Aerozole- są to układy w których fazą rozpraszającą jest gaz, a rozproszoną ciecz lub ciało stałe. Dym- powstaje w wyniku rozproszenia ciała stałego w gazie lub w wyniku reakcji chemicznej np. NH3 + HCl NH4Cl. Mgła- jest skutkiem kondensacji przesyconej pary wodnej lub pary innej cieczy.
Alotropia występowanie różnych odmian krystalograficznych tego samego pierwiastka chemicznego.Alotropia jest szczególnym przypadkiem polimorfizmu czyli różnopostaciowości substancji. Np. tlen - forma tlenu atmosferycznego, ozonu, dimeru; węgiel - diament, grafit, fuleren, nanorurki, fosfor - czerwony, biały, fioletowy i czarny
Azeotropy - roztwory dwóch lub więcej związków chem., które są w równowadze termodynamicznej z parą nasyconą powstającą z tych mieszanin. Rozdziela się je przez ekstrakcję lub sorpcję.
Bufory - nazywamy roztwory zachowujące stałą wartość pH i nieczułe na niewielkie dodatki kwasów i zasad. Są to przeważnie roztwory słabych kwasów i ich soli lub słabych zasad i ich soli.
Destylacja to rozdzielanie ciekłej mieszaniny związków chemicznych przez odparowanie, a następnie skroplenie jej składników. Stosuje się ją w celu wyizolowania lub oczyszczenia jednego lub więcej związków składowych
Efekt Tyndalla - zjawisko optyczne; rozproszenie światła przepuszczonego przez koloid; wykorzystuje się w nefelometrii do ilościowego oznaczania substancji na podstawie pomiaru stopnia zmętnienia roztworu, zawierającego drobną zawiesinę trudno rozpuszczalnego związku oznaczanej substancji. Metodę tę stosuje się w chemii koloidów, biochemii, chemii polimerów (oznaczanie ciężarów cząsteczkowych).Pomiary zmniejszenia natężenia promieniowania przechodzącego przez koloid wskutek rozpraszania wykorzystuje się w metodzie zwanej turbidymetrią
Elektroujemność wzrasta w okresach układu okresowego od litowców do fluorowców i maleje w poszczególnych grupach ze wzrostem liczby atomowej. Największą elektroujemnością charakteryzują się F, O, Cl. Najmniejszą Cs, Fr.
Emulsja - układ koloidalny złożony z dwu nie mieszających się cieczy, z których jedna jest rozproszona w drugiej. Są dwa rodzaje emulsji: woda w oleju np. kremy
Energia aktywacji-minimalna wartość energii, która jest niezbędna do zajścia danej reakcji chemicznej. Energia aktywacji może być dostarczona do układu z zewnątrz, np. w postaci ciepła, energii promieniowania lub energii elektrycznej.
Entalpia - potencjał termodynamiczny; ciepło przemiany w warunkach procesu izobarycznego.
Entropia - funkcja stanu, określająca kierunek przebiegu procesów samorzutnych w odosobnionym układzie termodyn. Jest wielkością ekstensywną. Zgodnie z II zasadą termodynamiki, jeżeli układ termodynamiczny przechodzi od jednego stanu równowagi do drugiego, bez udziału czynników zewnętrznych (spontanicznie) to jego entropia rośnie.
Funkcja stanu - w termodynamice funkcja zależna wyłącznie od stanu układu czyli od wartości jego parametrów takich jak: masa, temp.,ciśnienie, objętość, liczność materii. Łączy je to że zmiana wartości funkcji stanu zależy tylko od stanu początkowego i końcowego układu.
Iloczyn rozpuszczalności - iloczyn odpowiednich potęg stężeń jonów znajdujących się w nasyconym roztworze elektrolitu. Ma charakter stałej równowagi dynamicznej i zależy od temperatury.
