RODZAJE�WIACJI I TYPY ICH NAZNACZEŃ

RODZAJE DEWIACJI I TYPY ICH NAZNACZEŃ

DEWIACJA NEGATYWNA

Takie zachowanie, które w poszczególnych grupach, środowiskach czy społeczeństwach traktowane jest jako złe, czyli nie aprobowane.

W. Znaniecki wprowadził dwa pojęcia tzw. Zboczeńców podnormalnych i nadnormalnych (jednostki odbiegające pozytywnie od oczekiwań normatywnych.)

Dewiacja pozytywna

Dewiacją są zachowania, które wykraczają poza górną granicę oczekiwań społecznych.

Koncepcja łączy się z nazwiskami J. Kwaśniewskiego i A. Kojdera wg których dewiantami są m.in. Honorowy dawca krwi, osoba ratująca życie z narażeniem życia własnego, twórca itd.

Wg Kwaśniewskiego zachowania o cechach pozytywnej dewiacji społecznej łączy to, że:

Stanowią one odchylenie od normy powinności
Są wyrazem buntu wobec standardów przyjętych w danym środowisku
Charakteryzuje je nieegoistyczny typ motywacji
Ich skutkiem jest pozytywna dezorganizacja społeczna.

Stygmaty w ujęciu e. Hoffmana

Goffmana interesowały codzienne relacje osób normalnych z osobami, które mają pewne cechy uważane przez nie same lub przez inne osoby za gorsze. Wprowadził do swojej teorii dwa pojęcia tzw. tożsamości oczekiwanej i tożsamości rzeczywistej. Oczekiwana społeczna tożsamość to wszystko to, czego oczekujemy lub wymagamy od człowieka, z którym mamy się zetknąć. W bezpośredniej interakcji możemy doznać jednakże pozytywnego lub negatywnego zawodu.
Goffman wyróżnił 3 rodzaje stygmatów:

Ułomność ciała (różnorodne zniekształcenie fizyczne)
Wady charakteru (słaba wola, despotyczność, nieuczciwość)
Stygmat plemienny (rasa, narodowość, religia)

Zdaniem Goffmana można być potępionym i odrzuconym mimo, że nie uczyniło się nic złego, ale posiada się pewne cechy, które nie są aprobowane w danej kulturze.
Pewne odmienności jednostki w stosunku do jej otoczenia są natychmiast widoczne (deformacja twarzy, ślepota). Takie właściwości noszą nazwę zdyskredytowaną.
Drugą kategorią stygmatów są właściowości dyskredytujące (zakładające, że otoczenie w danej chwili nic nie wie np. homoseksualizm).

Dewiacja osiągnięta i przypisana

M. Mankoff rozwinął myśl Goffmana, że stygmat może wynikać nie tylko z zachowania, ale również z faktu bycia kimś innym. Wyróżniał 2 rodzaje dewiacji:

Osiągniętą (złodzieje, zabójcy, prostytutki, homoseksualiści, członkowie sekt religijnych)
Przypisaną (osoby chore, kalekie)

Istotą dewiacji osiągniętej jest to, że status wynikający z działania lub z jakiegoś zachowania jest naruszeniem normy.
W dewiacji przypisanej status dewianta uzyskuje się natomiast niezależnie od działania czy intencji.
Zasadniczą różnicą między tymi dewiantami jest przede wszystkim brak intencji naruszania norm przy jednocześnie występującej reakcji otoczenia w statusie przypisanym.
Jeżeli otoczenie nie postrzega ułomności i nie traktuje danej osoby w specyficzny sposób to nie można mówić o dewiacji przypisanej. Dlatego też dewiacja przypisana jest całkowicie zależna nie od osoby, ale od reakcji społecznej.

Naznaczanie i samo naznaczanie

Przedmiotem zainteresowań Goffmana były osoby samonaznaczone. Jednakże sprawą dla niego naprawdę dla niego ważną było to w jaki sposób ludzie mający świadomość swego piętna radzą sobie w codziennych sytuacjach życiowych i jakie techniki stosują w celu kontrolowania informacji dotyczących ich inności.

Wg E. Pfuhla, aby doszło do naznaczenia symbolicznego (samonaznaczenia) powinny zaistnieć trzy warunki:

Świadomość istnienia reguł
Świadomość, że postępuje się w nieaprobowany sposób
Świadomość, że tacy ludzie są nisko oceniani

Jeżeli warunki te są spełnione, to jednostka naruszająca normę może zacząć etykietować się zgodnie z tym co kultura przypisuje danemu zachowaniu.
Świadomość, że w odczuciu społecznym dane zachowanie lub cecha są nisko oceniane może być podstawą samonaznaczania, które z kolei może prowadzić do stopniowej zmiany własnego obrazu, do wchodzenia w nową rolę społeczną i do wykształcenia się nowej tożsamości organizowanej wokół faktu dewiacji niezależnie od naznaczania dokonywanego bezpośrednio przez społeczną widownię.
Ideą naznaczenia nonkonformistycznego jest z jednej strony najpierw zidentyfikowanie i zaklasyfikowanie grupy dewiacyjnej przez społeczną widownię. Z drugiej jednak strony osoby dewiacyjne świadomie pozostają w opozycji do świata konwenansu. Ich nową tożsamość rodzi poczucie buntu i negacji (podkultury młodzieżowe, hippisi, punki).
Aby można było mówić w tych przypadkach o dewiacji ten typ postaw i zachowań musi spotkać się z reakcją społeczną.

