Główną siłą, przy pomocy której Japonia zajęła południowo-wschodnią Azję, stanowiła dwustotysięczna armia, zgromadzona we francuskich Indochinach. Zamierzenia jej ukrywane były pod osłoną rozmów dyplomatycznych w Waszyngtonie, gdzie Japończycy udawali, że prowadzą rokowania w celu pokojowego załatwienia wszystkich spraw spornych. W chwili gdy Japończycy uderzyli ze swych lotniskowców na Pearl Harbour, mieli już w pogotowiu dobrze zaopatrzone armie dla wkroczenia do Syjamu, na Malaje, do Singapuru i Birmy. Dodatkowe oddziały, specjalnie wyćwiczone w walkach w dżungli i przygotowane do różnych zadań, stały z bronią u nogi na Formozie oraz na okupowanym wybrzeżu Chin. Nie tylko atak na Pearl Harbour, lecz wiele innych japońskich ataków w Azji i na Pacyfiku, było starannie z góry obmyślonych i uplanowanych. Powodzenie taktyczne zależało od szybkiej akcji i zaskoczenia nieprzyjaciela, co udało się Japończykom w ich napaści na Hong-Kong, Manilę, Singapur, Midway, Walce i Guam w momencie ataku na Pearl Harbour.
Hong Kong
Kolonia korony brytyjskiej Hong Kong, morski wylot Kantonu w południowo-wchodnich Chinach, leżał u szczytu trójkąta, opierającego się o Singapur i Coregidor, wewnątrz którego skoncentrowane były anglo-amerykańskie siły na Dalekim Wschodzie. Zajęcie przez Japończyków Kantonu w wojnie przeciwko Chinom oraz francuskich Indochin i wyspy Hainan w 1940-41 r., pozwoliło im okrążyć Hong Kong i dawało im szanse odcięcia go w razie wojny od odleglego o 2100 km. na południe Singapuru. Jakkolwiek Hong Kong był skazany na utratę, to jednak obrona jego, jako gra na zwłokę, dawałaby czas dowództwom brytyjskim i amerykańskim na wzmocnienie innych stanowisk na Pacyfiku. Pod koniec listopada wylądowały tam posiłki kanadyjskie w liczbie około trzech tysięcy, wzmacniając łączną siłę anglo-indyjskiego garnizonu do około 12000 żołnierzy, słabo jednak uzbrojonego. Miasto przeciążone było tłumami chińskich uchodźców, a ponadto nie miało połączenia z chińskimi oddziałami na lądzie. Japońskie bombowce nurkujące przypuścily atak na Hong Kong w tej samej chwili, gdy ich druga siła powietrzna zaatakowała Pearl Harbour (8-go grudnia 1941 r.). Lądolwiska, hangary oraz stare samoloty szkolne - cała siła powietrzna garnizonu - zostały zniszczone, a Hong Kong zdany na łaskę japońskich bombowców. Japońskie oddziały wdarły się na półwysep Kwantung i zdobyły umocnienie na wewnętrznej linii obrony na Kowloon. Gdy Brytyjczycy wycofali się na samą wyspę Hong Kong, Japończycy przypuścili ataki bombowe na zbiorniki wody, dopóki garnizon nie pozostał z zapasem wody na jeden dzień (18-24 grudzień 1941 r.). Brytyjczycy poddali się następnego dnia. Gdyby nawet posiadali zapasy wody, to i tak nie mogliby się dłużej opierać, ponieważ oddziały japońskie przedarły się przez port, wylądowały, umocniły przyczółek, wdarły się w linie brytyjskie, wytrzymały wszystkie przeciwnatarcia i zredukowały oblężenie do wierzchołka wzgórza Victoria. Z upadkiem Hong Kongu stracono ostatni ważny port, prowadzący do wolnych Chin (25 grudzień 191 r.).