Inhibitor - związek chem.powodujący zahamowanie bądź spowolnienie reakcji chem. Inhibitory korozji zmniejszają szybkość postępowania korozji, inh.enzymatyczne mogą być stosowane jako leki, lub być truciznami.
Izotopy - odmiany tego samego pierwiastka różniące się liczbą neutronów w jądrze. Posiadają te same właściwości chemiczne, różnią się nieco właściwościami fizycznymi (np. gęstością, temperaturą wrzenia i topnienia, oporem elektrycznym).
Kataliza - zjawisko zmiany szybkości reakcji pod wpływem dodania do układu katalizatora, przyspieszenie dochodzenia do równowagi reakcyjnej. 1)homogeniczna - kataliz. występuje w tej samej fazie co reagenty reakcji (NO2+SO2NO+SO3 i NO+1/2O2NO2) 2)heterogeniczna - kataliz. występuje w innej fazie niż reagenty (2SO2+O2V2O5 2SO3) 3)kwasowo-zasadowa - polega na zmianie reaktywności poprzez przyłączenie lub oderwanie protonu od cząsteczki (hydroliza estrów: CH3-CH2-COO-CH3+H2OH+CH3-CH2-COOH+CH3OH) 4)autokataliza - katalizatorem reakcji jest jej produkt (r.enzymatyczne)
Kataliza kontaktowa- mieszanina reakcyjna (gaz, ciecz) przepływa przez stały katalizator (kontakt). Reakcja zachodzi dzięki kontaktowi reagentów na powierzchni katalizatora. Zastosowanie: katalizatory w samochodach.
Katalizator - substancja, która bierze udział w etapach elementarnych reakcji ale nie wchodzi w skład produktów reakcji, a po jej zakończeniu masa jego pozostaje niezmieniona.
Koloidy: asocjacyjne - subst.przechodzi w stan koloidalny samorzutnie (mydło,barwniki,fosfolip.); dyspersyjne - otrzymywane przez wymuszenie, rozdrabnianie fazy rozproszonej w fazie rozpraszającej; wielkocząsteczkowe - r-ry makrozwiązków (skrobia,białko); liofilowe (r-r białka, żelatyny) - odwracalne; liofobowe (zole metali,ich wodorotl., siarczków) - nieodwracalne. Oczyszczanie: dializa, elektrodializa, ultrafiltracja (sączenie pod zmniejszonym ciśnieniem zolu przez membranę o odpowiedniej wielk.porów), wymiana jonowa (od jonów soli). Rozdzielanie koloidów: a)ektroforeza - poruszanie się cząstek koloidalnych naładowanych pod wpływem pola elektrycznego względem nieruchomego ośrodka rozpraszającego (Stosowana do identyfikacji i rozdzielania białek, aminokwasów, fragm.DNA i RNA, do garbowania skór, usuwania cząstek koloidalnych z roztworów) b)ektroosmoza - ruch ośrodka dyspersyjnego przez błonę półprzepuszczalną pod wpływem pola elektrycznego. Otrzymywanie koloidów - za pomocą ultradźwięków (barwniki, krochmal), rozdrabnianie mechaniczne (smary), rozdrabnianie termiczne lub w luku elektrycznym (zole srebra, platyny, złota), utleniacze (H2SS koloidalna)
Liczba Avogadra -liczba cząstek (np. cząsteczek, atomów, jonów, elektronów) w jednym molu dowolnej substancji: NA = 6,022137·1023 mol-1
Niemetale - są izolatorami, nie przewodzą prądu, mają wysoką elektroujemność, niższe temp.topnienia niż metale, brak połysku, brak gładkiej powierzchni, w temp.pokojowej są cieczami lub gazami. Ze wzrostem nr grupy i spadkiem nr okresu rośnie charakter niemetaliczny.
olej w wodzie np. mleko.
