Spis treści

I. WSTĘP ............................................................................................................................3

II. ROZDZIAŁ I WYMAGANIA BHP W MAGAZYNIE................................................4

1. Podstawowe akty normatywne..........................................................................................4

2. Magazynowe środki transportowe.....................................................................................8

3. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze przy pracy z materiałami niebezpiecznymi w magazynach.....................................................................................9

4. Budynki magazynowe.....................................................................................................11

5. Certyfikaty i deklaracje zgodności dla urządzeń magazynowych...................................12

6. Zagrożenia bezpieczeństwa pracy w magazynie stwarzane przez urządzenia do składowania.....................................................................................................................13

7. Zabezpieczenia przeciwpożarowe w magazynach..........................................................14

8. Podsumowanie dotyczące wymagań bhp w magazynie.................................................18

III. ROZDZIAŁ II PROGRAM SZKOLENIA - instruktaż stanowiskowy : operator wózka widłowego................................................................................................................20

1. Cel szkolenia..................................................................................................................20

2. Uczestnicy szkolenia......................................................................................................20

3. Sposób organizacji szkolenia.........................................................................................20

4. Ramowy program szkolenia..........................................................................................21

5. Szczegółowy program szkolenia - operator wózka widłowego....................................22

IV. ROZDZIAŁ III PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI WÓZKA WIDŁOWEGO.................................................................................................29

1. Wiadomości ogólne.......................................................................................................29

2. Zasady bhp dotyczące bezpośrednio operatora wózka widłowego...............................29

3. Ogólne wymagania stawiane miejscom, w których eksploatowany jest wózek widłowy..........................................................................................................................30

4. Ogóle wiadomości dotyczące zaplecza technicznego ..................................................32

5. Dokumentacja towarzysząca..........................................................................................33

V. ROZDZIAŁ IV OBLICZANIE WYDATKU ENERGETYCZNEGO NA STANOWISKU PRACY / operator wózka widłowego/ ................................................34

1. Metoda badań.................................................................................................................34

2. Szacunkowe wartości wydatku energetycznego według Lehmanna ...........................36

3. Ocena i analiza obciążenia fizycznego metodą Lehmanna............................................37

VI. ROZDZIAŁ V OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU PRACY - operator wózka widłowego.............................................................................................41

1. Opis ocenianego stanowiska - operator wózka widłowego...........................................41

2. Czynniki środowiska pracy występujące na ocenianym stanowisku pracy...................41

3. Identyfikacja zagrożeń...................................................................................................43

4. Metoda Risk Score (wskaźnik ryzyka)..........................................................................44

5. Karta analizy i oceny ryzyka metodą „Risk Score”.......................................................47

VI. PODSUMOWANIE.....................................................................................................52

VII. BIBLIOGRAFIA........................................................................................................53

WSTĘP :

W swojej poniższej pracy zajmę się zagadnieniami dotyczącymi wymagań bhp oraz organizacji stanowiska pracy w magazynie - operator wózka widłowego. W rozdziale I przedstawię wymagania bhp, jakie obowiązują w magazynie, pokrótce omówię najważniejsze akty prawne, które poruszają tą kwestię, a następnie przejdę do konkretnych zagadnień dotyczących bhp. Rozdział II - to przede wszystkim pokazanie, jak ważna jest praca operatora wózka widłowego w odniesieniu chociażby przygotowań do szkolenia, jakie musi odbyć pracownik ubiegający się o to stanowisko. Nie jest łatwo przejść pomyślnie takie szkolenie i nie każdy kandydat może je ukończyć. Rozdział III dotyczy przede wszystkim podstawowych zasad bezpiecznej eksploatacji wózków widłowych, ze szczególnym uwzględnieniem zasad bhp, zaplecza technicznego oraz dokumentacji. IV Rozdział jest o tyle ciekawy, gdyż praktycznie i liczbowo pokazuje wydatek energetyczny operatora wózka widłowego liczony metodą Lehmanna. Tematem Rozdziału V jest karta oceny ryzyka zawodowego. Próbowałem tutaj między innymi porównać inne zawody ze stanowiskiem operatorem wózka widłowego w odniesieniu właśnie do ryzyka zawodowego.

Poniższa praca nie jest typową pracą teoretyczną, ponieważ uznałem, że ciekawsze jest głębsze przyjrzenie się zagadnieniom i przedstawienie ich od strony praktycznej i ilości przepisów (również bhp), z jakimi musi mieć do czynienia w swoich codziennych obowiązkach operator wózka widłowego. Wydawać by się mogło, że jest to stanowisko pracy, które nie wymaga specjalnych predyspozycji kandydata. Nic bardziej mylnego. Poniższa praca obrazuje, zarówno w sposób teoretyczny, jak i praktyczny, że opisywane stanowisko pracy jest nie tylko odpowiedzialne, ale wymagające niezwykłych umiejętności, szczególnie opanowania i wyobraźni przestrzennej, a także bystrości umysłu w podejmowaniu szybkich decyzji w trudnych warunkach pracy.

W poniższej pracy chciałem pokazać, że operatorowi wózka widłowego powierzane są trudne zadania i, mimo iż większość społeczeństwa postrzega to stanowisko jako zupełnie marginalne, to ja spróbowałem pokazać je od zupełnie innej, ciekawszej i bardziej odpowiedzialnej strony - dlatego też jest to temat mojej pracy dyplomowej.

Rozdział I

WYMAGANIA BHP W MAGAZYNIE

PODSTAWOWE AKTY NORMATYWNE

Kodeks Pracy jest podstawowym aktem normatywnym prawnej ochrony pracy. Został on uchwalony przez Sejm ustawą z dnia 26 czerwca 1974 roku i nowelizowany Ustawą z dnia 2 lutego 1996 roku (Dz.U. z 1996 r. nr 24, poz. 110). Zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zostały zawarte w dziale dziesiątym tegoż Kodeksu. Ustala ona przede wszystkim obowiązki pracowników w oparciu o postanowienia Konwencji i Zaleceń Międzynarodowej Organizacji Pracy. W poszczególnych trzynastu rozdziałach działu dziesiątego Kodeksu zostały określone wymagania w zakresie warunków technicznej, organizacyjnej, a także profilaktycznej ochrony zdrowia, a w szczególności :

• Podstawowe obowiązki pracodawcy dotyczące zagadnień bhp (rozdz. I)

• Prawa i obowiązki pracownika (rozdz. II)

• Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy (rozdz. III)

• Maszyny i inne urządzenia techniczne (rozdz. IV)

• Czynniki oraz procesy pracy (rozdz. V)

• Profilaktyczna ochrona zdrowia (rozdz. VI)

• Wypadki przy pracy i choroby zawodowe (rozdz. VII)

• Szkolenie (rozdz. IX)

• Służba bezpieczeństwa i higieny pracy (rozdz. X)

• Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy (rozdz. XI)

• Obowiązki organów sprawujących nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi (rozdz. XII)

• Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące wykonywania prac w różnych gałęziach pracy (rozdz. XIII)

W wykonaniu postanowień Kodeksu pracy Minister Pracy i Polityki Socjalnej wydał rozporządzenie z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129, poz. 844), które w sposób szczegółowy reguluje zasady bhp. W rozdziale czwartym tegoż rozporządzenia omówione są wymagania w zakresie bhp obowiązujące w transporcie wewnętrznym i magazynowaniu.

Pracodawca jest przede wszystkim odpowiedzialny za zapewnienie zastosowania odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych, zwłaszcza w zakresie wyposażenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów. Jeśli natomiast nie ma możliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania towarów, pracodawca powinien podjąć odpowiednie przedsięwzięcia, w tym również wyposażyć pracowników w niezbędne środki, w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności. Ręczne przemieszczanie i przewożenie towarów o masie przekraczającej ustalone normy jest niedopuszczalne. Pracodawca jest również zobowiązany do tego, aby zapewnić opracowanie zasad ruchu na drogach wewnątrzzakładowych, zgodnych z przepisami prawa o ruchu drogowym.

Materiały i inne przedmioty powinny być magazynowane w pomieszczeniach i miejscach specjalnie do tego przeznaczonych. Pomieszczenia magazynowe powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa, stosownie do rodzaju i właściwości składowanych w nich materiałów. Przy składowaniu materiałów należy przede wszystkim :

• Określić dla każdego rodzaju składowanego materiału miejsce, sposób i dopuszczalną wysokość składowania

• Zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia urządzeń przeznaczonych do składowania (chodzi tu między innymi o regały, podesty itp.)

• Zapewnić, aby masa składowanego ładunku, łącznie z masą urządzeń przeznaczonych do jego składowania i transportu, nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia podłóg i stropów, na których odbywa się składowanie

• Wywiesić czytelne informacje o dopuszczalnym obciążeniu podłóg, stropów i urządzeń przeznaczonych do składowania

Regały powinny mieć odpowiednio wytrzymałą i stabilną konstrukcję oraz odpowiednie zabezpieczenia uniemożliwiające przewrócenie się. Szerokość odstępów między regałami powinna być odpowiednia do stosowanych środków transportowych oraz powinna umożliwiać bezpieczne operowanie tymi środkami i ładunkami. Sposób układania materiałów na regałach i ich zdejmowania nie może stwarzać zagrożeń dla bezpieczeństwa pracowników. Przedmioty łatwo tłukące się, niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne oraz materiały o największej masie powinny być składowane na najniższych półkach regałów. Przedmioty, których wymiary, kształt i masa decydują o ich indywidualnym sposobie składowania powinny być ustawiane lub układane stabilnie, z uwzględnieniem położenia ich środka ciężkości, tak aby zapobiec ich wywróceniu się lub spadnięciu.

Przy składowaniu materiałów w stosach należy zapewnić:

1. stateczność stosów poprzez składowanie na wysokości uzależnioną od rodzaju materiałów (ich wymiarów, masy kształtów) oraz wytrzymałości opakowań

2. wiązanie między warstwami

3. układanie stosów tak, aby środek ciężkości przedmiotów składowanych powstał wewnątrz obrysu stosów

4. zachowania odległości między stosami, umożliwiające bezpieczne układanie i przemieszczanie materiałów

Rozładunek stosów powinien być przeprowadzony kolejno począwszy od najwyższych warstw. Niedopuszczalne jest wyjmowanie materiałów ze środka stosów. Przy składowaniu materiałów sypkich należy zapewnić : powierzchnię składową, która przy zachowaniu kąta zsypu naturalnego umożliwi zachowanie przejść lub przejazdów wokół hałdy lub zwału; wytrzymałość zapór odpowiednią do parcia składowanego materiału sypkiego; w miarę potrzeby wynikającej z ochrony sąsiednich stref pracy oraz technicznych możliwości szczelne obudowanie miejsca przeładunku i urządzeń przeładunkowych oraz połączenie ich z urządzeniami odcinającymi tył w miejscu jego powstania; bezpieczne metody pracy, szczególnie przy ręcznym pobieraniu i przenoszeniu materiałów. Wchodzenie pracowników na zwały materiałów sypkich grożących zasypaniem dozwolone jest jedynie w przypadkach wyjątkowej konieczności z zastosowaniem pomostów lub innych urządzeń zapewniających bezpieczeństwo, a także przy zachowaniu asekuracji poprzez drugiego pracownika oraz odpowiedniego nadzoru. Przy składowaniu materiałów pylących luzem należy zapewnić szczelne ogrodzenie co najmniej do wysokości 0,5 metra ponad wysokość składowanego materiału. Transport materiałów pylących luzem może odbywać się wyłącznie specjalnymi środkami transportu lub w zamkniętych pojemnikach (kontenerach). Przy składowaniu materiałów skłonnych do samozapalenia się należy zabezpieczyć przed samozapłonem, a w szczególności ograniczyć wysokość składowania, stosować kominy wentylacyjne oraz przesypywać lub często przerzucać hałdy i zwały. Niedopuszczalne jest składowanie materiałów pod liniami elektroenergetycznymi, napowietrznymi lub w odległości mniejszej (licząc w poziomie od skrajnych przewodów) niż :

