przerobione przez 4 grupe seminaria w wordzie 11


KODEKS CYWILNY I ORZECZNICTWO UBEZPIECZENIOWE

Kodeks Cywilny

Kodeks cywilny reguluje stosunki prawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

Art. 23: Dobra osobiste człowieka, w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Art. 416. Osoba prawna jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu.

Art. 422. Za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził lecz także ten. kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody.

Art. 423. Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.

Art. 425. § 1. Osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną.

Art. 426. Małoletni, który nie ukończył trzynastu lat nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.

Art. 427. Kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru, albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonaniu nadzoru. ...

Art. 429. Kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.

Art. 431. § 1. Kto chowa zwierzę albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on ani osoba za którą ponosi odpowiedzialność nie ponoszą winy.

Art. 442. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat 10 od dnia w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.

Art. 444 § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

§ 3. Jeżeli w chwili wydawania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

Art. 445. §1. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

§ 2. Przepis powyższy stosuje się również w wypadku pozbawienia wolności oraz w wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.

§ 3. Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.

Art. 446. §1. Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała. Lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwróci koszty leczenia i pogrzebu temu kto je poniósł.

§ 2. Osoba względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny może żądać od zobowiązanego naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą zażądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, żer wymagają tego zasady współżycia społecznego.

§ 3. Sad może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Art. 447. Z ważnych powodów sąd może na żądanie poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.

Rozporządzenia na wypadek śmierci:

Testament:

Art. 941. Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament.

Art. 942. Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy.

Art. 944 §1. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

§ 2. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.

Art. 945. § 1Testament jest nieważny jeżeli został sporządzony:

-w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

-pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści, pod wpływem groźby;

§ 2. Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie 3 lat od dnia w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat 10 od otwarcia spadku.

Art. 952. § 1. Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie, przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.

§ 2. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia z podaniem daty i miejsca oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie, albo wszyscy świadkowie.

§ 3. W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożonych przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.

Ustawa Nr 137 z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Art. 1. Ubezpieczenia społeczne obejmują:
1/ ubezpieczenie emerytalne,
2/ ubezpieczenie rentowe,
3/ ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej “ubezpieczeniem chorobowym”
4/ ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane dalej “ubezpieczeniem wypadkowym”.

Art. 6.1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają ... osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są

1/ pracownikami z wyłączeniem prokuratorów;

2/ osobami wykonującymi prace nakładczą

3/ członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej “członkami spółdzielni”

4/ osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenie;

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Art. 66. 1. Zakład jest państwową jednostką organizacyjną i posiada osobowość prawną. Siedzibą Zakładu jest miasto stołeczne Warszawa

Art. 68. Do zakresu działania Zakładu należy między innymi:

1. realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:

a/ stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,

b/ ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń chyba, że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,

c/ wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych Osób Niepełnosprawnych,

f/ orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;

Art. 69. 1. Do zakresu działania Zakładu należy także prowadzenie prewencji rentowej, obejmującej:

1/ rehabilitację leczniczą osób zagrożonych całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy albo osób pobierających rentę okresową;

2/badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy;

3/ inne działania prewencyjne

W ramach prewencji rentowej Zakład może:

1/ kierować osoby, o których mowa w ust. 1 pkt. 1 do ośrodków rehabilitacyjnych,

2/ prowadzić własne ośrodki rehabilitacyjne;

3/ udzielać zamówień na świadczenia i usługi rehabilitacyjne w innych ośrodkach;

4/ dofinansowywać rozwój bazy leczniczo-technicznej ośrodków wymienionych w pkt. 3;

5/ prowadzić we własnym zakresie badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy lub zamawiać ich przeprowadzenie przez inne podmioty;

6/ finansować inne działania dotyczące prewencji rentowej;

Orzecznictwo ubezpieczeniowe II (ubezpieczenie dobrowolne)

PZU lub inne firmy ubezpieczeniowe na podstawie wewnętrznych przepisów danej firmy, co wynika z podpisanej polisy i ogólnych warunków ubezpieczenia.

Ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków

organ orzekający: lekarze orzecznicy PZU

wg: tabeli stanowiącej załącznik do Zarządzenia Prezesa PZU nr 49/89 (jest ona podobna do tabeli - załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy, Płacy i Spraw Socjalnych orasz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, ale są między nimi różnice - inaczej są nazwane niektóre punkty, inne są procenty, poza tym w zarządzeniu PZU jest mowa o trwałym uszczerbku a w tym rozporządzeniu ministrów o trwałym lub długotrwałym uszczerbku)

dotyczy ono trwałych uszczerbków na zdrowiu.

Definicja nieszczęśliwego wypadku:

-zdarzenie nagłe

-wywołane przyczyną zewnętrzną

-niezależnie od woli poszkodowanego

-związek między zdarzeniem a skutkiem w postaci uszkodzenia ciała lub smierci

(nie jest nim choroba zawodowa bo czynnik szkodliwy działa zazwyczaj dłużej)

Ubezpieczenie na życie

życie (jeżeli zgon osoby ubezpieczonej przed określoną datą, to jednorazowe odszkodowanie dla osoby uposażonej) lub dożycie (jeżeli osoba ubezpieczona dożyje określonej daty, to emerytura)

Badania lekarskie służą ocenie “ryzyka ubezpieczeniowego”

Orzecznictwo ubezpieczeniowe I(ubezpieczenia społeczne)

Stare przepisy (do 31.08.1997r.)