Osmoza - dyfuzja rozpuszczalnika przez błonę półprzepuszczalną z roztworu hipotonicznego do hipertonicznego
Peptyzacja - przechodzenie osadu koloidalnego lub żelu w roztwór koloidalny (zol); odwrotność koagulacji.
Piana - mieszanina w której ośrodkiem rozpraszającym jest ciecz a fazą rozproszoną gaz. Charakteryzuje się małym napięciem powierzchniowym i lepkością. Zastosowanie: środki czyszczące, gaśnicze, bita śmietana.
Potencjał termodynamiczny - funkcja układu makroskopowych parametrów charakteryzująca stan termodynamiczny układu: energia wewnętrzna, entalpia.
Prawo Raoulta - prężność pary nasyconej nad roztworem równa się prężności pary nasyconej nad czystym rozpuszczalnikiem pomnożonej przez ułamek molowy rozpuszczalnika. Prawo to ma zastosowanie w rozdzielaniu mieszanin ciekłych przez proces destylacji.
Reakcja złożona - r.w której dochodzi jednocześnie do rozpadu jednych wiązań i powstania drugich. Można je zapisać jako ciąg następczych reakcji prostych.1) 2C+O22CO, 2CO+O22CO2 2) Cl22Cl, H2+ClHCl+H, H+Cl2HCl+Cl
Reakcje zerowego rzędu - ich szybkość nie zależy od stężenia substratu lecz od np. dyfuzji substratów, produktów, natężenia promieniowania. Np. reakcje enzymatyczne, fotochem.,katalityczne(2PH3ciśnienie 2P+3H2)
Reguła przekory - jeżeli w reakcji N2+3H22NH3 (egzotermiczna) podwyższymy temp.,zwiększymy stęż. produktu lub obniżymy ciśnienie to układ będzie dążył do nowego stanu równowagi wyznaczonego zmienionymi parametrami, równowaga przesunie się w lewo - w kierunku pochłaniania ciepła, wyrównania stężeń lub zwiększenia ilości moli.
Rozpuszczalnosc - ilość związku chemicznego, która tworzy roztwór nasycony ze 100 g rozpuszczalnika w danej temperaturze i ciśnieniu (dla gazów)
Słaby elektrolit - np. kwas octowy, to taki który jedynie w r-rach bardzo silnie rozcieńczonych (o bardzo małym stężeniu) jest całkowicie zdysocjowany.Jego stopień dysocjacji jest mniejszy od jedności(0,004).R-ry słabych elektrolitów można charakteryzować stałą dysocjacji, dla octowego 1,8*10-5.
Stała krioskopowa K wyrażona w stopniach stanowi obniżenie temperatury krzepnięcia roztworu w stosunku do temperatury krzepnięcia czystego rozpuszczalnika, zawierającego jeden mol substancji rozpuszczonej w 1000 g rozpuszczalnika czyli jest molalnym obniżeniem temperatury krzepnięcia.
Stopień dysocjacji- dotyczy słabych elektrolitów. Zależy od struktury związku, dla którego ten stopień jest ustalany, rodzaju rozpuszczalnika, obecności w roztworze innych związków zdolnych do dysocjacji, stężenia roztworu (na ogół wzrasta w miarę rozcieńczania roztworu),temperatury (na ogół nieco wzrasta wraz ze wzrostem temperatury).
Sublimacja - przejście ze stanu stałego w stan gazowy np. suchy lód, woda.
Szereg napięciowy metali - zawiera potencjały standardowe reakcji utleniania metalu. Jeśli metal łatwo oddaje elektrony to jest wyżej w szeregu(ma niższą wartość)i jest aktywniejszy chem. Im niżej tym łatwiej ulega redukcji i jest mniej aktywny.
