Prawo finansowe:

WYKŁAD 1

Finanse publiczne- zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami pieniężnymi i normy prawne, które dot. Tych operacji i tych zasobów.

Cechy finansów prywatnych:

- o przemieszczaniu się środków pieniężnych decydują prawa gospodarki rynkowej

- podmioty samodzielnie decydują o transferze środków pieniężnych

Finanse publiczne:

- przemieszczenie ich zależy od woli państwa (państwo może nakładać podatki na podmioty)

- państwo decyduje o transferze pieniędzy do obywateli

- państwo dysponuje przymusem dla zapewnienia sobie dochodów ale nie ma przymusu co do wydatków. Przy podmiotach ( finansach) prywatnych jest na odwrót.

- państwo może nałożyć daniny na terenie państwa i może tak egzekwować ich spłacanie przymusem. Podmioty prywatne podlegają przymusowi w zakresie wydatkow

- finanse publiczne wyrażają się w pieniądzu ( pieniadzem dysponuje państwo przez swoje organy)

- fin.publ.służą realizacji interesów ogółu a fin.prywatne realizują interesy jednostek

Istota fin.publ.jest gromadzenie przez państwo określonych zasobów finansowych aby nimi dysponować np.w celu realizacji swoich funkcji i może przesuwać swoje zasoby.

Fin.publ nie są zjawiskiem prawnym ale system finansowy jest; fin.publ.:

- zjawisko prawno-ekonomiczne

- mają char.obiektywny, niezależny od woli ludzkiej

System finansowy:

- ogół zasad, instytucji finansowych stworzony przez obowiązujące w danym czasie i miejscu prawo finansowe

Funkcje finansów publicznych:

1. polityczne

2. ekonomiczne, maja char.obiektywny

- f.fiskalna - dostarczenie podmiotowi publicznemu środków pieniężnych na realizację ich zadań. Związek publiczno-prawny przejmuje pieniądze aby wykonywać określone zadania. Nie jest to to samo co fiskalizm, który oznacza taką politykę finansową, która prowadzi do nakładania zbyt wysokich podatków

- f.redystrybucyjna (rozdzielcza, regulacyjna)- przejmowanie przez państwo określonych środków, które są gromadzone w jakimś funduszu np.budżet i z tego funduszu te srodki są wypłacane innym podmiotom.

Te dwie funkcje są ściśle powiązane bo te same środki są rozdzielane po części na realizację f.fiskalnej a po części na redystrybucję.

- f.stymulacyjna - poprzez finanse publiczne oddziaływuje się na stosunki społeczne i gospodarcze. Oddziaływanie polega na odpowiednim ukierunkowaniu strumienia finansowego na rejon-dział, który chcemy aby się rozwijał np.ulgi w podatkach. Funkcja ta ma:

- char.pozytywny, np.ulgi podatkowe, becikowe

- char.negatywny - nakładanie sankcji finansowych z tytułu zachowania, które są z punktu widzenia państwa nieporządane

- f.ewidencyjno-kontrolna - polega na ewidencji i kontroli transferów finansowych, które towarzysza procesom gospodarczym

Zakres i rola finansów publicznych zależy od koncepsji państwa.

Polityka finansowa - świadoma i celowa działalność osób i instytucji, która polega na ustaleniu celów i dobierania środków, które będą służyć realizacji tychże celów finansowych.

Pol.finansowa jest realizowana przez (płaszczyzny):

- cel i jego ustalenie

- dobór środków do realizacji tychże celów

- tworzenie norm planistycznych ( planowanie i programowanie finansowe ), stworzenie odpowiedzialnego planu realizacji srodków finansowych np.budżet

- tworzenie ogólnych norm prawa finansowego

- tworzenie norm indywidualnych (akty i orzeczenia prawno-finansowe)

Warunki prawidłowej polityki finansowej:

1. cele możliwe do osiągnięcia

2. cele powinny być ze sobą niesprzeczne, nie mogą się wzajemnie wykluczać

3. środki majace prowadzić do realizacji celów powinny być prawidłowo do tych celów dobrane

4. cele i środki realizacji tych celów powinny być jasno określone i znane adresatom (prawo nie działa wstecz)

5. polityka finansowa musi być przynajmniej w stopniu minimalnym stabilna i konkretna

6. właściwa polityka finansowa wymaga odpowiedniego zaplecza technicznego, kadr.

Prawo finansowe było przed wojna prawem skarbowym.

Prawo finansowe- zespół norm regulujących posługiwanie się, gromadzenie i wydatkowanie środków finansowych przez państwo. Jest zróżnicowane bo poszczególne działy ulegają wyodrębnieniu.

Działy prawa finansowego:

- prawo budżetowe, przepisy regulujące zasady dokonywania wydatków z budżetu, procedury budżetu, jego kontroli, nie zalicza się przepisów regulujących dochody budżetowe.

- finanse lokalne

- prawo podatkowe (reguluje zagadnienia dotyczące pobierania podatków)

- prawo dewizowe (reguły dotyczące formułowania zakazów posługiwania się walutami obcymi, uległo ogromnej liberalizacji

- prawo bankowe - czynności bankowe np.prowadzenie rachunku regulowane przez prawo prywatne.są tu też normy dotyczące zasad funkcjonowania banków.

Regulacje wspólnotowe w prawie finansowym: pewne działy prawa finansowego podlegają harmonizacji z prawem UE. Glównie dotyczy to prawa celnego („wspólnotowy kodeks celny”) bankowego (dokonuje się poprzez dyrektywy). W zakresie podatków VAT i akcyzy jest pełna harmonizacja poprzez dyrektywy a w podatkach dochodowych harmonizuje się tylko niektóre instytucje.

WYKŁAD 2

Normy Pr.finansowego:

- powołują się na akt normatywny z którego wynika ich obowiązywanie

- powołuje się na stan faktyczny - hipotezę

- dyspozycja: przedmiot normy i podmioty

Przedmiot normy- zachowanie, uprawnienie jednego podmiotu i obowiązki drugiego.

Podmiot czynny- uprawniony

Podmiot bierny- zobowiązany

Przedmiot normy - zachowanie może być określone przepisami: proceduralnymi, materialnymi, ustrojowymi

Przepisy ustrojowe- ustalają zasady działania podmiotów czynnych sektora finansów publicznych.

Przepisy materialne-definiują indywidualną sytuację podmiotów biernych. Definiuja tę sytuację na dwa sposoby:

1. wprost

2. wymagane jest także wydanie aktu administracyjnego

Przepisy proceduralne- regulują tryb stosowania przepisów materialnych

Normy prawno-finansowe- wskazuja konsekwencje (przemieszczenie się środków finansowych np. obowiązek zapłacenia podatku) określonych stanów faktycznych.

Normy planowe - normy które tkwią w planach finansowych, budżecie. Precyzują zadania, które mają być wykonane, zawierają wielkości liczbowe.

Prawa i obowiązki o charakterze finansowym:

- uprawnienia i obowiązki podstawowe, wiążą się z gromadzeniem, przetwarzaniem i posiadaniem środków finansowych

- uprawnienia i obowiązki instrumentalne, służą właściwej realizacji obowiązków podstawowych

Podmiotowość kierowana jest poprzez kreowanie obowiązków lub dawanie uprawnień danym podmiotom. Tylko podmiot posiadający uprawnienia i obowiązki ma osobowość prawną.

Podmioty czynne - to organy adm.publicznej państwa i samorządu terytorialnego. Posiadaja kompetencje do:

- zarządzania finansami publicznymi

- stanowienia norm indywidualnych i prawa finansowego

Podmioty bierne - osoby i jednostki organizacyjne organizacyjne maja obowiązek poddać się konkretyzacji stosunku prawnego jakiej dokonuje organ finansowy.

Stosunki prawno-finansowe - stosunki między podmiotem czynnym a podmiotem biernym. Ich istotą jest przemieszczenie się środków pieniężnych w ramach działań instytucji finansowych.

Prawa i obowiązki maja charakter majątkowy. Z tym wiąże się nierównorzędność interesów podmiotów.

Przepisy konstytucyjne odnoszące się do finansów publicznych:

1. odnoszące się bezpośrednio WPROST do Pr.finansowego (rozdział 10) -

1. odnoszą się do specyfiki prawodawstwa finansowego np.tryb uchwalania budżetu art.217

2. dotycz.danin publicznych, art.84, w jakim zakresie władztwo podatkowe posiadają gminy, jednostki samorządu terytorialnego

3. przepisy dotyczące budżetu państwa art.219-226

4. odnoszące się do NBP art.227

5. odnoszące się do gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego

2. odnoszące się do finansów publicznych i innych zjawisk społecznych i gospodarczych - regulujące procedurę legislacyjną, regulujące trybunały, sądownictwo

3. nie odnoszące się do finansów publicznych ale ich stosowanie powoduje skutki w finansach publicznych - skutkują wydatkami środków publicznych, prawo do zabezpieczenia społecznego

4. dotyczące podstawowych ogólnych zasad treści prawa: art.2 asormułował zasady:

- zasada nie działania prawa wstecz

- zakaz zmiany prawa daniowego w trakcie roku, ma to zastosowanie w podatkach dochodowych

- zasada odpowiedniego vacatio legis przed wejściem w życie nowej ustawy podatkowej. Ten okres powinien być nie krótszy niż jeden miesiąc.

Źródła prawa finansowego:

1. konstytucja

2. ustawy

3. ratyfikowane umowy międzynarodowe ( dwustronne w sprawie unikania podwójnego opodatkowania

4. wspólnotowy kodeks celny

5. rozporządzenia

6. akty prawa miejscowego tj. uchwały budżetowe jednostek samorządu terytorialnego, uchwały dotyczące władztwa podatkowego np. wprowadzenie zwolnień podatkowych

Orzecznictwo sądów i jego wpływ na finanse publiczne:

1. prawo finansowe jest ściśle podporządkowane orzecznictwu sądów (NSA, WSA)

2. badanie zgodności uchwał budżetowych z prawem

3. kontrola decyzji podatkowych

4. SN w zakresie spraw finansowych nie ma nic do powiedzenia

30.06.2005 - ustawa o finansach publicznych:

- reguluje ogólne zasady finansów publicznych, pojęcia

- zawiera przepisy prawa budżetowego, głównie proceduralnego art.3

- definiuje finanse publiczne, podstawowe pojęcia i dotyczy:

1. gromadzenia dochodów i przychodów publicznych

2. wydatkowanie środków publicznych

3. finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa

4. finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jednostek samorządu terytorialnego

5. zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne

6. zarządzanie środkami publicznymi

7. zarządzanie długiem publicznym

8. rozliczenia z budżetem UE

Art. 5 środki publiczne:

1. dochody publiczne

2. środki pochodzące z budżetu UE

3. środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi

4. przychody budżetu państwa

5. przychody jednostek sektora finansów publicznych

Przeznaczenie tych środków (art.6):

- wydatki publiczne

- rozchody publiczne

Przychody pochodzą :

- ze sprzedaży papierów wartościowych

- z prywatyzacji majątku państwa lub jednostek samorządu teryt.

- ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych

- z otrzymanych pożyczek i kredytów

Rozchody:

- spłaty otrzymanych kredytów, pożyczek

- udzielone pożyczki

- wykup papierów wartościowych

- inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym.

Art.7 definiuje deficyt sektora finansów publicznych- jest to różnica między dochodami a wydatkami publicznymi.

Jeżeli dochody są wyższe od wydatków to jest to NADWYŻKA, jak wydatki są większe to jest DEFICYT (powinien być finansowany przychodami).

Państwo osiąga dochody a z nich ponosi wydatki.

Koszty pozyskania przychodów stanowią wydatki publiczne.

Art.4 - sektor finansów publicznych ma 3 podsektory:

1. podsektor rządowy

2. podsektor samorządowy

3. podsektor ubezpieczeń społecznych

Na cały sektor składają się:

- organy władzy,

- organy administracji

- organy jednostek samorządu terytorialnego

- jednostki budżetowe

- gospodarstwa pomocnicze

- państwowe szkoły wyższe

- NFZ, ZUS, KRUS

- jednostki badawczo-rozwojowe

Zasady normatywne finansów publicznych

1. jawności,

od art.12-15 ust. O finansach publicznych, ma wymiar formalny. Gospodarka środkami publicznymi jest jawna, tzn. jawne są poszczególne elementy procedury finansowej, podawanie do publicznej wiadomości pewnych informacji. Jawne są zadania wykonywane przez sektor finansów publicznych. Minister Finansów w Monitorze Polskim podaje wysokość długu publicznego. W ramach zasady jawności publikuje się wykaz podmiotów, którym umorzony dane kwoty.

2. przejrzystości finansów publicznych

ma wymiar materialny. Te informacje mają być dostępne:

- stosowanie jednolitej kwalifikacji budżetowej (działy, rozdziały-określają rodzaj działalności, paragrafy-określają rodzaj dochodów i wydatków)

- stosowanie jednolitych zasad rachunkowości i sprawozdawczości.

WYKŁAD 3

Jednostki sektora finansów publicznych (związana z zasadą zupełności).

Są w różny sposób budżetowane (finansowane):

1. metoda budżetowania brutto - polega na tym, że pomiędzy budżetem a jednostką istnieje związek wydatków. Przykłady:

- jednostki organizacyjne jako urzędy (Urząd Wojewódzki, Urząd Marszałkowski)

- sądy wszystkich instancji

- szkoły podstawowe, średnie

- ministerstwa

BRUTTO: budżet NETTO: budżet

Dochód wydatek zysk niedobór

Jednostka


dochód

wydatek

Jednostka się samofinansuje

b)metoda budżetowa netto - przykłady:

- komunalny zakład budżetowy (MPWK-miejskie przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne)

- żłobki, przedszkola

- izby wytrzeźwień

Metoda budżetowania brutto:

1. zalety:

- nie ma jednostka deficytu (każdy wydatek będzie pokryty z budżetu)

- wydatki ściśle kontrolowane

2. wady:

- kierownicy tych jednostek nie mają motywacji do uzyskania dochodow, dotrzymania terminów

- nie ma bodźca do motywacji do oszczędzania

Metoda budżetowania netto:

1.zalety:

- gospodarka jest efektywna

- mniejsza liczba procedur (jeśli chodzi np.o księgowość)

2.wady:

- budżet nie ma kontroli nad przypływem środków pieniężnych.

Gospodarka pozabudżetowa-pojęcie błędne!!! nie funkcjonuje obecnie.

Podstawowe jednostki:

- formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych:

a) odnoszą się do budżetu państwa

1.JEDNOSTKA BUDŻETOWA- najstarsza

- jest to jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która:

a) pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu

b) wszelkie pobrane przez nie dochody odprowadzane są do budżetu (metoda budżetowania brutto).

Dzieli się na:

A. :- państwowe - związane z budżetem państwa

- samorządowe - związane z budżetem jednostek samorządu terytorialnego

B.: - przynoszą duże dochody (Urzędy Skarbowe, Sądy)

- nie przynoszą dochodów, a związane są z dużymi wydatkami (jednostka wojskowa).

Jednostki budżetowe nie mają cywilnoprawnej osobowości prawnej!!! Mają tylko osobowość finansowo - prawną.

Jeśli chodzi o jednostki budżetowe państwowe tworzą ją organy państwowe typu minister, kierownik urzędu centralnego np. wojewoda.

Jeśli chodzi o jedn. budżetowe samorządowe tworzą ją organy stanowiące np.w gminie-rada gminy.

Podstawy funkcjonowania:

- plan finansowy

Dodatkowe uelastycznienia formy w jednostce budżetowej:

a) rachunek dochodów własnych - tak naprawdę to nie jest jednostka tylko odrębny specjalny rachunek bankowy, na którym to jednostka gromadzi specjalne typy środków:

- środki pochodzące z działalności okazjonalnej związane generalnie z wydatkami

- środki celowe (z różnych przyczyn wydatkowane)

W ustawie jest 15 środków

- wszelkie środki z działalności podstawowej, np.szkolenia

- z opłat egzaminacyjnych

Mogą być wydawane przez jednostkę na ściśle określone cele np.uzyskane w wyniku darowizny lub ze spadku.

2. fundusz motywacyjny - dochody mogą pochodzić tylko z dochodów, które zostały uzyskane z orzeczeń sądowych z tytułu przepadku rzeczy lub korzyści majątkowych, które pochodzą z przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz przestępstw z wykroczeń skarbowych. Wydatkowane środki tylko dla pracowników, którzy ujawnili te właśnie przestępstwa przeciwko mieniu lub przestępstwa skarbowe (w formie nagród).

2.ZAKŁADY BUDŻETOWE - to jest taka jednostka sektora finansów publicznych, która:

- odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania

- pokrywa koszty swojej działalności z własnych przychodów (metoda budżetowania netto).

Zakład budżetowy nie ma osobowości cywilnoprawnej!!!

Do założenia zakładu budżetowego uprawnieni są:

1. państwowy - zakładają ministrowie, wojewodowie, kierownicy urzędów centralnych

2. samorządowy - organ stanowiący jednostkę samorządu terytorialnego (rada gminy)

Podstawy funkcjonowania:

- plan finansowy

Mogą otrzymywać dotacje:

- dotacje przedmiotowe tj. sfinansowanie jakiegoś działania

- teoretycznie dotacje podmiotowe - musi mieć umocowanie w przepisach prawa

- dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe (jednorazowe dotacje).

Dotacje mają ściśle określony pułap, nie mogą przekroczyć połowy kosztach jego działalności w ciągu roku.

3.GOSPODARSTWO POMOCNICZE - jest to wyodrębniona z jednostki budżetowej organizacyjnie i finansowo, część jej podstawowej działalności lub działalności ubocznej (metoda budżetowania netto).

- Przykłady: stołówki w szkołach.

- nie ma osobowości cywilnoprawnej.

Może uzyskiwać dotacje:

1. wyłącznie dotacje przedmiotowe albo

2. jednorazowa dotacja na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.

Może świadczyć usługi na rzecz swojej jednostki budżetowej i MUSI robić to po kosztach własnych!!!

Działa na podstawie:

- planu finansowania.

Takie gospodarstwo tworzy wyłącznie kierownik danej jednostki budżetowej.

4.FUNDUSZ CELOWY - są to powołane w drodze ustawy, przychody pochodzą ze środków publicznych, a wydatki są p[przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań.

Przykłady:

- fundusz ubezpieczeń społecznych

- państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych

- fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych

- fundusz ochrony środowiska

Podstawy działania: - plan finansowy.

Bardzo zróżnicowane; klasyfikacje:

1. a) państwowe - PFRON

b) samorządowe - fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej

2. a) te, które mają osobowość prawną - PFRON

b) te, które są rachunkami bankowymi - fundusz ubezpieczeń społecznej FUS

3. a) scentralizowane -FUS

b) zdecentralizowane - te, które funkcjonują przy jednostkach sam. Terytorialnego

4. ( powiązane z budżetem) a) autonomiczne - niezwiązane z budżetem

b) fundusze powiązane tylko z budżetem np.FUS

c) wewnątrzbudżetowe - wtopione w budżet np.Fundusz Promocji Twórczości

Inne podmioty, które są jednostkami sektora finansów publicznych (nie ma ich w ust.):

- szkoły wyższe

- Polska Akademia Nauk

- Państwowe ZOZ-y

- Agencje np.Agencja Rynku Rolnego

Fundacje państwowe - ze środków publicznych NIE można zakładać fundacji.

WYKŁAD 4

1768 - król Stanisław August Poniatowski - I budżet

BUDŻET - jest to plan finansowy państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

1. ma charakter dyrektywny

2. obejmuje dochody i wydatki o char. bezzwrotnym

3. uchwalony przez parlament lub organ uchwalający jedn. sam, terytorialnego

4. uchwalany na okres przyszły (zwykle roczny)

Dyrektywność oznacza że budżet zawiera pewne wiążące polecenie parlamentu dla rządu, które po pierwsze ma za zadanie zgromadzenie kwot określonych w budżecie i dokonanie wydatków na te cele i w takich granicach, jakie przewidziano w budżecie.

Wykonanie budżetu podlega kontroli parlamentu.