ZUS na podstawie umowy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin z 1982 r., niektóre grupy zawodowe mają odrębne przepisy, np. wojsko, policja)

organ orzekający: Komisje ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia (Obwodowe i Wojewódzkie OKIZ i WKIZ) ewentualnie Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Zadania:

-określenie stopnia niezdolności do zatrudnienia (ustalenie grupy)

ustalenie daty powstania inwalidztwa;

-ustalenie związku inwalidztwa (śmierci) z pracą lub chorobą zawodową

wskazania i przeciwwskazania do zatrudnienia

dla uzyskania renty należy mieć grupę + staż pracy, chyba, że wypadek przy pracy lub choroba zawodowa

inwalida = (definicja wg ustawy) jest to osoba, która z powodu stałego (nie rokującego poprawy) lub długotrwałego (przekracza 6 miesięcy, ale rokuje poprawę) naruszenia czynności organizmu jest całkowicie lub częściowo niezdolna do wykonywania zatrudnienia (czyli niezdolna fizycznie lub psychicznie do wykonywania pracy w zwykłych, przeciętnych warunkach)

inwalida III grupy = osoba która ma w istotny sposób ograniczona zdolność do zarobkowania wskutek częściowej niezdolności do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia, pełnej niezdolności do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia, jeżeli jest zdolna do wykonywania innego, niżej kwalifikowanego zatrudnienia albo osoba, która wprawdzie zachowała dotychczasową zdolność do zatrudnienia ale wykazuje szczególne naruszenie sprawności organizmu (wymienione w rozporządzeniu: całkowity brak kończyny, stan po usunięciu płuca, praktyczna ślepota jednego oka i inne)

inwalida II grupy = osoby całkowicie niezdolne do wykonywania jakiegokolwiek zatrudnienia w zwykłych, przeciętnych warunkach;

inwalida I grupy = jak II grupa + wymagają stałej opieki i pomocy osoby drugiej;

Ustawa o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 20/75)

Wypadek przy pracy = (def. wg ustawy) zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, które zaszło w związku z pracą.

Stały uszczerbek na zdrowiu - takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nie rokujące poprawy.

Długotrwały uszczerbek na zdrowiu - takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące jednak ulec poprawie.

Choroba zawodowa = choroba znajdująca się w urzędowym wykazie chorób zawodowych.

Pracownik, który uległ wypadkowi w pracy lub chorobie zawodowej może otrzymać jednorazowe odszkodowanie z tytułu trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Organ orzekający: KIZ (wypadek przy pracy) lub Państwowa Inspekcja Sanitarna (choroby zawodowe). Dalej ew. Sąd Pracy. Procenty według tabeli - załącznika do rozporządzenia Ministra Pracy, Płacy i Spraw Socjalnych oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej Dz. UI. 36/75, poz. 199.

NOWE PRZEPISY (OD 01.09.1997r.)

W 1996 roku nowela ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin z 1982r. (Dz. U. 100/96) zaostrzająca prawo do renty.

organ: lekarz orzecznik ZUS (jednoosobowo), od jego orzeczenia nie ma drogi odwoławczej (ale na podstawie orzeczenia wydawana jest decyzja organu rentowego od której można się odwołać do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych )

znika pojęcie “inwalidy” - “osoba niezdolna do pracy”

znikają 3 grupy inwalidzkie - “całkowita/częściowa niezdolność do pracy”, dotychczas przyznane renty zachowują ważność, tylko zmieniane są nazwy (renta I lub II grupy - renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renta III grupy - renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy)

znikają KIZy - lekarze orzecznicy ZUS-u

USTAWA O REHABILITACJI ZAWODOWEJ I SPOŁECZNEJ ORAZ ZATRUDNIANIU OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z 1997 ROKU (Dz. U. 123/97)

dotyczy osób, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia wypełnianie ról społecznych jeżeli:

-uzyskały orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub

-uzyskały orzeczenie o niezdolności do pracy (z ZUS-u)

Niepełnosprawność:

-znaczna

-umiarkowana

-lekka

może być: stała lub okresowa

znaczna: naruszona sprawność organizmu w sposób uniemożliwiający podjęcie zatrudnienia, albo zdolnej do podjęcia zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej, niezbędna stała lub długotrwała opieka innej osoby

umiarkowana: naruszona sprawność organizmu, zdolna do wykonywania zatrudnienia na specjalnym stanowisku, niezbędna częściowa lub okresowa opieka innej osoby;

lekka: naruszona sprawność organizmu, zdolna do wykonywania zatrudnienia;

ORGAN:

wojewódzki zespół ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności (w WUP, zespół kieruje wniosek na posiedzenie składu orzekającego, którego przewodniczącym jest lekarz), krajowy zespół (II instancja), Sąd Pracy (III instancja).

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników z 1990r. przysługuje jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.