• 2 metry - od linii niskiego napięcia

• 5 metrów - od linii wysokiego napięcia do 15 kV

• 10 metrów - od linii wysokiego napięcia do 30 kV

• 15 metrów - od linii wysokiego napięcia powyżej 30 kV

Podstawowym obowiązkiem operatora wózka widłowego jest przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a w szczególności :

• Znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym

• Wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przestrzegać wydawanych w tym zakresie zarządzeń i wskazówek przełożonych

• Dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy

• Stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielone środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze zgodnie z ich przeznaczeniem

Zatrudnieni w magazynie pracownicy narażeni są na różnorodne zagrożenia wynikające z elementów technicznych i organizacyjnych procesu magazynowego, sami stanowią także potencjalne źródło zagrożenia bezpieczeństwa dla siebie oraz otoczenia. Zagrożenia spowodowane przez operatorów wózków widłowych można podzielić na następujące rodzaje :

• Zagrożenia wynikające z nieodpowiedniego przygotowania, umiejętności oraz uprawnień do wykonania czynności lub obsługi sprzętu

• Zagrożenia wynikające z popełnionych błędów w wykonywaniu czynności lub obsłudze sprzętu

• Zagrożenia wynikające z nieprzestrzegania postanowień, nakazów oraz zakazów zawartych w instrukcji magazynowej, obowiązującej w danym magazynie

• Zagrożenia wynikające z niestosowania środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego

MAGAZYNOWE ŚRODKI TRANSPORTOWE :

Stwarzają one zagrożenia w następujących przypadkach :

• Zastosowania urządzeń niesprawnych technicznie lub niekontrolowanych pod względem sprawności technicznej (w zakresie zespołów kierowania, hamowania, podnoszenia, ogumienia, instalacji sygnalizacyjnej, zabezpieczenia przeciwpożarowego itp.)

• Obsługiwania urządzeń przez nieuprawnionych pracowników

• Stosowania urządzeń nie wyposażonych w zabezpieczenia zapewniające bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz nie oznakowanych barwami i znakami wymaganymi przez odpowiednie normy i przepisy

• Zastosowania nieodpowiedniego typu urządzenia (pod względem udźwigu, sposobu chwytania ładunku, wysokości podnoszenia, prędkości roboczych itp.) do przeładunków, przewozu czy piętrzenia towarów o odpowiednich kształtach, wymiarach, masie (np. dłużyc, ciężkich maszyn, pakietów blach itp.)

Za przestrzeganie bezpiecznych warunków eksploatacji urządzeń transportowych odpowiedzialny jest kierownik magazynu, który odpowiada między innymi za : wyposażenie urządzeń w odpowiednie zabezpieczenia i instalacje zapewniające bezpieczne warunki pracy tych urządzeń; zorganizowanie dla tych urządzeń odpowiednich warunków dla dokonywania codziennej kontroli stanu technicznego (przed i po pracy), okresowych przeglądów, napraw, remontów zgodnie z dokumentacją DTR opracowana przez producenta; przestrzegania norm dotyczących wielkości ich załadowania, prędkości jazdy, zabezpieczenia ładunków przy przewozie; doduszenia do ich obsługi tylko uprawnionych i przeszkolonych pracowników oraz nadzoru nad stanem technicznym urządzeń.

ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ ORAZ ODZIEŻ I OBUWIE ROBOCZE PRZY PRACY Z MATERIAŁAMI NIEBEZPIECZNYMI W MAGAZYNACH :

Bardzo ważnym czynnikiem zapewniającym bezpieczne warunki pracy w magazynie w czasie kontaktu pracowników z substancjami chemicznymi i materiałami niebezpiecznymi w magazynie jest zapewnienie pracownikom odpowiedniego do istniejącego zagrożenia sprzętu ochrony osobistej oraz odzieży i obuwia roboczego. Zgodnie z postanowieniami rozdziału IX Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikom nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami. Środki ochrony indywidualnej powinny posiadać wymagany certyfikat na znak bezpieczeństwa, powinny być oznakowane tym znakiem lub posiadać wydany przez producenta, importera dystrybutora lub dostawcę deklarację zgodności tych wyrobów z normami oraz odpowiednimi przepisami. Pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze spełniające wymagania w Polskich Normach, a także zapewnić, ażeby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe. Pracodawca zobowiązany jest zapewnić ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego przewidzianych do stosowania na danym stanowisku roboczym. Zagadnienia te zostały uregulowane Uchwałą nr 44 Rady Ministrów z dnia 27 marca 1990 roku w sprawie zasad przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej.

Charakterystyka, podział oraz kryteria doboru środków ochrony indywidualnej zostały podane w normie PN-88/Z-08053 „Ochrona pracy, środki ochrony indywidualnej pracowników przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami. Klasyfikacja i terminologia”. Oraz w normie PN-80/Z-08052 „Ochrona pracy. Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w procesie pracy Klasyfikacja”. Zgodnie z powyższymi normami środki ochrony indywidualnej dzieli się na :

• Odzież ochronną - symbol U

• Środki ochrony kończyn dolnych - symbol N

• Środki ochrony kończyn górnych - symbol R

• środki ochrony głowy - symbol G

• środki ochrony twarzy i oczu - symbol T

• środki ochrony słuchu - symbol S

• środki ochrony układu oddechowego - symbol D

• środki ochrony przed upadkiem z wysokości - symbol W

• środki izolujące cały organizm - symbol L

Zgodnie z tabelą uproszczonego doboru środków ochrony indywidualnej w zależności od typu i rodzaju czynników niebezpiecznych i szkodliwych, dla najczęściej występujących zagrożeń w magazynie, w którym składowane są materiały niebezpieczne przykładowo podam poniżej rodzaje stosowanych ochron indywidualnych :

1. w wykonaniu specjalnym dla zabezpieczenia przed działaniem agresywnym materiałów niebezpiecznych :

• przy pracy z substancjami toksycznymi i drażniącymi oraz narażeniu dróg oddechowych należy stosować środki „D”

• przy pracy z substancjami drażniącymi oraz narażeniu oczu, układu oddechowego i skóry należy stosować środki „T-D-R”

• przy pracy z substancjami promieniotwórczymi oraz narażeniu skażenia ciała należy stosować środki „J” oraz zestawy do dekontaminacji skażeń zewnętrznych ciała

1. uniwersalne, dla zabezpieczenia przed działaniami mechanicznymi (fizycznymi) :

przy pracy z przemieszczającymi się lub spadającymi materiałami należy stosować środki „N-R-G-T”

przy pracy z ostrymi wystającymi elementami, chropowatymi i szorstkimi materiałami należy stosować środki „U-N-R-T”

przy pracy ze śliskimi materiałami umożliwiającymi ich wypuszczanie należy stosować środki „R”

przy pracy z poruszającymi się urządzeniami kierowanymi przez człowieka należy stosować środki „U-N-R-G”

przy pracy na stanowisku stwarzającym niebezpieczeństwo upadku z wysokości należy stosować środki „G-W”

Zaznaczyć jednak należy, że wymagania dotyczące ochron osobistych dla pracowników przy kontakcie z materiałami niebezpiecznymi zostały podane w kartach charakterystyki niebezpiecznych substancji chemicznych opracowanej dla każdej substancji. Przy doborze środków ochrony indywidualnej należy kierować się następującymi zaleceniami :

• właściwy dobór typu ochrony do rozmiarów pracownika oraz rodzaju zagrożenia

• przeszkolenie pracownika w zakresie prawidłowego stosowania ochrony, utrzymywania jej w stanie sprawności technicznej oraz sposobu jej utrzymania i konserwacji

• dostosowanie wykonanych czynności do możliwości pracownika wyposażonego w ochronę indywidualną

Środki ochrony indywidualnej podlegają obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy. W bazie danych znajdują się między innymi : karty wszystkich wzorów środków ochrony indywidualnej, posiadających upoważnienie do oznaczenia znakiem bezpieczeństwa oraz wykaz wzorów z adresami ich producentów i dystrybutorów. Każda karta zawiera nazwę wzoru, numer rejestracyjny, numer certyfikatu, dane dotyczące zastosowania, charakterystykę wyrobu, informacje na temat jego właściwości ochronnych i użytkowych oraz sposobu użytkowania, przechowywania i konserwacji.

BUDYNKI MAGAZYNOWE

Muszą one spełniać wymagania w zakresie bezpiecznej pracy oraz zabezpieczenia warunków higieniczno-sanitarnych dla zatrudnionych pracowników. Sprawny oraz bezpieczny przepływ towarów przez magazyn uzależniony jest od stanu technicznego następujących elementów budynku magazynowego : frontów przeładunkowych, podłóg magazynowych, bram magazynowych, dróg transportowych oraz od oświetlenia pomieszczeń magazynowych. Co się tyczy prawidłowego sposobu oświetlenia pomieszczeń, dróg i przejść w magazynie ma to ogromny wpływ na wydajność, dokładność oraz bezpieczeństwo wykonywania czynności magazynowych. W odniesieniu do dróg transportowych i przejść należy zapewnić następujące wielkości natężenia oświetlenia elektrycznego dla normalnych warunków ruchu :

• przejazdy i korytarze - 50 lx

• główne drogi transportowe i przejścia - 50-100 lx

• przejścia trudne i niebezpieczne oraz drogi o dużym natężeniu ruchu - 200 lx

Bardzo ważne jest również prawidłowe oświetlenie znaków drogowych ustawionych przy drogach, przejściach i przejazdach. Oświetlenie awaryjne stosowane w wymaganych przepisami przypadkach powinno mieć natężenie nie mniejsze niż 10% normalnego.

CERTYFIKATY I DEKLARACJE ZGODNOŚCI DLA URZĄDZEŃ MAGAZYNOWYCH:

Rodzaje maszyn i urządzeń podlegających obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji wraz z wykazem jednostek certyfikujących zostały podane w Zarządzeniu Dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji z dnia 20 maja 1994 roku (Monitor Polski z 1994 r. nr 39 poz.335). W zarządzeniu tym, w zakresie urządzeń wyposażenia magazynów - do obowiązku zgłoszenia do certyfikacji zostały wyznaczone następujące urządzenia :

• wózki jezdniowe napędzane

• drabiny magazynowe

• kształtowniki zimno gięte do konstrukcji regałów

• taśmy przenośnikowe gumowe

Dla materiałów opakowanych i opakowań jednostką certyfikującą jest Centralny Ośrodek Badawczo Rozwojowy Opakowań. Ustalił ona następujące rodzaje materiałów i opakowań podlegających certyfikacji :

• folia wiskozowa lakierowana do opakowania produktów spożywczych

• folie z tworzyw sztucznych do pakowania produktów spożywczych

• skrzynki z tworzyw sztucznych do pakowania produktów spożywczych

• skrzynki z tworzyw sztucznych do transportu i składowania wyrobów

• pudła z nadrukiem i bez nadruku z tektury falistej do pakowania produktów spożywczych

• torby papierowe do pakowania sypkich produktów spożywczych

Pozostałe urządzenia magazynowe muszą posiadać deklarację zgodności wydaną przez producenta, dystrybutora lub dostawcę. Konieczność ta wynika z art. 217 Kodeksu pracy, który to mówi o tym, że :

„Producenci, importerzy, dystrybutorzy lub inni dostawcy maszyn i urządzeń technicznych, które nie podlegają obowiązkowi zgłoszenia do certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczenia tym znakiem, są zobowiązani wydać deklarację zgodności tych wyrobów z normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi przepisami.”

