Zasada trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych

Artykuł 16§1 KPA ustanawia zasadę ogólną trwałości decyzji ostatecznych. Zakres obowiązywania tej zasady wyznacza pojęcie decyzji ostatecznej. Zgodnie z powyższym przepisem, decyzjami ostatecznymi są te decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji.

Trwałość decyzji ostatecznych oznacza, iż uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w KPA lub w ustawach szczególnych. Ma to na celu zagwarantowanie pewności i bezpieczeństwa obrotu prawnego, ochronę praw nabytych jednostki, a także przyczynia się do pogłębienia zaufania obywateli do działalności organów państwa.

Trwałość decyzji ostatecznych nie może być utożsamiana z jej bezwzględną niewzruszalnością. Nie może także prowadzić do pozostawania w obrocie prawnych takich decyzji organów administracji publicznej, które zostały wydane w postępowaniu administracyjnym szczególnie ciężkimi wadami, albo też które zawierają kwalifikowane wady i naruszają swoją treścią obowiązujące prawo.

Ostateczna decyzja administracyjna może zostać wzruszona w jednym z trybów nadzwyczajnych postępowania administracyjnego, do których należą:

• postępowanie w sprawie wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145-152 KPA),

• postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji (art. 156-159 KPA),

• postępowanie, którego celem jest uchylenie lub zmiana decyzji administracyjnej dotkniętej wadą lub nie, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony (art. 154,155 KPA),

• postępowanie w sprawie uchylenia lub zmienienia decyzji w stanach nagłej konieczności administracyjnej (art. 161 KPA),

• postępowanie w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia decyzji (art. 162§ 1 i 3 KPA),

• postępowanie w sprawie uchylenia decyzji, jeżeli strona nie dopełniła określonych czynności w terminie (art. 162 § 2 KPA),

• postępowania w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji, przewidziane przez przepisy szczególne (art., 163 KPA) .

Naruszeniem zasady trwałości decyzji administracyjnej jest rażącym naruszeniem prawa w rozumieniu art. 156 §1 pkt. 2 KPA, pociągającym za sobą stwierdzenie nieważności decyzji.

Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnej

Zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego, decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach. Taką ustawą jest Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, która przewiduje nawet szerszy zakres kognicji sądów administracyjnych.

Przedmiotem postępowania przed sądem administracyjnym jest więc spór o legalność decyzji administracyjnej (lub innej prawnej formy działalności administracji publicznej) toczący się pomiędzy adresatem rozstrzygnięcia a organem administracji publicznej. Kontrola sprawowana przez sąd administracyjny nie może natomiast opierać się na kryteriach słuszności, sprawiedliwości społecznej czy celowości rozstrzygnięcia, Dotyczy to także tych decyzji które mają charakter uznaniowy.

Sąd administracyjny nie ingeruje w merytoryczną treść rozstrzygnięcia organu administracji publicznej. Przepisy określające zasady sądowej kontroli decyzji administracyjnych - w tym zasada ogólna KPA wyrażona w art. 16§2 - nie pozwalają co do zasady, na bezpośrednie kształtowanie przez sąd administracyjny praw i obowiązków stron.

---