenie antygenu HBs Ag. Obecność antygenu świadczy o zakażeniu lub nosicielstwie WZW typu B. Pacjent pomimo dodatniego wyniku HBsAg może być operowany.

• Wykonanie zapisu EKG.

• RTG klatki piersiowej.

• Badania specjalistyczne: internista, ginekolog, kardiolog, stomatolog, laryngolog.

• Oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh.

• Oznaczenie czasu krwawienia, krzepnięcia, protrąbinowego.

• Oznaczenie stężenia elektrolitów, glukozy we krwi, morfologii i innych badań biochemicznych.

• Ocena stanu odżywienia na podstawie formularzy: Oceny Ryzyka związanego ze Stanem Odżywienia (NRS) lub Subiektywnej Globalnej

Stanu Odżywienia Oceny (SGA).

• Wykonanie badań diagnostycznych np.: gastroskopii, kolonoskopii, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego, biopsji.

• Konsultacja anestezjologiczna celem wybrania rodzaju znieczulenia, okreslenie stanu fizycznego pacjenta na podstawie badań.

Bezpieczne przeprowadzenie zabiegu operacyjnego i prawidłowy okres pooperacyjny wymaga przygotowania do zabiegu operacyjnego. W przygotowaniu bierze udział zespół terapeutyczny: lekarz chirurg, anestezjolog, pielęgniarka, kardiolog, internista, dietetyk, rehabilitant.

Anestezjolog dokonuje wyboru metody znieczulenia. Decyzję podejmuje po dokonaniu oceny stanu pacjenta, rodzaju zabiegu operacyjnego.

Prawdopodobieństwo wystąpienia poważnych powikłań lub zgonu chorego w czasie znieczulenia lub po nim, określa skala ryzyka operacyjnego ASA (American Society of Anesthesiologistis).

Skala ASA określa stan fizyczny chorego, nie określa ryzyka związanego ze znieczuleniem.

Im wyższy stopień skali ASA, tym większe ryzyko operacyjne i wyższa śmiertelność okołooperacyjna, oraz bardziej rygorystyczne monitorowanie śród i pooperacyjne, a także konieczność stosowania elementów intensywnej terapii.

Skala ryzyka operacyjnego wg ASA (American Society of Anesthesiologistis)

(Skala ASA określa stan fizyczny chorego).

Stopień	Określenie pacjenta
I	Ogólnie zdrowy pacjent poza miejscową przyczyną interwencji zabiegowej.
II	Niezbyt nasilona choroba układowa (opanowane nadciśnienie, niewielka niedokrwistość, chorobliwa otyłość, przewlekłe zapalenie oskrzeli, prawidłowo leczona cukrzyca).
III	Choroba układowa ograniczająca aktywność (niedokrwienna serca, płuc, przebyty zawał serca).
IV	Ciężka choroba stanowiąca zagrożenie życia (niewydolność nerek, zastoinowa niewydolność krążenia).
V	Pacjent umierający, śmierć może nastąpić w ciągu 24 godzin, bez względu na przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.
VI	Pacjent, u którego stwierdzono śmierć przyżyciową mózgu (dawca mózgu).
E Dodatkowe oznaczenie do odpowiedniego stopnia ASA. Pacjent, u którego zabieg wykonywany jest w trybie nagłym.

Im wyższy stopień skali ASA, tym większe ryzyko operacyjne i wyższa śmiertelność okołooperacyjna, oraz bardziej rygorystyczne monitorowanie śród i pooperacyjne, a także konieczność stosowania elementów intensywnej terapii.

• Pacjenci którzy przyjmują leki przeciwkrzepliwe muszą mieć oznaczony wskaźnik INR, oraz przerywają przyjmowanie leków z powodu ryzyka krwawienia.

Acenocumarol odstawiamy na 2 - 3 dni przed zabiegiem.

Warfin - 5 dni przed zabiegiem

• Przeciwpłytkowe: kwas acetylosalicylowy (ASA), np.:

Acard, Polocard - odstawiamy na 7 - 10 dni przed zabiegiem.

Klopidogrel ( Plavix)- 5 dni przed zabiegiem.

Przygotowanie w dniu poprzedzającym zabieg operacyjny

• Pomiar masy ciała i wzrostu pacjenta, udokumentowanie w karcie gorączkowej;

• Przygotowanie przewodu pokarmowego poprzez podanie środka farmakologicznego, wykonanie enemy (rodzaj dekontaminacji jest uzależniony od rodzaju zabiegu operacyjnego);

• Wizyta w poradni anestezjologicznej w celu oceny stanu pacjenta, wyboru rodzaju znieczulenia i dalszych zleceń przed zabiegiem operacyjnym;

• kąpiel całego ciała;

• pozostanie na czczo do 6 - 8 godzin przed zabiegiem;

• premedykacja o godzinie 21. 00, zgodnie z karta zleceń;

• wykonanie pozostałych zleceń lekarskich np.: zamówienie preparatów krwi w banku krwi.