ORGAN:

KRUS i jego lekarze orzecznicy

Ustawa z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Art. 1 1. Ustawa określa: warunki nabywania prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Art. 3. Zakres świadczeń

Świadczenia określone w ustawie obejmują: emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową, rentę rodzinną, dodatek pielęgnacyjny, dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej, zasiłek pogrzebowy;

Art. 12 Osoba niezdolna do pracy:

1. Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

2. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

3. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Art. 13. Ocena stopnia i trwałości niezdolności do pracy

1. Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1/ stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2/ możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne;

1. Trwałą niezdolność do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań do odzyskania zdolności do pracy.

2. okresową niezdolność do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej istnieją rokowania odzyskania zdolności do pracy.

3. Zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

4. W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Art. 14. Lekarz orzecznik. Nadzór nad orzecznictwem.

1. Oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia:

1/ daty powstania niezdolności do pracy,

2/ trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy

3/ związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami;

4/ niezdolności do samodzielnej egzystencji

5/ celowości przekwalifikowania zawodowego dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu, zwany dalej “lekarzem orzecznikiem”.

2. Jeżeli nie ma możliwości ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, natomiast ustalono okres, w którym niezdolność do pracy powstała, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę końcową tego okresu. Jeżeli nie ma możliwości ustalenia ani daty, ani okresu powstania niezdolności do pracy, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę zgłoszenia wniosku o świadczenie.

2. Orzeczenie lekarza orzecznika stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie do których prawo uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Art. 24. Warunki otrzymania emerytury

1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniami art. 46-50 i 184.

2. Dla ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r. zatrudnionym w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wyjątkiem ubezpieczonych mających prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 32-34, 39, 40, 46, 48-50, 184 oraz w art. 88 ustawy, o której mowa w art. 150 zostaną ustanowione emerytury pomostowe.

EMERYTURA DLA UBEZPIECZONYCH URODZONYCH PRZED

1 STYCZNIA 1949R.

Art. 27. Warunki otrzymania emerytury

Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r. przysługuje emerytura jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1/ osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2/ mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

RENTA RODZINNA

Art. 65. Renta rodzinna

1. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwilki śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

2. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

3. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny funkcjonariusza zaginionego w czasie pełnienia służby.

DODATKI DO EMERYTUR I RENT

Art. 75. Dodatek pielęgnacyjny:

1. Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia z zastrzeżeniem ust. 4.

2. Dodatek pielęgnacyjny wynosi 106,41 zł miesięcznie

3. Kwotę dodatku, o którym mowa w ust. 2 podwyższa się przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca w którym przeprowadzana jest waloryzacja.

4. Osobie uprawnionej do emerytury lub renty przebywającej w domu pomocy społecznej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje, chyba, że przebywa poza ta placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu.

ZASIŁEK POGRZEBOWY

Art. 77. Zasiłek pogrzebowy

1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1/ ubezpieczonego,

2/ osoby pobierającej emeryturę lub rentę,

3/ osoby która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania,

4/ członka rodziny osoby wymienione w pkt. 1 i 2.

INTERPRETACJA SFORMUŁOWAŃ ZAWAR- TYCH W KODEKSIE KARNYM ZWIĄZANYCH Z KWALIFIKACJA USZCZERBKU NA ZDROWIU, BADANIA LEKARSKIE DLA POTRZEB PROCESU KARNEGO

Art. 156

§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1. pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,

2. innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby, nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie podlega karze pozbawienia wolności do lat 3

Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 157.

§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1 podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni odbywa się z oskarżenia prywatnego.

§ 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek.

Art. 217.

§ 1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną podlega grzywnie , karze ograniczenia wolności albo pozbawia wolności do roku.

§ 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

§ 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego

Kodeks Karny

Podmiot przestępstwa - “kto” osoba fizyczna poczytalna lub o zmniejszonej poczytalności , która ukończyła 17 lat przy umyślnym popełnieniu przestępstwa, ewentualnie lat 15.

Przedmiot przestępstwa - człowiek na którym dokonano przestępstwa.

Działanie przestępne - każde działanie które pozbawia, narusza lub naraża zdrowie lub życie innej osoby.

Zaniechanie przestępne

Badanie lekarskie dla potrzeb procesu karnego

Badanie osoby podejrzanej.

2. Badanie osoby pokrzywdzonej

Rekonstrukcja wypadków drogowych

4. Dzieciobójstwo

badanie kobiety podejrzanej o dokonanie dzieciobójstwa, zwrócenie uwagi na cechy przebytego porodu (badanie ginekologiczne). Badanie gruczołów piersiowych w celu stwierdzenia ewentualności wydzielania się siary

5. Ocena stanu zdrowia oskarżonych i podejrzanych

w celu oceny zdolności do możliwości uczestniczenia w czynnościach procesowych i zdolności do odbywania kary pozbawienia wolności.

6. Opiniowanie w sprawach dotyczących błędu medycznego.

Orzecznictwo lekarskie w sprawach karnych obejmuje również opiniowanie w sprawach nietrzeźwości, głównie osób kierujących pojazdami mechanicznymi.

Podstawy prawne działalności lekarza

Art. 2 Ustawy o zawodzie lekarza

Wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich.

Za wykonywanie zawodu lekarza uważa się również prowadzenie przez lekarza prac badawczych w dziedzinie nauk medycznych lub promocji zdrowia oraz nauczanie zawodu lekarza.

Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz należytą starannością.