Klasyfikacja budżetów:

1. a) państwa - obejmuje dochody i wydatki instytucji państwowych

b) budżety lokalne - dochody i wydatki instytucji jednostek samorządu terytorialnego

c) federacji - w państwach federacyjnych

2. a) zwyczajne - obejmuje dochody i wydatki zgodne z sytuacją gospodarczą

b) nadzwyczajne - tworzy się w celu sfinansowania wydatkow nieprzewidzianych, których

niezbędność ujawni się w trakcie roku budżetowego dla pokrycia których planuje się

nowe dochody

3. a) wydatków bieżących - obejmuje wydatki na funkcjonowanie państwa i jego instytucji

b) majątkowe (inwestycyjne) - obejmują dochody i wydatki związane z operacjami

finansowymi, inwestycyjnymi (infrastruktura), rozwojem

Art.95 ustawy o finansach publicznych - budżet jest uchwalany na okres roczny w formie ustawy. Jest to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy publicznej, w tym organów adm.rządowej, organów kontroli i ochrony prawa, sądó i trybunałów.

Zasady budżetowe:

1. zupełności budżetu - aby budżet obejmował wszystkie dochody i wydatki państwa, kontrola parlamentarna nad wykonaniem budżetu i działalnością rządu.

2. jedności budżetu - aby całość dochodów i wydatków ująć w jednym dokumencie

3. szczegółowości budżetu - aby budżet uchwalać w pewnym układzie klasyfikacyjnym ( NIE globalnie ) w takiej szczegółowości aby można było ustalić wydajność dochodów oraz kierunki wydatków. Nie chodzi tu o nadmierną szczegółowość.

4. równowagi budżetowej - zachowanie równowagi między dochodami a wydatkami państwa (zachowanie proporcji)

BUDŻET DEFICYTOWY - sposoby finansowania (pokrywania) deficytu:

1. można kreować nowe źródła dochodów

2. sięganie do źródeł zwrotu (pożyczanie)

3. zabroniony konstytucyjnie - emisja budżetowa - wydatkowanie środków, których nie zgromadzono ale nie wyemitowano (art.227 konstytucji RP)

INSTYTUCJE MATERIALNEGO PRAWA BUDŻETOWEGO:

1.Charakter prawny budżetu:

- normatywna treść budżetu, budżet jest aktem normatywnym o specyficznej konstrukcji i charakterze. Postanowienie ustawy budżetowej mają ściśle określonego adresata. Postanowienia ustawy budżetowej mogą być wykonane tylko raz. Sam zapis budżetowy nie stanowi podstawy roszczeń (ani) państwa.

- moc wiążąca postanowień ustawy budżetowej, zakres wiążący jest różny:

a) od strony dochodów mają charakter czysto prognostyczny

b) od strony wydatków zapisy budżetowe wiążą dysponentów, które wskazują

maksymalny limit, którego przekroczyć nie wolno.

KLASYFIKACJA BUDŻETOWA - pewne prawnie określone zasady grupowania określonych wydatków i dochodów. Kryteria klasyfikowania są różne (podmiotowe, przedmiotowe, mieszane), w Polsce jest sposób shierarchizowany. Częściami dysponują odpowiedni m ministrowie. Części dzielą się na działy, działy na rozdziały, działy i rozdziały tworzone wg.rodzaju działalności, rozdziały na paragrafy (rodzaj dochodów, przychodów, wydatków)

DOCHODY BUDŻETOWE:

1. a) dochody publiczno-prawne, to takie których osiąganie przez państwo znajduje

zastosowanie w przepisach prawa publicznego( np.z podatków, opłat, ceł)

b) dochody prywatnoprawne, państwo osiąga na podstawie przepisów prawa prywatnego

(np.z tytułu wynajmu składników majątkowych

2. a) odpłatne

b) nieodpłatne - te w zamian za uzyskanie których państwo nie wykonuje żadnego

świadczenia, np.dochody z tytułu podatku

art.96 - najważniejsze dochody podatkowe

WYDATKI BUDŻETOWE:

1. a) definitywne - służy nabywaniu określonych dóbr lub usług b)transferowe - w wyniku których następuje wzrost zasobów pieniężnych innych podmiotów publicznych

2. a) rzeczowe - na zakup rzeczy i usług materialnych b)osobowe-na wynagrodzenia pracowników tzw.sfery budżetowej

art.106 - 6 grup wydatków:

1. dotacje i subwencje

2. świadczenia na rzecz osób fizycznych

3. wydatki bieżące jednostek budżetowych

4. wydatki majątkowe

5. na obsługę długu Skarbu Państwa

6. wpłaty środków własnych UE

Subwencje - podmiot, który je otrzymuje:

1. nie jest związany ich przeznaczeniem

2. nie ma obowiązku rozliczać się z wydatkowania tych subwencji.

Obejmują:

- jednostki samorządu terytorialnego

- partie polityczne

Art.106 Dotacje - takie wydatki budżetu państwa, które:

- podlegają szczególnym zasadom rozliczania

- są przeznaczone na sfinansowanie lub dofinansowanie z zakresu zadań administracji

rządowej, ustawowo określonych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego

Dotacje celowe, oprócz nich dotacje podmiotowe - służą dofinansowaniu ustawowo wskazanego podmiotu.

Dotacje przedmiotowe - dopłaty do określonych wyrobów bądź usług kalkulowanych w cenach jednostkowych

- dopłaty do oprocentowania kredytów - państwo pokrywa część zaciągniętych kredytów

- dotacje na pierwsze uposażenie w środki obrotowe zakładów budżetowych gospodarstw pomocniczych.

Art.106 ust.3 - świadczenia na rzecz osób fizycznych są to wydatki budżetu państwa kierowane na podstawie odrębnych przepisów, bezpośrednio lub pośrednio do osób fizycznych a nie będące wynagrodzeniem za świadczoną pracę.

Wydatki bieżące jednostek budżetowych:

- wynagrodzenie wraz z pochodnymi

- zakupy towarów i usług

- koszty utrzymania

- koszty realizacji zadań zleconych

WYKŁAD 5

1.Wydatki na obsługę długu skarbu państwa:

- wydatki z tytułu opodatkowania

- dyskonta z papierów wartościowych

Dyskonto- sposób obliczania odsetek od papierów dłużnych

- oprocentowanie z zaciągniętych kredytów i pożyczek

- wydatki związane z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami

- koszty emisji papierów wartościowych

2.wydatki majątkowe - wydatki na zakup lub objęcie akcji w spółkach prawa bankowego:

- wydatki inwestycyjnych jednostek budżetowych

- dotacje celowe na sfinansowanie inwestycji

3.wpłaty środków z UE:

- udział z wpływów z ceł, opłat rolnych i cukrowych

- środki we wpływach z towarów i usług

- wpłaty obliczane na podstawie wartości PKB

4.Program wieloletni - sposób finansowania określonych przedsięwzięć uznanych przez RM w celu realizacji narodowego planu rozwoju albo innych strategii przyjętych przez RM (np.bezpieczeństwa i obronności państwa).

Istotą tego programu wieloletniego jest zabezpieczenie wydatków w danym roku budżetowym ale też zabezpieczenie wydatków, które trzeba będzie ponieść w kolejnych latach.

Prognozuje się wydatki w kolejnych latach budżetowych.

Nadwyżka budżetowa a niedobór budżetowy.

Nadwyżka budżetowa:

- sytuacja gdy dochody są wyższe od wydatków. Może być efektem planowania budżetowego

- to pieniądze, które zostały po zakończeniu roku budżetowego.

Niedobór budżetowy:

- sytuacja kiedy wydatki są wyższe od dochodów

- może być planowany

- może być rezultatem wykonania budżetu. Konstytucja zabrania pokrywania deficytu z emisji deficytowej.

Sposoby pokrycia deficytu: - z nadwyżki z lat ubiegłych

Rezerwy budżetowe:

- dają możliwość wykonania budżetu w sytuacjach nieprzewidzianych

- są to określone środki jakie przewidziano po stronie wydatków z budżetu państwa ale co do których nie sprecyzowano ich przeznaczenia.

Rezerwy budżetowe nie maja charakteru kasowego a środki w nich są gromadzone przy gromadzeniu środków budżetowych.

Rezerwy:

1. ogólne: - limit to maksymalnie 0,2% wydatków budżetowych, - nie wiadomo kto te pieniądze otrzyma i w jakim celu, - dysponuje nią RM, która może upoważnić Premiera do dysponowania tą rezerwą.

2. celowe, jest kilka rodzajów: 1. na wydatki których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w momencie opracowywania projektu budżetu, 2. na wydatki których realizacja jest uwarunkowana zaciągnięciem kredytu z międzynarodowej instytucji finansowej np.Bank Światowy, 3. wydatki związane z realizacją wspólnej polityki rolnej i projektów/programów finansowanych ze środków UE, 4. rezerwa na ponadnormatywny wzrost dochodów z sferze budżetowej

- suma rezerw celowych pkt.1 i 4 nie może być wyższa niż 5% wydatków budżetowych.

- w częściach budżetu, którymi dysponują poszczególni wojewodowie tworzy się rezerwę 1% wydatków.

- rezerwami celowymi dysponuje Minister Finansów w porozumieniu z właściwym dysponentem części budżetowej a pkt.4 dysponuje RM.

- podział rezerw celowych powinien nastąpić do 31.10. roku budżetowego

- może powstać jako efekt blokowania wydatków budżetowych

Uruchamianie środków z rezerwy budżetowej dokonywane jest za pomocą techniki przenoszenia wydatków budżetowych tj.dokonuje się zmiany w budżecie „tu dodajemy, tam odejmujemy”.

Procedura budżetowa to całokształt prawnie określonych zasad postepowania z budżetem. Te zasady odnoszą się do działań których celem jest:

1. sporządzenie budżetu

2. wykonanie budżetu

3. ustalenie w jaki sposób ten budżet został wykonany

• fazy procedury budżetowej:

• ustalenie budżetu, obejmuje 2 stadia : a) stadium przygotowania projektu budżetu - całokształt czynności których treścią jest tworzenie budżetu jako planu, określenie dochodów i wydatków b) stadium uchwalania budżetu rozpoczyna się od przekazania do Parlamentu projektu ustawy budżetowej a kończy publikacja tej ustawy

• wykonywanie budżetu - są to te czyny polegające na gromadzeniu dochodów, dokonywania wydatków zgodnie z prawem budżetowym

• kontroli wykonywania budżetu, obejmuje 2 stadia: a) sporządzania sprawozdania z wykonywania budżetu b) kontrola wykonania tego budżetu przez Parlament i udzielenie rządowi absolutorium z wykonania budżetu

Przygotowanie projektu budżetu: Rząd

Uchwalenie budżetu: Parlament

Wykonywanie budżetu: administracja rządowa i podległe jednostki organizacyjne

Kontrola: sprawozdanie adm.rządowej

Absolutorium: Parlament

Procedura budżetowa w ust. O finansach publicznych:

Rozpoczyna się od „Noty budżetowej” sporządzonej przez Ministra Finansów, który określa sposób, tryb i terminy opracowania materiałów do projektu budżetu państwa.

Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów założenia budżetu na rok następny, mają one charakter makroekonomiczny.

Na podstawie Noty budżetowej materiały do projektu budżetu przygotowują dysponenci poszczególnych części budżetowych. Ma to charakter wstępny. Minister Finansów ma prawo ingerencji w projekty poszczególnych dysponentów.

Tworząc projekt budżetu Min.Finansów włącza do niego projekt dochodów i wydatków np.RPO, TK w które nie ma ingerencji ze względu na niezależność tych podmiotów. Ingerować w to może tylko Parlament.

Projekt budżetu jako jednolity dokument opracowuje Min.Finansów, włącza subwencje wydatków jednostek sam.terytorialnego i przedstawia go Radzie Minisrów.

Później RM przyjmuje projekt UCHWAŁA.

Projekt powinien być przedstawiony do 30.09. poprzedzającego rok budżetowy. W wyjątkowych przypadkach Konstytucja dopuszcza późniejsze przedłożenie projektu budżetu.

Jeżeli RM może w wyjątkowych przypadkach do 30.09 złożyć projekt ustawy o PROWIZORIUM BUDZETOWYM.

Prowizorium budżetowe - plan finansowy państwa. Od budżetu różni się:

1. w stosunku do budżetu jest mniej szczegółowy, tymczasowy

2. jest planem na krótszy okres czasu (miesiąc, kwartał). Celem jest uniknięcie sytuacji w której brakowało by planu w oparciu o który miałoby funkcjonować gosp.finansowe państwa.

Ustawa o prowizorium budżetowym przestaje obowiązywać w dniu wejścia w życie ustawy budżetowej.

Uchwalenie budżetu przez Parlament:

- w trzech czytaniach:

1. czytanie na posiedzeniu plenarnym Sejmu, z expose występuje Min.Finansów przedstawia ogólne założenia projektu ust.budżetowej. odbywa się debata. Projekt przekazuje się do Komisji Sejmowej. Komisja Fin.Publ tworzy sprawozdanie a po 7 dniach jest

2. czytania, kiedy to można zgłaszać poprawki i wnioski
3. czytanie kończy się głosowaniem

Zakres swobody Sejmu: jest ograniczony. Sejm nie jest związany projektem RM ale jest związany jednym elementem tj. poziomem deficytu budżetowego. Może dokonać zmian w dochodach i wydatkach ale nie do końca, bo nie może ingerować w wydatki sztywne..

Uchwaloną ust.budżetową Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi, który przyjmuje bez zmian lun dodaje poprawki, ma na to 20 dni. Senat nie może odrzucić ust.budżetowej.

Jeżeli nie ma poprawek to Prezydent podpisuje natomiast jeżeli są poprawki to ust.wraca do Sejmu, który później przekazuje ją Prezydentowi.

Prezydent powinien podpisać ust.budżetową w ciągu 7 dni. Nie może on zawetować tej ust. Ale może odesłać do TK w celu zbadania zgodności z Konstytucją. Jeżeli ust.jesy niezgodna to odmawia podpisu, jeżeli zgodna to podpisuje.

Załącznikiem do ust.jest budżet w układzie resortowym. Później jest przygotowany układ wykonawczy budżetu sporządzany przez dysponentów. W ciągu 21 sporządza się układ wykonawczy.

Ust.budżetowa nie może tworzyć zmian w innych ustawach.

Jeżeli ust.nie zostanie uchwalona, gospodarka jest prowadzona w oparciu o złożony projekt ust.budżetowej albo o ust.o prowizorium budż.

Ustawy te są nazywane leges tempores tj.obowiązują przez ściśle określony czas ( ust.o prowizorium i projekt ust.budżetowej).

Wykonanie budżetu:

1. gromadzenie dochodów ze źródeł wskazanych w ust.budżetowj

2. dokonywanie wydatków na cele i w kwotach ustalonych w budżecie.

Opiera się na układach wykonawczych (sporządzonych przez dysponentów) i na harmonogramie realizacji budżetu państwa, który opracowuje Min.Finansów w porozumieniu z dysponentami (ministrami).

Jego istotą jest określenie dochodów i wydatków w poszczególnych miesiącach roku budżetowego.

Zasady gospodarki finansowej (art.138 ust. O finansach publ)

Wykonawcy bezpośredni i wykonawcy pośredni.





To te organy państwa i banki jako podmioty to te podmioty, które sprawują

podległe im jedn.budżetowe, które sprawują kasową nadzór bądź kontrolę nad

które same gromadzą obsługę budżetową. wykonaniem całości lub części

dochody i same dokonują budżetu państwa.

wydatków z zasobów

budżetowych.

Wykonaniem budżetu państwa kieruje RM a Minister Finansów sprawuje ogólną kontrolę realizacji dochodów i wydatków i poziomu deficytu budżetowego.

Dysponenci sprawują nadzór nad całością gosp.fin podległych im jednostek organizacyjnych.

Art.160 rachunki:

- centralny rachunek bieżący budżetu państwa, tę obsługę sprawuje NBP i Bank Gospodarstwa Krajowego

- rachunki bieżące jedn.budżetowyh, które mają siedzibę za granicą np.ambasada nie ma monopolu NBP.

WYKŁAD 6

Dysponowanie środkami budżetowymi to:

1. uruchomienie

2. blokowanie wydatków budżetowych

ad.1. odbywa się tak, że środki te są przekazywane z centralnego rachunku bieżącego państwowych jednostek budżetowych.

Dysponenci I stopnia - mogą dokonywać wydatków w granicach przewidzianych ich planami finansowymi a mogą tę część otrzymanych środków przekazać na rachunki dysponentów II stopnia.

Dysponenci II stopnia - to jednostki budżetowe podległe organizacyjnie dysponentom I stopnia. Mogą dokonywac wydatków w ramach swoich wydatków fin. a część otrzymanych środków mogą przekazać dysponentom III stopnia.

Dysponenci III stopnia - są podporządkowani organizacyjnie dysponentom II stopnia czasami I stopnia. Istota dysponentów III stopnia jest to że mogą dokonywać wydatków w ramach swojego planu finansowego natomiast nie mogą przekazywać środków innym podmiotom.

Ad.2. blokowanie wydatków budżetowych - art. 154 i 155 ust.o fin.publ.

Zakaz dysponowania całością lub częścią planowanych wydatków. Może osnaczać wstrzymanie przekazywania środków budż. Na realizację określonych zadań.

Blokowanie może odbyć się na czas określony - przez pewien okres czasu nie można ponosić określonych wydatków.

Blokowanie do końca danego roku budżetowego - do końca roku nie można posnosić określonych wydatków.

Rodzaje blokowania:

1. zwyczajne: 2. nadzwyczajne (art.155):

Art.154 ust.o fin.publ, przesłanki: 1.zagrożenie realizacji ust.budżetowej tzn.w

- stwierdzenie niegospodarności takim wypadku dec.w formie rozporządzenia

w określonych jednostkach podejmuje RM i wymaga pozytywnej opinii

- stwierdzenie opóźnienia w realizacji zadań komisji sejmowej właściwej ds.budżetu.

- nadmiar posiadanych środków takie blokowanie jest zawsze na czas

- stwierdzenie naruszenia zasad gosp.finans oznaczony jest to albo wstrzymanie albo

te z art.138 ust.o fin.publ, nie muszą być zakaz dokonywania wydatków. W tym

spełnione łącznie. Gdy przesłanki wystąpią rozporządzeniu określa się: 1)łączną kwotę

może być podjęta decyzja o blokowaniu. wydatków które podlegają blokowaniu.

decyzje o takim blokowaniu 2) określa część budżetu państwa

podejmuje Min.Finansów w zakresie uwzględniając stopień zagrożenia

całego budżetu a dysponenci w poszczególnych zadań albo całej ust.budż.

zakresie swoich części.

Utworzenie rezerw celowych:

1. uprawnienie dla Min.Finansów aby dane wydatki przeniósł do rezerwy celowej.

Przesłanki:

- podstawą blokowania ma być opóźnienie w realizacji zadań albo nadmiar środków

- minister finansów musi uzyskać pozytywne opinie komisji właściwej ds.budżetu

Może to być przeznaczone na realizację zadań Skarbu Państwa.

2. gdy przesłanki blokowania zachodzą w przypadku programów wieloletnich. Minister Finansów tworzy rezerwę na wniosek Min.ds.Rozwoju Regionalnego po poinformowaniu komisji właściwej ds.budżetu.

Cel- finansowanie tych planów i projektów, które nie mają opóźnień.

Jeżeli Minister Fin.podejmuje Dec. O blokowaniu wydatków, to musi przedstawić tę decyzję Radzie Ministrów, która może tę decyzję uchylić.

Dysponent części budżetowej wymieniony w ROZPORZĄDZENIU sam określa jakie konkretne wydatki podlegają blokowaniu. z upływem roku budżetowego niezrealizowane kwoty wydatków wygasają - odpada podstawa prawna tych wydatków.

Są od tego wyjątki: (art.157 ust.2 ust.o fin.publ):

- nie wygasają te wydatki, które są finansowane przychodami kredytów zagranicznych

- nie wygasają wydatki finansowane przychodami z UE

- te których źródłem finansowania są dochody własne państwowych jednostek org.

- te których fundusze zgromadzone są w funduszach motywacyjnych

RM do 15.12 po uzyskaniu opinii komisji sejmowej może ustalić w drodze rozporządzenia wykaz wydatków, które nie wygasają.

Zmiany w toku wykonywania budżetu, mogą mieć dwojaką postać:

1. nowelizacja ust.budżetowej

2. przenoszenie planowanych wydatków budżetowych.

Przenoszenie polega na tym, że dokonuje się przez zmniejszenie wydatków w jednej pozycji i zwiększenia wydatków w innej pozycji.

