Ciepłolecznictwo czyli leczenie ciepłem polega na dostarczeniu do ustroju energii cieplnej, głównie droga przewodzenia (kondukcji) i przenoszenia (konwekcji)

Kondukcją określamy bezpośrednie przekazywanie energii kinetycznej przez cząsteczki mające większą energie cieplną do cząsteczek o mniejszej energii. Przewodzenie może odbywać się w sposób bezpośredni lub pośredni. Przykładowo, jeżeli źródłem ciepła będzie ogrzana woda i ciało zostanie w niej zanurzone, uzyskamy wtedy bezpośredni sposób

przewodzenia. Z pośrednim mechanizmem przewodzenia ciepła będziemy mieć do czynienia w sytuacji, gdy źródło ciepła zawierające pewien zasób energii cieplnej znajduje się w osłonie.

Przykładem są termofory czy poduszki elektryczne.

Konwekcja ma zasadnicze znaczenie dla regulacji cieplnej ustroju. Gdy dojdzie do stanu przegrzania ustroju, wówczas występuje wymiana ciepła pomiędzy przegrzanym ciałem, a

otoczeniem przez radiacje czyli promieniowanie. W stanie przegrzania, niezależnie od wypromieniowania, utrata ciepła uzyskiwana jest przez pocenie się, parowanie potu i

wydalanie ciepła z ogrzanym powietrzem podczas oddychania

Odczyn organizmu na bodzce cieplne może być miejscowy lub ogólny.

Przy odczynie miejscowym wystepuje rozszerzenie naczyń krwionosnych i limfatycznych w

miejscu działania energii cieplnej. Odczyn ten powstaje w wyniku podwyszenia temperatury

tkanek, powodujac zwiekszenie przepływu krwi i wen sposób działa:

- przeciwzapalnie

- przeciwbólowo

- poprawia elastyczność tkanki łącznej

- poprawia lepkość mazi stawowej

-zwiększa ruchomość stawów

- przyśpiesza resorpcję

- poprawia metabolizm tkankowy

- zwiększa fagocytozę

- w razie przegrzania całego ciała przyśpiesza proces przemiany materii

- stymuluje układ przysadkowo- nadnerczowy

-powoduje przestrojenie układu autonomicznego,doprowadzając do przewagi jego części przywspólczulnej

Bodzce cieplne o nateeniu

przekraczajacym granice tolerancji moga spowodowac uszkodzenie skóry i oparzenie.

Odczyn ogólny występuje gdy zabiegi cieplne są stosowane na dużą powierzchnie ciała i w ciagu odpowiednio długiego okresu czasu, działanie ciepła wyrażać się bedzie silniej, gdż ilość pochłonietej energii cieplnej jest większa. Odczyn ogólny, charakteryzujący się podwyższeniem

ciepłoty ciała, określamy jako przegrzanie organizmu.

Wpłwyw ciepła na organizm

Wpływ ciepła na układ kraążenia

Pod wpływem działania ciepła napięcie ściań naczyń krwionośnych obniża się, nastepuje

rozszerzenie si naczyń krwionośnych obwodowych i zwiększenie szybkości przepływu krwi

w obrebie obszaru ciała poddanego działaniu bodźca cieplnego. Należy pamiętać, że taka

sytuacja może doprowadzić do warunków przeciążenia serca, spowodować znaczny stan

odwodnienia, na wskutek pocenia, może również spowodować zachwianie równowagi

pomiędzy ilością krwi kraążącej a pojemnością naczyń, co w konsekwencji może doprowadzić

do krytycznego spadku cisnienia krwi i zapaści naczyń krwionośnych.

Wpływ ciepła na czynnosci wydzielnicze nerek

Przegrzanie nerek wywołuje przekrwienie czynne i zwiększa czynność wydzielniczą. Ogólne

przegrzanie ustroju, zwłaszcza gdy wystapi silne pocenie, zmniejsza wydzielanie moczu.

Wpływ ciepła na układ oddechowy

Stan przegrzania zwieksza wentylacje płuc proporcjonalnie do podwyszonej ciepłoty ciała.

Liczba oddechów na minute wzrasta, co wpływa z kolei na odwodnienie organizmu.

Wpływ ciepła na układ miesni szkieletowych i gładkich

Działanie ciepła obniża ich napięcie i wpływa na zmniejszenie napiecia powierzchniowego.

Wskazania do ciepłolecznictwa:

Leczenie ciepłem znajduje zastosowanie w chorobach:

narządu ruchu (stłuczenia, krwiaki i urazy tkanek miękkich na czwarty-piąty dzień od urazu, po ustąpieniu odczynu zapalnego, stany pourazowe więzadeł i torebek stawowych w 2-3 tygodnie po wystąpieniu urazu);

reumatycznych (w I fazie reumatoidalnego zapalenia stawów, natomiast w II i III fazie tylko w okresie remisji, ZZSK, choroba zwyrodnieniowa stawów, w tym stawów kręgosłupa);

układu nerwowego (nerwobóle i zapalenia nerwów obwodowych, po ustąpieniu ostrego okresu, postrzał, rwa kulszowa, poraenie nerwu twarzowego, przykurcze mięśniowo- stawowe, rdzeniowe porażenie kurczowe);

skórnych (trądzik, czyraczność);

układu oddechowego (przewlekłe zapalenie zatok, nieżyt gardła i krtani, ostre i przewlekłe nieżyty oskrzeli, zapalenie ucha środkowego);

układu krążenia (choroba Raynauda);

przemiany materii (otyłość, przewlekła dna);

układu moczowego (zapalenie pecherza moczowego i dróg moczowych, kamica dróg moczowych, przebiegająca bez powikłań);

układu pokarmowego (nieżyt żołądka, przewlekłe zapalenie jelit, stany kurczowe jelita grubego, przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, kamica pęcherzyka przebiegająca bez powikłań czy dyskineza dróg żółciowych).