Malaje
Od granicy Syjamu, który poddał się po symulowanej obronie (8-go grudnia 1941 r.) oraz francuskich Indochin, Japończycy posunęli się szybko na południe przez brytyjskie Malaje, w kierunku odległego o 870 km na południe Singapuru. Malaje nie tylko otwierały trakt do Singapuru, ale stanowiły same w sobie bogatą zdobycz, jako kraj dostarczający połowę światowej produkcji kauczuku i przeszło 1/4 część światowej produkcji cyny. Przeciwko brytyjskiemu III korpusowi imperialnemu, składającemu się z oddziałów szkockich, australijskich i hinduskich, strzegących arterii drogowych, Japończycy wysłali swe najlepsze wojska; była to siła, składająca się z czterech lub pięciu dywizji, wyćwiczonych w pochodach przez bagniste pola ryżowe żołnierzy, z lekkim ekwipunkiem w tropikalnych spodenkach jedynie, tak, że łatwo ich było wziąć za malajskich Tubylców, gdy przenikali w głąb linii brytyjskich. W tej światowej wojnie mechanicznej Japończycy udoskonalili technikę walki w dżungli. Ponieważ Japończycy w swoich posunięciach na lądzie potrzebowali osłony z powietrza, zajmowali zawsze najpierw lotniska. Tak więc atak na długi a wąski półwysep Malajski zaczął się wylądowaniem Japończyków na wschodnim wybrzeżu i w Syjamie (8-9 grudzień 1941 r.), celem zajęcia lotniska w Kota Bahrm oraz w Singora i Patani. Z tych dwóch ostatnich punktów wyruszyła dywizja z lekkimi czołgami i wozami pancernymi, przecięła półwysep u nasady, dochodząc do zachodniego brzegu i zagrażając okrążeniem 11-tej dywizji imperialnej, która wycofała się, odsłaniając Penang. Po zajęciu tego ważnego na wyspie portu, z którego wyewakuowano przerażoną białą ludność cywilną, Japończycy parli stale w dół ku zachodniemu wybrzeżu. Zaskakiwali oni umocnione punkty obronne wypadami z morza i okrążali pozycje brytyjskie niespodziewanymi napadami, które sprawiały, że obrońcy znajdowali się nagle na tyle linii nieprzyjacielskich. Po zgnieceniu silnego oporu w Kota Bharu, Japończycy posuwali się od wybrzeża wschodniego na południe wzdłuż linii kolejowej, pchając przed sobą brytyjską 9-tą dywizję imperialną. Ruchliwość i szybkość oddziałów japońskich umożliwiała im wdzieranie się w usuwające się linie obrony brytyjskiej i okrążanie ich. Równocześnie druga armia nieprzyjacielska posuwała się w dół, wzdłuż wybrzeża wschodniego. Wszystkie trzy linie pochodu japońskiego zbiegły się na wspólnym froncie w Jahore, niespełna 66 km. na południe od Singapuru (29-go grudnia 1941 r.). Los tej wielkiej bazy morskiej oraz broniących jej na Malajach wojsk został przesądzony po zatopieniu przez Japończyków brytyjskiego pancernika "Prince of Wales" i krążownika "Repulse" (10 grudzień 1941 r.), zaskoczonych bez osłony powietrznej przez japońskie samoloty niosące torpedy pod Kuantan, na wschodnim wybrzeżu półwyspu Malajskiego. Zniszczenie tych potężnych brytyjskich okrętów wojennych było triumfem siły powietrznej. Pozbawiało to połączone siły brytyjsko-holendersko-amerykańskie skutecznej siły morskiej w południowo-wschodniej Azji, a podbój tych obszarów mógł być obecnie jedynie sprawą sił lądowych i powietrznych. Otwierało równocześnie drogi morskie na południe poprzez Indie