Kontrola i ocena

Kontrola – sprawdzanie
Kontrola, czyli sprawdzanie osiągnięć uczniów, pozwala
stwierdzić, czy i jakim stopniu uczniowie opanowali
materiał programowy

- porównywanie stanu faktycznego z wymaganym,
sprawdzenie,
przegląd czegoś, nadzór nad kimś lub nad czymś
- jedno z ogniw procesu nauczania

W nowym systemie edukacyjnym wyeksponowane jest
ocenianie jako rozpoznawanie postępów uczniów w
stosunku do wymagań edukacyjnych

Sprawdzanie obejmuje wszystkie elementy procesu
kształcenia, w szczególności:
- osiągnięć szkolnych uczniów
- pracy dydaktycznej nauczyciela
- programu nauczania
- warunków procesu kształcenia

Cele sprawdzania:

•Określenie poziomu uczniów w celu przygotowania
odpowiedniego programu, który będzie właściwy dla
danej grupy

•Poprawne organizowanie, rytmiczna organizacja i
doskonalenie procesu kształcenia poprzez porównanie
przebiegu kształcenia z wcześniej przygotowanym
rozkładem materiału nauczania i przyjętymi założeniami

•Określenie aktualnego poziomu i stanu opanowania
treści programowych w celu usunięcia zaistniałych
trudności i braków

•Określenie rezultatów pracy dydaktycznej po
zakończeniu procesu kształcenia w celu ustalenia ocen i
stopni.

Funkcje sprawdzania:

•dydaktyczna

•kształcąca

•wychowawcza

•Diagnostyczna – pozwala ustalić stopień opanowania
przez uczących się wiadomości i umiejętności w stosunku
do programu nauczania

•Profilaktyczna – eliminuje czynniki negatywnie
wpływające na efekty procesu kształcenia się

•Prognostyczna – pozwala na przewidywanie dalszych
osiągnięć uczniów

•Dydaktyczna – porządkowanie posiadanej wiedzy przez
uczącego się, korygowanie błędnych wiadomości i
umiejętności oraz ich uzupełnianie → doskonalenie
procesu kształcenia

•Selektywna – sprawdzanie jest podstawą do
sklasyfikowania danej grupy uczących się, w wyniku której
dokonuje się selekcja uczniów

•Poznawcza – polega na systematycznym, jasnym i
precyzyjnym gromadzeniu informacji na temat procesu
kształcenia, jego wyników, ustalaniu wniosków

•Kształcąca – aktywizujący stymulator uczniów,
zwiększa ich wysiłki, motywuje do dalszych działań,
rozwija umiejętności samokontroli i samooceny

•Wychowawcza – oddziałuje na sferę osobowościową,
kształtowanie postaw i zachowań uczących się

Wymagania odnoszące się do sprawdzania:

•Objęcie całości procesu kształcenia, a nie tylko jego
etapu końcowego (wielokrotnie, w różnych momentach)

•Powinno być ekonomiczne i urozmaicone

•Sprawdzanie i ocena powinny być obiektywne (określać
precyzyjnie przedmiot, kryteria oraz metody)

•Nie należy stosować zasady stałego łączenia
sprawdzania z oceną (stopnia)

•Sprawdzanie powinno pozwolić na określenie poziomu
operowania wiedzą przez uczącego się

•W trakcie sprawdzanie maksymalnie eliminować u
uczniów strach, lęk i inne

Formy sprawdzania

Sprawdzanie

wstępne

Sprawdzanie

bieżące

Sprawdzanie

końcowe

Proces kształcenia

Formy sprawdzania:

•Sprawdzanie wstępne

- cel: diagnoza wiedzy i umiejętności
- stosować przed rozpoczęciem nauczania danego

przedmiotu i na początku roku szkolnego

cd. form sprawdzania

•sprawdzanie bieżące

- systematyczne sprawdzanie na każdej lekcji

postępów
uczniów

- cel: orientacja co do indywidualnych postępów

uczniów,
ustalenie sposobu i zakresu działań
korektywnych
formy kontroli: indywidualna, frontalna,
mieszana.

•sprawdzanie końcowe – podsumowanie rezultatów
pracy ucznia w ciągu okresu lub roku szkolnego

Jakość sprawdzania zależy od:

•rzetelności (zgodność powtórzeń wyników sprawdzania)

•trafności (planowy dobór treści sprawdzania)

•obiektywizmu (zgodność z wymaganiami programowymi)

Nowe formy sprawdzania:

•sprawdzanie wewnątrzszkolne (w ciągu całego roku, z
nasileniem pod koniec semestru i roku szkolnego)

•sprawdzanie zewnętrzne poprzez system egzaminacyjny:

- sprawdzian – poziom opanowania umiejętności w

ostatniej 6 klasie szkoły podstawowej

- egzaminu w trzeciej klasie gimnazjum ( z

umiejętności i
wiadomości)

- egzaminu maturalnego (część wewnętrzna i

zewnętrzna)

Metody sprawdzania:

•sprawdzian ustny

•sprawdzian pisemny

•sprawdzian praktyczny

•posługiwanie się książką

•obserwacja ucznia (systematycznie, planowo, uściślona)

Zalety konwencjonalnych metod sprawdzania:

•zachowanie bezpośredniego kontaktu nauczyciela z
uczniem

•wgląd w funkcjonowanie procesów umysłowych ucznia

•możliwość oceny umiejętności rozwiązywania problemów
przez uczniów,

•prostota i łatwość stosowania

Wady:

•brak kryterium i norm w sprawdzaniu (subiektywizm
ocen)

•brak możliwości dokonywania i porównywania pomiaru
osiągnięć
szkolnych

•niereprezentatywność pytań

•negatywny wpływ emocji.

Sprawdzanie → samokontrola – jeden z istotnych (nie
dodatkowych) elementów wpływających na jakość
nauczania, jeden ze sposobów wdrażania ucznia do
samokształcenia