Niedopuszczalne jest natomiast wyposażenie stanowisk pracy w maszyny i urządzenia techniczne, które nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznaczone tym znakiem zgodnie z przepisami, albo nie posiadają deklaracji zgodności. Deklaracja zgodności natomiast jest to oświadczenie dostawcy, stwierdzające wyłączną odpowiedzialność, że wyrób, proces lub obsługa są zgodne z określoną normą lub innym dokumentem normatywnym dotyczącym bezpieczeństwa tych urządzeń.

W odniesieniu do pracodawców obowiązuje zakaz wyposażenia stanowisk pracy w maszyny i urządzenia techniczne, które nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznaczone tym znakiem albo nie posiadają deklaracji zgodności. Wykaz urządzeń magazynowych podlegających ocenie zgodności obejmuje następujące urządzenia :

• w grupie urządzeń magazynowych bez napędu : regały magazynowe, regały sklepowe, stojaki magazynowe, palety ładunkowe, pojemniki magazynowo-transportowe oraz wózki jezdniowe podnośnikowe i unoszące ręczne

• w grupie urządzeń magazynowych z napędem : regały przejezdne z napędem ręcznym i napędem mechanicznym, rampy nastawne mechaniczne, urządzenia wywrotne napędzane, przenośniki napędzane oraz przenośniki grawitacyjne

ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA PRACY W MAGAZYNIE STWARZANE PRZEZ URZĄDZENIA DO SKŁADOWANIA :

Warunki dotyczące bezpiecznej eksploatacji regałów zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku. Podstawowe zasady bhp przy składowaniu :

• należy zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia urządzeń przeznaczonych do składowania, a także wywiesić czytelne informacje o dopuszczalnym obciążeniu podłóg, stropów i urządzeń przeznaczonych do składowania

• regały powinny mieć odpowiednio wytrzymałą i stabilna konstrukcję oraz zabezpieczenia przed ich przewróceniem się

• szerokość odstępów między regałami powinna być odpowiednia do stosowanych środków transportowych oraz powinna umożliwiać bezpieczne operowanie tymi środkami i ładunkami

• sposób układania materiałów na regałach i ich zdejmowania nie może stwarzać zagrożeń dla bezpieczeństwa pracowników

• przedmioty łatwo tłukące się, niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne oraz materiały o największej masie powinny być składowane na najniższych półkach regałów przedmioty, których wymiary, kształt i masa decydują o ich indywidualnym sposobie składowania, powinny być ustawione lub układane stabilnie, z uwzględnieniem położenia ich środka ciężkości, tak aby zapobiec ich wywróceniu się lub spadnięciu

Za przestrzeganie w magazynie zasad bezpieczeństwa składowania odpowiedzialny jest magazynier, który powinien okresowo kontrolować i nadzorować : oznakowanie urządzeń do składowania czytelnymi informacjami dotyczącymi dopuszczalnego obciążenia (gniazd, ramion, poziomów składowania podestów); sposoby zamocowania urządzeń do podłogi oraz skuteczność złącz montażowych; stan elementów ochronnych dla pionowych czołowych oraz sposoby precyzyjnego załadunku i rozładunku urządzeń do składowania.

ZABEZPIECZENIA PRZECIWPOŻAROWE W MAGAZYNACH

Podstawą prawną jest przede wszystkim Rozporządzenie MSWiA z dnia 21 kwietnia 2006 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, które to wprowadziło zasadnicze zmiany w zakresie odpowiedzialności za ochronę przeciwpożarową, jej organizację oraz zasady finansowania. W myśl postanowień wyżej wymienionego Rozporządzenia właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu magazynowego zobowiązany jest zabezpieczyć użytkowany obiekt przed zagrożeniami pożarowymi oraz ponosi odpowiedzialność za naruszenie przepisów przeciwpożarowych w trybie i na zasadach określonych w odpowiednich przepisach. Zgodnie z rozdziałem II Rozporządzenia : właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu ponosi w pełni koszty nabycia i utrzymania w sprawności sprzętu, urządzeń sygnalizacyjno-alarmowych i innych urządzeń oraz instalacji ochrony przeciwpożarowej, do których posiadania zobowiązują go odpowiednie przepisy. Ustawa ustala również, że centralnym organem administracji państwowej w sprawach ochrony przeciwpożarowej oraz organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego jest Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej. Odpowiada on za realizację zadań z zakresu systemu ratowniczo-gaśniczego poprzez jednostki ochrony przeciwpożarowej. W myśl Ustawy właściciele, zarządcy lub użytkownicy magazynów mają obowiązek ich zabezpieczenia przed zagrożeniem pożarowym oraz zapewnić im ochronę przeciwpożarową. Działania te polegają w szczególności na między innymi :

• wyposażeniu i utrzymaniu w sprawności urządzeń i instalacji sygnalizacyjno-alarmowych, urządzeń gaśniczych, sprzętu i urządzeń ratowniczych oraz innych urządzeń instalacji przeciwpożarowych zgodnie z zasadami ustalonymi w odpowiednich przepisach lub normach

• zapewnieniu osobom przebywającym w magazynie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji w czasie zagrożenia

• przygotowaniu magazynu do prowadzenia akcji ratowniczej

• ustalenie sposobu postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego zagrożenia

Technicznymi środkami zabezpieczenia przeciwpożarowego magazynów są : instalacje, urządzenia techniczne, sprzęt oraz rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstania i rozprzestrzenianiu się pożarów. Do technicznych środków zabezpieczenia zaliczamy :

• instalacje sygnalizacyjno-alarmowe

• stałe i półstałe urządzenia gaśnicze

• instalacje hydrantów ppoż. I suche piony

• podręczny sprzęt gaśniczy

• urządzenia do usuwania dymów i gazów pożarowych

• przeciwpożarowe wyłączniki prądu

• oświetlenie awaryjne

• sprzęt i urządzenia

• oznakowania obiektów magazynowych

Bardzo ważny jest również podręczny sprzęt gaśniczy, który stanowią : przyrządy, narzędzia oraz aparaty uruchamiane ręcznie, za pomocą których można przystąpić do natychmiastowego gaszenia pożaru w zarodku. Do podręcznego sprzętu gaśniczego zaliczamy następujące urządzenia : gaśnice, hydronetki, hydropulty, koce gaśnicze, tłumice, sita kominowe, beczki z wodą i wiadra, skrzynie z piaskiem, łopaty, szufle oraz opory, siekiery, łomy i kilofy. Obiekty magazynowe powinny być wyposażone w podręczny sprzęt gaśniczy w zależności od zagrożenia wybuchem, wielkości obciążenia ogniowego oraz powierzchni magazynu. Jedna jednostka sprzętu o masie środka gaśniczego 0,002 kN (lub 2 dm³) powinna przypadać :

• w strefach, w których występuje zagrożenie wybuchem na każde 150 m² powierzchni

• w strefach o obciążeniu ogniowym 50 MJ/m² i wyższym - na każde 300 m² powierzchni

• w pozostałych strefach pożarowych - na każde 500 m² powierzchni

• strefy pożarowe, w których są zainstalowane silniki elektryczne lub spalinowe, należy wyposażyć dodatkowo w jednostkę sprzętu na każde 300 silników

Przy ustalaniu rodzaju sprzętu gaśniczego należy stosować następujące zasady :

• do gaszenia pożarów grupy A (w których występuje zjawisko spalania żarowego, np. drewna, papieru, tkanin) stosuje się gaśnice płynowe lub pianowe, hydronetki lub hydranty wewnętrzne

• do gaszenia pożarów grupy B (cieczy palnych i substancji stałych topiących się w skutek ciepła wydzielanego podczas pożaru np. benzyny, nafty, naftalenu, alkoholi, olejów, tłuszczów, lakierów, rozcieńczalników) stosuje się zmienne gaśnice płynowe, pianowe, śniegowe, proszkowe lub halonowe

• do gaszenia pożarów grupy C ( gazów palnych, np. propanu, acetylenu, gazu ziemnego) stosuje się zmiennie gaśnice proszkowe, śniegowe lub halonowe

• do gaszenia pożarów grupy D (metali lekkich, np. magnezu, potasu, sodu, litu) stosuje się gaśnice proszkowe do tego celu przeznaczone

• do gaszenia pożarów poszczególnych grup z indeksem „E” (są to pożary urządzeń elektrycznych pod napięciem i innych materiałów znajdujących się w pobliżu tych urządzeń) stosuje się zmienne gaśnice śniegowe, halowe lub proszkowe. Należy zaznaczyć, że na gaśnicach są oznaczenia literowe oznaczające grupy pożarów, jakie można nimi gasić, np. AB oznacza, że gaśnica służy do gaszenia pożarów ciał stałych i cieczy, natomiast BCE - cieczy, gazów i urządzeń elektrycznych pod napięciem.

Przy rozmieszczaniu sprzętu w magazynach należy stosować następujące zasady :

• sprzęt powinien być umieszczony w miejscach łatwo dostępnych i widocznych przy wejściach i klatkach schodowych przy przejściach, korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń

• w magazynach wielokondygnacyjnych sprzęt należy umieszczać w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeśli oczywiście pozwalają na to warunki techniczne

• oznakowania miejsc rozmieszczenia powinno być zgodne z Polskimi Normami

• do sprzętu powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m,

• sprzęt należy umieszczać w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki)

• odległość dojścia do sprzętu nie powinna być większa niż 30 m

Sprzęt gaśniczy powinien być poddawany okresowym badaniom technicznym i czynnościowym konserwacyjnym zgodnie z instrukcją obsługi sprzętu opracowaną przez producenta lub zgodnie z zasadami określonymi w normach. Czynności konserwacyjne powinny być prowadzone nie rzadziej niż raz na rok, natomiast badania techniczne gaśnic i agregatów polegające na sprawdzaniu zbiorników ciśnieniowych, głowic, zaworów, uzupełnianie lub wymiana środka gaśniczego, uzupełnianie ciśnienia w gaśnicach - co 2-3 lata w wyspecjalizowanych zakładach.

