LITERATURA W KRAJU

IV. PROZA

3. W CIENIU WIELKIEJ GRY

******************POD OKUPACJĄ NIEMIECKĄ**************

• charakterystyka:

• reportaże i proza artystyczna

• tematyka:

• walki podziemne, sabotaż

• wyzbycie się zasad cywilnych i całkowite podporządkowanie kodeksowi żołnierskiemu

• problem obowiązku a bezpieczeństwo własnej rodziny

• bohaterowie:

• Kedyw

• harcerze z Szarych Szeregów→ od 1942 Grupy Szturmowe włączone do Kedywu

• tendencje:

• abstrakcyjny nurt prozy „dywersyjnej” (Gajcy, Baczyński)

• bohater poddany całkowicie wojskowej służbie (Kamienie na szaniec,

• demaskacja bohatera i powstańca (Zalewski, Bratny)

• utwory:

• Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec 1943;

• najwięcej dyskutowana

• 2 wydania krajowe i 2 zagraniczne

• bohaterowie:

• „Czarny” Jan Bytnar → Rudy

• „Wojtek” Aleksy Dawidowski→ Alek

• „Zośka” Tadeusz Zawadzki→ Zośka

• liczne kontrowersje:

• czy bohaterowie książki mogą być przykładem

• czy nakaz walki dopuszcza stosowanie wszelkich dostępnych środków

TADEUSZ GAJCY

• charakterystyka:

• problematyka moralna i metafizyczna

• moralne dylematy wyboru

• twórczość:

• Twarzą w noc;

• fragment opowieści

• podchorąży „Ster”

• dramat człowieka: czy wycofać się z pola walki czy zostać ze swoimi ludźmi

• Paweł;

• dowódca Paweł nie zdradza swojego oddziału

• ma poczucie bezsensu wydarzeń

• Cena;

• Płacimy za każdy czyn, wyrządzony przez nas, cierpieniem, które nazwijmy cierpieniem zadośćuczynienia

• Krzysztof ponosi śmierć jako zapłata za krzywdę, którą wyrządził kiedyś kobiecie

KRZYSZTOF KAMIL BACZYŃSKI

• charakterystyka:

• bohater próbuje określić swoją odpowiedzialność za los drugiego człowieka

• moralizm i metafizyka

• alegoryzacje

• twórczość:

• ... Zapylona droga...

• dylemat zagrożenia jego kolegów i rodziny

• ginie jako ofiara za jednych i drugich

• ucieczka w śmierć przed odpowiedzialnością (?)

• Kiedy Jan wszedł do tego miasta

• Rzeczy ważne; Ludwika nie zaznaje spokoju po śmierci męża

JULUSZ GARZTECKI („Jerzy Wilczyński”)

• Służba

• opowiadanie o całkowitym oddaniu się służbie wojskowej

• krytyka takiej postawy przez Barbarę Baczyńską

• bohater likwiduje tutaj przyjaciela kapusia

• Wyprawa o świcie 1943

********* konspiracja- zerwanie z rodziną i rozdźwięk pokoleniowy*******

• twórcy:

• Witold Zalewski

• Roman Bratny

• charakterystyka:

• rozdźwięk pokoleniowy (Zalewski Niezwyciężeni)

• różnica bojownika i cywila

• inteligent synonimem mięczaka

WITOLD ZALEWSKI

• charakterystyka:

• walka z własnym tchórzostwem

• izolacja i samotność

• Niezwyciężeni;

• frustracja bohatera grającego żołnierz i jednocześnie cywila w świecie ładu

• satysfakcję przynoszą jedynie chwile wyobcowania od jednych i drugich

• Maski

• uciekanie w maski- inne natury człowieka

• manifestowanie dumy i niezależności od otoczenia

• bohater ginie postrzelony przez przyjaciela

• Noce i świt;

• akcja szturmowa na budynek PAST-y w czasie powstania

• bohater nadal zmaga się z własnym tchórzostwem

TADEUSZ KWIATKOWSKI

• Plac inwalidów; konflikt powołania artysty i żołnierza; opowiedzenie się za służbą

ROMAN BRATNY

• charakterystyka:

• elementy ekspresjonizmu i groteski

• rola przypadku

• tematyka:

• erotyczna

• pomocy powstańcom getta

• epizody powstańcze (Trumna)

• bohater postępujący w określony sposób, ale nie wierzący w słuszność tego postępowania

• „ludzki obłęd”- trudno rozróżnić ofiary od oprawców

• upadek autorytetu

• twórczość:

• Homer; 1944 opowiadanie:

• Rafała, bojownika po akcji nachodzi apatia i chęć wypoczynku

• tytułowy Homer- to ślepy śpiewak, który zwabia Hitlerowców w pułapkę

• Dramat;

• bohaterka szuka rekompensaty po śmierci męża w uczuciu do kolegi, który go przypomina

• Ukochana;

• romans więźnia z prostytutką w obozowym „puffie”

ANDRZEJ TRZEBIŃSKI

• Kwiaty z drzew zakazanych;

• niedokończona powieść

• konspirator w imię sprawy narzuca sobie styl bycia

• brutalne odrzucanie uczuć przeszkadzających na drodze do sprawy

• bohater posiadający rysy autora

• Zygmunt

• czyta Brzozowskiego i Mochnackiego

• forma powieści- różne elementy:

• publicystyka

• monologi wewnętrzne

• wątki romansowe

• pomysły z tzw. powieści rozwojowej i sensacyjnej

• widoczny wpływ lektury Witkacego (stylistyka)

1

---