Art. 5 Ustawy o zawodzie lekarza

Okręgowa rada lekarska przyznaje prawo wykonywania zawodu lekarza osobie która:

- jest obywatelem polskim

posiada dyplom lekarza wydany przez polską uczelnie bądź uzyskany w innym państwie dyplom uznany w RP za równorzędny zgodnie z odrębnymi przepisami posiada pełną zdolność do czynności prawnych odbyła staż podyplomowy posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu lekarza wykazuje nienaganną postawę etyczną

Podstawy odpowiedzialności lekarza

Lekarz postępując nieprawidłowo może naruszać postanowienie prawne szeregu aktów ustawowych ogólnych odnoszących się do każdego, kto powoduje jakieś ujemne skutki dla życia lub zdrowia człowieka np. uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, śmierć, niezdolność do pracy w zawodzie.

Ponadto wyłącznie do lekarzy lub innych pracowników służby zdrowia odnoszą się przepisy prawne zawodowe zawarte w Ustawie o zawodzie lekarza ora w Ustawie o Izbach Lekarskich.

1. Nieszczęśliwe wypadki ( niezawinione niepowodzenie le- karskie) - niekorzystny wynik leczniczego działania, który jest spowodowany niezwykłymi okolicznościami, których lekarz nie mógł przewidzieć i im zapobiec np. niedoskonałość za-lecanych metod diagnostycznych, nietypowość lub brak objawów charakterystycznych dla danej jednostki chorobo-wej, nieprzewidziane powikłania, nie dający się przewidzieć brak odporności lub przeciwnie - niezwykle gwałtowna reakcja na podany lek;

2. Błędy lekarskie - pojęcie niekodeksowe, tradycyj-ne; oznacza postępowanie lekarza niezgodne z aktualnie i powszechnie uznaną wiedzą i praktyką

3. Skutki niezachowania obowiązku staranności (niedopatrzenia) nie zaliczane do błędów lekarskich sensu stricto, a nazywane często błędami technicz-nymi

4. Inne wykroczenia np. przywłaszczenie sobie ty-tułu lub stopnia naukowego, wykonywanie czynności zawodowych bez posiadania uprawnień, niezawia-domienie odpowiednich instytucji o chorobie zakaź-nej

5. Przestępstwa szczególne np. nieudzielenie pomo-cy, bezprawne przeprowadzenie eksperymentu lecz-niczego i badawczego na ludziach, bezprawne przerywanie ciąży, sterylizację, nieuszanowanie woli pacjenta, ujawnienie tajemnicy lekarskiej

Odpowiedzialność karna lekarza

Koniecznymi warunkami odpowiedzialności karnej lekarza są:

1. Stwierdzenie związku przyczynowego między postępo-waniem lekarskim a pogorszeniem stanu zdrowia chorego, jego śmiercią lub narażeniem na takie niebezpieczeństwo

2. Wykazanie winy lekarza która może być nieumyślna lub umyślna

Art. 9 KK

§ 1. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia na to się godzi

§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeśli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć

§ 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego następstwa czynu zabronionego, jeżeli następstwo to przewidywał albo mógł przewidzieć

Przestępstwa umyślne - ich motywem jest najczęściej chęć zysku np. sporządzanie i wydawanie dokumentów poświadczających nieprawdę, przyjmowanie korzyści majątkowych i uzależnianie od nich swoich czynności, podawanie bezpodstawnie środków odurzających, dokonanie przerwania ciąży wbrew przepisom ustawy, podejmowanie czynności zawodowych w stanie nietrzeźwości, nie udzielenie pomocy w stanie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia w warunkach, kiedy jest to możliwe

Art.271 KK

§ 1. Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona o wystawienia doku-mentu, która poświadcza w nim nie-prawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 8.

Przestępstwa nieumyślne - polega na spowodowaniu ujemnego skutku dla zdrowia lub życia pacjenta:

1. lekkomyślność - można zarzucić lekarzowi, który przewiduje wprawdzie, że leczenie które zastosował może zagrozić zdrowiu lub życiu chorego (ma świadomość że dopuszcza się czynu niedozwolonego) ale jednocześnie sądzi nie mając dostatecznych podstaw że w danym przypadku żadne ujemne skutki jego postępowania nie nastąpią np. podjęcie przez niedoświadczonego lekarza przeprowadzenia poważnego zabiegu operacyjnego

2. niedbalstwo - lekarz który w ogóle nie przewiduje ujemnych skutków swojego działania dla zdrowia i życia pacjenta, jeżeli można wykazać że mógł takie skutki przewidzieć np. niewykonanie rtg czaszki przy realnych wykładnikach urazu czaszki,

Oceniając winę lekarza najczęściej dąży się do wykazania dwóch elementów:

1. Obowiązku przewidywania - element w pełni obiektywny, wypływa logicznie z przestrzegania zasad nauk medycznych i określonych regulaminów pracy

2. Możności przewidywania skutków postępowania - wymaga uwzględnienia realnych warunków pracy lekarza, jego aktualnej sytuacji zawodowej i posiadanego doświadczenia

Odpowiedzialność cywilna lekarza

Odpowiedzialność cywilna - nieograniczona odpowiedzialność majątkowa dłużnika względem wierzyciela; ograniczenia występują jedynie przy egzekucji