Ma odmiany:

1.zwyczajne (art. 148) 2.nadzwyczajne (art.149)

Dysponenci części budżetowych mogą dokonywać - dotyczy przenoszenia wydatków między

przenoszeń wydatków między rozdziałami częściami budżetu w razie zniesienia

i paragrafami w ramach danego działu części lub przekształcenia ministerstwa.

budżetowej. Gdy maja być przenoszone dokonuje tego Prezes RM w drodze

wydatki majątkowe wymagana jest zgoda rozporządzenia

Min.Finansów - art.156 przesłanki:, stan nadzwyczajny

Na całości lub części teryt.RP może

dojść do przeniesień pomiędzy działami

częściami państwa w celu realizacji

zadań które wynikają z przepisów

wprowadzających stan nadzwyczajny,

dokonuje tego RM w formie rozporządz

Kontrola wykonania budżetu państwa:

Mamy do czynienia z dwoma dokumentami sporządzonymi przez władzę wykonawczą. Kontrolę wykonania budżetu sprawuje Sejm.

Minister Fin.przedkłada komisji ds.budżetu i NIK-owi inf.o wykorzystaniu budżetu pańtwa za pierwsze półrocze. Powinien to uczynić do 10.09 roku budżetowego.

Po zakończeniu roku budżetowego RM jest zobowiązana do sporządzenia sprawozdania z wykonania budżetu państwa (art.158 ust.3 ust.o fin.publ).

Sprawozdanie to obejmuje dochody, wydatki, deficyt, nadwyżkę, zbiorczą informację o wykonywaniu budżetu przez jedn.sam.terytorialnego, inf.o rozliczeniach z UE, inf.o wydatkach niewygasających, prywatyzacji, zadłużeniu.

Najważniejszym elementem jest omówienie różnic między budżetem wykonanym a budżetem zaplanowanym.

To sprawozdanie jest kierowane do 31.05 do Sejmu, który ma 90 dni na rozpatrzenie tego sprawozdania i udzielenie lub nie udzielenie absolutorium.

Absolutorium - akt woli Sejmu, którego treścią jest aprobata dla sposobu w jaki budżet został wykonany i dla rezultatów tego wykonania.

Skutkiem absolutorium jest to, że kończy ono debatę dotycz. wykonania danego budżetu, później nie ma po co wracać do tej sprawy.

Przepisy regulujące współfinansowanie z UE:

Najpierw projekt jest realizowany a po rozliczeniu są przekazywane środki z budżetu UE. Przefinansowanie oznacza, że ze środków budżetowych państwa udzielane są pożyczki tym podmiotom, które później realizują dane projekty i organy.

Zwrot tych z reguły oprocentowanych pożyczek następuje po wypłacie środków z UE. (art.214 ust.)

WYKŁAD 7

Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego.

Art.167 konstytucji - jednostki samorządu terytorialnego maja mieć zapewnione dochody na realizację ich zadań. Jednostki te są niezależne.

Dochody jednostek samorządu terytorialnego:

1. własne (niezależne od państwa, zagwarantowane ustawowo)

2. transferowe (uzyskane z budżetu państwa)

podstawą gospodarki finansowej jednostek jest budżet - roczny plan dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów.

Przyczyny ograniczenia jednostek sam.teryt.:

1. brak samodzielności, państwo ma większy wpływ na jednostki sam.

2. różne jedn.sam.teryt. są na róznym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego i państwo dąży do tego żeby niwelować te różnice i nie pogłębiać ich

3. system zasilania jednostek powinien być zrównoważony w zależności od bogactwa jednostki sam.teryt.

REDYSTRYBUCJA POZIOMA - prowadzona przez fundusze wyrównawcze. Bogatsze jednostki dokonują wpłat do takiego funduszu i z takiego funduszu dofinansowane są jednostki biedniejsze.

REDYSTRYBUCJA PIONOWA - centralizacja sśrodków w ramach budżetu państwa.

Samodzielność zależy od tego ile jedn.ma dochodu własnych a w jakim stopniu jest finansowana z budżetu państwa.

Samodzielność dochodowa - na ile ta jednostka ma wpływ na generowanie dodatkowych źródeł dochodów

Samodzielność wydatkowa - na ile jednostka może dysponować budżetem a na iloe wykonuje zadania zlecone.

Normatywny zakres regulacji jednostek Sam.teryt.:

- ust.o finansach publicznych

- ust. Z 13.11.2003 o dochodach jednostek Sam.teryt.

- ust. Z 7.10.1992 o regionalnych izbach obrachunkowych

Procedura budżetowa jedn.sam.teryt. jest analogiczna w gminie, powiecie, województwie.

Budżet - roczny plan dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów jedn.sam.teryt. uchwalany w formie uchwały na rok przez organ stanowiący jedn.sam.teryt.

Projekt przygotowywany jest przez organ stanowiący jedn.sam.teryt. i do 15.11 roku poprzedzającego budżet powinien być przedstawiony do następujących podmiotów:

- Regionalnej Izbie Obrachunkowej

- organowi stanowiącemu jedn.sam.teryt.

Może wystąpić prowizorium budżetowe jeżeli gospodarka państwa też opiera się na prowizorium.

Do końca roku poprzedzającego ale nie później niż do 31.03 roku budżetowego budżet powinien być uchwalony. Jeżeli nie to organ stanowiący traci kompetencje do ustalenia budżetu na rzecz Regionalnej Izby Obrachunkowej, która ustanawia budżet do końca kwietnia roku budżetowego.

Podstawą gosp.finansowej do uchwalenia uchwały budżetowej jest projekt który przygotował zarząd danej jednostki.

Układ wykonawczy - 21 dni od podjęcia stosownej uchwały.

Zasady wykonywania budżetu jedn.sam.teryt.:

1. niedokonane wydatki wygasają z końcem roku budżetowego (oprócz tych finansowanych z UE)

2. blokowanie wydatków budżetowych, tylko z przesłankami blokowania zwyczajnego (art.154 ust.1 ust.o fin.publicznych). decyzje o blokowaniu podejmuje zarząd. Zablokowane wydatki mogą być przeniesione do rezerwy celowej, która nie może być przeznaczona na finansowanie wynagrodzeń

3. przenoszenie wydatków budżetowych (ale n ie pomiędzy działami)

4. obsługą bankową jednostek na podstawie zamówień publicznych to bank wybrany ale nie NBP

5. kontrola wykonania budżetu: - zarząd przedkłada inf.o wykonaniu budżetu do 31.08. do RIO i organu stanowiącego, - do 20.03 po roku budżetowym przedkłada sprawozdanie z budżetu które jest podstawą do udzielenia absolutorium. Organ stanowiący powinien go udzielić do 30.04

Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego:

1.GMINA (ust.o dochodach jednostek sam.teryt):

- dochody własne

- subwencje z budżetu państwa

- dotacje z budżetu państwa

- dochody zwrotne

- dochody bezzwrotne: a) własne: - fiskalne, - majątkowe, inne dochody własne

b) zewnętrzne

dochody własne fiskalne to wpływy z podatków lokalnych od nieruchomości, z podatku rolnego, leśnego, od środków transportowych, od posiadania psów, *od spadków i darowizn, *od czynności cywilno-prawnych, *od podatku dochodowego od osób fizycznych pobranego w formie kartu podatkowej (urząd skarbowy pobiera a resztę gmina).

Wpływy z opłat:

- skarbowej

- targowej

- miejscowej

- częściowo z opłaty eksploatacyjnych

Udziały w podatkach - wpływy z danego źródła, które jest źródłem dochodów państwa nie trafiają w całości do tego budżetu ale są w części przekazywane do budżetów innych związków publiczno-prawnych. Dotyczy podatków dochodowych od osób fizycznych (39,34% zasila budżet danej gminy) i od osób prawnych (6,71% od podatników którzy mają siedzibę na Terenia danej gminy. A gdy są oddziały na terenach różnych gmin dzieli się tę liczbę 6,71% na liczbę gmin w zależności od liczby osób zatrudnionych z danej gminy)

Dochody własne majątkowe: to dochody z majątku gminy:

- ze sprzedaży

- dzierżawy płatników

- odsetki od pożyczek udzielonych przez gminę

- odsetki na rachunkach gmin

- odsetki z tytułu nieterminowych wpłat finansowych

Dochody uzyskiwane przez gminę jedn.budż oraz wpłaty budż.od gospodarstw pomocniczych - 5% dochodów uzyskanych.

Dochody zewnętrzne gminy:

- subwencje i dotacje pochodzące z budżetu państwa

Subwencja ogólna składa się z 3 części:

1. wyrównawczej

2. równoważącej

3. oświatowej

dotacje celowe z art.8 ust.o dochodach jednostek

subwencje - ich istotą dla jednostki jest to że to rodzaj dochodu własnego i nie trzeba się z tego rozliczać.

Część wyrównawcza w gminie (art.20 ust):

- kwota podstawowa - otrzymują to gminy, gdzie wskaźnik G jest mniejszy niż 92%

wskaźnika Gg

- kwota uzupełniająca

Wskaźnik G- to wskaźnik który decyduje o sile podatkowej g. jest to wskaźnik podstawy dochodów gminy przeliczony na jednego mieszkańca. Aby ustalić wielkość tego wskaźnika należy wziąć pod uwagę wszystkie podatki (art.20)

Gg - wskaźnik średni obliczany dla wszystkich gmin w kraju.

G i Gg oblicza się na podstawie danych z dwóch lat wstecz.

Jeżeli gmina jest uboższa to ma prawo do kwoty podstawowej (art.20 ust.6). ustalenie kwoty podstawowej zależy od stosunku wskaźnika G do Gg:

1. kiedy G jest nie wyższe niż 40% średniej krajowej Gg

2. gdy relacja G i Gg jest wyższa niż 40% ale nie wyższa niż 70%

3. 75% - 92% G w stos. do Gg

W zależności od tego różnie się liczy.

Im gmina biedniejsza to kwota podstawowa rośnie ale nie liniowo.

Kwota uzupełniająca- otrzymuje gmina gdzie gęstość zaludnienia jest niższa od średniej gęstości zaludnienia w kraju. Art.20 ust.8 ust.o dochodach.

Wzór jest jeden.

Jeżeli G jest wyższe od 150% wskaźnika Gg gmina nie dostaje kwoty uzupełniającej.

Część równoważąca - ustalona jako suma wpłat gmin dokonywanych przez gminy najbogatsze a szczegółowy sposób podziału pomiędzy poszczególne gminy jest w rozporządzeniu Ministra Finansów.

Część oświatowa subwencji ogólnej - art.27 ust.o dochodach. Wielkość ustala corocznie ustawa budżetowa.

Wpłaty- art.29 ust.o dochodach jednostek samorządu teryt.

G > 150% Gg to gmina dokonuje wpłat na tę część równoważącą.

Obliczanie tej wpłaty zależy od relacji G do Gg, :

1. do 200% dochodów średnich (150% - 200%)

2. od 200% do 300%

3. więcej niż 300%

WYKŁAD 8

Dochody powiatów:

1. własne - wpływy z opłat, udziały w podatkach dochodowych, tzw.dochody z majątku powiatu, uzyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe, odsetki od pożyczek, nieterminowo przekazanych środków powiatowi, prowizja 5% od budżetu państwa, dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego.

2. zewnętrzne - subwencja ogólna (takie części jak dla gminy, część wyró…znawcza, równoważąca, oświatowa) i dotacje celowe.

Subwencja ogólna

- część wyrównawcza - kwota podstawowa i kwota uzupełniająca. Kwotę podstawową otrzymuje powiat, gdzie wskaźnik P jest niższy od Pp.

Formuła obliczania kwoty podstawowej - art.22 ust.6

Kwotę podstawową otrzymuje ten powiat, w którym wskaźnik bezrobocia w powiecie jest wyższy od wskaźnika B, tj.1,1 (stopa bezrobocia w powiecie jest wyższa niż 110% w skali całego kraju)

- art.22 ust.8 obliczanie

- część równoważąca - wpłaty - reguluje art.30 - powiaty w których wskaźnik P jest większy niż 110% wskaźnika Pp.

Dochody województwa:

1. własne - art.6 ustawy - podatki dochodowe od os.fizycznych - udział 1,6% i od os.prawnych - 15,9%. Katalog analogiczny jak w powiecie oprócz opłat (art.6 ustawy).

2. zewnętrzne - (część wyrównawcza, część regionalna, część oświatowa)

Subwencje:

- część wyrównawcza- kwota podstawowa i kwota uzupełniająca. Jeżeli wskaźnik W jest niższy od wskaźnika Ww - województwo ma prawo otrzymać tę część podstawową. Kwotę uzupełniającą otrzymuje województwo, gdzie liczba mieszkańców nie przekracza 3 mln.

- część regionalna- pochodzi z województw najzamożniejszych wielostopniowo

- 20% dzieli się, gdzie stopa bezrobocia jest wyższa niż 110% bezrobocia w Polsce

- 40% dzieli się, w którym powierzchnia dróg woj.przeliczona na 1 mieszkańca jest większa niż odpowiednia średnia w kraju

- 10% dzieli się pomiędzy województwa w którym PKB na 1 mieszkańca jest niższy niż 75% PKB kraju przeliczonych na 1 mieszkańca

- 30% decyduje Minister w drodze rozporządzenia

Wpłaty województw najzamożniejszych art.31 ust.wskaźnik W jest większy od 110% wskaźnika Ww.

Wspólne zasady przekazywania środków z budżetu państwa (dla gminy, powiatu, województwa) art.33:

a) obowiązki informacyjne Ministra Finansów: - do 15 października poinformować jakie są planowane kwoty subwencji w terminie 14 dni od ogłoszenia ustawy budżetowej, jakie kwoty zostały przyjęte. Sumy te przekazywane w ratach (w części oświatowej - 12 rat miesięcznych, przy czym rata za marzec z wysokości 2/13, pozostałe 1/13). Wpłata do 25 dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc wpłaty wynagrodzenia. Część wyrównawcza - 12 rat do 15 dnia każdego miesiąca.

Część równoważąca i regionalna - 12 rat do 25 dnia miesiąca

b)wpłaty dokonywane przez najzamożniejsze jednostki - 12 równych rat do 15 dnia miesiąca. Zbyt wysokie płatności - Minister Finansów wydaje decyzje i np.zmniejsza następną dopłatę

c)opóźnienie - naliczone odsetki jak od zaległości podatkowej

Nadzór nad gospodarką finansową jednostek samorządu terytorialnego: art.170 konstytucji - Regionalne Izby Obrachunkowe (jednostki państwowe). Kontrola na różnych płaszczyznach:

- kryterium legalności i zgodności dokumentów ze stanem faktycznym

- kryterium celowości i gospodarności

1) kontrolna gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego

2) nadzór nad gospodarką finansową jednostek sam.teryt.w zakresie spraw budżetowych

3) kompetencje o char.opiniodawczym

4) orzekanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

RIO- regionalna izba obrachunkowa

RIO co najmniej raz na 4 lata przeprowadza kompleksową kontrolę gosp.finansowej jedn.sam.teryt. Badają też określone uchwały jednostek stanowiących jedn.sam.teryt. (np.uchwały budżetowe, te które w sposób pośredni albo bezpośredni wpływają na poziom planowanych wydatków - np.zwolnienie podatkowe, które stanowią podstawę do dokonywania podatków, projekty dotyczące absolutorium dla jedn.sam.teryt, procedury gromadzenia dochodów i wokonywania wydatków).

Nie ma skutków nieważności w przypadku nieistotnych naruszeń (tylko z naruszeniem przepisów prawa)

5) przy uchwałach budżetowych - szczególny tryb postępowania wskazuje organowi stanowiącemu tą niezgodność oraz sposób i termin usunięcia tej niezgodności. Dopiery gdy jedn.sam.teryt. nie usunie w wyznaczonym terminie RIO orzeka o nieważności uchwały budżetowej, dopiero wtedy budżet wyznacza RIO.

6) jeżeli organ stanowiący do końca marca nie uchwali budżetu, kompetencje tą przejmuje RIO.

Dyscyplina finansów publicznych - ust.z 17.12.2004 r.o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Gospodarka finansów publicznych podlega pewnym zasadom o char.normatywnym:.

Czyny uznawane za naruszenie dyscypliny finansów publicznych:

1. niepopieranie dochodów publ.lub pobieranie w kwocie niższej niż należnej

2. umorzenie należności publ.lub dopuszczenie do przedawnienia należności publ.

3. Niezgodne z przeznaczeniem rozdysponowanie dotacji budż.

4. Wydatkowanie środków publ.bez zastosowania procedur o zamówieniach publicznych

5. Niezgodne z prawem przenoszenie wydatków publicznych

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny fin.publicznych ponoszą:

1. osoby dysponujące środkami publ. (pełniące funkcję organów, urzędnicy)

2. osoby którym przekazano środki publiczne (nie jest to kategoria sprecyzowana - należy ustalić, do jakiego momentu te środki są środkami publicznymi.

3. Ta odpowiedzialność jest niezależna od odpowiedzialności karnej: - naruszenie musi wynikać z winy umyślnej lub nieumyślnej, - przedawnienie karalności następuje w ciągu:

• 3-ech lat od dnia popełnienia naruszenia dyscypliny finansowej

• W ciągu 2-óch lat od wszczęcia post.

Postępowanie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych:

- automatycznie, niezależnie od postępowania sądowego

- strony (obwiniony - os.której zarzuca się naruszenie dyscypliny finansów publ.) i organ prowadzący postępowanie

Rzecznik dyscypliny fin.publ. - pełni funkcję oskarżyciela, podmiot, który bada czy mogło dojść do naruszenia, informuje się go o danym naruszeniu

Postępowanie dwuinstancyjne:

• I instancja - komisje orzekające (branżowe przy każdym ministrze oraz komisje przy RIO)

• II instancja - Główna Komisja Orzekająca przy Ministrze Finansów

KARY:

1. upomnienie / najczęściej stosowane

2. nagana / najczęściej stosowane

3. kara pieniężna - w wysokości od jedno do trzykrotności średniego wynagrodzenia (chyba, że osoba zarabia więcej, to bierze się pod uwagę to wyższe wynagrodzenie)

4. zakaz pełnienia funkcji związanej z dysponowaniem środkami publ.do lat 5

Zasada wymiaru kary:

- specjalnych dyrektyw nie ma

- decyduje organ orzekający (stopień winy, rodzaj czynu)

WYKŁAD 9

PODATEK - to danina publiczna, wszelkie formy, które państwo przyjmuje tj.wartości materialnych albo usługi od mieszkańców terytorium tego państwa i od organizacji, które mają siedzibę albo prowadzą działalność na tym terytorium.

Te daniny klasyfikuje się na:

1. daniny osobiste np.służba wojskowa

2. daniny rzeczowe np.obowiązek dostarczenia żywności

3. daniny pieniężne tj.podatki, opłaty, cła

Podatek jako świadczenie: art.6 ordynacji podatkowej. Cechy stałe:

- charakter przymusowy

- bezzwrotność, nie ma prawnych możliwości zwrotu opłaconego podatku oprócz:

• nadpłaty podatków

• zapłacił podatki ale później zmieniły się stosunki

- nieodpłatność (nie ma świadczenia wzajemnego). Mamy w podatkach do czynienia z odpłatnością ogólną tzn.środki z podatków powinny być przeznaczone na zaspokojenie potrzeb społecznych o charakterze ogólnym

- ustalony w sposób jednostronny przez państwo, związek publiczno-prawny

- świadczenie o charakterze ogólnym tzn.ustalony dla grupy, danej kategorii podmiotów. Indywidualizacja następuje na etapie poboru podatków

- pieniężna forma podatku (art.66 wyjątkowo może być w rzeczach)

- przewłaszczenie (zmiana właściciela środków pieniężnych po zapłacie podatków)

OPŁATA - ma cechy podatków oprócz:

- jest to danina odpłatna.

Odpłatność kwalifikowana - mamy ekwiwalentność świadczenia, które uzyskuje podmiot wnoszący opłatę

DOPŁATA - forma finansowej partycypacji użytkowników inwestycji publicznej w kosztach tej inwestycji

CŁO - danina o cechach opłaty uiszczona w związku z przemieszczaniem towaru przez granicę państwa.

Każdy podatek posiada elementy konstrukcyjne podatku (cechy zmienne podatku):

- wskazane są podmioty, które mają świadczenie spełnić

- wskazany jest zakres zdarzeń powodujących obowiązek spełnienia świadczenia

- wskazany jest sposób kwalifikacji tych zdarzeń na wielkości liczbowe, które pozwolą obliczyć wartość świadczenia podatkowego

- stawki podatkowe

Podmiot, przedmiot, podstawa świadczenia, stawka

Podmioty :

1. zobowiązane tj.podatnicy, czyli podmioty na których ciąży obowiązek zaplaty podatku (art.7 ust.1 ord.podatk)

2. uprawnione tj.organy państwa, publiczne, jednostki samorządu terytorialnego, które posiadają kompetencje do wymierzania i pobierania podatków

3. podatnik - osoba, podmiot, na którym ciąży obowiązek podatkowy

4. płatnicy i inkasenci - pośredniczą w poborze podatku, wykonuja zadania zlecone z zakresu administracji publicznej nie są to jednak podmioty publiczne co do zasady. Płatnik - oblicza podatek należny od podatnika. Pobiera go i wpłaca na rachunek organu podatkowego. Inkasent - pobiera podatek i wpłaca organowi podatkowemu

5. następcy prawni podatnika

6. osoby trzecie tj.os odpowiedzialne za zapłatę cudzych podatków

To kto może być podatnikiem określa ustawa podatkowa.