• Wdrożenie profilaktyki przeciwzakrzepowej w dawce ustalonej przez lekarza.

Premedykacja

Cel

• zmniejszenie lęku;

• uspokojenie chorego;

• ułatwienie wprowadzenia do znieczulenia;

• zmniejszenie zapotrzebowania na leki anestetyczne;

• zniesienie bólu przed operacją;

• zmniejszenie wydzielania śluzu i soku żołądkowego.

• Premedykacja polega na, podaniu środka zgodnie z kartą zleceń na 60 - 90 min przed zabiegiem operacyjnym. Częstym lekiem stosowanym w premedykacji jest Dormicum w tabletce w dawce 7,5 mg.

• Po podaniu premedykacji pacjent pozostaje w łóżku.

Przygotowanie w dniu zabiegu operacyjnego

Pielęgniarka:

• Przypomina o pozostaniu na czczo i zakazie żucia gumy. Jeżeli pacjent ma przyjąć leki to może popić łykiem wody.

• Wyklucza przeciwwskazania do zabiegu.

Przeciwwskazania to:

- gorączka;

- nieżyt górnych dróg oddechowych;

- wysokie ciśnienie krwi;

- oddech i tętno przyspieszone;

- zmiany na skórze niewiadomego pochodzenia;

- pierwsze dni miesiączki.

• Przygotowanie pola operacyjnego - ogolenie miejsca operowanego.

• Toaleta całego ciała z uwzględnieniem miejsca operowanego.

• Pozostawienie spinek, biżuterii, zegarka w szafce przyłóżkowej.

• Wyciągnięcie i pozostawienie sztucznego uzębienia, protez.

• Pacjent przed podaniem premedykacji powinien oddać mocz.

• Podaje premedykację i dokumentuje.

• Wykonuje dalsze zlecenia związane z zabiegiem np.: zakłada sondę do żołądka, cewnikuje pęcherz moczowy, pobiera krew na krzyżówkę.

• Zakłada pacjentowi opaskę identyfikacyjną.

• Przygotowuje antybiotyk do podania na sali operacyjnej zgodnie ze standardem postępowania okołooperacyjnego.

• Przebiera pacjenta w koszulę operacyjną.

• Zakłada wkłucie obwodowe na lewej kończynie.

• Sprawdza dokumentację - (historia choroby), która zawiera:

- kwalifikację do zabiegu operacyjnego,

- zgodę na zabieg operacyjny,

- aktualne badania,

- kartę anestezjologiczną,

- grupę krwi i czynnik Rh,

- specjalistyczne badania niezbędne celem weryfikacji śródoperacyjnej,

- zapis EKG,

- RTG klatki piersiowej,

• Przewozi pacjenta po telefonicznym wezwaniu z sali operacyjnej.

• W bloku operacyjnym przekazuje pielęgniarce anestezjologicznej.

Przygotowanie fizyczne do zabiegu operacyjnego w trybie nagłym

Tryb nagły

Przyjęcie chorego do zabiegu operacyjnego podejmowany jest w ramach ostrego dyżuru chirurgicznego, lub na skutek pogorszenia się stanu zdrowia chorego, aktualnie przebywającego w oddziale chirurgicznym.

Pacjenci wymagają leczenia chirurgicznego z powodu gwałtownie rozwijających się objawów i pogarszającego się stanu zdrowia np.: ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, niedrożność przewodu pokarmowego, pęknięty wrzód żołądka, uraz śledziony.

Zadania pielęgniarki:

• Pomiar tętna, oddechów, temperatury, ciśnienia tętniczego krwi i udokumentowanie.

• Przygotowanie pacjenta do szybkiej diagnostyki, badania fizykalnego.

• Pobranie krwi na: morfologię, grupę krwi i czynnik Rh, układ krzepnięcia, elektrolity, gazometria.

• Założenie dostępu naczyniowego i podłączenie kroplowych wlewów zgodnie z kartą zleceń.

• Wdrożenie antybiotykoterapii zgodnie z kartą zleceń.

• Uzyskanie pisemnej zgody na zabieg operacyjny.

• Przygotowanie pola operacyjnego.

• Toaleta ciała jeżeli jest taka konieczność.

• Zabezpieczenie protez zębowych, biżuterii.

• Sprawdzenie dokumentacji.

• Odwiezienie na blok operacyjny.

7

---