Holenderskie ku Australii. Dla aliantów była to klęska taktyczna nie mniejszej wagi niż strategiczny cios, poniesiony w Pearl Harbour. W rozpaczliwym wysiłku, by uratować sytuację na Malajach, dowództwo sprzymierzonych w południowo-wschodniej Azji zostało zreorganizowane i połączone. Było to wynikiem brytyjsko-amerykańskich narad w Waszyngtonie. Generał Wawell objął naczelne dowództwo (3-go stycznia 1942 r.). Zastępca jego, generał Brett dowodził słabym lotnictwem, a admirał Hart przejął to co pozostało z floty morskiej. Marszałek Czang Kai-szek stał na czele wszystkich sił lądowych i powietrznych w odciętych obecnie Chinach. Te zmiany w dowództwie przyszły jednak za późno i nie wystarczały, by ulżyć siłom brytyjskim na Malajach. Zostały one pobite w dniu 7 stycznia 1942 r. w ataku trzydziestu czołgów japońskich, po czym bezustannie wypychane na południe, od Kuala Lumpur ku grobli Johore, łączącej półwysep Malajski z wyspą Singapur. Oddziały szkockie i australijskie osłaniały odwrót resztek III-go korpusu brytyjskiego (30-31 styczeń 1942 r.), które zebrały się dla obrony Singapuru. Japończycy zdobyli dostęp do tej bazy morskiej od strony lądu w przeciągu niespełna dwóch miesięcy. Przemierzyli oni przestrzeń ponad 750 km. w pochodzie na południe wzdłuż półwyspu Malajskiego, prowadząc wojnę błyskawiczną w dżungli, na bagnistych polach ryżowych i w lasach kauczukowych; przeważające siły japońskie przy zręcznej taktyce zaskoczyły i rozproszyły wojska brytyjskie.
Singapur
Baza morska na wyspie Singapur przygotowana była na atak od strony morza, lecz nie od strony dżungli, leżącej na zapleczu. Nie była też przygotowana na atak z powietrza. Przed Bożym Narodzeniem ściągnięto z Malajów wszystkie myśliwce dla odpierania nalotów japońskich bombowców, które w sile trzydziestu do dziewięćdziesięciu na raz atakowały Singapur po trzy lub więcej razy dziennie. Obrona powietrzna Singapuru , jakkolwiek wzmocniona przybyciem eskadry myśliwców "Hurricane", była niewystarczająca. Japońskie oblężenie z powietrza trwało przeszło miesiąc (29 grudzień 1941 - 8 luty 1942 r.), a do tego czasu japońskie siły lądowe były gotowe do przypuszczenia ataku przez wąską cieśninę Johore. Pod osłoną ciężkiego ognia artylerii, napastnicy umocnili przyczółek w Kranii, dokonali dwóch lądowań od wschodu i zachodu (8-9 luty 1942 r.) i spotkali się na południu pod miastem Singapur, odcinając uprzednio bazę morską i zbiorniki wody. Siły obrońców zostały rozszczepione i odosobnione. Singapur poddał się bezwarunkowo w siedemdziesiąt dni po pierwszym ataku japońskim przypuszczonym na Malaje (15 luty 1943 r.). Nieprzyjaciel nie tylko zajął fortecę morską, uważaną dotąd za nie do zdobycia, lecz również wziął do niewoli około 70000 brytyjskich wojsk imperialnych. Upadek Singapuru był w opinii premiera Churchilla "największą w historii porażką oręża brytyjskiego" Był to również śmiertelny cios dla oddziałów sprzymierzonych, pozostawionych w południowo-wschodniej Azji, gdyż zostały one zmuszone do wycofania się do Indii Holenderskich, a następnie do Australii. Co najgorsze, przed Japończykami leżała otworem droga do ataku na Birmę i Indie.