Przedmiot podatku- jest to sytuacja faktyczna lub prawna z zaistnieniem której przepis wiąże obowiązek zapłaty podatku np.uzyskanie dochodu (syt,faktyczna), uzyskanie własności nieruchomości (syt.prawna). przedmiot podatku określony jest w tytule ustawy podatkowej.

Obiekt podatku i więź łącząca obiekt z podmiotem np.podatek od nieruchomości obciąża grunty, budynki ale jest nakładany na właściciela, użytkownika. Obiekt to nieruchomość a własność łącząca podmiot z przedmiotem to więź.

Podstawa opodatkowania:

- ilościowe albo wartościowe ujęcie przedmiotu podatku,

- służy temu aby na jej podstawie ustalić wielkość świadczenia podatkowego

- należy ją sprowadzić do wymiaru ilościowego albo wartościowego

Podstawa obliczania podatku - tj.podstawa opodatkowania po pewnych obliczeniach, doliczeniach, które dopuszczają przepisy.

Stawki podatkowe - są w tych podatkach, gdzie podstawa opodatkowania jest wyrażona w sposób ilościowy. może ich być wiele:

1. kwotowe - ilość jednostek pieniężnych jaką należy zapłacić od jednostki podstawy opodatkowania

2. stosunkowe - procentowe, ułamkowe, wielokrotnościowe.

Stawka procentowa - relacja pomiędzy wielkością świadczenia podatkowego a wielkościa podstawy opodatkowania:

1. stawki procentowe stałe - gdy wielkość stawki jest niezależna od wielkości podstawy opodatkowania. Skutkiem jest opodatkowanie proporcjonalne. Stawka stała jest elementem koncepcji podatku liniowego

2. skale podatkowe - zbiór uporządkowanych rosnąco lub malejąco stawek podatkowych. Skala podatkowa jest zbudowana z 2 grup elementów: - z przedziałów podst.opodatkowania w postaci wielkości granicznych, - z odpowiadających tym przedziałom stawek podatkowych

Skale podatkowe:

- progresywne - w kolejnych przedziałach podstawy opodatkowania stosowane są coraz wyższe stawki np.w podatku od spadków i darowiznm w podatku dochodowym od os.fizycznych

- represywne - w kolejnych coraz wyższych przedziałach podst.opod.stawki maleją

- degresywne - stwwki rosną w kolejnych przedziałach podstaw opodatkowania a w najwyższym przedziale taka stawka maleje

Progresja:

- łagodna

- umiarkowana / w zależności od zmian w przedziałach

- ostra

- odcinkowa - zwiększone stawki stosujemy do określonego przedziału podstawy opodatkowania

- szczeblowa

- głęboka - nieprawidłowa

Uproszczone formy wymiaru świadczenia:

1.ryczałt podatkowy - nie występują elementy takie jak podstawa opodatkowania i stawka. Podatek jest wymierzany poprzez odniesienie do podmiotu i przedmiotu bezpośrednio kwoty świadczenia opodatkowanego. Ustala się wg.tzw.zewnętrznych znamion opodatkowania np.rodzaj prowadzonej działalności, ilość zatrudnionych pracowników

Karta podatkowa - podatki od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Wielkość podatku określa się na podstawie:

- rodzaju prowadzonej działalności

- wielkości miejscowości gdzie jest prowadzona działalność

- ilość zatrudnionych pracowników

Ryczałt od przychodów osób duchownych:

- ilość mieszkańców danej parafii

Ryczałtem określa się określenie pewnych uproszczonych form opodatkowania.

Podatnik musi mieć możliwość rezygnacji z ryczałtu podatkowego.

2.opodatkowanie kontyngentowo-repartycyjne - nie ma go w Polsce. Władza podatkowa nakłada podatek na określoną grupę podatników w określonej kwocie. Podział tej nałożonej kwoty na podmioty ma char.wtórny.

WYKŁAD 10

Elementy konstrukcji podatku:

1. podmiot podatkowy (bierny)

2. przedmiot podatku (opodatkowania)

3. podstawa opodatkowania

4. stawka podatkowa

5. podmiot czynny (związek publiczno-prawny)

6. kwota podatku

7. termin zapłaty podatku

8. sposób zapłaty podatku

9. ulgi podatkowe

10. zwolnienia podatkowe

11. zwyżka podatkowa

pierwsze 8 elementów można przypisać do normy prawnej.

W prawie finansowym mamy normę 2-elementowa:

1. hipoteza

2. dyspozycja

Schemat normy do podatku dochodowego:

„ktoś (1) uzyskuje dochód (2) o wartości W (3), do którego stosuje się stawkę S (4) - hipoteza

Zobowiązany jest do zapłaty kwoty K (6) na rzecz związku publiczno-prawnego (5) w terminie T (7) w sposób SP (8).”

Każde pytanie na egz.dot.jednego El.jakiegoś podatku.

Ulgi i zwolnienia podatkowe:

- te elementy mają charakter incydentalny (nie obowiązkowy) - fakultatywny. Powodują one (zmniejszają lub likwidują) jeden z elementów konstrukcji podatku.

Różnią się tym, że:

- ulga redukuje stawkę lub podstawę opodatkowania np.ulga na Internet w podatku dochodowym od osób fizycznych

- zwolnienie podatkowe redukuje albo podmiot albo przedmiot np.pewną grupę podmiotów lub czynność się wyłącza tj.zwolnienie z podatku dochodowego, stypendia w szkolnictwie wyższym

- wyłączenie od opodatkowania - (w praktyce nie różni się od zwolnienia). Jest to wyraz niezainteresowania pobieraniem podatku przez ustawodawcę od jakiś czynności faktycznych lub prawnych np. w podatku dochodowym od osób fizycznych wszelkie dochody związane z działalnością nielegalną os.wyłączonej nigdy nie obarcza się dodatkowymi obowiązkami a w zwolnieniu jest nimi obarczony.

Nigdy na egzaminie nie ma pytań o ulgi i zwolnienia

Obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe.

SA to 2 instytucje, które w praktyce są nieprzydatne.

Obowiązek podatkowy - (art4 ord.podatkowej) - wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.

Zobowiązanie podatkowe - (art.5 ord.podatk.) - wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz związku publiczno-prawnego podatku w wysokości, terminie, i miejscu określonych w przepisach ustaw podatkowych.

Zob.podatkowe wynika z obowiązku podatkowego i ma charakter konkretny w przeciwieństwie do obowiązku podatkowego, który jest abstrakcyjny.

Czasami obowiązek podatkowy nie przekształca się w zobowiązanie podatkowe.

Organy podatkowe zajmują się pobieraniem podatków. Są 2 piony tych organów:

1. pion państwowy:

- w I instancji: Naczelnik Urzędu Skarbowego - zajmuje się podatkami państwowymi i Naczelnik Urzędu Celnego - zajmuje się podatkiem akcyzowym

- w II instancji: Dyrektor Izby Skarbowej i Dyrektor Izby Celnej, zajmuje się rozpatrywaniem odwołań i zażaleń na I instancję

- w III instancji: Minister Finansów, zajmuje się kontrolowaniem decyzji i postanowień Dyrektorów Izb Skarbowych i Celnych.

2. pion samomorządowy: - w I instancji: wójt, burmistrz, prezydent (a marszałek województwa i starosta tylko teoretycznie). Pobierają opłaty lokalne np.podatek od nieruchomości.

- w II instancji SKO, rozpoznaje odwołania, zażalenia od org. I instancji

Urzędy kontroli Skarbowej - organy administracji skarbowej teoretycznie nie powinny być organami podatkowymi. Inspektorzy UKS mają prawo do wydawania decyzji podatkowych.

Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych nie ma!!!!!!!!!!

Duży podatnik - więcej niż 5 mln euro dochodu.

WYKŁAD 11

Stosunek podatkowo - prawny - stos.zawiązujący się na gruncie prawa podatkowego. Jego treść to oczekiwane zachowanie się podmiotu, które jest definiowane w normie prawnej.

Stosunek prawny - więź pomiędzy dwoma podmiotami a treścią tej więzi są wzajemne prawa i obowiązki. Mają charakter zobowiązaniowy, ą stosunkami władczymi.

Stosunek podatkowo prawny:

1. oczekiwane zachowani jest definiowane normami prawnymi, które są wprost do niego adresowane (nie wymagają aktualizacji organu podatkowego). Z działaniem organu podatkowego mamy do czynienia gdy podatnik nie wywiąże się z ciążących na nim obowiązków.

2. dla wykonywania określonych obowiązków przez podatnika konieczna jest ich wcześniejsza aktualizacja władczym działaniem organu podatkowego poprzez decyzję podatkową.

Podm.zobow. stosunku podatkowego jest podatnik.

Podm.uprawniony stosunku podatkowego jest związek publiczno - prawny reprezentowany przez określony organ podatkowy.

Mogą być stosowane gdy strony te będą zamienione tj. podatnik uprawniony a zw.publiczno-prawny - zobowiązany np.w sytuacji dotyczącej nadpłat.

Dwupoziomowość stos.podatkowo - prawnych: (2 grupy stosunków)

1. stosunki podatkowo-prawne zawiązują się nie w związku z istnien iem obowiązku podatkowego w jakimkolwiek podatku np.związane z ewidencją podatników. Treść: obow.uzyskania przez podatnika nr NIP i posługiwanie się nim. Istotą tych stosunków jest zwiększenie skuteczności systemu podatkowego. Nie ma normatywnego związku między wykonaniem jakiegokolwiek z tych obowiązków a zapłatą podatku. Te stosunki nawiązują się na poziomie całego systemu podatkowego. Są to stosunki podatkowo - prawne WYŻSZEGO RZĘDU.

2. Stosunki podatkowo-prawne, które wiążą się z funkcjonowaniem poszczególnych podatków. Są to stosunki podatkowo prawne NIŻSZEGO RZĘDU.

Dynamika stosunków podatkowo prawnych polega na tym, że pomiędzy momentem jego powstania a momentem ustania tego stosunku pr.zmienia się treść praw i obowiązków jakie ciążą na stronach takiego stos.prawnego:

1.faza obowiązku podatkowego

2.faza zobowiązanie podatkowego

Ad.1. obow.podatkowy abstrakcyjny a zindywidualizowany - gdy konkretyzuje się w stosunku do osoby zobowiązanej.

Stosunek podatkowo-prawny powstaje gdy dochodzi do indywidualizacji obowiązku podatkowego tzn.gdy określony podmiot spełni przesłanki powstania obowiązku podatkowego.

Obowiązek na pewnym etapie przekształca się w zobowiązanie podatkowe. Gdy ono wygasa to wygasa stosunek podatkowo prawny.

Przy zobowiązaniu ciąży obowiązek zapłaty podatku.

Po zapłacie podatku stosunek podatkowo prawny wygasa ale jest obowiązek przechowywania dokumentów.

Złożoność stosunku podatkowo-prawnego przejawia się w tym, że jego treścią SA rozmaite obowiązki i uprawnienia organu podatkowego i podatnika. Zasadnicze znaczenie dla podatnika mają te obowiązki, które wiążą się z zapłata podatku. Obowiązki podatkowe wiążą się z obowiązkami instrumentalnymi tj.takimi które mają na celu zapewnienie właściwego wykonania obowiązku podatkowego. Odobiązki instrumentalne np.prowadzenie ewidencji księgowości zdarzeń gospodarczych mających wpływ na wysokość podatku, obowiązek składania deklaracji podatkowych.

Stosunki niższego rzędu nawiązują się na gruncie każdego podatku z osobna i za każdy okres z osobna.

Organy podatkowe:

1.właściwość rzeczowa - dotyczy rodzaju podatków nakładanych przez organy podatkowe

2.właściwość miejscowa - określa terytorialny zakres działania organu podatkowego

3. właściwość funkcjonalna - wskazuje że organ podatkowy pełni rolę organu I instancji lub organu odwoławczego.

Sposoby powstania zobowiązania podatkowego - art.21 ord. podatkowej.

Są 2 możliwości:

1. powstaje z mocy prawa. Zobowiązanie powstaje z chwilą zaistnienia zdarzenia z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania. Z przepisów ustawy będzie wynikać wysokość podatku do obliczenia której będzie zobowiązany podatnik albo płatnik. Termin zapłaty też będzie oznaczony przez ust. Dla aktualizacji tego zobowiązania nie jest potrzebne działanie organu podatkowego. Wymiar dokonywany jest w trybie samoobliczania (samowymiaru). Jeżeli podatnik albo płatnik nie wykona zobowiązania to organ podatkowy może podjąć czynność. Organ podatkowy jest wtedy uprawniony i zobowiązany do wydania decyzji w której określa wysokość zobowiązania podatkowego. Ta decyzja potwierdza, że doszło w danym momencie do powstania zobowiązania podatkowego, potwierdza wysokość tego zobowiązania podatkowego i wskazuje że to zobowiązanie nie zostało wykonane.

Ta decyzja ma charakter deklaratoryjny. Te decyzje są rodzajem korekty - samowymiaru dokonywanego przez podatnika.

Art. 21 ordynacji podatkowej nakłada domniemanie prawidłowości obliczenia podatkowego a gdy źle to organ wydaje decyzję deklaratoryjną. Ta decyzja określa wysokość podatku (koryguje niewłaściwe zachowanie podatnika). Decyzja ta dąży do ustalenia prawdy obiektywnej.

2. powstaje poprzez wydanie i doręczenie decyzji podatkowej. Ta decyzja ma charakter konstytutywny - powołuje do życia zobowiązanie podatkowe. Taka decyzja musi być doręczona - wtedy dopiero powstaje zobowiązanie podatkowe. Jeżeli decyzje nie mają charakteru sankcji to są wydawane na podstawie informacji dostarczonych przez podatnika. Organ podatkowy dokonuje wymiaru podatku, który powinien być zapłacony w ciągu 14 dni od doręczenia. Gdy podatnik nie zapłaci to organ nie wydaje decyzji deklaratoryjnej ale przystępuje do egzekucji.

Wykonywanie zobowiązania podatkowego:

Zobowiązanie to poza wysokością musi być wykonane we właściwym terminie i we właściwym miejscu, które będą wynikać z przepisów prawa podatkowego.

Zobowiązanie powinno być wykonane na rzecz właściwego miejscowo organu podatkowego.

Termin wykonania zobowiązania:

1.problem ustalenia dnia do którego zapłata powinna nastąpić

- ustalenie dnia/momentu kiedy tę zapłatę będzie można uznać za dokonaną skutecznie

Wybór zależy od tego jak postaje zobowiązanie podatkowe. Gdy zobowiązanie powstaje w drodze wydania i doręczenia decyzji to termin płatności to 14 dni od doręczenia takiej decyzji.

Jeżeli zobowiązanie powstaje z mocy prawa to termin płatności wskazuje ustawa podatkowa: - jak upływ czasu od jakiegoś zdarzenia

- jako datę

- wariant kombinowany (podatek rolny, leśny i od nieruchomości). Zobowiązanie powstaje w drodze wydania decyzji a podatek jest płatny w 4 ratach: 15.03, 15.05, 15.09, 15.11. możliwe jest przesunięcie tego terminu kalendarzowego, gdy minął termin 14 dni (został przekroczony).

Ustawowe przesunięcie terminu gdy wypada on w dzień ustawowo wolny od pracy to przesuwa się na pierwszy, kolejny dzień roboczy (sobota jest wolna).

Termin dla płatnika i inkasenta - przekazania pobranego podatku organowi podatkowemu. Termin dla płatnika wskazuje ustawa a termin dla inkasenta jest to następny dzień po upływie terminu płatności dla płatnika.

Termin płatności może podlegać modyfikacjom:

1.odroczenie terminu płatności podatku

2.rozłożenie podatku na raty

Są to ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. Ich celem jest ułatwienie podatnikowi wykonania zobowiązania podatkowego gdy z ważnych przyczyn podatnik nie może tego wykonać w terminie podstawowym. Istotą odroczenia jest wyznaczenie przez organ w drodze decyzji nowego terminu płatności. Istotą rozłożenia podatku na raty jest podział kwoty podatku na części i wyznaczenie dla każdej z tych części innego terminu płatności. Organ podatkowy podejmuje takie decyzje w ramach swobody uznania podatkowego po to aby pomóc podatnikowi.

3.umorzenie zaległości podatkowej

Uzależnione są od:

- wniosku podatnika

- stwierdzenia istnienia ważnego interesu podatnika albo interesu publicznego (musi przeważać nad interesem publicznym. Gdy znajdzie się on w sytuacji nie z własnej winy gdy nie może zapłacić).

WYKŁAD 12

Przedmiot odroczenia terminu płatności:

- podatek

- zaległość podatkowa

Organ podatkowy może wydać decyzję odraczającą termin płatności podatku, który jeszcze nie nadszedł.

Można odroczyć termin, który już upłynął przy zaległości

Zaległość podatkowa - nie ma terminu płatności. Jest to podatek niezapłacony.

Organ może wyznaczyć dla zaległości nowy termin płatności.

Wiąże się to z zaprzestaniem naliczania odsetek za zwłokę.

Rozłożenie zapłaty podatku na raty dotyczy:

- podatku

- zaległości podatkowej z odsetkami

- odsetek z art.53A ord.podatkowej - zobowiązanie podatkowe powstaje po zakończeniu roku wtedy wygasają zobowiązania z tytułu zaliczek. Organ może wydać decyzję o zapłacie odsetek od niezapłaconej zaliczki, która wygasła ale nie została zapłacona.

Odroczenie terminu płatności podatku:

1. podatnik może wnieść wniosek ale organ nie jest nim związany.

Odroczenie i rozłożenie w odniesieniu do podatków gminnych - wydanie pozytywnej decyzji przez Naczelnika US wymaga zgody organu jednostki samorządu terytorialnego - koneiczna jest decyzja wójta, burmistrza, prezydenta.

Obie te decyzje wydawane są pod warunkiem zawieszającym tzn.że podatnik spełni zobowiązanie podatkowe w nowym terminie ( raty w terminach ).

Jeżeli podatnik nie wykona zobowiązania (przy odroczeniu terminu) to następuje przywrócenie stanu sprzed wydania decyzji odraczającej, która wygasa z mocy prawa.

Gdy mamy rozłożenie na raty to wygaśnięcie dotyczy części, która odpowiada niezapłaconej racie.

Odroczenie i rozłożenie nakłada na podatnika OPŁATĘ PROLONGACYJNĄ art.57 ord.pod. - jest to forma wynagrodzenia jakie płaci podatnik dlatego że odroczono mu możliwość zapłaty i korzysta ze środków związku publiczno prawnego. Ustalana w decyzji o odroczeniu lub rozłożeniu, wskazuje się jej kwotę : kwota podatku x stawka x ilość dni. Po ustaleniu tej opłaty nie podlega ona zmianom. Jeżeli po jej wymierzeniu stawka wzrośnie to nie ma to wpływu na opłatę wcześniej określoną w decyzji. Jest to połowa stawki odsetek za zwłokę. Jest to 6% rocznie - stopa kredytu lombardowego NBP.

Jest obligatoryjna w podatkach stanowiących dochód państwa, w podatkach gminnych (o wprowadzeniu tej opłaty decyduje gmina).

Nie ustala się tej opłaty gdy:

- wypadek losowy

- klęska żywiołowa

Gdy podatnik uchybia terminowi płatności to wygasa decyzja o zapłacie opłaty prolongacyjnej przy umorzeniu lub rozłożeniu - następuje przywrócenie stanu sprzed wydania decyzji o umorzeniu lub rozłożeniu na raty.

Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych:

1. sposoby efektywne: to takie w których wraz z 2.sposoby nieefektywne: nie dochodzi

wykonaniem zob.podatkowego dochodzi do do zaspokojenia wierzyciela

zaspokojenia wierzyciela podatkowego: podatkowego:

a)zapłata podatku a) zaniechanie poboru podatku

b)pobranie podatku przez płatnika b)przedawnienie

lub inkasenta c) umorzenie zaległości podatkowej

c)potrącenie podatkowo - prawne d) zwolnienie z obowiązku zapłaty na

d)zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku podstawie art.14 M. podatnik opisuje

e)przeniesienie rzeczy lub prawa stan faktyczny i zwraca się do org.

majątkowego w zamian za zaległości podatkowe podatkowego o to jakich przepisów

f) przejęcie własności nieruchomości w toku pr.podatkowego używać i jak

postępowania egzekucyjnego interpretować-wydaje je Minister

Finansów-te interpretacje. Jeżeli

podatnik zastosował się do interpretacji

urzędowej jaką otrzymał a ta interpretacja

później się zmienia to podatnik jest

zwolniony z zapłaty podatku. Następuje

to w zapytaniu o zdarzenie przyszłe.

1.zapłata podatku

- Ujęcie ścisłe - zapłata podatku to te czynności, które polegają na przekazaniu organowi podatkowemu środków pieniężnych w celu wykonania zobowiązania podatkowego.

- ujęcie szerokie - zapłata podatku to te przypadki poza ujęciem ścisłym w których w ramach zobowiązania podatkowego podatnik przekazuje organowi podatkowemu papiery wartościowe.

Art.61 paragraf 4 - Minister Finansów dopuszcza zapłatę niektórych podatków papierami wartościowymi tzn.podatnik przenosi na wierzyciela papier który inkorporuje jakąś wierzytelność.

Zapłata:

- w pieniądzu:

1.w gotówce

2.w formie polecenia przelewu

3.pozostałe sposoby zapłaty

- papierami wartościowymi

Ad.1. Na równi z gotówką jest :

• pobranie kwoty przez płatnika lub inkasenta a

• także wpłata gotówki na rachunek organu

Ad.2. polecenie przelewu, ma charakter bezgotówkowy. Konieczne jest aby dłużnik i wierzyciel posiadali rachunki bankowe. Dłużnik składa w swoim banku dyspozycję obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tej samej kwoty na rachunku wierzyciela.

Ad.3. pozostałe sposoby:

1. zapłata znakami akcyzy (bandrolami) - podatek akcyzowy

2. zapłata znakami opłaty skarbowej dot.ściśle określonych podatków

banderola:

1. funkcja legalizacyjna - towar z banderolą może być przedmiotem obrotu

2. funkcja podatkowa - banderola służy do zapłaty podatku akcyzowego

obowiązek nałożenia banderol nałożono na podatników akcyzowych, którzy powinnie je nabyć w Ministerstwie Finansów - zaliczka na poczet podatku akcyzowego to zapłata za banderole.

Zapłata znakami skarbowymi - najpierw nabywa się go.

Są to zapłaty ANTYCYPACYJNE tzn.wierzyciel podatkowy otrzymuje środki pieniężne stanowiące zapłatę podatku zanim powstanie zobowiązanie podatkowe.

Zapłata w formie polecenia przelewu jest (art.61 paragraf 1 ord.pod) w pewnych przypadkach jest obligatoryjna .dotyczy podatników prowadzących działalność gospodarczą, prowadzących księgi podatkowe przychodów i rozchodów maja obowiązek płacić podatki w formie polecenia przelewu ale dot.to tylko podatków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W pozostałym zakresie istnieje wybór co do formy zapłacenia podatku.

Gdy osoba jest zobowiązana do zapłaty poleceniem przelewu a zapłaci gotówką to nie ma sankcji, chyba że organ odmówi przyjęcia.

Moment skuteczności zapłaty podatku:

- jeżeli gotówką to do zapłaty doszło gdy podatnik przekazał środki pieniężne organowi na poczcie, bankowi na rachunek organu podatkowego.

- jeżeli przez polecenie przelewu, to opłata jest skuteczna z dniem obciążenia rachunku podatnika

c) potrącenie podatkowo prawne art. 64, 65

tak jak w KC na poczet zobowiązania podatkowego zalicza się wierzytelność, która przysługuje podatnikowi

nie można stosować analogii do KC.

Potrącenie zakłada :

- zobowiązanie podatnika względem państwa, gminy

- art.64 ord.pod. wierzytelność potrącona ma być:

1. wzajemna (podatnik - budżet państwa z tytułu zobowiązania podatkowego)

2. bezsporna (co do kwoty i istnienia wierzytelności)

3. wymagalna

Wierzytelności do potrącenia (art.64) tylko (jest to lista zamknięta):

1.wierzytelności, które może przedstawić każdy 2. wierzytelności, które może przedstawić

podatnik - mogą być przedmiotem cesji. taki podatnik w stosunku do którego

a) z tytułu prawomocnego wyroku sądowego wierzytelność powstała: cesja

art.417 wierzytelności wyklucza przekazanie jej do

b) z tytułu prawomocnej ugody sądowej potrącenia podatkowego. Wynikają z

na podstawie art.417 KC robót budowlanych, dostaw lub usług

c) z tytułu nabycia przez Skarb Państwa wykonanych przez podatnika na rzecz

nieruchomości w celu uzasadniającym państwowej jednostki budżetowej w

wywłaszczenie tych nieruchomości trybie przepisów o zamówieniach

d) odszkodowanie za niesłuszne skazanie, publicznych. Jeżeli te wierzytelności

aresztowanie i zatrzymanie uzyskane na są przedmiotem cesji to nie mogą być

podstawie KPK wykorzystane do potrącenia.

e) odszkodowanie uzyskane na podstawie

orzeczenia wobec osób uznanych za

represjonowanych - na rzecz bytu

państwa polskiego

f) odszkodowanie orzeczone w decyzji

organów adm.publicznej

Tryb dokonania potrącenia:

1. z urzędu - momentem potrącenia jest moment wydania postanowienia przez organ w sprawie potrącenia

2. na wniosek - z dniem złożenia wniosku następuje potrącenie o ile wniosek został pozytywnie rozpatrzony. Organ też wydaje postanowienie w sprawie potrącenia. Odmowa dokonania potrącenia ma formę decyzji.

Gdy są wierzytelności drugiej grupy to państwowa jednostka ma obowiązek wpłacić tą kwotę potrąconej wierzytelności na rachunek organu podatkowego w ciągu 7 dni.

Potrącenie podatkowo prawne - to kompensacyjne zapłacenie podatku

d) to też forma kompensacyjna

WYKŁAD 13

Sposoby powstania zobowiązań c.d

1.zaliczenie zwrotu podatku - stosuje się przepisy o nadpłacie

2.nadpłata - art.72 ordynacji podatkowej

Nadpłata jest to:

- kwota podatku nadpłaconego albo nienależnie zapłaconego, kwota nienależnie pobrana przez płatnika.

- świadczenie o charakterze publiczno - prawnym

- kwota podatku nadpłaconego - podatnik uiszcza kwotę wyższą od kwoty należnej. Nadpłata wynika z błędu co do wielkości tego zobowiązania

- kwota podatku nienależnie zapłaconego - podatek uiszczony bez podstawy prawnej. Nadpłata wynika z błędu co do istnienia zobowiązania podatkowego.

Nadpłata powstaje w przypadkach:

1. błąd podatnika lub płatnika przy obliczaniu wysokości świadczenia dot.okoliczności faktycznych, prawnych

2. błędne działanie organu podatkowego (kiedy zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa)

3. nadpłaty wynikające z konstrukcji podatku (chodzi o podatki płatne zaliczkowo, są to dwa podatki dochodowe: -od osób fizycznych, prawnych, - podatek akcyzowy)

4. nadpłaty powstają w związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego

W zależności od sposobu powstania nadpłaty odmienna jest data powstania nadpłaty, kwestia jej zwrotu lub oprocentowania.

Powstanie nadpłaty - art. 73 ord.podatkowej

1. z dniem wpłaty podatku nienależnego lub w kwocie wyższej od należnej

2. gdy nadpłata wynika z konstrukcji podatku to nadpłata powstaje z dniem złożenia zeznania za cały okres podatkowy

Wysokość nadpłaty:

- Określa organ podatkowy z 2 wyjątkami:

1) gdy nadpłata wynika z konstrukcji podatku to wysokość nadpłaty określa podatnik w składanym zeznaniu podatkowym

2) nadpłata wynikająca z orzeczeń TK, wtedy wysokość nadpłaty określa podatnik we wniosku o jej zwrot

Stwierdzenie nadpłaty art.75 ordynacji podatkowej

Wszczęcie wymaga złożenia wniosku przez podatnika zaś wniosek powinien zawierać skorygowaną deklarację podatkową jeżeli zapłata błędnej kwoty była wykazana w deklaracji.

Deklaracja - oświadczenie wiedzy podatnika co do okoliczności mających wpływ na wymiar zobowiązania podatkowego.

Jeżeli podatnik złoży wniosek ze skorygowaną deklaracją o zwrot nadpłaty nie budzi wątpliwości organu podatkowego wtedy organ zwraca nadpłatę bez wydania decyzji o jej stwierdzeniu.

Jeżeli są wątpliwości to organ przeprowadza postępowanie dowodowe po którym wydaje decyzję stwierdzającą zwrot nadpłaty lub odmawia zwrotu

Art. 76 ordynacji podatkowej (ZASADA) - nadpłata wraz z oprocentowaniem, jeżeli jest należne podlega w urzędu zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę oraz bieżących zobowiązań podatkowych a w razie ich braku podlegają z urzędu zwrotowi, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie ich na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. W pierwszej kolejności zalicza się na zaległości podatkowe a w drugiej kolejności na poczet bieżących zobowiązań podatkowych.

Art. 76 paragraf 2 - nadpłatę do 44 zł zaraca się na wniosek.

Ustawa nie wskazuje że zaliczenie nadpłaty może być dokonane tylko w razie tożsamości wierzyciela podatkowego.

Procedura zaliczenia nadpłaty:

- gdy nadpłatę zaliczono na zaległe lub bieżące zobowiązania podatkowe organ wydaje postanowienie, na które służy podatnikowi zażalenie (stosuje się tu art. 55 paragraf 2).

Kiedy dochodzi do zaliczenia nadpłaty:

1. data jest uregulowana w ordynacji podatkowej gdy zaliczenie następuje na poczet zaległych zobowiązań podatkowych. Datą zaliczenia jest data nadpłaty ( dotyczy to nadpłat wynikających z błędu organu podatkowego, konstrukcji podatku), gdy wynika to z błędu podatnika/płatnika to data jest data złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty.

Ordynacja podatkowa nie reguluje terminu zaliczenia nadpłaty na poczet bieżących zobowiązań podatkowych. Zaliczenie to następuje w terminie płatności podatku. Organ podatkowy nie może skracać terminu płatności.

Art. 77 ordynacji podatkowej - terminy na zaliczenia:

1. 30 dniowy od złożenia wniosku przez podatnika, od uchylenia lub zmiany decyzji deklaratoryjnej (nadpłata wynika z błędu organu podatkowego) a także gdy orzekł TK.

2. 30 dniowy od doręczenia decyzji o stwierdzeniu nadpłaty

3. 3 m-ce nadpłaty wynikające z konstrukcji podatku, liczony od złożenia odpowiedniego zeznania podatkowego.

Sposób zwrotu nadpłaty:

- zwrot na rachunek bankowy podatnika, wtedy przyjmuje się że zwrot został dokonany w dniu obciążenia rachunku organu podatkowego

- zwrot w gotówce, dzień złożenia przekazu

Oprocentowanie nadpłat: - to rodzaj wynagrodzenia, które przysługuje podatnikowi za to, że wierzyciel podatkowy korzysta z jego środków pieniężnych. Stawka oprocentowania nadpłaty jest taka sama jak odsetek za zwłokę.

W różny sposób ustala się okres za który przysługuje oprocentowanie, jest to związane ze sposobem powstania nadpłaty.

1. jeżeli nadpłata w wyniku błędu organu podatkowego to oprocentowanie jest naliczaneod dnia powstania nadpłaty

2. stwierdzenie nadpłaty od dnia złożenia wniosku. Jeżeli nadpłaty nie zwrócono w ciągu 30 dni od wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę.

3. gdy nadpłata wynika z konstrukcji podatku to uregulowanie tego okresu jest analogiczne. Oprocentowanie przysługuje od dnia złożenia zeznania jeżeli organ nie dokona zwrotu w ciągu 3 m-cy.

4. oprocentowanie nadpłat orzeczonych przez TK:

- zasadą jest że takie oprocentowanie przysługuje od momentu faktycznej wpłaty do momentu zwrotu nadpłaty jeżeli podatnik złożył wniosek o zwrot nadpłaty wciągu 30 dni od wejścia w życie orzeczenia TK

- jeżeli podatnik nie złożył takiego wniosku to oprocentowanie należy mu się za okres od faktycznej wpłaty do dnia w którym upłynął termin do złożenia wniosku.

Przedawnienie prawa do nadpłaty - art. 80:

- 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym minął termin do zwrotu tej nadpłaty. Po 5 latach nie ma możliwości zaliczania nadpłaty na zaległe bieżące lub przyszłe zobowiązania podatkowe.

Art. 66 - przeniesienie własności lub prawa majątkowego w zamian za zaległości podatkowe.

Jest tu szczególny sposób wykonania:

1. to sposób, który zakłada wykonanie tego zobowiązania w sposób niepieniężny

2. znajduje zastosowanie tylko do zaległych zobowiązań podatkowych

Może to być sposób dotyczący podatków państwowych lubgminnych.

Następuje TYLKO na wniosek.

Przeniesienie następuje na podstawie umowy zawartej przez podatnika ze starostą (dot.podatków państwowych) lub wójtem (burmistrzem, prezydentem) gdy chodzi o podatki gminne.

W podatkach państwowych w umowie zawieranej przez starostę wymagana jest zgoda Naczelnika US.

Do wygaśnięcia zobowiązania podatkowego dochodzi z dniem przeniesienia własności lub innego prawa majątkowego.

Umowa wymaga formy pisemnej, a gdy chodzi o nieruchomości - akt notarialny.

Po zawarciu umowy starosta informuje organ podatkowy, które na tej podstawie wydaje decyzję w której stwierdza wygaśnięcie zobowiązania podatkowy. Do tej decyzji stosuje się art.55 paragraf 2 dot.zaliczenia wpłat.

Ten sposób oparty jest na umowie, poprzedzonej wnioskiem podatnika i zgodę organu podatkowego.

Sposób wygasania zobowiązań - ważne na egzamin !!!

WYKŁAD 14

Nieefektywne sposoby wygasania zobowiązań podatkowych:

1. przedawnienie zobowiązania podatkowego

2. umorzenie zaległości podatkowej

3. zaniechanie poboru podatku

ad.1. art.70 ord.podatkowej. upływ czasu powoduje że zobowiązanie wygasa. Zobowiązanie podatkowe zawsze wygasa po 5 latach. Ten okres licz się od końca roku kalendarzowego w którym upłynął termin płatności podatku np.31.12.2008 - 31.12.2013

Występuje tutaj:

1.zawieszenie biegu terminu:

- zawiesza się gdy podatek zostaje rozłożony na raty

- wszczęcie postępowania karno-skarbowego wobec podatnika'

- wniesienie skargi do Sądu Adm.na decyzję, która dotyczy tego zobowiązania

2.przerwanie biegu terminu:

- ogłoszenie upadłości przez podatnika

- zastosowanie środka egzekucyjnego w którym podatnik został poinformowany\

Przedawnienie obowiązku podatkowego - to nie jest nieefektywny sposób wygasania zobowiązania podatkowego dlatego że nie jest to zobowiązanie podatkowe ale obowiązek podatkowy;

1. przedawnienie prawa organu podatkowego do wydania i doręczenia decyzji konstytutywnej

2. wynosi 3 lata

3. termin 3 lat upływa z końcem roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy (art.68 ord.pod.)

Obowiązek podatkowy nie wygasa po 3 latach:

1. gdy podatnik nie złoży deklaracji podatkowej, albo złożył deklarację i podał nieprawdziwe dane wtedy termin przedłuża się z 3 do 5 lat.

To przedawnienie obowiązku podatkowego nie przerywa się i może być zawieszony gdy organ podatkowy wydając decyzję zwróci się do innego organu (zagadnienie wstępne).

Ad.2. umorzenie zaległości podatkowych doprowadza do zniknięcia zaległości podatkowych. Jest kwalifikowana jako ulga w spłacie zobowiązań. Zaległość umarza organ podatkowy właściwy do poboru danego podatku np.Naczelnink US e podatku dochodowym. Umarza się zaległość podatkową (podatek niezapłacony w terminie), odsetki za zwłokę, opłatę prolongacyjną.

Umarza się decyzją podatkową - wydaje się ją umarzając zaległość w całości lub w części.

Umarza się gdy: (rozdział VII A ord.pod. dział III):

1. gdy widać że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty, która przewyższałaby wydatki egzekucyjne

2. gdy kwota zaległości jest niższa niż niż 5-krotność kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym

3. kwota zaległości nie została ściągnięta w postępowaniu upadłościowym lub likwidacyjnym

4. gdy podatnik zmarł a szacowany majątek po nim to mniej niż 5000 zł i nie ma spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego.

Umorzenie zaległości podatkowej jest kwalifikowane jako pomoc publiczna, która podlega kontroli UE (dot.to przedsiębiorców).

Ad.3. zaniechanie poboru podatku - nie ma charakteru uznania administracyjnego.

Zaniechuje poboru: Minister ds.finansów publicznych

Forma zaniechania: rozporządzenie

Kiedy?: ważny interes podatników, interes publiczny.

Ma charakter - z urzędu.

Można zwolnić płatnika z obowiązku pobrania podatku:

- robi to organ podatkowy; ważny interes podatnika lub interes publiczny

- przez decyzję

- tylko na wniosek

- ma charakter uznania administracyjnego

- nie wygasa zobowiązanie podatkowe.

WYKŁAD 15

Skutki niezapłacenia podatku:

1. skutki niepodatkowe (finansowe) - nie reguluje ich prawo podatkowe ale wiążą się z niezapłaceniem podatku

2. skutki podatkowe - wypływają z prawa podatkowego:

a) powstanie zaległości podatkowej. Zaległość podatkowa - zobowiązanie podatkowe niewykonane w terminie np. niezapłacona zaliczka na podatek, rata. Art.51 ordynacji podatkowej - na równi z zaległością podatkową jest nienależny zwrot nadpłaty, oprocentowanie od tej nienależnej nadpłaty, nienależne wynagrodzenie płatnika, inkasenta.

KONSEKWENCJE ZALEGŁOŚCI b) uiszczenie przez podatnika odsetek za zwłokę

Odsetki za zwłokę - wynagrodzenie należne wierzycielowi podatkowemu. Obowiązek uiszczenia odsetek ciąży na podatniku bądź na innej osobie zobowiązanej do zapłaty. Płatne bez wezwania z zapłatą zaległości podatkowej. Jeżeli podatnik uiści kwotę niższą to stosuje się zasadę proporcjonalnego zaliczenia na odsetki za zwłokę i zaległość podatkową

- art.55 OP.

Wysokość odsetek za zwłokę w art.53a OP. oblicza organ podatkowy. Wydaje on decyzję o odsetkach za zwłokę należnych od nieziszczonych zaliczek na podatek po zakończeniu okresu podatkowego. Podatnik płaci za zwłoki jeżeli nie zapłacił zaliczki a okres podatkowy się skończył. Odsetki za zwłokę nalicza się za każdy dzień opóźnienia a w pewnych przypadkach następuje zawieszenie naliczania odsetek za zwłokę tj.gdy organy podatkowe uchybiają terminom instrukcyjnym regulujących czynności postępowania podatkowego (w tym przypadku nie nalicza się odsetek).

Wysokość odsetek za zwłokę - 200% stopy kredytu lombardowego ustalonych wg.przepisów z ust. o NBP. Minister Finansów wskazuje wysokość odsetek za zwłokę.

Skutkiem niezapłacenia podatku będzie materializowanie się odpowiedzialności podatkowej podatnika (art.26 podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za podatki wynikające z ciążących ba nim zobowiązań podatkowych).

Gdy podatnik ma wspólność majątkową to obejmuje to majątek odrębny i wspólny.

Płatnik/inkasent także może ponosić odpowiedzialność podatkową gdy nie wykonują obowiązku np. płatnik nie pobrał podatku a powinien był albo pobrał kwotę niższą, pobrał podatek ale nie wpłacił w terminie na rachunek organu podatkowego.

Odpowiedzialność płatnika jest wyłączona gdy niedobranie podatku wynika z winy podatnika.