Bardzo ważny elementem są również warunki ewakuacji ludzi w obiektach magazynowych, podczas wystąpienia jakiegokolwiek zagrożenia. Przez warunki ewakuacji należy rozumieć zespół przedsięwzięć oraz środków techniczno-organizacyjnych zapewniających szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożeń lub objętej pożarem. Warunki ewakuacji polegają między innymi na : zapewnieniu odpowiedniej liczby i szerokości wyjść, zachowaniu dopuszczalnej długości dróg ewakuacyjnych, zapewnieniu odpowiedniej, bezpiecznej pożarowej obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych oraz zabezpieczeniu dróg ewakuacyjnych przed zadymieniem. Długość dojść do wyjścia ewakuacyjnego w pomieszczeniach magazynowych (liczona od najdalszego miejsca magazynu, w którym może przebywać człowiek ) nie może przekraczać :

• dla pomieszczeń magazynowych zagrożonych wybuchem - 40 m

• dla budynków magazynowych wielokondygnacyjnych o obciążeniu ogniowym przekraczającym 500 MJ/m² - 75 m

• dla budynków magazynowych jednokondygnacyjnych o obciążeniu ogniowym przekraczającym 500 MJ/m² - 100 m

• dla budynków magazynowych o obciążeniu ogniowym 500 MJ/m² - bez ograniczeń

Na drogach ewakuacyjnych jest zabronione stosowanie :

• drzwi obrotowych i podnoszonych

• drzwi rozsuwanych, jeżeli służą wyłącznie do ewakuacji

• schodów ze stopniami zbiegowymi, jeśli nie są jedyną drogą ewakuacyjną

• zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie

• ograniczenie dostępu do dróg ewakuacyjnych

• uniemożliwienie lub ograniczenie dostępu do wyłączników i tablic gaśniczych, instalacji sygnalizacyjnej, urządzeń do usuwania dymów

• składowanie materiałów palnych

• ustawiania na klatkach schodowych jakichkolwiek przedmiotów utrudniających ewakuację

PODSUMOWANIE DOTYCZĄCE WYMAGAŃ BHP W MAGAZYNIE :

W magazynie na stanowisku operator wózka widłowego może być zatrudniony pracownik, który :

• ukończył 18 lat (w przypadku młodocianych należy przestrzegać przepisów Kodeksu pracy dotyczących zatrudnienia)

• posiada co najmniej wykształcenie zawodowe lub ogólne z przyuczeniem do zawodu, instruktaż stanowiskowy bhp i w zakresie ochrony ppoż.

• Posiada dobry stan zdrowia, potwierdzony świadectwem lekarskim

Do wykonania powierzonej pracy należy przystąpić będąc wypoczętym, trzeźwym i właściwie ubranym (kombinezon, obuwie robocze, rękawice ochronne), a w razie potrzeby w środki ochrony indywidualnej.

Warunki zachowania bezpieczeństwa w magazynie :

1. drogi komunikacyjne służące do transportu ładunków powinny mieć powierzchnię twardą i gładką

2. posadzki powinny być wykonane z materiałów niepylących oraz takich, które nie stwarzają niebezpieczeństwa łatwego poślizgnięcia się

3. podczas składowania materiałów należy zachować drogi ewakuacyjne minimum 1.20 m

4. szerokość dróg przeznaczonych do transportu wózkami, powinna wynosić przy : ruchu jednokierunkowym o 60 cm więcej od szerokość wózka, a w ruchu dwukierunkowym o 90 cm więcej od łącznej szerokości dwóch mijających się wózków

5. nośność poszczególnych kondygnacji powinna być odpowiednia do rodzaju i ilości składowanych materiałów

6. dopuszczalne obciążenie stropu powinno być opisane i umieszczone w widocznym miejscu

7. magazyn powinien mieć sprawną wentylację grawitacyjną lub w przypadku składowania materiałów pylących się czy wydzielających opary - wentylacją mechaniczną

8. regały do składowania materiałów powinny być umocowane do ścian lub posadzki, albo ustawione w sposób całkowicie pewny i stabilny dopuszczalne obciążenia regałów powinno być opisane i umieszczone na nich w widocznym miejscu

9. materiały należy przechowywać na regałach w pojemnikach lub na paletach, zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa

10. przy składowaniu materiałów na regałach nie należy przekraczać dopuszczalnych obciążeń

11. przy składowaniu materiałów na paletach lub w kontenerach szerokość odstępów między regałami powinna być odpowiednia do stosowania środków transportowych oraz umożliwiać bezpieczne operowania tymi środkami i ładunkami

12. zdejmowanie materiałów przy pomocy drabin może odbywać się jedynie do wysokości trzech metrów od podłoża

13. przy składowaniu warstwowym należy przestrzegać dopuszczalnej liczby warstw określonej przez producenta materiałów

14. materiały należy ustawiać tak na regałach, aby ich części nie wystawały poza konstrukcję regałów

15. przedmioty i materiały należy składować według określonego porządku i obowiązujących zasad w celu łatwego i szybkiego odszukania

ROZDZIAŁ II

PROGRAM SZKOLENIA - INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY NA STANOWISKU OPERATOR WÓZKA WIDŁOWEGO

Aby lepiej zrozumieć zadania operatora wózka widłowego, bardzo przydatne jest dokładne przeanalizowanie schematu szkolenia takiego pracownika. Szkolenie jest o tyle ważne, że pozwala pracodawcy stwierdzić czy dany pracownik posiada predyspozycje do powierzonej mu pracy czy też nie.

CEL SZKOLENIA :

Pracownik w wyniku szkolenia stanowiskowego uzyskuje wiadomości i praktyczne umiejętności z zakresu wykonywania bezpiecznej pracy na stanowisku - robotnik magazynowy.

Zostaje poinformowany o zagrożeniach wypadkowych, zagrożeniach dla zdrowia występujących na stanowisku pracy oraz w jego bezpośrednim otoczeniu, jak również ze sposobami ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i zagrożeniami dla zdrowia w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych na stanowisku - operator wózka widłowego.

UCZESTNICY SZKOLENIA :

• nowo zatrudnieni pracownicy na stanowisko - operator wózka widłowego

• pracownicy zmieniający stanowisko pracy

SPOSÓB ORGANIZACJI SZKOLENIA :

Szkolenie prowadzone jest w formie instruktażu ogólnego oraz bezpośrednio na stanowisku roboczym (dla kierowcy wózka stanowiskiem roboczym jest sam wózek oraz urządzenia niezbędne do zapewnienia prawidłowej eksploatacji). Instruktaż prowadzony jest w pięciu etapach dla pracownika, który pracę na stanowisku operator wózka widłowego będzie wykonywał pierwszy raz.

Etap I - rozmowa wstępna z kandydatem na stanowisko kierowcy wózka; przybliżenie warunków pracy w zakładzie, omówienie zagrożeń; przygotowanie stanowiska pracy

Etap II - pokaz i objaśnienia obsługi wózka widłowego oraz przebiegu wykonywanych prac

Etap III - próbne wykonanie zadania przez szkolonego pod kontrolą instruktora

Etap IV - samodzielna praca pod nadzorem brygadzisty

Etap V - omówienie i ocena przebiegu wykonanej pracy przez pracownika

RAMOWY PROGRAM SZKOLENIA :

Lp.	Tematyka szkolenia	Liczba godzin
1. 2.	Przygotowanie pracownika do wykonywania pracy na stanowisku operatora wózka widłowego : a)warunki pracy z uwzględnieniem : pomieszczenia pracy stanowiska roboczego wyposażenia stanowiska roboczego pod kątem wykonywania określonych zadań przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy w nawiązaniu do procesu produkcyjnego w komórce organizacyjnej i w całym zakładzie pracy b)zagrożenia na stanowisku kierowcy wózka widłowego pod kątem działalności zakładu pracy i sposoby ochrony przed zagrożeniami; sprzęt ochrony osobistej metodyka instruktażu stanowiskowego : pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku operatora wózka widłowego zgodnie z przepisami i zasadami bhp, z uwzględnieniem poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika	2 0,5 0,5 4 1

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM SZKOLENIA - OPERATOR WÓZKA WIDŁOWEGO :

ETAP I :

1.Przygotowanie pracownika do wykonania pracy na stanowisku - operatora wózka widłowego.

Omówienie warunków pracy :

W części ogólnej prowadzący instruktaż powinien uwzględnić :

a) warunki na stanowisku pracy :

• pomieszczenie pracy - ogólne warunki jakie powinny spełniać pomieszczenia pracy : * zaplecze techniczno - warsztatowe, stanowiska postoju wózków [wysokość minimum 3,3m; przejścia pomiędzy rozmieszczonymi wózkami powinny wynosić : 75 cm w przypadku jednego pracownika, 100 cm przy poruszaniu się pracowników w przeciwnych kierunkach]

• drogi transportowe : w wózkarni lub w warsztacie naprawczym powinny być zapewnione następujące szerokości dróg transportowych zgodnie z PN dla silnikowych środków transportowych :

Przeznaczenie drogi	Minimalna szerokość drogi w cm dla silnikowych środków transportowych
Ruch jednokierunkowy	Tylko dla środków transportowych	B = A + 60 cm
		Dla środków transportowych I ruchu pieszego	B = A + 100 cm
	Ruch dwukierunkowy	Dla środków transportowych	B = 2A + 90 cm
		Dla środków transportowych i ruchu pieszego	B = 2A + 180 cm

A - szerokość środka transportu

B - szerokość drogi transportowej

Granice dróg transportowych powinny być oznakowane na podłodze w sposób trwały np. pasy pomalowane żółtą farbą. Drogi przejazdowe, place i pomieszczenia, w których są eksploatowane wózki muszą być odpowiednio oświetlone. Zatoki do wymijania się wózków na drogach jednopasmowych powinny znajdować się w takiej odległości od siebie i w takim miejscu, aby były w zasięgu wzroku kierowcy, dla lepszej widoczności powinny być wyznaczone krawężnikiem.

BUDYNKI I POMIESZCZENIA :

• podłoga - równa, nieśliska, niepyląca i bez progów pomiędzy pomieszczeniami

• oświetlenie naturalne, sztuczne (elektryczne)

• wentylację - stosowaną w przypadku możliwości wydzielania się szkodliwych, palnych lub wybuchowych gazów, oparów lub pyłów

• bramy i drzwi wjazdowe do budynków powinny być tak zabudowane, żeby zapewniały swobodny przejazd wózków, powinny być wyposażone w urządzenia zabezpieczające przed samoczynnym zamykaniem, opadaniem drzwi. Minimalny prześwit pomiędzy górną krawędzią wózka lub głową kierowcy musi wynosić 20 cm.

• Każdorazowo przed rozpoczęciem pracy w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem lub pożarem powinien być sprawdzony stan techniczny wózka.

STANOWISKO ROBOCZE :

Stanowiskiem roboczym dla operatora wózków widłowych jest sam wózek oraz urządzenia niezbędne do zapewnienia prawidłowej eksploatacji. Na prawidłową organizacje stanowiska pracy wpływają : usytuowanie i sposób rozmieszczenia narzędzi, ułożenie narzędzi oraz materiałów, kolejności i metody wykonywania czynność, rytmika i czas trwania pracy. Aby praca wykonywana przez operatora wózka widłowego była bezpieczna kierowca wózka musi spełniać następujące warunki :

• Ukończone 18 lat

• Ukończony kurs dla kierowców wózków odpowiedniej kategorii

• Imienne zezwolenie pracodawcy na kierowanie wózkami po terenie zakładu pracy

Operator wózków widłowych musi spełniać następujące warunki :

• Codziennie, przed przystąpieniem do eksploatacji wózka sprawdzać prawidłowość działania układu kierowniczego, hamulcowego, napędowego, mechanizmów podnoszenia oraz osprzętu, sprawność oświetlenia i sygnalizacji, prawidłowość działania urządzeń pomiarowo - kontrolnych oraz elementów i urządzeń zabezpieczających kierowcy i osoby współuczestniczące w czynnościach transportowych. Fakt sprawdzenia stanu technicznego wózka kierowca odnotowuje w książce eksploatacji wózka

Podstawowe zasady bezpiecznej eksploatacji wózka widłowego :

• Bezpieczne wykonanie prac przy użyciu wózka jest podstawowym obowiązkiem kierowcy i osób współuczestniczących

• Kierowca powinien być informowany przez przełożonego o aktualnych warunkach pracy a w szczególności o : masie ładunków, ich właściwościach fizycznych, chemicznych oraz rodzaju opakowania, warunkach technicznych dróg i bezpiecznej trasie przejazdu wózka, zagrożeniach pożarowych, wybuchowych, chemicznych występujących w pomieszczeniach, w których eksploatowany jest wózek