Dłużnik - osoba zobowiązana do spełnienia świadczenia w ramach stosunku prawnego na rzecz wierzyciela tj. drugiej strony zobowiązania; dłużnik odpowiada za dług całym swoim majątkiem obecnym i przyszłym

Główną funkcją odpowiedzialności cywilnej jest funkcja kompensacyjna, jej celem jest wyrównanie uszczerbku doznanego przez poszkodowanego

Warunki powstawania odpowiedzialności cywilnej:

- zdarzenie wyrządzające szkodę, za które prawo czyni dłużnika odpowiedzialnym np. niewykonanie zobowiązania lub czyn niedozwolony

- szkoda mająca charakter majątkowy (na osobie lub mieniu) lub niemajątkowy (doznana krzywda)

- związek przyczynowy między zdarzeniem i szkodą

Zbieg odpowiedzialności - jeżeli nie- wykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest jednocześnie czynem niedozwolonym

Odpowiedzialność kontraktowa - oparta na zasadzie winy lub na zasadzie ryzyka:

zasada winy - sprawca szkody ( dłużnik ) odpowiada tylko wtedy, gdy można mu przypisać winę

zasada ryzyka - zaostrzona, odpowiada niezależnie od swej winy za sam fakt wyrządzenia szkody przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania

Odpowiedzialność deliktowa - gdy szkoda jest wyrządzona czynem niedozwolonym; odpowiedzialność ponoszą sprawca szkody lub osoba odpowiedzialna za powstanie szkody albo obie te osoby razem ( odpowiedzialność solidarna - każda z osób jest zobowiązana do naprawienia wyrządzonej szkody w pełnej wysokości ).

Ciężar udowodnienia danego faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne - poszkodowany jest zobowiązany do udowodnienia winy lub zaistnienia szkody

Zasady odpowiedzialności lekarza

Odpowiedzialność zależy od charakteru stosunków prawnych łączących go z pacjentem:

lekarz zatrudniony w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej, nie łączy go z pacjentem żaden stosunek umowny - w stosunku do pacjenta lekarz jest osobą trzecią, jeżeli wyrządzi pacjentowi szkodę jego odpowiedzialność jest deliktowa, a zakład ponosi wobec pacjenta odpowiedzialność kontraktową za wyrządzenie szkody

jeżeli lekarz w ramach zakładu opieki zdrowotnej prowadzi swoją prywatną praktykę, korzystając tylko z urządzeń zakładu, z jego personelu pomocniczego, lecz pacjentowi nie zostało to podane do wiadomości, to odpowiedzialność kształtuje się jw.

jeżeli lekarz prowadzi działalność na własny rachunek, co jest podane do wiadomości pacjentów - wtedy pacjent zawiera umowę z lekarzem i tylko lekarz jest odpowiedzialny za ewentualne szkody

Zobowiązanie lekarza polega najczęściej na dołożeniu należytej staranności - lekarz odpowiada tylko za brak tej staranności ( za co ponosi winę ), a nie za wyniki leczenia:

Odpowiedzialność w szczególnych warunkach - lekarza nie łączy z pacjentem żaden stosunek prawny np. pacjent nieprzytomny po wypadku - lekarz również ma obowiązek dołożyć staranności jak gdyby była zawarta umowa - gdy zaistnieje szkoda lekarz ponosi odpowiedzialność kontraktową w zbiegu z deliktową;

Charakter odpowiedzialności lekarza

Zobowiązanie lekarza wobec pacjenta opiera się na staranności, a nie na rezultacie leczenia.

Może zdarzyć się niepowodzenie mimo należytej staranności - wysoki stopień zaawansowania choroby, nie zawsze można przewidzieć reakcję organizmu;

Wyjątek - chirurgia plastyczna - pacjentowi chodzi tylko o rezultat i chirurg ponosi odpowiedzialność za jego nieosiągnięcie.

Szkoda - każdy uszczerbek na dobrach prawnie chro-nionych:

materialna - majątkowa, uszczerbek materialny na osobie lub mieniu

niemajątkowa - doznana krzywda, cierpienia fizyczne

Szkoda może być wyrządzona:

Szkoda może powstać na skutek: zaniedbań lekarza i/lub personelu pomocniczego, zaniedbań organizacyjnych zakładu opieki zdrowotnej

Przesłanki odpowiedzialności lekarza

Szkoda majątkowa - może być wynikiem nieprawidłowego leczenia lub leczenia przeprowadzonego bez zgody pacjenta:

Szkoda niemajątkowa - związana najczęściej ze szkodą majątkową na osobie ale nie jest to związek konieczny;

Krzywda - cierpienia fizyczne i moralne na skutek wadliwego leczenia lub leczenia na które pacjent się nie zgodził;

Wysokość szkody:

Pojęcie winy:

Obiektywny element winy:

czyn niedozwolony - działanie wbrew woli pacjenta, czy bez wyraźnej jego zgody, odmowa leczenia jeżeli zwłoka w udzieleniu pomocy mogłaby powodować utratę zdrowia lub kalectwo

Subiektywny element winy:

Na staranność lekarza nie może mieć żadnego wpływu fakt nieodpłatności lub odpłatności dokonywanych zabiegów - podstawowe obowiązki lekarza są jednakowe bez względu na charakter prawny łączącego go stosunku prawnego z pacjentem.