Art.26a - wprowadza wyłączną odpowiedzialność płatnika. Płatnik ponosi odpowiedzialność jeżeli nie pobierze albo pobierze za małą zaliczkę na podatek od osób fizycznych z tytułu:

- dochodów osiąganych ze stosunku pracy

- działalności wykonywanej osobiście

- praw majątkowych

OPDOWIEDZIALNOŚĆ PODATKOWA OSÓB TRZECICH

W ordynacji podatkowej wskazano osoby, które w przypadku niezapłacenia podatku przez podatnika ponoszą za tego podatnika odpowiedzialność podatkową (odpowiedzialność za cudze podatki). Powoduje to poszerzenie strony biernej zobowiązania podatkowego., odpowiedzialność ta ma charakter akcesoryjny.

Odpowiedzialność dotyczy określonych osób trzecich, dotyczy to:

1. związku osoby trzeciej z podatnikiem

2. sytuacji gdy osoba trzecia mogła odnieść korzyść z niezapłacenia podatku przez podatnika

Zakres przedmiotowy odpowiedzialności osób trzecich obejmuje:

• zaległości podatkowe

• odsetki za zwłokę od tych zaległości

• koszty egzekucyjne

• podatnik, które podatnik pobrał w charakterze płatnika ale nie wpłacił

podstawą odpowiedzialności osób trzecich jest wydanie decyzji podatkowej o takiej odpowiedzialności przy czym jeżeli istnieje zaległość podatkowa to organ podatkowy wydaje taką decyzję obligatoryjnie.

To wydanie decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej następuje po przeprowadzeniu postępowania podatkowego ale wszczęcie postępowania następuje:

- po terminie płatności podatku

- po dacie doręczenia podatnikowi decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego

Decyzja o odpowiedzialności os.trzeciej powinna być wykonana w terminie 14 dni od daty doręczenia jeśli nie to naliczane są odsetki za zwłokę od świadczenia osoby trzeciej.

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego wobec osoby trzeciej następuje gdy egzekucja przeciwko podatnikowi okaże się bezskuteczna.

Zobowiązanie osoby trzeciej:

1. może być przedmiotem potrącenia podatkowo-prawnego

2. może być dokonane przez przeniesienie prawa majątkowego lub własności

3. może być rozłożone na raty i odroczony termin płatności

4. może być umorzone

Zobowiązanie os.trzeciej przedawnia się po 3 latach od końca roku kiedy doręczono osobie trzeciej decyzję podatkową.

Prawo do wydania takiej decyzji przez organ podatkowy przedawnia się po 5 latach od końca roku kiedy powstała zaległość podatkowa.

Wykaz osób trzecich:

1. rozwiedziony małżonek podatnika, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za zobowiązania podatkowe, które powstały w trakcie trwania wspólności majątkowej ale ta odpowiedzialność jest ograniczona kwotowo do wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.

2. członek rodziny podatnika, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za zaległości podatkowe powstałe w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą w okresie w którym stale współdziałał z podatnikiem i osiągał korzyść z prowadzonej przez podatnika działalności. Tej odpowiedzialności nie ponoszą ci członkowie rodziny podatnika w stosunku do których na podatniku ciążył obowiązek alimentacyjny. Odpowiedzialność jest ograniczona kwotowo do wartości osiągniętych korzyści. (art.111&3)

3. nabywca: - przedsiębiorstwa podatnika, - zorganizowanej części przedsiębiorstwa, - składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą jeżeli wartość jednostkowa takiego składnika majątku w dniu zbycia wynosi co najmniej 15 tysięcy zł. Odpowiada solidarnie z podatnikiem za zaległości podatkowe związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Odpowiedzialność podatkowa art.306 G - organ podatkowy wydaje zaświadczenia o zaległości podatkowej podatnika. Taka odpowiedzialność nabywcy ograniczona jest do zaległości wykazanej w zaświadczeniu jeżeli od dnia wydania zaświadczenia do dnia zbycia upłynęło: - 30 dni od zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, - 3 dni od zbycia składników majątkowych. Jeżeli zaświadczenie nie wykazuje zaległości to nabywca nie ponosi odpowiedzialności. ZAŚWIADCZENIA: 1.występuje sam podatnik 2.występuje przyszły nabywca z upoważnienia podatnika

4. firmujący, osoba użyczająca podatnikowi swego imienia i nazwiska aby ukryć prowadzenie działalności gospodarczej przez podatnika. Odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem za zaległości powstałe podczas prowadzenia tej działalności.

5. właściciel lub samoistny posiadacz rzeczy, który pozostaje w określonym związku z użytkownikiem tej rzeczy. Chodzi o podmioty powiązane w rozumieniu podatków dochodowych. Wg.art.114 OP właściciel rzeczy ponosi odpowiedzialność za zaległości podatkowe użytkownika tej rzeczy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą jeżeli owa rzecz lub prawo jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

6. dzierżawca bądź użytkownik nieruchomości odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za zaległości podatkowe wynikające z opodatkowania nieruchomości za okres trwania dzierżawy bądź użytkowania.

7. wspólnik spółki osobowej, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki i wspólników związane z działalnością spółki np. komandytariusz. art.115&4 - pozwala aby organ podatkowy wydał decyzję o odpowiedzialności podatkowej wspólników bez wydawania wcześniej decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego spółki.

8. członkowie zarządu spółek kapitałowych (z.o.o i akcyjnych), odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką jeżeli egzekwuje wobec spółki okaże się w całości lub w części bezskuteczna a członek zarządu nie wykaże, że we właściwym czasie złożył wniosek o ogłoszenie upadłości ewentualnie nie zgłoszenie tego wniosku nie nastąpiło z jego winy, wskaże on mienie spółki z której może być prowadzona egzekucja.

9. inne podmioty, które pełnią funkcję organów zarządzających osób prawnych.

10. osoby prawne przejmujące lub powstające w wyniku podziału, odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe osoby prawnej dzielonej. Majątek, który osoba prawna przyjmuje wskutek podziału nie stanowi zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Odpowiedzialność jest ograniczona do wartości nabytych aktywów i obejmuje tylko zaległości powstałe od dnia podziału. Gdy osoba przejmuje część majątku przedsiębiorstwa to mamy klasyczne następstwo prawne.

11. gwarant lub poręczyciel, zabezpieczenie zostało przyjęte przez organ podatkowy i odpowiada do wysokości gwarancji lub poręczenia.

SKUTKI POZAPODATKOWE - podatnik, na którym ciążą zaległości podatkowe nie może ubiegać się o określone prawo, prowadzenie działalności.

Ustawa prawo zamówień publicznych - reguluje zasady nabywania towarów za środki publiczne w formie przetargu ale tylko podmioty nie mające zaległości podatkowych.

W prawie celnym aby prowadzić skład celny trzeba mieć zaświadczenie o braku zaległości podatkowej.

WYKŁAD 16

NASTĘPSTWO PRAWNE - przyjęcie ogółu praw i obowiązków jednego podmiotu przez inny podmiot (sukcesja generalna) w prawie podatkowym jest pochodną następstwa prawnego uregulowanego w innych gałęziach prawa.

Następstwo pr.oznacza przejęcie ogółu praw i obowiązków o charakterze podatkowym.

Art.93 OP pośród następców prawnych wymienia:

1. osoba prawna powstała w wyniku połączenia innych osób prawnych

2. osoba prawna powstała w wyniku przekształcenia innych osób prawnych

3. spółki handlowe powstałe w wyniku przekształcenia innych spółek handlowych

4. osoby prawne powstałe w wyniku podziału jeżeli w wyniku tego podziału przejęły zorganizowaną część przedsiębiorstwa

5. spadkobiercy podatnika, przejmujący prawa i obowiązki spadkodawcy. Przejęcie uprawnień niemajątkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest uzależnione od dalszego prowadzenia tej działalności. Odpowiedzialność spadkobiercy reguluje KC.

Zanim powstała ordynacja podatkowa nie było następstwa prawnego.

Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych art.30:

- ma na celu ochronę interesów fiskalnych związku publiczno-prawnego

- uwzględnia interes podatnika

Art.33 - zabezpieczenie przed terminem płatności: może do niego dojść jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że to zobowiązanie nie zostanie wykonane a ta obawa zachodzi gdy:

* podatnik trwale nie wykonuje zob.podatkowego

* podatnik dokonuje czynności bądź zbywa majątek przez co utrudnia lub udaremnia egzekucję

Do takiego zabezpieczenia może dojść przed wydaniem decyzji przez organ podatkowy, który musi określić kwotę przybliżoną.

Formy zabezpieczenia:

1. zawiadomienie o zajęciu prawa majątkowego zobowiązanego u dłużnika zajętej wierzytelności

2. protokół zajęcia prawa majątkowego

3. protokół zajęcia i odbioru ruchomości

4. protokół odbioru dokumentu

5. złożenie kaucji w gotówce - stosowane tylko na wniosek podatnika

art.33d - formy zabezpieczeń podatkowych przyjmowanych na wniosek strony (mają pierwszeństwo):

- gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa

- poręczenie banku

- weksel z poręczeniem wekslowym banku

- czek potwierdzony

- zastaw rejestrowy na prawach z papierów wartościowych ale tylko emitowanych przez Skarb Państwa i NBP

- depozyt w gotówce

Strona wybiera sobie rodzaj zabezpieczenia a organ wydaje postanowienie o przyjęciu takiego zabezpieczenia. Organ korzysta z zabezpieczenia jeżeli istnieje obawa, że podatnik nie wykona zobowiązania podatkowego. Stron może korzystać gdy zobowiązanie istnieje a strona go nie wykonuje ale je kwestionuje tj. odwołuje się. Zabezpieczenie może wstrzymać wykonalność bo odwołanie nie powoduje wstrzymania wykonalności.

Zabezpieczenia dokonuje się w drodze decyzji. Wg.art.33a taka decyzja o zabezpieczeniu wygasa z upływem terminu płatności podatku albo z dniem doręczenia decyzji określającej.

Jeżeli zabezpieczenia dokonano w ramach przepisów egzekucyjnych to mamy zabezpieczenie egzekucyjne.

1.hipoteka przymusowa

2.zastaw skarbowy, obie te formy są zabezpieczeniami z urzędu, przysługują wierzycielowi podatkowemu

Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, osoby trzeciej z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych z mocy prawa a także z tytułu zaległości podatkowych. Do powstania takiej hipoteki konieczny jest wpis do księgi wieczystej.

Zastaw skarbowy - art.41 OP, przysługuje Skarbowi Państwa bądź jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych z mocy prawa bądź zaległości podatkowych na wszystkich będących własnością podatnika bądź objętych współwłasnością małżeńską rzeczach ruchomych i zbywalnych prawach majątkowych. Zastaw dotyczy tylko praw i rzeczy, których wartość w dniu powstania zastawu przekracza 10 tyś.zł. powstaje z chwilą wpisania do rejestru..

Może dojść do kolizji zastawu skarbowego i rejestrowego wtedy pierwszeństwo ma zastaw wpisany wcześniej. Rejestry skarbowe prowadzą Naczelnicy Urz. Skarbowych (art.46). na wniosek zainteresowanego wydaje się informację czy prawo majątkowe jest obciążone zastawem.

PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN - ust.z.28.07.1983

Podatnicy - na nich ciąży obow.podatkowy - os.fizyczne. art.5 obowiązek podatkowy ciąży tylko na nabywcy

Przedmiot podatku - nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium RP lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego

2. darowizny lub polecenia darczyńcy

3. zasiedzenia

4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności

5. zachowku

6. nieodpłatnej renty, użytkowania lub służebności

- Podlega mu nabywca praw do wkładu oszczędnościowego dot.dyspozycji wkładem na wypadek śmierci

- Nabycie jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych na podstawie dyspozycji na wypadek śmierci

- Nabycie praw znajdujących się bądź wykonywanych za granicą jeżeli w chwili nabycia nabywca był obywatelem polskim albo miał iejsce stałego pobytu na terytorium RP

Oba pkt.także podlegają tej ustawie.

Art.6 - moment powstania obowiązku podatkowego:

1. przy dziedziczeniu - moment przyjęcia spadku

2. przy darowiźnie - złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego lub wykonanie takiej darowizny

art.6 ustęp 4 - powtórne powstanie obowiązku podatkowego:

1. Jeżeli nabycia nie zgłoszono do opodatkowania a następnie zgłoszono je pismem to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia takiego pisma

2. Nie zgłoszono nabycia ale podatnik powołuje się na takie nabycie przed organem podatkowym. Powoduje to powtórne powstanie zobowiązania podatkowego.

Zobowiązanie podatkowe powstaje przez wydanie i doręczenie decyzji.

Podstawa opodatkowania - art.7:

- stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów tzw.czysta wartość. Wartość tę ustala się wg.stanu rzeczy w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych określa podatnik chyba, że ta wartość nie odpowiada wartości rynkowej.

Jeżeli wartośc ta wg.oceny organu podatkowego jest niezgodna ze stanem rzeczywistym to organ podatkowy wzywa podatnika do określenia lub zmiany tej wartości. Jeżeli podatnik tego nie zrobi to organ podatkowy podaje wartość danej rzeczy wg. tego organu.

Jeżeli podatnik nie zmieni tej wartości to organ powołuje biegłego, który ustala te wartość. Jeżeli wartość podana przez podatnika a wartość określona przez biegłego różni się o więcej niż 33% to koszty biegłego ponosi podatnik. Sposobem aby uniknąć opinii biegłego jest przedstawienie opinii rzeczoznawcy przez podatnika.

Minimum podatkowe - wartość, kwota, która nie podlega opodatkowaniu. Jeżeli nabyte rzeczy, prawa mieszczą się w minimum podatkowym to zobowiązanie nie powstaje a jeżeli przekracza to odlicza się to minimum podatkowe od wartości rzeczy. Wartość minimum zależy od grupy podatkowej.

Kumulacja czasowa - oznacza łączenia podstaw opodatkowania.

Art.9 - jeżeli dana osoba nabywa rzeczy lub prawa majątkowe od lub po tej samej osobie więcej niż jeden raz w ciągu 5 lat to dla potrzeb tego podatnika łączy się podstawy opodatkowania w ramach każdego takiego nabycia i os zkumulowanej kwoty opodatkowania wymierza się podatek. Od tego podatku oblicza się podatki zgłoszone od poprzednich przypadków nabycia.

Art.12 porozumienie podatkowe - jeżeli przedmiotem nabycia jest prawo polegające na świadczeniach powtarzających się i nie można obiektywnie ustalić wartość tych świadczeń to można:

1. podatek może być wymierzany w miarę wykonywania tych świadczeń

2. za zgodą podatnika organ podatkowy może przyjąć za podstawę opodatkowania prawdopodobną wartość tych świadczeń w całym okresie ich spełniania.

Stawki podatków od spadków i darowizn:

Grupy - zakwalifikowanie nabywcy ze względu na stosunek do zbywcy - pokrewieństwa.

I Grupa podatkowa - najbliższa rodzina: małżonek, zstępni, wstępni, pasierbowie, teściowie.

II Grupa podatkowa - dalsza rodzina np.rodzeństwo małżonków

III Grupa podatkowa - inni nabywcy

Stawki: skale podatkowe progresywne

1. 3% - 7%

2. 7% - 12%

3. 12% - 20%

• Stawka stała 7% przy zasiedzeniu

• Stawka stała 20% powstaje powtórnie gdy podatnik powołuje się na fakt darowizny

Podatnicy mają obowiązek w terminie 1 miesiąca złożyć zeznanie podatkowe o nabyciu praw lub rzeczy. To zeznanie jest podstawą wydania decyzji podatkowej.

Płatnikami są notariusze.

Art.19 - nakłada obowiązek na:

- dłużników, zobowiązany jest informować organ, że spłaca dług

- notariuszy, sporządzając akt notarialny może to zrobić jeżeli otrzyma zaświadczenie od Naczelnika US, że podatek został zapłacony.

WYKŁAD 17

PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI

- obciąża nie tylko grunty (rolne i leśne). Decyzuje sklasyfikowanie danych gruntów w ewidencji gruntów i budynków, ma to znaczenie dla celów podatkowych.

Ustawa z 12.01.1991 o podatkach i opłatach lokalnych.

- dotyczy podatków od nieruchomości

- dotyczy pod.od środków transportowych

- dot.pod.od posiadania psów

- opłaty lokalne: targowa, uzdrowiskowa, miejscowa

Podatnikami są:

• os.fizyczne

• os.prawne

• jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które łączy więź z obiektem podatku. Więź ta to : a) własność, b) wieczyste użytkowanie gruntu, c) posiadanie samoistne d) posiadanie zależne nieruchomości stanowiącej własność państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Przedmiot (obiekt):

1. grunty sklasyfikowane inaczej niż lasy lub użytki rolne

2. budynki lub ich części

3. budowle lub części budowli związane z prowadzoną działalnością gospodarczą

podatnik: posiadacz samoistny

Przy współwłasności dany obiekt stanowi odrębny przedmiot opodatkowania u każdego ze współwłaścicieli. Odpowiadają oni solidarnie za podatek od takiego obiektu.

Art.3 ustęp 5 - sposób ustalanie progu podatkowego.

Odnosi się do części wspólnych budynku, gruntu. Obowiązek podatkowy w zakresie części wspólnych ciąży na właścicielach lokali w odpowiedniej części - jest to stosunek powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni całego budynku.

Podstawa opodatkowania - zależy od przedmiotu (obiektu). Może mieć wymiar ilościowy lub wartościowy. W gruntach podstawą opodatkowania jest ich powierzchnia a budynkach lub ich częściach podstawą jest ich powierzchnia użytkowa. W budynkach jest ich wartość wynikająca z ewidencji środków trwałych stanowiąca podstawę dokonania odpisów amortyzacyjnych.

Do powierzchni użytkowej budynków zalicza się powierzchnię od podłogi do sufitu w wysokości powyżej 2,20 m.

Stawki:

Stawki kwotowe gdy podstawa ma wymiar ilościowy. W budynkach przeznaczonych na działalność gospodarczą - 2% podstawy opodatkowania.

Te stawki są corocznie waloryzowane o wskaźnik inflacji. Rada Gminy nie może wprowadzać stawek zerowych lub bliskich zeru bo te stawki są zaliczane do zwolnień podatkowych.

Zobowiązanie podatkowe w podatku od nieruchomości: powstaje na 2 sposoby zależnie czy podatnikiem jest osoba fizyczna, prawna czy jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej.:

1. osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej - zobowiązanie powstaje z mocy prawa a podatek jest płatny w ratach proporcjonalnie do 15 każdego miesiąca.

2. osoba fizyczna - zobowiązanie podatkowe powstaje w drodze wydania i doręczenia decyzji. Podatek płatny w 4 ratach proporcjonalnych do: 15.03, 15.05, 15.09, 15.11.

Raty proporcjonalne - mają być równe. Jeżeli decyzję doręczy się zbyt późno (mniej niż 14 dni) to dochodzi do przesunięcia terminu płatności z mocy ustawy. Rada Gminy może pobierać ten podatek w drodze inkasa i wskazywać inkasentów.

W podatku katastralnym podstawa opodatkowania jest wartość nieruchomości a nie powierzchnia - w Polsce nie ma tego podatku. Jest to 0,5% - 2,5% procent wartości nieruchomości.

PODATEK ROLNY ust.z 15.11.1984 o podatku rolnym

Podatnik:

- osoba fizyczna

- osoba prawna

- jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, które są właścicielami gruntów albo posiadaczami samoistnymi gruntów albo użytkownikami wieczystymi, posiadaczami zależnymi gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Podatnikiem może być dzierżawca jeżeli grunty wydzierżawiono na podstawie przepisów o ubezpieczeniach społecznych rolników.

Przedmiot opodatkowania:

- grunty sklasyfikowane jako użytki rolne lub grunty zadrzewione/ zakrzewione na użytkach rolnych. Jeżeli jest właściciel i posiadacz to obowiązek podatkowy ciąży na posiadaczu samoistnym tak jak i w podatku od nieruchomości.

Grunty:

1. użytki rolne

2. gospodarstwo rolne - obszar użytków rolnych, który przekracza 1 hektar fizyczny lub przeliczeniowy. Uznanie za gospodarstwo rolne powoduje, że opodatkowanie jest łagodniejsze.

Podstawa opodatkowania:

W gospodarstwie rolnym jest to liczba hektarów przeliczeniowych a w pozostałych gruntach jest to powierzchnia gruntów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.

Hektar przeliczeniowy - jednostka powierzchni ustalana na podstawie powierzchni fizycznej, rodzaju i klasy użytków rolnych oraz zaliczenia do okręgu podatkowego (jest ich 4 - każda gmina jest zaliczona do odpowiedniego okręgu podatkowego). Chodzi o uśrednienie produkcji rolnej.

Art.4 ustęp 5 - tabela przeliczeniowa.