• Przewożenie, podnoszenie osób za pomocą wózka jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wózek jest do tego przystosowany zgodnie z zaleceniami producenta

• Wysokość podnoszenia oraz udźwig wózka wyposażonego w pomost nie mogą przekroczyć wielkości podanych przez producenta

• Ładunek powinien być ułożony w taki sposób, by nie wystawał poza boczny obrys wózka

• Cięższe przedmioty należy układać w taki sposób aby znalazły się w dolnej warstwie, lżejsze w warstwach górnych

• Przewożąc butle z gazami technicznymi, balonów z cieczami, ładunków okrągłych należy zabezpieczyć materiały rezed zmianą położenia

• Kierowca musi pamiętać o zachowaniu odpowiedniej prędkości, szczególnie na zakrętach

• Unikać nagłego ruszania, gwałtownego skręcania i hamowania

• Zabrania się kierowcy pozostawiania wózka na skrzyżowaniach dróg, przejazdów kolejowych

• Pozostawiając wózek kierowca musi pamiętać o zabezpieczeniu go w taki sposób, aby żadna nieuprawniona osoba nie mogła go uruchomić

PRZEWÓZ MATERIAŁOW NIEBEZPIECZNYCH :

Każdorazowo przed rozpoczęciem prac związanych z transportem materiałów niebezpiecznych powinien być dokładnie sprawdzony stan techniczny wózka. Przed rozpoczęciem prac związanych z tym transportem osoba wyznaczona do ich organizacji powinna w szczególności : udzielić kierowcy i osobom współpracującym instruktażu o sposobie użycia sprzętu pomocniczego i gaśniczego oraz właściwych metod pracy i postępowania w razie wypadku oraz przydzielić stosownie do rodzaju przewożonego materiału i warunków pracy odpowiednie środki i sprzęt ochronny.

Do zagrożeń na stanowisku pracy należą :

Czynniki niebezpieczne :

• Brak utwardzonej powierzchni dróg i składowisk

• Zły stan nawierzchni

• Brak odpowiedniego oświetlenia pomieszczeń

• Nieprzestrzeganie przepisów przez użytkowników dróg

• Przeciążenie wózków

• Niewłaściwe ułożenie materiałów

• Przewożenie osób na wózkach lub przyczepach do tego nieprzystosowanych

• Brak nadzoru nad czynnościami załadunku

Szkodliwe czynniki fizyczne :

• Hałas wywołany zbyt głośna praca silnika, również warunki pracy w warunkach przekroczenia NDN hałasu

Szkodliwe czynniki chemiczne :

• szkodliwe rozpuszczalniki do farb i lakierów

• substancje trujące i żrące

• środki ochrony roślin

• inne substancje chemiczne

ETAP II :

Prawidłowo prowadzony pokaz realizowany jest w pięciu kolejnych stadiach :

• Prowadzący pokazuje cały układ czynności w normalnym tempie. W trakcie pokazu całości przedstawia także, wraz z objaśnieniami, cały proces pracy. Jeśli jest on bardzo skomplikowany dzieli go na poszczególne fazy i dokładnie wyjaśnia.

• Prowadzący stosuje pokaz częściowy - elementowy, który wynika z analizy układu czynności. Punktem wyjścia jest tu instrukcja szkoleniowa, sporządzona na podstawie technicznej i psychologicznej analizy pracy.

• Prowadzący zwraca uwagę na węzłowe ogniwa, mające duże znaczenie dla prawidłowego wykonania czynności. Te węzłowe ogniwa prowadzący demonstruje w zwolnionym tempie, aby umożliwić zaobserwowanie na czym polega trudność.

• Po pokazie częściowym i fragmentarycznym w celu lepszego utrwalenia przez uczestników szkolenia, prowadzący ponownie pokazuje cały układ czynności. Pierwszy raz w tempie zwolnionym, po raz drugi i ewentualnie trzeci, cały układ jest pokazywany w tempie rzeczywistym.

• Prowadzący sprawdza efekt pokazu poprzez plecenie uczestnikom powtórzenia demonstrowanych czynności. Prawidłowe wykonanie ich przez szkolonego pracownika stanowi zakończenie pokazu. Jeśli uczestnik szkolenia popełnia błędy, analizuje się prawidłowe wykonanie. Powtarzanie czynności trwa do czasu osiągnięci prawidłowego powtórzenia.

ETAP III :

Najbardziej skuteczną metodą próbnego wykonania pracy pod nadzorem instruktora jest zachowanie kolejności wykonywania poniższych faz :

• Wstępna, samodzielna próba wykonania pracy, wykonanie w zwolnionym tempie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym głośnym objaśnieniem wykonywania poszczególnych czynności

• Wykonanie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym objaśnieniem sposobu wykonywania tych czynności

• Wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy wraz z jej uzasadnieniem

• Ogólny, ponowny pokaz pracy całościowy wraz ze stopniowym przyspieszeniem tempa wykonywanych czynności

ETAP IV :

Jeżeli szkolony pracownik poczynił wystarczające postępy i potrafi już pod nadzorem zadowalająco wykonać nową czynność, to należy powierzyć mu samodzielną pracę do wykonania. Instruktor nie powinien w żadnym wypadku stać koło szkolonego i cały czas obserwować jego pracy. Powinien ograniczyć interwencję do najbardziej niezbędnych. Taktowne i przyjazne odnoszenie się do szkolonego stanowi podstawową zasadę postępowania w trakcie szkolenia. Trzeba jednak pamiętać, że uczący się musi mieć możność zwrócenia się do mistrza z prośbą o wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości.

ETAP V :

Szkolenie pracowników zakłada pełną aktywizację jego uczestników w poznaniu zasad bezpiecznej pracy i nabywaniu umiejętności usprawnienia stanowiska pracy przez dokonywanie prób działań zmniejszających uciążliwość pracy. Celowi temu służą różnorodne metody organizowania zajęć, ale przede wszystkim metoda sprawdzania wiedzy i umiejętności.

Rozdział III

PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI WÓZKA WIDŁOWEGO

WIADOMOŚCI OGÓLNE

O bezpiecznej eksploatacji wózków decydują w równej mierze zastosowane rozwiązania konstrukcyjne, sposób oraz warunki ich użytkowania. Przestrzeganie zasad bhp przyczyni się do wyeliminowania wielu nieprawidłowości, będących niejednokrotnie przyczyna wypadku przy pracy, W związku z tym należy pamiętać, że:

• Konstrukcja wózków oraz ich wyposażenie powinny być zgodne z wymogami przewidzianymi w odpowiednich normach. Dokonywanie przez użytkownika zmian konstrukcyjnych lub demontażu urządzeń zabezpieczających i sygnalizujących oraz tabliczek informacyjnych określonych w normach jest zabronione.

• Każdy wózek wyposażony jest w instrukcję obsługi zawierającą dane dotyczące warunków eksploatacji oraz konserwacji wózka, z którą należy się dokładnie zapoznać przed przystąpieniem do jego eksploatacji

ZASADY BHP DOTYCZĄCE BEZPOŚREDNIO OPERATORA

1. Pracę operatora wózka może wykonywać osoba pełnoletnia, która : ukończyła kurs dla operatorów wózków i otrzymała świadectwo stwierdzające nabycie kwalifikacji w zawodzie kierowcy oraz otrzymała od zakładu pracy imienne zezwolenie na kierowanie wózkiem

2. bezpieczne wykonywanie czynności transportowych przy użyciu wózka jest obowiązkiem zarówno kierowcy, jak i osób współuczestniczących w tych czynnościach

3. Operator wózka powinien dbać o należyty stan techniczny wózka, przestrzegać postanowień instrukcji jego obsługi i dodatkowego osprzętu roboczego wózka oraz instrukcji z zakresu bezpieczeństwa pracy, obowiązujących w danym zakładzie

4. Osoby współuczestniczące w czynnościach transportowych przy użyciu wózka powinny przestrzegać zasad bezpiecznej pracy oraz stosować się do wskazówek operatora i osób nadzorujących prace transportowe

5. Operator i osoby bezpośrednio uczestniczące w pracach transportowych powinny pracować w kaskach ochronnych, a w przypadku przekroczenia wewnętrznego poziomu hałasu emitowanego przez wózek - również w ochronnikach słuchu.. Jeżeli ze względu na poziom drgań wózek zaliczony jest do innej niż I kategoria zgodnie z PN-90/N-01357 - należy stosować ograniczenie czasu pracy zgodnie z normami bhp.

6. Podnoszenie osób za pomocą wózków podnośnikowych jest dopuszczalne na pomostach dostosowanych specjalnie do tego celu przez producenta wózków i zamocowanych zgodnie z dokumentacją producenta.

7. Wysokość podnoszenia oraz udźwig wózka wyposażonego w pomost nie mogą przekroczyć wielkości podanych przez producenta

8. Przewożenie osób na pomoście niezależnie od jego położenia jest zabronione. Zakaz ten nie dotyczy wózków specjalistycznie sterowanych z pomostu lub przystosowanych przez producenta do prac na pomoście

9. Zabrania się przewożenia osób na wózku w miejscu nie przeznaczonym do tego celu

10. Nie wolno pracować wózkiem operatorowi, jeżeli ręce lub podeszwy jego butów są mokre lub zatłuszczone

11. Podczas jazdy operator musi trzymać nogi na podeście i nie wystawiać ich poza obrys podestu

ZASADY BHP PODCZAS EKSPLOATACJI WÓZKA

Codziennie przed przystąpieniem do eksploatacji wózka powinny być sprawdzone elementy, układy i mechanizmy mające decydujący wpływ na bezpieczną eksploatację, a mianowicie : prawidłowość działania układu kierowniczego, hamulcowego, mechanizmu podnoszenia, dodatkowego osprzętu roboczego oraz oświetlenie, sygnalizacja i prawidłowość działania urządzeń kontrolno - pomiarowych. Operator powinien być informowany o aktualnych warunkach pracy, a w szczególności o :

• Masie ładunków, ich właściwościach fizycznych i chemicznych oraz rodzaju opakowania

• Zagrożeniach pożarowych, wybuchowych, chemicznych itp. Występujących w pomieszczeniach, w których wózek ma być eksploatowany

Przed rozpoczęciem prac związanych z transportem materiałów niebezpiecznych osoba wyznaczona do organizacji takich prac, powinna :

• Udzielić operatorowi i osobom współpracującym szczególnego instruktażu o sposobie użycia sprzętu pomocniczego i gaśniczego oraz właściwych metodach pracy i postępowania w razie wypadku

• Przydzielić, stosownie do rodzaju przewożonych materiałów i warunków pracy, sprawdzone uprzednio środki i sprzęt ochronny oraz w miarę potrzeby odpowiednie środki gaśnicze

Operator powinien odmówić transportu ładunku niedostatecznie opakowanego lub przekraczającego udźwig wózka.

Zabronione jest podnoszenie i transportowanie ładunku niezgodnego z tabliczką obciążeń wózka : może doprowadzić do utraty stateczności wózka.

Umieszczone na tabliczce wartości uzależnione są od położenia środka ciężkości ładunku i wysokości podnoszenia. W przypadku przeciążenia wózka tylne koła jezdne, które są kołami kierowanymi, zostają uniesione, w wyniku czego staje się niemożliwe kierowanie wózkiem, a kontynuowanie jazdy zagraża bezpieczeństwu operatora i ludzi będących w otoczeniu wózka, a ponadto może ulec uszkodzeniu przewożony ładunek.