Lekarz nie ponosi odpowiedzialności za błędy nauki tzn. za pomyłki w diagnozie uzasadnione aktualnym stanem wiedzy oraz za ryzyko postępu, kiedy stosowane środki i leki - należycie testowane i dopuszczane do obrotu w świetle rozwoju nauki stały się szkodliwe.

Ciężar dowodu winy:

Przyjęcie winy nie decyduje jeszcze o odpowiedzialności lekarza jeżeli między jego zachowaniem a szkoda nie ma związku przyczynowego.

Związek przyczynowy oczywisty - np. chirurg pozostawia w polu operacyjnym ciało obce

Związek przyczynowy nieoczywisty - np. pogorszenie stanu zdrowia pacjenta po operacji mimo, że była przeprowadzona prawidłowo

Wynagrodzenie szkody

Naprawienie szkody wyrządzonej pacjentowi następuje przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej zwykle określonej przez sad w wyroku, obejmuje ono;

wszelkie koszty związane z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, wyłożenie z góry kosztów leczenia , przekwalifikowania do innego zawodu, wyrównanie utraconych przez poszkodowanego zarobków i dochodów oraz inne korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby nie zaistniała szkoda

renta - jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki na przyszłość, miernikiem wysokości renty jest procent uszczerbku na zdrowiu; jeżeli poszkodowany w chwili wyrządzenia szkody nie pracował np. odbywał studia jego możliwości zarobkowe ustala się od dnia w którym mógłby podjąć pracę; jeżeli w chwili zdarzenia poszkodowany cierpiał na chorobę samoistną, a zdarzenie rozwój tej choroby przyspieszyło, powodując niezdolność do pracy, poszkodowany ma prawo do renty, gdyby jednak niezdolność wystąpiła również bez wyrządzenia szkody - renta należy się wyłącznie za okres przyspieszenia;

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę:

Prawomocne orzeczenie ma powagę rzeczy osądzonej, mimo późniejszego pogorszenia stanu zdrowia pacjenta wyłącza przyznanie mu dalszego zadośćuczynienia, chyba że ujawni się nowa krzywda, której nie można było przewidzieć.

Poszkodowany może przyczynić się do szkody jeżeli nie wykonuje poleceń lekarza i nie stosuje się do diagnozy.

Pośrednio poszkodowani również mają prawo do odszkodowania:

Poszczególne przypadki odpowiedzialności lekarza - zgoda pacjenta

Główną podstawą działania lekarza jest zgoda pacjenta, a gdy chodzi o małoletnich lub osoby niezdolne do świadomego wyrażania woli np. dotknięte chorobą psychiczną lub niedorozwojem umysłowym zgoda ustawowego przedstawiciela lub niekiedy faktycznego opiekuna lub sądu opiekuńczego ( art. 32-34 Ustawy o zawodzie lekarza ). Oprócz przepisów prawnych mówi o tym Kodeks Etyki Lekarskiej - art. 15 - Postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze wymaga zgody pacjenta.

Art. 27 KK§ 2

Eksperyment jest niedopuszczalny bez zgody uczestnika, na którym jest przeprowadzany, należycie poinformowanego o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego etapie.

Lekarz, który dokonuje zabiegu bez wymaganej zgody pacjenta naraża się na odpowiedzialność karną.

Art. 192 KK

§ 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta podlega grzywnie, karze ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Ustawa o zawodzie lekarza pozwala na działanie lekarza bez uzyskania zgody pacjenta lub innych uprawnionych osób albo sądu opiekuńczego w dwóch przypadkach:

badanie lub udzielenie pacjentowi innego świadczenia zdrowotnego bez jego zgody jest dopuszczalne, jeżeli wymaga on niezwłocznej pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym; decyzję o podjęciu czynności medycznych w tych okolicznościach lekarz powinien w miarę możliwości skonsultować z innym lekarzem oraz odnotować w dokumentacji medycznej ( art. 33 ustawy )

zabieg operacyjny lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta wtedy, gdy zwłoka spowodowana postępowaniem w sprawie uzyskania zgody groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia . W takim przypadku lekarz ma obowiązek o ile to jest możliwe zasięgnąć opinii drugiego lekarza i zawiadamia przedstawiciela ustawowego, opiekuna faktycznego lub sąd opiekuńczy oraz odnotowuje ten fakt w dokumentacji medycznej

Poszczególne przypadki odpowiedzialności lekarza

Przymus leczenia

Przymus leczenia wprowadza się najczęściej dla ochrony dla osób niepoczytalnych z powodu wieku, stanu psychicznego oraz dla ochrony zdrowia publicznego (przymusowe leczenie alkoholików, narkomanów, chorych wenerycznie i szczepienia ochronne).

Poszczególne przypadki odpowiedzialności lekarza

Postępowanie lecznicze wobec osób z zaburzeniami psychicznymi

Pacjent przymusowo umieszczony w zakładzie ma prawo do otrzymania właściwego leczenia i opieki. Ograniczenia jego wolności osobistej mogą dotyczyć tylko sytuacji, w których są niezbędne z uwagi na stan jego zdrowia lub konieczne do zapewnienia pomyślnego przebiegu leczenia. We wszelkich okolicznościach godność pacjenta powinna być respektowana oraz powinny zostać podjęte odpowiednie środki dla ochrony jego życia.