Zaliczenia do okręgu podatkowego dokonuje Minister Finansów w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa.

Stawki:

- mają charakter kwotowy.

W gospodarstwie rolnym stawka za jeden hektar przeliczeniowy wynosi równowartość pieniężną 2,5 kwintala żyta.

W gruntach nie zaliczonych do gospodarstw rolnych jest to równowartość pieniężna 5 kwintali żyta.

Cena skupu = równowartość pieniężna - ustala się wg.średniej ceny skupu publikowanej przez Głównego Prezesa Urzędu Statystycznego.

Rada Gminy może te stawki średnich cen skupu obniżyć na podstawie swego władztwa podatkowego.

Sposób powstania zobowiązania (tak jak w nieruchomościach):

1. osoba fizyczna - zobowiązanie podatkowe powstaje w drodze wydania i doręczenia decyzji. Podatek płatny w 4 proporcjonalnych ratach: do15.03, 15.05, 15.09, 15.11

2. osoba prawna i jednostka nie posiadająca osobowości prawnej - zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa a podatek jest płatny w 4 proporcjonalnych ratach do 15.03, 15.05, 15.09, 15.11.

w wypadku późnego doręczenia decyzji - art.47&2 OP - Rada Gminy może zarządzić pobór w drodze inkasu i wyznaczyć inkasenta.

Łączne zobowiązanie pieniężne - ma zastosowanie tylko do osób fizycznych na których ciąży obowiązek podatkowy. W podatkach rolnym, od nieruchomości lub w leśnym przedmioty opodatkowania musza znajdować się na terenie tej samej gminy. Wtedy organ podatkowy wydaje jedną decyzję w której ustala zobowiązanie pieniężne z tytułu tych 2 lub 3 podatków. Punktem wyjścia jest podatek od nieruchomości. Łącznikiem jest podatek rolny.

PODATEK LEŚNY - ust.z 30.10.2002

Podatnicy: (analogicznie do podatku rolnego)

- osoby fizyczne

- osoby prawne

- jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej , które są właścicielami gruntów albo posiadaczami samoistnymi gruntów albo użytkownikami wieczystymi, posiadaczami zależnymi gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa bądź jednostki sam.teryt. Podatnikiem może być dzierżawca jeżeli grunty wydzierżawiono na podstawie przepisów o ubezpieczeniach społecznych rolników.

Przedmiot opodatkowania: lasy

Las - grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów jako lasy.

Podstawą opodatkowania jest powierzchnia wyrażona w hektarach fizycznych.

Stawka od 1 hektara fizycznego jest to równowartość pieniężna 0,22 metra sześciennego drewna obliczana wg.średnich cen skupu publikowanych przez Głównego Prezesa Urzędu Statystycznego. Rada Gminy może obniżyć średnią cenę skupu.

Sposób powstania zobowiązania podatkowego:

1. osoba fizyczna - wydanie i doręczenie decyzji. Podatek płatny w 4 proporcjonalnych ratach: do 15.03, 15.05, 15.09, 15.11.

2. osoba prawna i jednostka nie posiadająca osobowości prawnej - zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa i jest płatne do 15 dnia każdego miesiąca.

Do poboru podatku Rada Gminy może pobierać podatek w formie inkasa i powołać inkasenta.

USTAWA O PODATKACH I OPŁATACH LOKALNYCH

PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH:

Podatnicy:

- osoby fizyczne lub

- osoby prawne

- jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej jeżeli środek transportu został na taką jednostkę zarejestrowany.

Przedmiot podatku: środki transportowe: ciężarowe samochody powyżej 3,5 tony, ciągniki siodłowe i balastowe powyżej 3,5 tony, autobusy

Podstawa opodatkowania: liczba i rodzaj środków transportowych

Stawki: kwotowe - art.10 ust.określa stawki maksymalne a Rada Gminy określa stawki obowiązujące na jej terenie.

Zobowiązanie podatkowe zawsze powstaje z mocy prawa. Podatek płatny w 2 ratach - do 15.02 i 15.09.

PODATEK OD POSIADANIA PSÓW

Podatnicy: osoby fizyczne posiadające psy

Przedmiot: posiadanie psa

Podstawa opodatkowania: liczba psów

Stawka: kwotowa, maksymalną określa ustawa a Rada Gminy określa stawkę w gminie.

Zobowiązanie podatkowe: powstaje z mocy prawa. Można pobierać ten podatek w drodze inkasa.

USTAWA O PODATKACH I OPŁATACH LOKALNYCH REGULUJE OPŁATY:

- targową

- miejscową

- uzdrowiskową

Opłata - podmiot wnoszący w zamian coś uzyskuje. W opłacie targowej jest to możliwość sprzedaży na targu. Dotyczy to:

• osób fizycznych

• osób prawnych

• jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, które dokonują sprzedaży na targowiskach

Targowisko - wszelkie miejsca gdzie prowadzony jest handel. Nie dotyczy to sprzedaży w budynkach lub części budynku (nie są to targowiska).

Istotą targowisk jest dokonywanie sprzedaży niezawodowej, nieprofesjonalnej.

Targowiskiem mogą być tereny prywatne (obszary) a nie koniecznie targowisko gminne.

Stawka: dzienna, kwotowa. Ustawa przewiduje stawkę maksymalną a rzeczywista ustala Rada Gminy.

Opłata miejscowa:

Podmioty zobowiązane:

- osoby fizyczne, które przebywają w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach posiadających szczególne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe i warunki umożliwiające pobyt w tych celach. Dotyczy to też miejscowości w obszarach mających status ochrony uzdrowiskowej

Rada Ministrów określa warunki jakie miejscowośc musi spełniać aby mogła pobierać opłatę ale decyzję ostateczną podejmuje Rada Gminy.

Opłata uzdrowiskowa:

Podmioty zobowiązane:

- osoby fizyczne przebywające w wyżej wymienionych celach w miejscowościach posiadających status uzdrowiska - wynika z ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym.

Opłata uzdrowiskowa i miejscowa pobierane są dziennie, powyżej jednego dnia.

Stawki: kwotowe, decyduje o nich Rada Gminy w ramach limitu określonego w ustawie.

WYKŁAD 18

Opłata skarbowa - regulowana w ustawie z 16.11.2006 o opłacie skarbowej

Przeszła ewolucje, był to quasi-podatek. Od 01.01.2007 opłata ta wyodrębniła się. Stanowi dochód gmin.

Zakres przedmiotowy: art.1 ustawy:

1): a) dokonywane czynności urzędowe na podstawie zgłoszenia lub na wniosek

b) wydanie zaświadczenia na wniosek

c) wydanie zezwolenia

Te 3 grupy muszą być dokonywane w sprawach indywidualnych z zakresu adm.publicznej.

2) złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury, względnie odpisu lub kopii w sprawie z zakresu administracji publicznej albo w postępowaniu sądowym.

Zakres podmiotowy: art.5 ustawy. Obowiązek zapłaty ciąży na:

- osobach fizycznych

- osobach prawnych

- jednostkach organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, jeżeli na ich wniosek wydaje się zaświadczenie lub zezwolenie ewentualnie dokonuje się innej czynności urzędowej.

W pełnomocnictwie obowiązek ciąży na mocodawcy i na pełnomocniku solidarnie.

Obowiązek podatkowy w opłacie skarbowej powstaje z dniem dokonania czynności, wydania zaświadczenia lub zezwolenia.

W wypadku pełnomocnictwa obowiązek powstaje z dniem złożenia tego pełnomocnictwa.

Zapłata:

- gotówką w kasie organu podatkowego

- przelewem na rachunek tego organu

Rada Gminy może powołać inkasenta do poboru opłaty skarbowej

Stawki:

- Są kwotowe, określa je załącznik do ustawy. Pełnomocnictwo - 17zl

PODATEK OD CZYNNOŚCI PRAWNYCH - 09.09.2000 - ustawa o podatku od czynności prawnych

Obciąża umowy cywilnoprawne ale w założeniu ma obciążać obrót niezawodowy. Jeżeli określone czynności są dokonywane w ramach profesjonalnej działalności, powinny być obciążone podatkiem od towarów i usług (=VAT) art.2 pkt.4 ustawy

Nie podlegają temu:

- czynności cywilnoprawne jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub zwolniona z tego podatku.

WYJĄTKI - wyłączenie nie ma zastosowania do umów sprzedaży albo zamiany gdzie przedmiotem jest nieruchomość.

1. umów spółek

2. umów sprzedaży, udziałów i akcji w spółkach

Przedmiot: art.1

1. Są to określone czynności cywilnoprawne:

- umowy sprzedaży i zamiany rzeczy i praw majątkowych

- umowy pożyczki

- umowy darowizny (w wąskim zakresie)

- umowy dożywocia

- umowy spółki

- umowy ustanowienia hipoteki

- umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania

2. Zmiany tych umów jeżeli w następstwie takiej zmiany dochodzi do podwyższenia podstawy opodatkowania

3. Orzeczenia sądów jeżeli wywołują one takie same skutki jak czynności prawne lub ich zmiany.

Zakres terytorialny:

- podlegają te czynności, które dotyczą rzeczy znajdujących się na terytorium RP lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski.

- gdy rzeczy lub prawa majątkowe są za granicą ale: 1) nabywca ma siedzibę na terytorium RP 2) czynność jest dokonana na terytorium RP

Obowiązek podatkowy ciąży na:

• umowa sprzedaży - tylko na kupującym

• umowa darowizny - na obdarowanym

• umowa spółki - na spółce

• umowa pożyczki - pożyczkobiorca

Podstawa opodatkowania: art.6

Wartość rynkowa np.przedmiot sprzedaży, wartość nieruchomości (dożywocie), spółki i pożyczki (wartość nominalna).

Wartość rynkowa - powinien ustalić podatnik - określana na podstawie przeciętnej ceny obrotu rzeczy tego samego rodzaju i gatunku.

Jeżeli podatnik nie określi tej wartości to organ wzywa go do tego. Jeżeli podatnik tego nie zrobi to robi to organ na podstawie opinii biegłego. Jeżeli różnica przekracza 33% to koszty biegłego ponosi podatnik.

Stawki: stałe, procentowe.

Przy umowie sprzedaży nieruchomości - 2%.

Przy innych prawach majątkowych - 1%

Ustalenie hipoteki na wierzytelności nieustalonej-stawka kwotowa (jest tylko jedna taka)19 zł

Art.7 ustęp 5 - sanacyjna 20% stawka - organ stosuje gdy podatnik powołuje się przed organem na dokonanie określonej czynności, szczególnie pożyczki.

Tryb zapłaty:

- podatek płatny bez wezwania bo zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa a podatnik w terminie 14 dni od dokonania czynności prawnej ma obowiązek złożyć deklarację i zapłacić podatek. Jeżeli czynność prawna powstaje na podstawie aktu notarialnego to notariusz jest płatnikiem tego podatku.

Art.11 - zwrot podatku, gdy uchylono skutki prawne oświadczenia woli, gdy podwyższenia kapitału spółki nie zarejestrowano, nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej. Jeżeli zamierzone skutki czynności prawnych nie zostały osiągnięte.

PODATEK OD GIER

Podmiot:

- dokonują podmioty, które prowadzą działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, loterii.

Podstawa opodatkowania:

- zależy od rodzaju gier i zakładów. Może to być suma wpływów ze sprzedaży losów albo suma wpłaconych stawek przy zakładach wzajemnych. W ruletce - suma wpłat minus wuma wypłat.

Stawki:

- procentowe, stałe:

1. loterie fantowe - 10%

2. gry liczbowe - 20%

3. kasyna - 45%

4. wyścigi zwierząt - 2%

5. gry na automatach o niskich wygranych - kwotowo 125 euro od jednego automatu miesięcznie.

Sposób zapłaty:

- miesięcznie, do 10 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. W takim samym terminie wymagane jest złożenie deklaracji.

- w grach liczbowych to 10 dni od dnia losowania

Zobowiązanie podatkowe:

- powstaje z mocy prawa, podatek stanowi dochód budżetu państwa.

PODATEK AKCYZOWY - ustawa z 23.01.2004

Wymagany przez UE, harmonizacja do naszego systemu prawa.

Podatek obrotowy, obciąża transakcje sprzedaży określonych towarów, dokonywana zawodowo.

Obrót jednofazowy - pobierany tylko w jednej fazie obrotu danym towarem. W kolejnych fazach obrotu nie jest już nakładany ale też rozłożony w czasie jest składnikiem ceny wyrobu akcyzowego.

Ma charakter przerzucany - kto inny jest podatnikiem w sensie prawnym a kto inny ponosi ciężar opodatkowania.

Podatnik:

- ten, kto wprowadza towar do obrotu tj.producent lub importer. Te podmioty mają zapłacić podatek a późniejsze osoby dokonujące obrotu mają ten podatek w cenie towaru.

Podatek rzeczowy - 1-planowe znaczenie ma zakres przedmiotowy a mniejsze znaczenie maja kwestie podmiotowe

Konstrukcja: dualizm

UE wymaga ścisłej harmonizacji dot.:

- akcyz od paliw silnikowych,

- wyrobów alkoholowych,

- tytoniowych i

- energii elektrycznej.

W zakresie opodatkowania tych wyrobów zharmonizowanych państwo musi przyjąć rozwiązania UE ale państwo członkowskie może nakładać akcyzę na inne wyroby tzw. niezharmonizowane np.samochody.

Zakres przedmiotowy: art.4

1. produkcja wyrobów akcyzowych zharmonizowanych

2. wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego

3. sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju

4. eksport i import wyrobów akcyzowych

5. nabycie wewnątrz wspólnotowe i dostawa wewnątrz wspólnotowa

Ustęp 2 - sytuacje które należy również opodatkować akcyzą:

1. przekazanie/zużycie wyrobów akcyzowych na potrzeby reprezentacji lub reklamy

2. przekazanie wyrobów akcyzowych na potrzeby osobiste podatnika, pracownika i innych

3. zamiana wyrobów akcyzowych

4. darowizna wyrobów akcyzowych

5. zużycie wyrobów akcyzowych niezgodnie z przeznaczeniem gdy do tych wyrobów zastosowano zwolnienie lub obniżenie stawki akcyzy

6. nabycie lub posiadanie towarów akcyzowych jeżeli nie została uiszczona od nich akcyza w należnej wysokości

art.4 ustęp 5

jeżeli obowiązek podatkowy powstaje z tytułu jednej czynności to nie powstaje z tytułu innej czynności dotyczących tych wyrobów akcyzowych.

Art.5 - rozszerza zakres przedmiotowy. Akcyzie podlegają także:

Ubytki lub niedobory wyrobów akcyzowych zharmonizowanych, powstaje w trakcie produkcji, magazynowania, przerobu, zużycia lub przewozu. Przy niektórych wyrobach np.alkoholu Naczelnik Urzędu Celnego ustala limit niedoborów lub ubytków. Jeżeli te ubytki lub niedobory mieszczą się w limicie to nie powstaje obowiązek podatkowy ale jeżeli przekraczają to powstaje obowiązek podatkowy dotyczący tej nadwyżki.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności podlegającej podatkowi akcyzowemu. W przypadku ubytku lub niedoboru obowiązek podatkowy powstaje z dniem ich stwierdzenia.

W eksporcie obow.podatkowy powstaje z dniem potwierdzenia przez Urz.Celny wywozu wyrobów akcyzowych

W imporcie obow.powstaje z chwilą powstania długu celnego.

Podstawa opodatkowania - art.10

- kwota należna z tytułu sprzedaży na terytorium kraju wyrobów akcyzowych pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług o kwotę akcyzy. Kwota należna z tytułu sprzedaży na terytorium kraju wyrobów akcyzowych pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług i o kwotę akcyzy ma miejsce gdy stawka ma charakter procentowy. Jeżeli stawka podatku akcyzowego jest kwotowa to podstawą opodatkowania jest ilość wyrobów akcyzowych. W przypadku nabycia wewnątrz wspólnotowego podstawą opodatkowania jest kwota jaką jest zobowiązany zapłacić nabywca. W przypadku dostawy wewnątrz wspólnotowej to kwota należna z tytułu dostawy.

W imporcie podstawą opodatkowania jest wartość celna wyrobu akcyzowego powiększona o należne cło.

Wartość celna - wartość, która stanowi podstawę wymiaru cła w wyrobach akcyzowych

Stawki - :

1. procentowe

2. kwotowe

3. procentowe mające postać procentu maxymalnej ceny detalicznej

4. 2 in 1, stawka kwotowa połączona z procentem maxymalnej ceny detalicznej

Podatnicy:

- osoby fizyczne

- osoby prawne

- jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegających opodatkowaniu

- podmioty, które nabywają, posiadają towary akcyzowe od których nie została naliczona akcyza

Organy podatkowe

1. Naczelnicy Urzędów Celnych w I instancji

2. W II instancji Dyrektorzy Izb Celnych

W wypadku podatnika podatku akcyzowego wprowadzono obowiązek odrębnej rejestracji dla potrzeb tego podatku. Podatnik ma obowiązek składania deklaracji miesięcznie do 25 dnia kolejnego miesiąca.

Warunki płatności podatku akcyzowego:

- rozliczany miesięcznie (1 m-c okres podatkowy)

Jest płatny do 25 dnia m-ca za miesiąc poprzedni. W wypadku wprowadzenia wyrobów zharmonizowanych co miesiąc płaci się akcyzę i jest też obowiązek dokonania wpłat wstępnych za okresy dzienne. Wpłaty te dokonywane są w terminie 25 dni po powstaniu obowiązku podatkowego a obliczając wielkość wpłaty wstępnej podatnik ma prawo zmniejszyć tę wielkość o wartość na nabycie podatkowych znaków akcyzy - banderol.

WYKŁAD 19

Wyroby akcyzowe:

1. wyroby zharmonizowane

2. wyroby niezharmonizowane

ad.1

W Polsce jest klauzula o zawieszeniu poboru akcyzy. Realizowane jest to przez to iż:

- podatek akcyzowy jest pobierany tylko raz

- w tym państwie w którym wyrób przeznaczony jest do konsumpcji

Zawieszenie - procedury, które pozwalają posiadać albo przemieszczać wyroby akcyzowe bez płacenia podatku akcyzowego.

Zawieszenie dotyczy 3 kategorii podmiotów:

1. składy podatkowe - miejsce, w którym za zgodą Naczelnika Urz. Celnego może być prowadzona działalność : produkcja, przetwarzanie i magazynowanie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych. Produkcja i przetwarzanie może się odbywać tylko na terenie składu podatkowego. Następuje to z zawieszeniem zapłaty podatku jeżeli te czynności odbywają się na terenie składu.

2. zarejestrowany handlowiec - podmiot, który otrzymał zezwolenie na nabywanie wyrobów akcyzowych z innego państwa członkowskiego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy. Poza zakresem zezwolenia nie może wysyłać ani magazynować tych wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia akcyzy

3. niezarejestrowany handlowiec - podmiot z jednorazowym zezwoleniem na nabycie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych w ramach prowadzonej działalności z zastosowaniem zawieszenia płatności akcyzy. Poza zakresem zezwolenia nie może wysyłać, magazynować tych wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy.

- Każdy z tych podmiotów działa na podstawie zezwolenia organu podatkowego

- podmioty dokonujące przemieszczenia są zobowiązane wysyłać administracyjny dokument towarzyszący - skazuje on jaki wyrób akcyzowy jest przemieszczony w procedurze zawieszenia akcyzy

- wymóg złożenia zabezpieczenia akcyzowego tj.określonego zabezpieczenia, które będzie zabezpieczać interesy Skarbu Państwa tj.pokryje kwotę zobowiązania podatkowego.

Zobowiązanie podatkowe może występować:

1. na czas oznaczony

2. na czas nieoznaczony

3. funkcja generalna - składana w kwocie zob.pod.jeżeli nie to jest składana w szacunkowej kwocie maxymalnej zobowiązania podatkowego

4. funkcja ryczałtowa - składane w wysokości 10-dniowego zob.podatkowego za okres ostatnich 6 m-cy

w formie:

* depozytu gotówkowego

* gwarancji bankowej

* gwarancji ubezpieczeniowej

* czeku potwierdzonego przez Bank Krajowy

* innego dokumentu mającego wartość płatniczą

Jeżeli zostanie zapłacony podatek akcyzowy a później te wyroby będą przemieszczone to podatnik może odzyskać podatek akcyzowy zapłacony w kraju.