Birma
Japończycy zajęli dolną Birmę ze Syjamu już w pierwszej fazie kampanii malajskiej. Celem ich było unieszkodliwienie lotnisk birmańskich, celem osłony prawego skrzydła i tyłów wojsk, posuwających się na południe w kierunku Singapuru. Lotnictwo jednak brytyjskie oraz amerykańska grupa ochotnicza tzw. "latających tygrysów" utrzymała miejscowe panowanie w powietrzu przeciwko przeważającej sile nieprzyjacielskich bombowców. Pomimo to japońskie oddziały lądowe zająły wkrótce dolną Birmę. Brytyjczycy wyewakuowali Moulmein i wycofali się do portu Rangun, którego system dowozu był zdezorganizowany przez nieprzyjacielskie naloty bombowe; tu przygotowywali się do obrony górnej Birmy wzdłuż linii rzeki Salween (31 styczeń 1942 r.). Przewidując upadek Singapuru, główne siły japońskie ze Syjamu wkroczyły do Birmy, by przeciąć drogę birmijską i odciąć w ten sposób Chiny (8 luty 1942 r.). Lądując przez rzekę Salween, okrążyli oni południowe skrzydło pozycji brytyjskich i wypchnęli je na zachód do Sittang (23-ci luty 1942 r.), odcinając część oddziałów brytyjskich, przeprawiających się przez rzekę. Wobec ciężkich ataków bombowych oraz japońskiego pochodu na Pegu, utrzymanie wielkiego portu wydawało się beznadziejne, i oddziały brytyjskie wyewakuowały Rangun (8 marzec 1942 r.). Utrata Rangunu oznaczała przecięcie linii dostaw dla brytyjskich i chińskich wojsk w Birmie; jedynym pozostałym środkiem komunikacji z Indiami były linie powietrzne. Oddziały brytyjskie wycofały się na północ do Prome, przedzierając się przez linie nieprzyjacielskie. Liczne siły chińskie pod dowództwem generała Stilwell`a zostały wysłane przez marszałka Czang Kai-Szek`a do północnej Birmy. Japończycy jednak posuwali się na północ w pogoni za wojskami brytyjskimi tak szybko, że Chińczykom przypadła rola osłony wycofujących się ku Indiom wojsk imperialnych. Wycofanie się wojsk chińskich stało się również konieczne z chwilą, gdy zmotoryzowane oddziały japońskie przeniknęły do Lashio, rozszczepiły siły sprzymierzonych i odcięły drogę birmańską. Podczas gdy nieprzyjaciel posuwał się na północ ku Bhamo i Myitkina, oddziały brytyjskie uszły na zachód poprzez dżunglę do Imphal i Indii, gdy Chińczycy wycofywali się na północ wzdłuż rzeki Salween ku granicom swego kraju. Z końcem maja Japończycy zajęli całą Birmę, obszar trochę większy od Francji, oraz przecięli wszelką komunikację pomiędzy Chinami a ich sprzymierzeńcami, za wyjątkiem ryzykownej drogi powietrznej ponad Himalajami do Indii. Nawet Indie zagrożone były obecnie poważną japońską siłą morską, składającą się z trzech pancerników i trzech lotniskowców, płynących pod osłoną krążowników i kontr-torpedowców. Siła ta wdarła się do zatoki Bengalskiej i zaatakowała Cejlon (4 kwiecień 1942 r.). Japońskie samoloty przypuściły silne ataki na stolicę Cejlonu, Colombo, oraz zatopiły dwa ciężkie brytyjskie krążowniki "Cornwall" i "Dorsetshire" i lotniskowiec "Hermes". Japończycy zestrzelili prawie wszystkie samoloty brytyjskie, atakujące nieprzyjacielskie lotniskowce. Gdy japońskie okręty podwodne zatopiły liczne statki handlowe, a ich samoloty przypuszczały z lotniskowców ataki na kontynent indyjski, Brytyjczycy wysłali pospiesznie posiłki morskie na wschód dla obrony Oceanu Indyjskiego. Z początkiem lata Brtyjczycy trzymali w Zatoce Bengalskiej trzy pancerniki i jeden lotniskowiec, gotowe do odparcia każdego ataku japońskiego. Deszczowy okres momsunu ochronił od inwazji lądowej przez Birmę.