W celu zapewnienia bezpiecznego przewożenia ładunku, jego środek ciężkości powinien być usytuowany w osi wózka. W czasie jazdy widły powinny być uniesione na wysokość ok. 300 mm od poziomu jezdni, a mechanizm podnoszenia pochylony maksymalnie do tyłu. W czasie jazdy operator musi mieć dobra widoczność trasy. Jeśli widoczność jest ograniczona przez wysoki ładunek to należy jechać tyłem. Zabronione jest gwałtowne hamowanie wózkiem, gdyż grozi to zsunięciem się ładunku, a nawet wywróceniem wózka. Na śliskiej i mokrej nawierzchni należy jechać zawsze wolno ostrożnie. Za dobór bezpiecznej prędkości jazdy i hamowania odpowiedzialny jest wyłącznie operator wózka. W czasie jazdy operator musi przestrzegać obowiązujące przepisy drogowe. W przypadku powstania awarii jakiegoś układu należy natychmiast zatrzymać wózek i usunąć usterkę. Podczas jazdy nie wolno dokonywać jakichkolwiek napraw lub regulacji jego mechanizmów. Zabrania się sterowania na pochyłościach, przebywania osób w obrębie podnoszenia ładunku, przechodzenia pod podniesionymi widłami oraz przeregulowywania zaworu przeciążeniowego.. Nie należy dopuścić do uszkodzenia izolacji przewodów elektrycznych, gdyż może to być przyczyna zwarcia lub zapalenia się izolacji.

Przepisy bhp po zakończeniu pracy :

1. W celu utrzymania właściwej gotowości wózka do pracy, należy codziennie po zakończonej pracy przeprowadzić przegląd wózka, a wszystkie zauważone usterki muszą być zgłoszone przełożonemu i usunięte przed rozpoczęciem pracy wózka

2. W czasie postoju lub parkowania należy zaciągnąć hamulec pomocniczy, ustawić pionowo maszt, a widły opuścić na podłoże oraz wyjąć kluczyki ze stacyjki

3. Zabrania się pozostawiania wózka z nie zaciągniętym hamulcem pomocniczym i podniesionymi widłami oraz parkowania wózka na pochyłości

OGÓLNE WYMAGANIA STAWIANE MIEJSCOM, W KTÓRYCH EKSPLOATOWANY JEST WÓZEK

Zakład pracy powinien zapewnić warunki umożliwiające bezpieczną eksploatację wózków.

Drogi przejazdu, place i pomieszczenia, w których eksploatowane są wózki powinny być oświetlone zgodnie z odpowiednimi normami i oznakowane zgodnie z przepisami ruchu na drogach publicznych. Używanie wózków na drogach lub placach o powierzchni nie odpowiadającej warunkom określonym w instrukcji obsługi wózka lub o pochyleniu przekraczającym zdolność pokonywania wzniesień przez wózek jest zabronione.

Zakład pracy powinien określić dopuszczalne szybkości jazdy wózków na poszczególnych odcinkach dróg. Używanie wózków na drogach o szerokości jezdni nie dostosowanej do szerokości wózka i wymiarów przewożonych na nich ładunków jest zabronione.

Przy wjeździe do budynków i pomieszczeń powinny być umieszczone w widocznym miejscu tablice informacyjne o dopuszczalnym obciążeniu podłóg i stropów. Używanie wózków w pomieszczeniach o niesprawdzonej wytrzymałości stropów i podłóg lub o wytrzymałości mniejszej niż wymagana dla obciążonego wózka jest zabronione. Używanie wózków w zamkniętych pomieszczeniach produkcyjnych jest dopuszczalne pod warunkiem sprawnie działającej wentylacji (gwarantującej 3-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny) tak, aby substancje szkodliwe emitowane przez silnik nie spowodowały przekroczenia NDS substancji szkodliwych zawartych w powietrzu.

OGÓLNE WIADOMOŚCI DOTYCZĄCE ZAPLECZA TECHNICZNEGO

Zakłady eksploatujące wózki powinny mieć zaplecze techniczno - warsztatowe oraz wydzielone pomieszczenia lub stanowiska postoju wózków spełniające wymagania określone odrębnymi przepisami.

Dla wózków akumulatorowych powinny być wydzielone pomieszczenia lub stanowiska ładowania baterii.

Jeżeli ze względów techniczno - ekonomicznych nieuzasadnione jest organizowanie własnego zaplecza technicznego, zakład przy powinien zapewnić techniczną obsługę wózków w specjalistycznych zakładach poza danym zakładem.

DOKUMENTACJA TOWARZYSZĄCA

Do każdego wózka powinna być dołączone następujące dokumentacja :

• Instrukcja obsługi wózka

• Instrukcja obsługi akumulatora

• Instrukcja obsługi dodatkowego osprzętu roboczego (jeśli oczywiście wózek jest w niego wyposażony)

• Świadectwo o wynikach badań

• Książka gwarancyjna wózka

Rozdział IV

OBLICZENIE WYDATKU ENERGETYCZNEGO NA STANOWISKU PRACY / OPERATOR WÓZKA WIDŁOWEGO /

ZAKRES OPRACOWANIA

Zakres opracowania obejmuje obliczenie wydatku energetycznego netto według metody G. Lehmanna i określenie klasy ciężkości pracy dla stanowiska pracy : operator wózka widłowego. W związku z dostawami (lub wydawaniem przechowywanych materiałów) o dużym nasileniu oraz występowaniem okresowo wzmożonych prac przy załadunku i rozładunku pojazdów, do których kierowani są pracownicy nie tylko magazynowi obliczono efektywny wydatek energetyczny przy pracach rozładunkowych i załadunkowych.

OCENA WYDATKU ENERGETYCZNEGO METODĄ CHRONOMETRAŻOWO-TABELARYCZNĄ WEDŁUG LEHMANNA

Identyfikacji i inwentaryzacji czynności, pozycji przy pracy oraz czasu ich wykonywania w celu stworzenia fotografii dnia roboczego dokonano na podstawie obserwacji i wywiadów z pracownikami oraz ich zwierzchnikami. Rodzaj czynności i czas ich trwania stanowi średnią oszacowaną na podstawie porównania minimalnego i maksymalnego nasilenia obciążenia poszczególnymi pracami w różnych okresach roku w warunkach umiarkowanego środowiska termicznego.

Do oceny uciążliwości wysiłku fizycznego metodą chronometrażowo - tabelaryczną według Lehmanna wzięto pod uwagę następujące czynniki :

• Wydatek energetyczny [kJ/8h], wyrażający pracę mechaniczną (wysiłek dynamiczny) wykonaną podczas czynności roboczych

• Wysiłek statyczny, związany ze stałym napięciem mięśni podczas pracy w wymuszonej pozycji ciała

• Powtarzalność ruchów, określającą uciążliwość pracy wywołaną jednostronnym obciążeniem układu mięśniowego w wyniku wykonywania jednostajnych, monotonnych ruchów roboczych

Wydatek energetyczny metodą Lehmanna można oszacować dla prac średnio ciężkich i ciężkich z dokładnością rzędu 10%, co jest wystarczające dla potrzeb przemysłowych.

Uwagi do posługiwania się metodą Lehmanna :

1. Dopuszczalne są niewielkie interpolacje wartości z tabel

2. Przerwy w pracy powinny być wliczone, z uwzględnieniem jedynie pozycji ciała, w jakiej pracownik te przerwy spędza

3. Dokładność szacowania wydatku energetycznego spada, gdy okresy pracy podzielone są długimi przerwami

4. W przypadku środowiska gorącego wydatek energetyczny jest wyższy o około 12%, a środowiska zimnego o około 10%

5. W przypadku oceny pracy na tym samym stanowisku wykonywanej przez kobiety obliczony wydatek energetyczny dla mężczyzny należy podzielić przez współczynnik 0,85

Wielkość całkowitego wydatku energetycznego Wc [kJ/8h] obliczono sumując wydatki energetyczne Wc dla wszystkich czynności w ciągu 8-godzinnej zmiany roboczej według wzoru :

Wc = ( Wa + Wb) x t

Obliczana wielkość wydatku energetycznego powinna mieścić się w zakresie :

do 3500 kJ/8h - dla prac lekkich

od 3500 kJ/8h do 6500 kJ/8h - dla prac średnio ciężkich

od 6500 kJ/8h do 10000 kJ/8h - dla prac ciężkich

Dla osób o przeciętnej sile fizycznej za granicę dopuszczalną wydatku przyjęto :

- około 8400 kJ/8h - dla mężczyzn

- około 7100 kJ/8h - dla kobiet

- 3300 - 6500 kJ/8h - za zakres optymalny dla obu płcis

SZACUNKOWE WARTOŚCI WYDATKU ENERGETYCZNEGO WEDŁUG LEHMANNA:

WYDATEK ENERGETYCZNY Wa Z UWAGI NA POZYCJE CIAŁA :

Pozycja ciała	Wa [kJ/min]
Siedząca	1,2
Klęcząca	2,1
Stojąca	2,5
Stojąca pochylona	4,2
Chodzenie	7,2 - 14,8
Chodzenie bez obciążenia po pochyłości 10^0	3,5 / metr wzniesienia

WYDATEK ENERGETYCZNY Wb Z UWAGI NA PRACĘ KOŃCZYN

Rodzaj pracy	Wb [kJ/min]
Prace palców dłoni i przedramienia	Lekka Średnia Ciężka	1,2 - 2,5 2,5 - 3,8 3,8 - 5,2
Prace jednego ramienia	Lekka Średnia Ciężka	3,0 - 5,0 5,0 - 7,2 7,2 - 9,3
Prace obu ramion	Lekka Średnia Ciężka	6,3 - 8,4 8,4 - 10,5 10,5 - 12,6
Praca całego ciała	Lekka Średnia Ciężka Bardzo ciężka	10,5 - 16,8 16,8 - 25,1 25,1 - 35,6 35,6 - 48,2

OCENA STOPNIA OBCIĄŻENIA STATYCZNEGO

Ocena stopnia obciążenia statycznego		Pozycja ciała	przykłady
słownie	punkty
Mały 1 - 30	1 - 10	Siedząca niewymuszona	Większość prac biurowych
		11 - 20	Stojąca niewymuszona z możliwością okresowej zmiany na siedzącą	Ślusarz, stolarz
		21 - 30	Siedząca lub stojąca na przemian z chodzeniem	Nadzór techniczny, bibliotekarz
	Średni 31 - 60	31 - 40	Siedząca wymuszona, niepochylona bądź nieznacznie pochylona	Pisanie na maszynie, obsługa pras mechanicznych
		41 - 50	Stojąca niewymuszona, bez możliwości okresowej zmiany na pozycje siedzącą	Obsługa niektórych obrabiarek, malowanie, lakierowanie, praca ekspedienta
		51 - 60	Stojąca wymuszona, niepochylona z możliwością okresowej zmiany pozycji na siedzącą	Motorniczy, suwnicowy
	Duży 61 - 90	61 - 70	Siedząca, wymuszona, bardzo pochylona	Szwaczka, zegarmistrz
		71 - 80	Stojąca wymuszona, niepochylona bez możliwości okresowej zmiany pozycji na siedzącą	Piaskowanie, obsługa niektórych obrabiarek
		81 - 90	Stojąca wymuszona, pochylona, niezależnie od możliwości zmienienia pozycji	Górnictwo, obróbka drewna
Bardzo duży 91-100	91 - 100	Klęcząca, w przysiadzie i inne nienaturalne pozycje	Formowanie ręczne, górnictwo, posadzki, ślusarz samochodowy

OCENA STOPNIA UCIĄŻLIWOŚCI PRACY FIZYCZNEJ WSKUTEK POWTARZALNOŚCI RUCHÓW

Liczba powtórzeń ruchów stereotypowych na zmianę oboczą		Stopień uciążliwości
Wywierana siła
Ponad 100 N	Do 100 N	Słownie	w punktach
Do 300	Do 800	Mały	1 - 30
300 - 800	800 - 1600	Średni	31 - 60
Ponad 800	Ponad 1600	Duży	61 - 100

OCENA SUMARYCZNA OBCIĄŻENIA PRACĄ W SKALI PUNKTOWEJ

Ocena wysiłku
Ogólna	w punktach
Bardzo lekki	1 - 30
Lekki	31 - 70
Średni	71 - 120
Ciężki	121 - 190
Bardzo ciężki	191 - 300

OPERATOR WÓZKA WIDŁOWEGO - ANALIZA OBCIĄŻENIA FIZYCZNEGO METODĄ LEHMANNA

Do obowiązków operatora wózka widłowego należy rozładunek i załadunek samochodów przy pomocy wózków widłowych. Masa towarowa przewożona jest na paletach z magazynu do samochodu lub z samochodu do magazynu wózkami spalinowymi. Układaniu dostarczonych towarów w magazynach zgodnie z zakładowymi normami. Czynności są wykonywane przez te osoby w magazynach nie ogrzewanych oraz na otwartej przestrzeni. W okresie zimowym są zatrudnieni (w zależności od potrzeb) do prac przy odśnieżaniu dróg i przejść komunikacyjnych.