Z podatkiem akcyzowym wiąże się obowiązek oznaczania wyrobów znakami akcyzy (załącznik nr 3) w postaci:

- banderoli

- znaków cechowych

- odcisków pieczęci

Znaki akcyzy:

- funkcja podatkowa - znak akcyzy jest dowodem zapłacenia kwoty stanowiącej wartość znaku akcyzy. Kwoty wpłacone na poczet akcyzy są odliczane od wpłat dziennych

- funkcja legalizacyjna - stanowi potwierdzenie prawa podmiotu zobowiązanego do oznaczenia znakami akcyzy do wprowadzenia takiego wyrobu do obrotu.

Znaki akcyzy umieszczają:

- producenci i importerzy wyrobów akcyzowych.

Jeżeli te wyroby są przemieszczane w ramach zawieszenia poboru akcyzy to przed zakończeniem tej procedury należy te znaki umieścić.

Znaki akcyzy wydają Naczelnicy Urzędów Celnych a podmioty zobowiązane do umieszczenia znaków mają obowiązek rozliczenia się ze znaków akcyzy.

PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG - ust.z 11.08.2004 (od wartości dodanej).

Obowiązuje w Polsce od 01.07.1993 r.

- wymagana jest pełna harmonizacja co do VAT

- podatek ma charakter obrotowy

- podatek rzeczowy

- państwa mogą wprowadzić tzw.dyrektywy specjalne w pewnych przypadkach procedury szczególne

- podatek ten jest obrotowy i wielotorowy, od obrotów netto. Obciąża się nim każdą fazę obrotu.

FAZA OBROTU: sprzedaż przez producenta hurtownikowi i detaliście. W każdej fazie podlega opodatkowaniu nie cały obrót ale tylko netto - czyli marża jaka podatnik dodaje do wartości towaru czyli tzw.wartość dodana.

Nie powstaje zjawisko tzw.kaskady podatkowej czyli naliczania podatku od podatku.

PRZEŻUCALNOŚĆ: podatnik nie ponosi ciężaru opodatkowania a może ten ciężar przerzucić na inny podmiot. W wyniku przerzucenia podatku zapłata przez podatnika nie powoduje uszczuplenia tego majątku.

OPODATKOWANIE WARTOŚCI DODANEJ - zobowiązanie podatkowe jest definiowane jako różnica między podatkiem należnym a podatkiem naliczonym.

Podatek należny - podatek obliczany od pełnej kwoty obrotu podatnika.

Podatek naliczony - dany podmiot zapłacił w cenie nabywanych towarów i usług.

Podatek musi być wykazany na fakturze, która jest podstawą do odliczenia

1.zasada neutralności - VAT ma być neutralny dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Ciężar ekonomiczny opodatkowania ma ponosić konsument tj.ostateczny nabywca

2.zasada powszechności - tym podatkiem należy objąć maxymalnie szeroką grupę podmiotów. Nie powinno się wprowadzać podatków o charakterze konkurencyjnym, które będą dotyczyć tego samego zakresu co VAT. Wyrazem tej zasady jest definicja podatnika VAT.

Podatnik VAT - każdy podmiot, który prowadzi działalność gospodarczą tj.samodzielnie i ponosząc ryzyko.

Wyłączenia są definiowane w stosunku do pracowników lub na podstawie umów podobnych do umowy o pracę.

Zakres przedmiotowy: art.5

- przedmiotem jest odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju.

1. Dostawa - art.7, przeniesienie prawa do dysponowania rzeczą jak właściciel. Dostawa towarów na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą, przekazanie towarów bez wynagrodzenia. Podlegają opodatkowaniu jeżeli przy nabyciu tych towarów przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Art.7 ustęp 2 dotyczy dostawy towarów na cele nie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą i przekazania towarów bez wynagrodzenia np.darowizna.

Obie te czynności podlegają opodatkowaniu jeżeli przy nabyciu tych towarów podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Dostawa musi dotyczyć towarów - art.2 pkt.6

Towary - rzeczy ruchome, wszelkie postaci energii, budynki, budowle i ich części oraz grunty.

2. Odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju - każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki org.nie posiadającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towaru.

Usługa to świadczenie.

Art.8 ustęp 2 - świadczenie usług nieodpłatnych, które nie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa a podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

3. Eksport towarów - potwierdzony przez Urząd Celny wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty w wykonaniu czynności dostawy. Podatnik musi dokonać dostawy poza terytorium Wspólnoty

4. Import towarów - przywóz towarów na terytorium Polski z terytorium państwa trzeciego tj.nie będącego członkiem UE.

5. wewnątrz wspólnotowe nabycie towarów (art.9) - to nabycie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, które to towary w wyniku dokonanej ustawy są wysyłane, transportowane na teryt.innego państwa członkowskiego niż państwo członkowskie rozporządzające wysyłką.

6. wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów - wywóz towarów na terytorium innego państwa członkowskiego w wykonaniu czynności dostawy.

Art. 5 i 6 - pojawiły się z wejściem do UE. Są odpowiednikiem importu i eksportu. W nabyciu to np. Polski podatnik nabywa towar w Niemczech dochodzi do dostawy z Niemiec do Polski. Pozwalają efektywnie opodatkować towar w tym państwie, gdzie będzie on przeznaczony do konsumpcji

7. art.14 - osoba fizyczna kończy prowadzenie działalności gospodarczej ewentualnie dochodzi do rozwiązania spółki osobowej. Reguluje przypadki kiedy zakończenie działalności nie jest poprzedzone obligatoryjnym post.likwidacyjnym. Taki podatnik musi sporządzić spis z natury tych towarów i zapłaty podatku od ich wartości.

WYKŁAD 20

Podatnicy VAT:

1. podatnik: - osoba fizyczna, - osoba prawna, - jednostki organizacyjne nie posiadające os.prawnej wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel i rezultat tej działalności

działalność gospodarcza na gruncie podatku VAT - wszelka działalność producentów handlowych lub usługodawców, czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (obejmuje także korzystanie z praw autorskich).

Wyłącza się stąd:

- wykonywanie czynności na podstawie stosunku pracy

- w pewnym zakresie wykonywanie czynności na podstawie umów zlecenia i umów o dzieło

2. podatnicy zobowiązani do zapłaty podatku, nie będący podatnikami VAT ale zobowiązani do zapłaty podatku VAT.

Są to podatnicy z art.17: a) podmioty zobowiązane do zapłaty cła tj.importerzy b) podmioty, które dokonują wewnątrz wspólnotowego nabycia c) podmioty, które są usługobiorcami usług świadczonych przez podatników mających siedzibę w innym państwie UE d) podmioty, które korzystają z gospodarczych procedur celnych

Usługobiorcy - w pewnych usługach uznaje się że mają miejsce tam gdzie jest odbiorca usługi - tam jest ona opodatkowana

Płatnicy: - administracyjne organy egzekucyjne

- komornicy sądowi

Obowiązek podatkowy w podatku VAT (art.19) powstaje gdy:

1. powstaje w momencie wydania towaru lub wykonania usługi. Jeżeli ma to być potwierdzone fakturą to obowiązek podatkowy powstaje z dniem wystawienia faktury. Należy ją wystawić najpóźniej do 7 dni od wydania towaru lub wykonania usługi

2. w exporcie obowiązek podatkowy powstaje z momentem potwierdzenia przez Urząd Celny wywozu towarów poza terytorium wspólnoty

3. jeżeli podatnik przed wykonaniem usługi lub wydaniem towarów otrzyma część zapłaty to obowiązek podatkowy powstaje z dniem otrzymania danej częściowej zapłaty to powstaje obowiązek podatkowy w stosunku do otrzymanej kwoty

4. art.21 - mały podatnik - obroty niższe od 800 000 euro w roku poprzednim. Mogą wybrać metodę kasową - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zapłaty należności na rzecz takiego podatnika za dostarczony towar lub wykonaną usługę. Nie później niż do 90 dni od dostarczenia towaru lub wykonania usługi

Miejsce świadczenia usługi w dostawie towarów (art.22) wg. ustawy o VAT:

1. jeżeli towar ma być wysyłany lub transportowany to miejscem świadczenia jest miejsce gdzie towar się znajduje w momencie rozpoczęcia wysyłki

2. jeżeli towar jest przedmiotem dostawy ma być montowany lub instalowany to miejscem świadczenia jest to miejsce gdzie montaż lub instalacja się odbywa

3. jeżeli towar nie jest wysyłany to miejscem świadczenia jest to miejsce gdzie towar się znajduje w momencie dostawy

Przy świadczeniu usług miejscem świadczenia jest miejsce siedziby usługodawcy oprócz (art.27 ustęp 4):

- sytuacja gdzie miejscem świadczenia jest siedziba usługodawcy (konsumentów) np.związany z reklamą, usługami prawniczymi, wynajem.

W usługach transportowych usługa powinna być opodatkowana w każdym państwie gdzie transport się odbywa z uwzględnieniem przebytych odległości.

Wyjątek:

- jeżeli zlecający transport jest zarejestrowany jako podatnik VAT w jakimś państwie to traktuje się to tak że usługa jest wykonywana w tym państwie w którym jest zarejestrowany.

Podstawa opodatkowania: art.29

- ustęp 1- jest obrót - kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o podatek należny. Obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Do obrotu wlicza się subwencje, dotacje i inne dopłaty jeżeli maja one bezpośredni wpływ na cenę. Obrót zmniejsza się o kwoty udokumentowanych bonifikat, rabatów, uznanych reklamacji, skont.

SKONTO - rabat, obniżenie ceny udzielone z tytułu przedterminowej płatności.

Przy imporcie podstawa opodatkowania jest wartość celna towarów powiększona o należne cło. Nawet jeśli to cło byłoby niewymagalne. Jeżeli przedmiotem importu są wyroby akcyzowe to podstawą opodatkowania jest wartość celna towarów powiększona o cło i o akcyzę.

- ustęp 5 - zasady opodatkowania gruntów - jeżeli dochodzi do dostawy budynków lub budowli związanych z gruntem trwale to do gruntu stosuje się takie same stawki jak do budynku.

Pobór podatku VAT związany z importem towaru:

- podatek związany z importem oblicza i wykonuje podatnik w zgłoszeniu celnym. Jeżeli organ podatkowy - Naczelnik Urzędu Celnego uzna to obliczenie za nieprawidłowe to wydaję decyzję w której określa właściwą kwotę podatku VAT. Naczelnik Urzędu Celnego jest organem podatkowym w zakresie podatku VAT od importu towarów.

Termin płatności - to 10 dni od powiadomienia przez organ celny o wysokości tych należności.

Art.40 - jeżeli kwota podatku VAT od importu została nadpłacona to podatnikowi nie przysługuje zwrot tej nadpłaconej kwoty jeżeli podatnik odliczył tę kwotę od podatku należnego.

Stawki VAT:

- jedna podstawowa - ma zastosowanie w każdym przypadku gdy nie stosuje się stawki obniżonej lub zwolnienia podatkowego. Min.to 15%

- i jedna obniżona - 5%

W Polsce są 4 stawki:

- podstawowa - 22%

- obniżona - 7% np.gazety

- obniżona - 3%, załącznik nr 6, zboże, ziemniaki, mięso

- szczególna - 0%, dot.eksportu, wewnątrz wspólnotowej dostawy. Oznacza że podatek należny wynosi 0. taki podatnik może dostać zwrot całego podatku jaki zapłacił.

W UE wyróżnia się 2 rodzaje zwolnień z VAT:

1. zwolnienie z prawem do odliczenia

2. zwolnienie bez prawa do odliczenia

Zastosowanie stawki 0% jest uzależnione od spełnienia wymagań formalnych i otrzymania przez podatnika potwierdzenia wywozu towaru na terytorium poza wspólnotowe.

Dział IX ustawy dot.odliczeń

Art.86 zasada kardynalna - podatnik ma prawo obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego ale tylko w takim zakresie w jakim nabywane towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

3 kategorie czynności

1. opodatkowane

2. zwolnione z podatku VAT

3. nie podlegające podatkowi VAT

Jeżeli nabywane towary służą wykonywaniu czynności zwolnionych z opodatkowania to podatnik nie ma prawa obniżenia kwoty podatku należnego od kwoty podatku naliczonego.

Podatek naliczony podlega odliczeniu od należnego musi wynikać ze ściśle określonych dokumentów:

- z faktur otrzymywanych przez podatnika

- z dokumentu odprawy celnej

W przypadku samochodów osobowych odliczeniu podlega 60% takiego podatku - nie więcej niż 6 tysięcy zł.

WYKŁAD 21

Prawo do odliczania VAT od samochodów osobowych. Odlicza się 60% podatku naliczonego, nie więcej niż 6 tysięcy o ile samochód służy czynnościom opodatkowanym.

Podatek aby podlegał odliczeniu musi wynikać z dokumentów:

- faktury wystawiane przez podatników podatku VAT

- dokumenty celne w przypadku importu

Moment dokonania odliczenia podatku naliczonego od należnego - odlicza się w czasie kiedy otrzymało się fakturę lub dokument celny - moment otrzymania dokumentu z którego wynika podatek naliczony. Jeżeli podatnik nie dokona tego wtedy to może to odliczyć w następnym okresie rozliczeniowym

Jeżeli podatnik nie odliczy podatku naliczonego w ogóle to wtedy w ciągu 5 lat może dokonać korekty rozliczenia za jeden z tych dwóch okresów.

Okres rozliczeniowy to 1 m-c

Art.88 - podatek naliczony nie podlega odliczeniu od należnego np.od paliw silnikowych do samochodów osobowych.

Gdy w okresie rozliczeniowym 1 m-c suma podatku naliczonego będzie większa od należnego - jest to różnica podatkowa. Powstała w ten sposób nadwyżka podlega zwrotowi na rzecz podatnika.

Zwrot może mieć charakter:

1. bezpośredni - nadwyżka podatku naliczonego nad należnym jest zwracana na rachunek bankowy podatnika

2. pośredni - podatnik uwzględnia tę nadwyżkę w kolejnym okresie rozliczeniowym. Wybór rodzaju zwrotu należy do podatnika.

Terminy zwrotu bezpośredniego:

1. 60 dni - ma zastosowanie w przypadkach szczególnych. Podatnik może o to wystąpić: 1. gdy podatek naliczony wynika z nabywania przez podatnika środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych (wydatki o charakterze inwestycyjnym) 2. gdy część obrotu podatnika jest opodatkowana stawką niższą od podstawowej 3. zależy od uznania organu podatkowego: gdy różnica podatku wynika z sezonowości prowadzonej działalności. Zwrot jest ograniczony wartościowo. Powinien być dokonany w terminie 60 dni (Nadwyżka podatku naliczonego nad należnym) ale zwracana kwota nie może przekroczyć sumy dwóch wartości: - łącznej kwoty podatku naliczonego związanej z nabyciem środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, - 22% obrotu podatnika opodatkowanego stawkami niższymi od podstawowej

2. 180 dni - termin podstawowy ma zastosowanie powszechne

Terminy zwrotu mogą ulegać modyfikacji:

1. przedłużeniu, gdy organ podatkowy stwierdzi, że zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia. Organ prowadzi czynności sprawdzające i jeżeli okaże się że zwrot był zasadny a organ przekroczył termin zwrotu to wtedy podatnikowi przysługują odsetki obliczane tak jak opłata prolongacyjna ( połowa stawki odsetek za zwłokę)

2. skróceniu, jeżeli podatnik w całości zapłacił za faktury z których podatek naliczony wynika. Wtedy termin 180 dni skraca się do 60 dni a 60 dni skraca się do 25. Jeżeli podatnik spełnia przesłanki do skrócenia a organ podatkowy prowadzi postępowanie wtedy organ jest związany terminami skróconymi. Jeżeli organ nie zwróci nadwyżki w obowiązującym terminie to wg. art.87 ust.7 tę różnicę podatkową traktuje się jak nadpłatę podlegająca oprocentowaniu.

Art.90 - podatnik nabywając towary lub usługi wykorzystuje je do działalności opodatkowanej i zwolnionej z podatku to podatnik powinien przyporządkować poszczególne towary lub usługi do czynności opodatkowanych lub zwolnionych. Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje mu w zakresie zakupów związanych z czynnościami opodatkowanymi.

Gdy pewne towary / usługi będą wykorzystywane do czynności opodatkowanych i zwolnionych z podatku np. energia elektryczna i nie jest możliwe przyporządkowanie wtedy podatnik rozlicza się przez proporcjonalne odliczenie podatku naliczonego.

Ta proporcja to udział obrotu opodatkowanego w obrocie ogółem danego podatnika. Tę proporcję podatnik oblicza za poprzedni rok podatkowy i stosuje do wszystkich towarów i usług nabywanych w danym roku podatkowym a których nie jest w stanie przyporządkować.

Po zakończeniu roku w którym podatnik nabywał ponownie oblicza proporcję.

Do obrotu na podstawie którego odlicza się proporcję nie wlicza się działalności związanej z:

1. dostawą środków trwałych

2. zaciąganiem pożyczek

3. innych transakcji incydentalnych

trzeba uwzględniać obrót z normalnej działalności podatnika.

Podmiot dokonujący czynności z zakresu VAT ma:

1. obowiązek odrębnej rejestracji jako podatnik od towarów i usług. Ta rejestracja VAT jest warunkiem odliczenia podatku naliczonego od należnego

2. jeżeli podatnik VAT zamierza dokonać transakcji wewnątrz wspólnotowego nabycia lub dostawy towarów to powinien się zarejestrować jako podatnik VAT UE.

3. obowiązek składania deklaracji dla podatnika VAT. Składa się je do 25 dnia następującego po okresie podatkowym ( w Polsce okres rozliczenia VAT to 1 m-c)

4. Mali podatnicy tj. tacy, którzy wybrali metodę kasową mogą wybrać rozliczenia za okresy kwartalne

5. W związku z wewnątrz wspólnotową dostawą lub nabyciem podatnicy mają obowiązek składać tzw. INFORMACJĘ PODSUMOWUJĄCĄ o tych transakcjach w terminie do 25 dnia m-ca po zakończeniu kwartału.

Zobowiązanie podatkowe w podatku VAT to różnica między podatkiem naliczonym a należnym podlega odliczeniu. Płatna do 25 dnia miesiąca za miesiąc lub kwartał poprzedni.

Zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa oprócz (są 2 wyjątki - art.109 ustęp 4 i 5):

- jeżeli podatnik w złożonej deklaracjizaniży kwotę zobowiązania podatkowego albo zawyży kwotę zwrotu podatku to organ podatkowy wydaje decyzję w której ustala tzw.dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% zawyżenia lub zaniżenia. Ta decyzja jest konstytucyjna. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem doręczenia decyzji podatnikowi.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe = sankcja VATowska

Przepisy instrumentalne VAT nakazują podatnikowi wystawiać faktury dokumentujące wydanie towarów lub świadczenie usług.

Faktura to dokument na podstawie którego podatnik odlicza podatek naliczony.

6. Jeżeli podatnik wystawi fakturę w której wykaże podatek VAT choćby nie był należny to ma obowiązek zapłacić ten podatek

7. Obowiązek prowadzenia oddzielnej ewidencji sprzedaży i zakupów. Obecnie służą temu kasy fiskalne

Procedury uproszczone w podatku VAT:

1. dotyczy drobnych przedsiębiorców (art.113 i dalsze)

Zwalnia się z podatku tych podatników u których wartość sprzedaży opodatkowanej w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła równowartości 10 tyś.euro.

Wprowadza to zwolnienie podmiotowe w podatku VAT - wtedy podatnik nie może dokonać odliczenia podatku. Jednak może on zrezygnować z tego zwolnienia i oświadczyć, że chce być podatnikiem VAT.

Podatnik, który rozpoczyna działalność gospodarczą powinien złożyć oświadczenie o przewidywanych obrotach w proporcji do końca roku podatkowego. Jeżeli wg. tego oświadczenia te obroty będą niższe niż 10 tyś.euro to korzysta ze zwolnienia natomiast jeżli obroty będą wyższe to nie korzysta. Jeżeli podatnik się pomylił to nie ponosi za to sankcji.

Jeżeli obrót przekracza 10 tyś.euro to podatnik staje się podatnikiem czynnym VAT i od każdej następnej złotówki podatnik ma obowiązek naliczać VAT.

Jeżeli podatnik przekroczył 10 tyś.euro to może przedstawić spis natury towarów jakie posiada na dzień przekroczenia i za zgodą Naczelnika US może odliczyć podatek naliczony wynikający z takiego spisu z natury

2. usługi turystyki (turystyczne)

możliwe jest opodatkowanie marży osiąganej przez podatnika, który świadczy usługi turystyczne. Podatnik musi prowadzić ewidencję w sposób który pozwoli na obliczenie marży.

48

---