Art. 12 Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

Przy wyborze metod i rodzaju postępowania leczniczego lekarz (szpital) musi brać pod uwagę nie tylko cele zdrowotne ale także interesy oraz inne dobra osoby z zaburzeniami psychicznymi i dążyć do osiągnięcia poprawy stanu zdrowia w sposób najmniej dla tej osoby uciążliwy.

Badanie psychiatryczne osoby, która wykazuje zaburzenia psychiczne może się odbyć za jej zgodą lub za zgodą jej przedstawiciela ustawowego. Jednakże osoba której zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu lub zdrowiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolna do zaspokajania własnych podstawowych potrzeb życiowych może być poddana badaniu psychiatrycznemu również bez jej zgody lub zgody jej przedstawiciela ustawowego. W tym przypadku może być zastosowany przymus bezpośredni.

Art. 18 Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

W toku wykonywania czynności przewidzianych w ustawie przymus bezpośredni wobec osób z zaburzeniami psychicznymi można stosować tylko wtedy gdy osoby te dopuszczają się zamachu przeciwko życiu7 lub zdrowiu własnemu, życiu lub zdrowiu innej osoby, bezpieczeństwu publicznemu bądź w sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty znajdujące się w ich otoczeniu. O zastosowaniu przymusu bezpośredniego decyduje lekarz i odnotowuje to w historii choroby.

Na przyjęcie do szpitala psychiatrycznego osoby z zaburzeniami psychicznymi wymagana jest jej pisemna zgoda lub zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

Do szpitala psychiatrycznego może być przyjęta bez zgody osoba chora psychicznie:

której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego

która jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania potrzeb życiowych a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę stanu jej zdrowia

Poszczególne przypadki odpowiedzialności lekarza

Odmowa udzielenia pomocy

Art. 30 Ustawy o zawodzie lekarza

Lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku gdy zwłoka w jej udzielaniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia oraz w innych przypadkach nie cierpiących zwłoki.

Art. 68 Kodeksu Etyki Lekarskiej

Lekarz nie może odmówić pomocy lekarskiej w przypadkach nie cierpiących zwłoki jeśli pacjent nie ma możliwości uzyskania jej ze strony instytucji powołanych do udzielania pomocy.

Art. 2 Kodeksu Etyki Lekarskiej

Powołaniem lekarza jest ochrona życia i zdrowia ludzkiego, zapobieganie chorobom, leczenie chorych oraz niesienie ulgi w cierpieniu

Art. 7 Kodeksu Etyki Lekarskiej

daje lekarzowi prawo niepodjęcia leczenia tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach - np. choroba lekarza, brak odpowiedniej specjalizacji

Art. 38 Ustawy o zawodzie lekarza

pozwala lekarzowi odstąpić leczenia wg własnego uznania z wyjątkiem wypadków grożących utratą życia lub ciężkim kalectwem np. w sytuacjach gdy pacjent obraża godność lekarza, gdy nie wykonuje jego poleceń, gdy prośba pacjenta jest niezgodna z zasadami deontologii lekarskiej lub wiedzy medycznej;

Art. 162 KK

§1 Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu polega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

Błędem lekarskim nazywamy postępowanie sprzeczne z powszechnie uznanymi zasadami wiedzy medycznej

Poszczególne przypadki odpowiedzialności lekarza

Błąd sztuki lekarskiej

Kategorie błędów:

błąd diagnostyczny - wywiera zwykle największe konsekwencje wpływa ujemnie na cały proces leczenia, skutki są często nieodwracalne; np. stwierdzenie mylne nieistniejącej choroby, częściej nierozpoznanie istniejącej choroby co prowadzi do pogorszenia jego stanu zdrowia lub nawet śmierci; błąd ten wynika z wadliwych przesłanek na których oparł się lekarz, rzeczą sądu będzie jednak ustalenie czy błędne rozpoznanie było usprawiedliwione występującymi objawami, czy wynikało z przyczyn zawinionych przez lekarza np. niewykonanie koniecznych badań pomocniczych

błąd terapeutyczny - wybór niewłaściwej metody lub wadliwego sposobu leczenia ( np. zapisanie nieodpowiedniego leku lub brak pouczenia o jego stosowaniu ) nienależycie dokonanej operacji, poszerzenia pola operacyjnego bez konieczności; najczęściej i wywołuje najgorsze skutki błąd operacyjny np. kontynuacja porodu naturalnego w sytuacji niedotlenienia płodu, gdzie konieczne było zastosowanie cięcia cesarskiego, podjęcie zabiegu mimo przeciwwskazań;

błąd prognozy - błąd rokowania co do stanu zdrowia chorego bez podjęcia leczenia lub w razie leczenia może nie wpływać ujemnie na proces leczenia jako całości; gdy łączy się z błędem diagnostycznym może powodować poważne skutki;

błąd organizacyjny

błąd techniczny

Eksperyment medyczny

Eksperymenty medyczne mogą być prowadzone z poszanowaniem osobowości i autonomii woli osób im poddanych i z międzynarodowymi Zasadami Dobrej Praktyki Badań Klinicznych powinny wyważać korzyści i straty dla pacjentów zgodnie z obowiązującą lekarza zasada etyczną primum non nocere nie powinny zastępować należytego leczenia, muszą mieć na celu dobro pacjenta lub w eksperymentach badawczych - pogłębienie wiedzy medycznej, co ma dać w konsekwencji korzyści społeczne. Eksperyment medyczny jest regulowany w art. 21-29 ustawy o zawodzie lekarza oraz w art. 41-49 Kodeksu Etyki Lekarskiej.