Mechanizmy naznaczania

Stereotypy dewiacyjne

Stereotypizacja i typizacja rzeczywistości są naturalnymi cechami człowieka. Aby sprawnie funkcjonować w otaczającym świecie, ludzie są zmuszeni kategoryzować i szufladkować rzeczywistość. Korzenie stereotypów tkwią w niewiedzy.
Stereotypy dewiacyjne funkcjonują w przestrzeni kulturowej dając podstawę do określonych oczekiwań w sytuacjach, w których przychodzi nam zetknąć się osobiście z dewiantem.
Zdaniem E. Pfuhla stereotypy dewiacyjne mają następujące konsekwencje:

Są traktowane jako rzeczywiste zestawy cech lub zachowań poszczególnych dewiantów i ich kategorii (np. spotykamy się z życzliwym karłem i z przekonaniem mówimy, że to wyjątek, gdyż wszystkie karły są złośliwe).
Skutkiem stereotypów dewiacyjnych jest tendencja do oczekiwania złego zachowania od dewianta oraz do interpretowania sytuacji niejednoznacznych jako przejawów dewiacji. Relacje z osobami naznaczonymi są zdeterminowane zarówno faktami ich nagannego zachowania w przeszłości jak i oczekiwaniem ich podobnego zachowania w przyszłości.
Przez istnienie stereotypów dochodzi do odrzucenia przez społeczną widownię osób odpowiadających stereotypom dewiacyjnym.

4. Stereotypy stanowią podstawę do prowadzenia selekcji jednostek, które mają być formalnie naznaczone piętnem dewiacyjnym.

Stereotypy odgrywają bardzo ważną rolę w działalności instytucji, których zadaniem jest rehabilitacja dewiantów bez względu na chęć samych zainteresowanych.

Ceremonie degradacji statusu

Twórcą tego pojęcia był H. Garfinkel. Rozpatrywał ceremonię degradacji statusu w kontekście moralnego oburzenia, jakie wzbudza dane postępowanie. Znajduje ono swój wyraz w tzw. publicznym oskarżeniu, w trakcie którego oskarżyciel stara się dowieść, że sprawca jest przedstawicielem innego i gorszego typu ludzi. Sprawca staje się w oczach oskarżających inną osobą.
Wg uczonego w trakcie ceremonii degradacji statusu przypisuje się nowej osobie również nowy motywacje. W kategorii tych nowych motywacji postrzega się przeszłe, jak i przyszłe zachowania danej osoby.
W ceremonii degradacji statusu chodzi o to by:

Pozbawić człowieka jego dotychczasowej tożsamości nadać mu całkowicie nową - gorszą.
Powiązać konkretne złe zachowanie z szerszym podłożem motywacyjnym działania sprawcy oraz z jego pozostałymi cechami charakteru.

3. Udowodnić, że sprawca jest typem człowieka, który mógłby dopuścić inkryminowanego (osądzanego) czynu.

Ceremonie degradacji statusu są poniekąd zbliżone do innych ceremonii w trakcie których dokonuje się zmiana statusu człowieka, z tym, że na gorszy.

Retrospektywne interpretacje

Mechanizm retrospektywnych interpretacji jest pochodną ceremonii degradacji. Skoro dewiant został już uznany za nowego człowieka, reinterpretacji ulegają również fakty z jego byłego życia pod kątem nowej, dewiacyjnej tożsamości.

Normalizacja

F. Davis zdefiniował normalizację dewiacji jako proces w wyniku którego jednostka zaczyna traktować jako normalne i moralnie akceptowane to co początkowo uderzało ją jako nienaruszalne (zwariowane), niezależnie od tego czy to pierwsze wrażenie było uzsadnione.
Davis wyodrębnił trzy fazy procesu normalizacji dewiacji:

Fikcyjna akceptacja. W tej fazie następuje pozorna akceptacja wynikająca z uprzejmości
Faza przejścia. Dochodzi do wzajemnego przejmowania ról między dewiantem a otoczeniem. Otoczenie zaczyna postrzegać dewianta przez pryzmat faktu jego pozytywnych cech.
W tej fazie dochodzi do instytucjonalizacji znormalizowanych interakcji. Mechanizm ten polega na uznaniu dewiacji za fragment osobowości dewianta za coś co ten posiada lecz co nie przeszkadza w normalnych kontaktach z nim.

Podsumowanie

Podziały dewiacji i naznaczeń nie są rozłączne, raczej krzyżują się lub nakładają np. samonaznaczanie nie wykluczenia naznaczenia przez społeczną widownię.
Pozornie najklarowniejszy podział rodzajów dewiacji na pozytywne i negatywne można kwestionować jeśli odrzuci się kryteria aksjologiczne jakimi kierują się badacze.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
378 , Rodzaje dewiacji i typy ich naznaczania
Rodzaje i typy struktur, ich wady i ppt
rodzaje ooznaczen i ich ochrona
rodzaje oznaczen i ich ochrooona
Główne rodzaje zebrań i ich funkcje
leasing - rodzaje i typy, Ekonomia
Rodzaje ścieków i ich typowe składniki, ochrona środowiska, oczyszczanie ścieków
leasing - rodzaje i typy, Ekonomia, ekonomia
Rodzaje przyjęć i ich charakterystyka
111 Rodzaje fotoreceptorow i ich prog czulosci
,pytania na obronę inż,Rodzaje wentylacji i ich zastosowanie
15 Zasada trójpodziału władzy organy sprawujące poszczególne rodzaje władzy, ich funkcje i zadani
36 Rodzaje tranzystorów ich budowa i zastosowanie 3
36 Rodzaje tranzystorów ich budowa i zastosowanie

więcej podobnych podstron