FOTOGRAFIA DNIA ROBOCZEGO

Pracownik : mężczyzna			t [min]	Wa [kJ/min]	Wb [kJ/min]	Wc [kJ]
Lp.	czynność	Pozycja, praca kończyn
1.	odprawa	Stojąca, chodzenie	10	4,9		49
2.	Obsługa codzienna wózka, sprawdzanie podzespołów, konserwacje, wymiana osprzętu	Stojąca, stojaca pochylona, praca lekka obu ramion	30	3,4	6,3	291
3.	Przerwy w pracy (śniadaniowa, potrzeby fizjologiczne)	siedząca	30	1,2		36
4.	Transport materiałów w magazynach i po terenie zewnętrznym	Siedząca wymuszona, praca lekka obu ramion	300	3,4	8,4	3540
5.	Prace porządkowe	Stojaca, stojąca pochylona, praca średnia tułowia	65	3,4	16,7	1306
6.	Ręczne prace transportowe	Stojąca, stojąca pochylona, praca średnia tułowia	30	4,9	16,7	648
7.	Szatnia, mycie, przebieranie	Stojąca, stojąca pochylona, chodzenie	15	4,6		69

SUMA 480 5939

WYDATEK ENERGETYCZNY

We = 5939 kJ/8h

We = 1417 kcal/8h

1 kcal = 4,19 kJ

Wykonanie pracy w okresie zimowym na otwartej przestrzeni, w magazynach nie ogrzewanych, bądź w pomieszczeniach, gdzie względy transportu wymagają częstego lub stałego otwarcia drzwi i wrót powoduje znaczne oziębienie organizmu.

Ze względu na fakt, że obniżenie temperatury otoczenia powoduje zwiększenie kosztu energetycznego pracy, w okresie zimowym wartość wydatku energetycznego będzie wyższa o około 10 % i wyniesie około 1510 kcal.

Rozdział V

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU PRACY : OPERATOR WÓZKA WIDŁOWEGO

OPIS OCENIANEGO STANOWISKA

Nazwa stanowiska pracy :	Operator wózka widłowego
Nazwa i typ obsługiwanych na danym stanowisku maszyn lub innych urządzeń :	Wózki widłowe : GPW 20 10 E; Eagle 7/2,5; Rak 2,5; Hyunday, Lancer Boss
Rodzaj wykonywanej pracy (opis podstawowych czynności)	Praca polegająca na obsłudze magazynu: transporcie, składowaniu towaru, rozładunku, załadunku samochodów dostarczających, odbierających składowane materiały, konserwacja składowanych materiałów
Czas wykonywania czynności w ciągu jednej zmiany	8 h

CZYNNIKI ŚRODOWISKA PRACY WYSTĘPUJĄCE NA OCENIANYM STANOWISKU PRACY - i ich czas działania na pracownika w ciągu zmiany roboczej 8 h .

Czynniki niebezpieczne	Czas oddziaływania	Czynniki szkodliwe i uciążliwe
Elementy ruchome i luxne, ostre i wystajace	-	Fizyczne	Czas oddziaływania	Chemiczne	Czas oddział ywania	Biologiczne	Czas oddz.	Psychofizyczne	Czas oddz.
Przemieszczanie się ludzi	8 h	Hałas	-	Substancje chemiczne	-	Wirusy	-	Obciążenie psychonerwowe	8 h
Prąd elektryczny	8 h	Wibracja	-	Bardzo toksyczne	-	Wzw typ b	-	Obciążenie fizyczne	-
Poparzenie	30 minut tygodniowo	Mikroklimat- środowisko termiczne	-	Toksyczne	-	Wzw typ c	-	*statyczne	-
Pożar	8 h	Oświetlenie	8 h	Żrące	-	Riketsje i mikroplazmy	-	**dynamiczne	-
Maszyny i urządzenia	-	Prom.podczerwone	-	Drażniące	-	Bakterie	-	***wymuszona pozycja ciała	3 h
*energia kinetyczna	3 h	Prom.nadfioletowe	-	Rakotwórcze I i II grupy	-	Grzyby	-	**** ciężki wysiłek fizyczny	-
**płyny pod ciśnieniem	-	Prom. Elektromagnetyczne	-	Mutagenne I i II grupy	-	Glony	-
***sprężone gazy	-	Prom. Jonizujące	-	Działające szkodliwie na rozrodczość	-	Porosty	-
		Prom. Laserowe	-			Mszaki	-
		Pyły przemysłowe	-			Paprotniki i rośliny nasienne	-
		*drewna	-			Pierwotniaki	-
		**zawierające wolną krzemionkę	-			Gąbki i jamochłony	-
		***inne	-			Robaki	-
			-			Stawonogi i inne bezkręgowce	-

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku - operator wózka widłowego - GRANICE OBIEKTU

Zamknięte granice obiektu - praca w pomieszczeniach magazynowych oraz na placach i drogach komunikacyjnych. Oświetlenie mieszane - dzienne i sztuczne. Urządzenia są oznakowane znakiem bezpieczeństwa CE, posiadają wymagany certyfikat lub deklarację zgodności producenta

1. niedogodności wykryte podczas dotychczasowego użytkowania - obciążenie psychiczne w związku z odpowiedzialnością za właściwe wykonanie obowiązków

2. poziom przygotowania zawodowego pracowników - pracownik wykwalifikowany, posiadający ważne badania lekarskie wynikające z charakteru pracy, szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy potwierdzone odpowiednimi zaświadczeniami, aktualne uprawnienia do kierowania wózkiem jezdniowym, wydana odzież i obuwie ochronne oraz ochrony osobiste - kask ochronny, rękawice ochronne, osłona twarzy

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ :

Czynniki niebezpieczne :

• przeciążenie wózka - ciężkie urazy ciała lub śmierć w wyniku wypadku

• nieprzestrzeganie przepisów przez użytkowników dróg komunikacyjnych - ciężkie urazy ciała lub śmierć w wyniku potrącenia użytkowników ciągów pieszo - jezdnych

• niewłaściwe ułożenie materiałów - ryzyko przygniecenia, narazenie na kontakt ze spadającymi elementami

• przewożenie osób na wózkach lub przyczepach do tego nie przystosowanych - ciężkie uszkodzenie ciała lub śmierć

• kontakt z czynnikiem materialnym - potknięcie się i upadek na tym samym poziomie, uderzenie o elementy wyposażenia stanowiska pracy, skaleczenie, poparzenie, zagrożenia wynikające z właściwości fizycznych materiału (ostre krawędzie, śliskie powierzchnie itp.)

• kontakt z czynnikiem materialnym - ryzyko urazu mięśniowo - szkieletowego w przypadku niestosowania się do obowiązujących norm transportu ręcznego

• porażenie prądem elektrycznym - w wyniku uszkodzenia izolacji przewodów lub powstania przebić podczas działania włączników prądu

• zagrożenie pożarowe - urazy doznane w wyniku pożaru budynku - oparzenia, urazy kończyn, tułowia lub głowy doznane w czasie ewakuacji osób z budynku

• zagrożenie wybuchem - ryzyko wybuchu gazu propan - butan w przypadku używania wózków napędzanych tym paliwem

Czynniki szkodliwe i uciążliwe :

• oświetlenie - czynnik uciążliwy - niewłaściwe oświetlenie może spowodować zmiany chorobowe, zaburzenia wzroku, przemęczenie wzroku, bóle głowy, bóle oczy, łzawienie

• obciążenie psychonerwowe - bezsenność, pobudzenie, nerwowość

• wymuszona pozycja ciała - bóle szyi, pleców oraz palców, nadgarstków i ramion, cierpnięcie nóg

• reakcja alergiczna na materiały stosowane w budownictwie - podczas wykonywania prac remontowo - budowlanych

• reakcja alergiczna na materiały eksploatacyjne (oleje, smary) - podczas wykonywania prac związanych z utrzymaniem terenów zielonych

METODA RISK SCORE (Wskaźnik ryzyka)

Jest to jakościowa, wskaźnikowa ocena ryzyka, w której określane w definicji ryzyka prawdopodobieństwo skutków zdarzenia jest uszczegółowione i przedstawione przez dwa parametry ryzyka to jest : ekspozycję na zagrożenie i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.

R = S x E x P

gdzie : R - ryzyko

S - możliwe skutki zdarzenia

E - ekspozycja na zagrożenie

P - prawdopodobieństwo

S - potencjalne skutki, średnia arytmetyczna oceny strat ludzkich i materialnych :

OPIS
wartość	strata	Straty ludzkie	Straty materialne
100	Poważna katastrofa	Wiele ofiar śmiertelnych	Ponad 30 mln PLN
40	Katastrofa	Kilka ofiar śmiertelnych	10 -30 mln PLN
15	Bardzo duża	Ofiara śmiertelna	500 tys.-5 mln PLN
7	Duża	Ciężkie uszkodzenie ciała	30 tys.- 500 tys. PLN
3	Średnia	Absencja	5 - 25 tys. PLN
1	mała	Udzielenie pierwszej pomcy	Poniżej 5 tys. PLN

E - czas ekspozycji oddziaływania szkodliwych czynników na pracownika

Wartość	Narażenie na dany czynnik
10	Stałe
6	Częste (codzienne)
3	Sporadyczne (raz na tydzień)
2	Okazjonalne (raz na miesiąc)
1	Minimalne (kilka razy rocznie)
0,5	Znikome (raz do roku)

P - prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia dla pracownika

wartość	zagrożenie	Szansa
10	Bardzo prawdopodobne	50 % (1 na 2)
6	Całkiem możliwe	10% (1 na 10)
3	Mało prawdopodobne, ale możliwe	1% (1 na 100)
1	Tylko sporadycznie możliwe	0,1% (1 na 1000)
0,5	Możliwe do zaistnienia	0,01% (1 na 10 000)
0,2	Praktycznie możliwe	0,001% (1 na 100 000)
0,1	Tylko teoretycznie możliwe	0,0001% (1 na 1 000 000)

Po określeniu wskaźnika ryzyka R, wartościowanie odbywa się według przyjętej w metodzie skali :

R - ryzyko zawodowe, wartość liczbowa

Wartość R	Kategoria ryzyka	Działania zapobiegawcze
R = < 20	Pomijalne	Wskazana kontrola
20 < R< 70	Małe	Potrzebna kontrola
70< R < 200	Istotne	Potrzebna poprawa
200 < R < 400	Duże	Potrzebna natychmiastowa poprawa
R > 400	Bardzo duże	Wskazane wstrzymanie pracy

KARTA ANALIZY I OCENY RYZYKA METODĄ „RISC SCORE”

Maszynista urządzeń przeładunkowych i układających :

Lp.