Przeciwskazania do ciepłolecznictwa

-ostrych okresach choroby,

-nadciśnieniu tętniczym,

-niewydolności krążenia,

-zespole płucno sercowym,

-chorobie niedokrwiennej serca,

-zawale serca,

-miażdżycowym stwardnieniu tętnic,

-zakrzepowo-zatorowym zapaleniu naczyń,

-skłonności do krwawień,

-cukrzycy,

- gruźlicy,

-nadczynności tarczycy,

-chorobie nowotworowej,

-czynnej chorobie wrzodowej oładka i dwunastnicy,

-chorobach ośrodkowego układu nerwowego,

-zaburzeniach czucia powierzchniowego,

-chorobach psychicznych,

-fotodermatozach,

-wyniszczeniach organizmu, zwłaszcza w wieku starcz

Zabiegi ciepłolecznicze

Do najprostszych źródeł przekazujacych organizmowi ciepło w warunkach

gabinetów fizjoterapeutycznych, do miejscowego przegrzania stosuje się terapię żelową, termofory, woreczki z rozgrzanym piaskiem. Wśród innych specjalistycznych zabiegów ciepłolecznictwa nalżey wymienić parafinę, ciepłe peloidy (borowine, błoto, fango), saunę

Zabiegi parafinowe

Do zabiegów używa się mieszaniny parafiny stałej i ciekłej w stosunku 1:4. Po podgrzaniu do temperatury 50-60 C. na łaźni wodnej stosuje się ją do częściowych kąpieli parafinowych, okładów i zawijań. Część ciała, która ma zostać poddana zabiegowi musi być czysta, sucha. Nakłada się kilka warstw parafiny okłady z gazy nasączonej parafiną. Kąpiele wykonuję się przez zanurzenie dłoni, przedramion lub stóp w wanienkach z roztopioną parafiną. Temp. Parafiny powinna wynosić 42- 48C, czas zabiegu 15-30 minut. Po nałożeniu parafiny okrywa się ją folia oraz kocem. Po zabiegu skórę oczyszcza się z resztek parafiny, a pacjentowi zaleca się odpoczynek. Ciepła parafinowa kąpiel rozgrzewa dłonie i stopy. Ciepło poprawi krążenie, ogrzewa i rozluźnia mięśnie oraz koi bolące stawy.

Zabiegi borowinowe

Borowina jest rodzajem leczniczego torfu, naturalnym surowcem powstającym z roślin w wyniku rozkładu substancji organicznych przez mikroorganizmy (m.in. grzyby i bakterie).Borowina zawiera wiele cennych składników, m.in. brom, potas, żelazo, magnez i mangan, fitoestrogeny, enzymy, cynk, aminokwasy, wapń, kwasy huminowe (silne antyoksydanty). Dzięki nim wykazuje ona działanie odmładzające, bakteriobójcze, przeciwzapalne, nawilżające, łagodzące podrażnienia, zwalczające wolne rodniki, odchudzające oraz odtruwające skórę.Borowina używana bywa najczęściej do okładów i zawijań. Może być stosowana zarówno na całe ciało lub miejscowo. Podczas zabiegu smaruje się ciało pacjenta borowinową papką i zawija w folię, na tym jednak zabieg się nie kończy, pacjent musi leżeć około pół godziny przykryty kocem w temp. ok. 39 st. C. Ciepło przyspiesza metabolizm i poprawia krążenie krwi i limfy, ułatwia odtruwanie skóry i całego organizmu. Toksyny wydostają się na zewnątrz wraz z potem. Tak oczyszczona skóra łatwiej przyjmuje zawarte w borowinowym błocie dobroczynne składniki.

Sauna

Jest zabiegiem kąpieli w gorącym powietrzu o nieznacznej wilgotności, ogrzanym do temperatury 60 - 90 C, która oddziałuje na skórę i drogi oddechowe. W czasie zabiegu w saunie dochodzi do znacznego wydzielania potu (od 0,2 do 1,2l) . Temperatura ciała może wzrosnąć o 1-2C.

Sauna wpływa regulująco na układ krążenia wskutek rozszerzenia obwodowych naczyń krwionośnych oraz zwiększenia pojemności minutowej serca. W czasie zabiegu pacjent siedzi na jednej z drewnianych ław, usytuowanej na odpowiedniej wysokości, z przedramionami opartymi na udach. Duża różnica temperatury powietrza pomiędzy podłogą a sufitem umożliwia odpowiednie dawkowanie ciepła. Polewanie wodą ogniska sauny powoduje zwiększenie wilgotności powietrza, a tym samym efektu cieplnego, w wyniku utrudnionego parowania wody zawartej w pocie.

W metodyce zabiegu należy przestrzegać naprzemiennego nagrzewania i ochładzania ustroju. Każda z faz trwa 8-12 minut, powtarza się je dwu - lub trzykrotnie. Kąpiel w saunie trwa 1-1,5 godz., łącznie z fazami ochładzania i odpoczynku. Do sauny nie wolno wchodzić na czczo ani po obfitym posiłku. Podczas pobytu w niej należy rozluźnić mięśnie, nie rozmawiać. Kąpiel w saunie kończy się ochłodzeniem ciała.

---