Wiązania w kryształach: a)molekularnych (np. gazy szlachetne) - siły van der Waalsa:umożliwiają skroplenie substancji, niskie temp.topnienia b)jonowych (NaCl) - jonowe: umożliwia rozłożenie kryształu na jony c)metalicznych (sód) - metaliczne: przewodzenie prądu d)niemetaliczne (diament) - kowalencyjne: izolatory elektryczne (prócz grafitu), b.wys.temp. topnienia, nie dysocjują, oporne chemicznie, twarde, tworzą regularną sieć krystaliczną, wytrzymałe.
Wiązanie jonowe: atomy przyjmują konfiguracje elektronową gazu szlachetnego przez wymianę elektronów i utworzenie jonów, wiązania są bezkierunkowe, wiązania elektrostatyczne między jonami są silne-wysokie tem. topnienia, twardości, sieć jonow o przeciwnych ładunkach, przesuniecie warstwy powoduje powstawanie odpychania: kruchość, łamliwość kryształów
Wiązanie koordynacyjne - występuje w jonie amonowym. Azot w cząsteczce amoniaku posiada 5 elektronów walenc., 3 elektr.wiążą kowalentnie 3 atomy H, z pozostałych 2 elektronów wytwarzane jest czwarte wiązanie polegające na uwspólnieniu tych el.między N a H. Wiązanie to ma charakter kowalencyjny.
Wiązanie kowalencyjne. polega na utworzeniu 1,3 lub 3 wspólnych par elektronów, przez 2 atomy, z których każdy dostarcza do wytworzenia wspólnego dubletu taką samą liczbę niesparowanych elektronów. Występują pomiędzy pierwiastkami o różnicy elektroujemności równej 0. Np.: H2, O2, I2. Warunek: obecność przynajmniej jednego niesparowanego elektronu. Uwspólnianie elektronów powoduje, że atomy uzyskują oktet elektronów.
Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane powstaje na skutek nakładania się orbitali atomowych obsadzonych pojedynczymi elektronami o przeciwnej orientacji spinu. Przy różnicy elektroujemności od 0 - 0,4. Substancje z tym wiązaniem mogą występować w 3 stanach skupienia, mają niskie temp. topnienia i wrzenia, dobrze rozpuszczają się w rozpuszcz. niepolarnych (np: chloroform, aceton, benzen), natomiast słabo w rozpuszcz. polarnych (np: woda). W stanie ciekłym rozpuszczone w wodzie nie przewodzą prądu. Reakcje z ich udziałem zachodzą powoli i przy małej wydajności.
Wiązanie kowalencyjne spolaryzowane - powstaje gdy łączą się ze sobą atomy pierw.różniących się elektrouj., lecz nie tak znacznie jak w związku jonowym np. HCl,H2O,NH3. Para elektronowa jest przesunięta w kierunku pierwiastka bardziej elektrouj. Takie cząsteczki są dipolami(wykazują biegunowość), przyciągają się z wielką siłą, rozpuszczają się jedynie w polarnych rozpuszcz., są izolatorami elektr.w niezanieczyszczonej postaci.
Wiązanie wodorowe - tworzy się pomiędzy atomem wodoru związanym z atomem o dużej elektrouj.,a atomem z wolnymi parami elektronowymi np. pomiędzy cząsteczkami H2O, między cząsteczkami zasad azotowych w DNA, między H2O a grupą -OH alkoholi. Wiązanie to wpływa na wysokie temp. wrzenia H2O, NH3, zmienia reaktywność cząsteczek.
Woda - płaska cząst., kąt 1050 między wiązaniami, polarna, cząst.H2O połączone są wiązaniami wodorowymi, atomy pierwiastków połączone są wiązaniami kowalencyjnymi spolaryzowanymi. Właściwości: b.wys.temp. wrzenia i topnienia, istnieje w Wielu formach krystalicznych, maximum gęstości w temp.40C, zwiększa objętość podczas zamarzania, wysokie napięcie powierzchniowe.
Współczynnik aktywności jonu- jest to stosunek aktywności jonu do stężenia tego jonu w roztworze. Jest wielkością niemianowaną, zależy od stężenia.