Zidentyfikowane

Strata, konsekwencje uwolnienia się zagrożenia

Ekspozycja na zagrożenie

Prawdopodobieństwo występowania zagrożenia

Ryzyko

Działania, które zmniejszają ryzyko do poziomu bezpiecznego

Ryzyko końcowe

czynności

Zagrożenia

Wartość ryzyka (iloczyn poz.4-5-6)

Kategoria ryzyka

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

CZYNNIKI NIEBEZPIECZNE - RYZYKO WYPADKOWE

1.

Załadunek i rozładunek wózka

Przeciążenie wózka

Bardzo duża, ofiara śmiertelna S=15

Częsta E=6

Mało prawdopodobne, ale możliwe P=3

R=270

średnie

Nadzór nad czynnościami załadunku, znajomość norm, zasad bezpiecznego transportu, znajomość i stosowanie się do nakazów i zaleceń instrukcji bhp, formalne potwierdzenie szkoleń z zakresy bhp

S=15 E=6 P=0,5 R=45 AKCEPTOWALNE Wskazana kontrola

2.

Niewłaściwe ułożenie materiałów - ryzyko przygniecenia, narażenie na kontakt ze spadającymi materiałami

Całkiem możliwe P=6

R=540

Poważne

3.

Transport towarów przy pomocy wózka

Nieprzestrzeganie przepisów przez użytkowników dróg komunikacyjnych - potrącenie pieszego, kolizja

Bardzo duża, ofiara śmiertelna S=15

Częsta, E=6

Całkiem możliwe P=6

R=540

poważne

Prawidłowe wyznaczenie i oznakowanie szlaków komunikacyjnych, oświetlenie zapewniające odpowiednią widoczność, znajomość zasad bezpiecznego poruszania się po ciągach komunikacyjnych, potwierdzone kwalifikacje operatora wózka, znajomość i stosowanie się do zakazów i nakazów zawartych i instrukcji bhp

S=15 E=6 P=0,5 R =45 AKCEPTOWANE Wskazana kontrola

4.

Transport towarów przy pomocy wózka

Przewożenie osób na wózkach lub przyczepach do tego niedostosowanych - ciężkie urazy ciała lub śmierć

Bardzo duża, ofiara śmiertelna S=15

Częsta E=6

Całkiem możliwe P=6

R=540

Bardzo duże

Nadzór nad czynnościami załadunku, znajomość norm , zasad bezpiecznego transportu, znajomość i stosowanie się do nakazów i zaleceń zawartych w instrukcji bhp, formalne potwierdzenie szkoleń z zakresu bhp

S=15 E=6 P=1 R=45 AKCEPTOWALNE Wskazana kontrola

5.

Wykonanie czynności służbowych związanych z transportem i wydawaniem towaru z magazynu

Przemieszczanie się ludzi

Średnia absencja S=3

Częsta E=6

Mało prawdopodobne, ale możliwe P=3

R=54

Średnie

Zachowanie drożności ciągów komunikacyjnych, dojść między urządzeniami, zachowanie ostrożności

S=3 E=6 P=1 R=18 AKCEPTOWALNE Wskazana kontrola

6.

Kontakt z czynnikiem materialnym, potknięcie się i upadek na tym samym poziomie, uderzenie o elementy wyposażenia stanowiska pracy, skaleczenie, poparzenie, zagrożenia wynikające z właściwości fizycznych materiału

Przestrzeganie instrukcji bhp, zachowanie drożności ciągów komunikacyjnych, kontrola stanu technicznego urządzeń, zachowanie ostrożności

S=3 E=6 P=1 R=18 AKCEPTOWALNE Wskazana kontrola

7.

Uraz układu mięśniowo- szkieletowego w wyniku niestosowania się do obowiązujących norm transportu ręcznego i zasad bezpiecznego transportowania materiałów

Duża, uszkodzenie ciała S=7

Częsta E=6

całkiem możliwe P=6

R=252

duże

Znajomość i stosowanie zasad bhp, znajomość oraz stosowanie zasad i norm transportu ręcznego, prowadzenie nadzoru nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowisku

S=7 E=6 P=1 R=42 AKCEPTOWALNE Wskazana kontrola

7.

Porażenie prądem elektrycznym,

Bardzo duża, ofiara śmiertelna S=15

Częsta E=6

Tylko sporadycznie możliwe P=1

R=90

średnie

Przestrzeganie zasad bhp, przestrzeganie zasad obsługi technicznej urządzeń, ochrony przeciwporażeniowej, systematyczne kontrole stanu połączeń elektrycznych urządzeń, bezwzględny zakaz samodzielnych napraw sprzętu

S=15 E=6 P=0,2 R=18 AKCEPTOWALNE Wskazana kontrola

8.

Zagrożenie pożarowe

Bardzo duża, ofiara śmiertelna S=15

Częsta E=6

Mało prawdopodobne, ale możliwe P=3

R=270

duże

Wyposażenie w podręczny sprzęt gaśniczy, oznakowanie dróg ewakuacyjnych, znajomość instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, trening przeciwpożarowy pracowników

S=15 E=6 P=0,2 R=18 AKCEPTOWALNE Wskazana kontrola

9.

Wymiana butli propan- butan

Zagrożenie wybuchem

Bardzo duża, ofiara śmiertelna S=15

Częsta E=6

Mało prawdopodobne, ale możliwe P=3

R=270

duże

Brak stanowisk pracy, zagłębień poniżej podłogi pomieszczenia, w którym garażowane są wózki z napędem gaz propan- butan, wypalenie mieszanki paliwowo- powietrznej w wózku pozostawionym na czas postoju, wymiany butli w wózkach napędzanych paliwem propan - butan powinni dokonywać pracownicy posiadający stosowne uprawnienia, codzienna kontrola szczelności instalacji gazowej

S=15 E=6 P=0,5 R=45 AKCEPTOWALNE Wskazana kontrola

CZYNNIKI UCIĄŻLIWE I SZKODLIWE - RYZYKO CHOROBOWE

1.

Wykonywanie czynności służbowych związanych z transportem i wydawaniem towaru z magazynu

Przewlekłe choroby narządu ruchu wywołane wymuszoną pozycją ciała, nadmiernym przeciążeniem

Średnia absencja S=3

Częsta E=6

Mało prawdopodobne, ale możliwe P=3

R=54

średnie

Znajomość i stosowanie zasad bhp i transportu ręcznego, prowadzenie stałego nadzoru nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowisku

S=3 E=6 P=1 R=18 AKCEPTOWALNE Wskazana kontrola

2.

Przewlekłe choroby narządu wzroku spowodowane niewłaściwym oświetleniem stanowiska pracy

Duża, uszkodzenie wzroku S=7

Częsta E=6

Mało prawdopodobne, ale możliwe P=3

R=126

średnie

Oświetlenie mieszane dzienne i sztuczne oraz naturalne, zachowanie minimalnego stosunku powierzchni okien w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi jak 1:15, kontrola zachowania minimalnego wymaganego natężenia oświetlenia poprzez wykonanie pomiarów natężenia oświetlenia raz na pięć lat

S=3 E=6 P=1 R=18 AKCEPTOWALNE Wskazana kontrola

PODSUMOWANIE

Wymagania bhp oraz organizacja stanowiska pracy w magazynie na stanowisku operator wózka widłowego to bardzo szerokie zagadnienie i bardzo trudno jest wybrać najważniejsze sprawy, aby w pełni przedstawić obraz podejmowanego tematu. W swojej pracy próbowałem zająć się nie tylko sferą teoretyczną problemu, ale starałem się pokazać jak skomplikowane są przepisy dotyczące prac za- i wyładowania dźwigania, oczywiście tyczy się to pracowników tam zatrudnionych, a w szczególności operatorów wózków widłowych. Magazyny, pomimo iż większości społeczeństwa zdają się być „zwykłymi budynkami”, w których nie obowiązują skomplikowane zasady - i są po to, ażeby składować i wydawać określony towar, to po bliższym zapoznaniu się mogę z całą pewnością stwierdzić, że odgrywają one niezwykle ważną rolę w całym przedsiębiorstwie. Operatorzy wózków widłowych mają bardzo odpowiedzialną pracę i muszą niezwykle uważać, gdyż o pomyłkę nietrudno, a konsekwencje niedopatrzeń (również w zakresie bhp) mogą być bardzo poważne w skutkach.

W rozdziale I korzystałem przede wszystkim z Rozporządzeń Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, a także z Kodeksu Pracy. Bardzo przydatne do napisania powyżej wymienionego rozdziału pracy były również wymienione przeze mnie w bibliografii czasopisma. Do napisania pozostałych rozdziałów wykorzystałem pozostałe wymienione publikacje książkowe, jak również wiadomości zawarte na stronach internetowych oraz doświadczenia z własnego zakładu pracy.

Uważam, że ludzie powinni bardziej doceniać pracę zwykłych pracowników, jak choćby operatorów wózków widłowych, gdyż to również od nich zależy bezpieczeństwo pozostałych osób zatrudnionych w jednym pomieszczeniu, jak choćby w magazynie.

Praca operatora wózka widłowego jest bardzo odpowiedzialna i wymaga niezwykłej precyzji wykonywania zleconych zadań, dlatego też nie każdemu kandydatowi ubiegającemu się o to stanowisko można powierzyć tę pracę.

BIBLIOGRAFIA

1. T. Izydorczyk, M. Pęciłło „System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w ujęciu procesowym”; Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy; Warszawa 2005 r.

2. A. Gniazdowski „Promocja zdrowia w miejscu pracy - teoria i zagadnienia praktyczne”; Instytut Medycyny Pracy im. prof.dr med. J. Nofera; Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy, Łódź 1997 r.

3. Z. Dudziński, M. Kizyn „Poradnik magazyniera”; Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne; Warszawa 1977 r,

4. A. Korzeniowski, A. Weselik, Z. Skowroński, M. Kaczmarek „Zarządzanie gospodarką magazynową;; Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne; Warszawa 1997 r.

5. B. Rączkowski „Kierowca wózków widłowych i platformowych” - materiały pomocnicze do szkolenia wstępnego bhp, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 1996 r.

6. T. Mąkowiec - Dąbrowska „Koszt energetyczny pracy. Wytyczne dotyczące okreslenia”; IMP; Łódź 1999 r.

7. Kodeks Pracy; stan prawny na dzień 01.01.2005 r.; Dz.U nr 24, poz.141 z późn. zmianami

8. W. Leszczyński „Bezpieczeństwo i higiena pracy cz.1”; nr 11/1999 r. [w] „Przyjaciel przy pracy” ;s.12-13

9. W. Leszczyński „Bezpieczeństwo i higiena pracy cz.2”; nr 12/1999 r. [w:] „Przyjaciwl przy pracy”; s.10-11

10. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 81, poz. 351 z póź. zmianami)

11. Rozporządzenie MSWiA z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów

12. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych; Dz.U. nr 26 poz. 312 i 313

13. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym; Dz.U. nr 27, poz.119

14. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U nr 129, poz.844

15. www.ciop.pl

16. www.wypadek.pl

Wymagania bhp oraz organizacja stanowiska pracy w magazynie

/ operator wózka widłowego /

1

---