Art. 27 KK

§ 1. Nie popełnia przestępstwa kto działa w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy.

§ 2 Eksperyment jest niedopuszczalny bez zgody uczestnika, na którym jest przeprowadzany, należycie poinformowanego o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego etapie.

Rodzaje eksperymentów medycznych

Eksperyment badawczy - ma wyłącznie doświadczalny charakter, zmierzający do pogłębienia wiedzy naukowej; warunki dopuszczalności są tu bardzo zaostrzone; jest on dopuszczalny wówczas, gdy uczestnictwo w nim nie jest związane z ryzykiem lub ryzyko jest niewielkie i nie pozostaje w dysproporcji do możliwych pozytywnych rezultatów takiego eksperymentu; jest to tzw. ryzyko nowatorstwa, gdzie prawdopodobieństwo powstawania szkody jest małe, ale nigdy nie można go wykluczyć, dlatego eksperyment ten powinien być poprzedzony próbami laboratoryjnymi lub badaniami na zwierzętach; jest niedopuszczalny na dziecku poczętym, osobach ubezwłasnowolnionych, pozbawionych wolności oraz żołnierzach służby zasadniczej oraz osobach podległych np. studenci; kobieta ciężarna może uczestniczyć tylko w eksperymencie który nie dotyka dziecka poczętego

Eksperyment leczniczy - ma na celu polepszenie zdrowia pacjenta i stanowi niekiedy jedyną szansę wyleczenia; polega na wprowadzeniu przez lekarza nowych lub tylko częściowo wypróbowanych metod leczenia; może być przeprowadzony jeżeli dotychczas stosowane metody medyczne nie są skuteczne; można uznać za dopuszczalny eksperyment kliniczny nawet wtedy gdy ryzyko niebezpieczeństwa jego zastosowania dla pacjenta jest wysokie, a prawdopodobieństwo korzyści niewielkie, jeśli inne metody i środki są nieskuteczne, a pacjentowi w niedługim czasie grozi śmierć;

Każdy eksperyment medyczny może być przeprowadzony po uzyskaniu świadomej zgody pacjenta, która może być cofnięta na każdym etapie trwania eksperymentu.

Art. 40 Ustawy o zawodzie lekarza nakłada na lekarza obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu. Obowiązek zachowania tajemnicy nie wygasa nawet po śmierci pacjenta.

Tajemnica obejmuje nie tylko wypowiedzi ustne lekarza, ale także dokumenty i materiały pisemne (historia choroby, karty informacyjne leczenia szpitalnego, kartoteki lekarskie, notatki, dane wprowadzane do komputera) które powinny by odpowiednio chronione oraz niedostępne dla osób trzecich;

Art. 40 Ustawy o zawodzie lekarza zwalnia od obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej gdy:

tak stanowią ustawy - obowiązek powiadomienia przez lekarza o niektórych chorobach zakaźnych lub wenerycznych

Tajemnica lekarska

Art. 266 KK

§ 1. Kto wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu ujawnia lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z pełnioną pracą, działalnością publiczną społeczną, gospodarczą lub naukową podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację stanowiącą

tajemnicę służbową lub informację, którą uzyskał w czasie wykonywania czynności służbowych, a której ujawnienie może narazić na szkodę prawnie chroniony interes podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Lekarz ma obowiązek powiadomić władze powołane do ścigania przestępstw, gdy przy leczeniu uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub stwierdzeniu śmierci uzyskał pewność lub powziął uzasadnione podejrzenie że powstały one w związku z przestępstwem.

Od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić lekarza prokurator lub sąd, gdy składa zeznania jako świadek ( art. 179 kpk, art. 180 kpk ) lecz powinno to mieć miejsce tylko wtedy gdy jest to konieczne dla przeprowadzenia postępowania lub rozstrzygnięcia sprawy.

Odpowiedzialność zawodowa lekarza

Lekarze podlegają odpowiedzialności zawodowej przed sądami lekarskimi.

Sprawy odpowiedzialności zawodowej rozpatrują Okręgowe Sądy Lekarskie i Naczelny sąd Lekarski - postępowanie toczy się niezależnie od postępowania karnego lub dyscyplinarnego. Nie można wszcząć postępowania jeżeli od czasu zdarzenia upłynęły 3 lata. Funkcję oskarżyciela pełni rzecznik odpowiedzialności zawodowej.

Lekarzowi ukaranemu przez Naczelny Sąd Lekarski (upomnienia, nagany, zawieszenie i pozbawienie prawa wykonywania zawodu) w II instancji karą zawieszenia lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu przysługuje prawo wniesienia apelacji do Sądu Najwyższego w terminie 14 dni. Jeżeli zawieszenie lub pozbawienie prawa wykonywania zawodu jest orzekane przez Sąd I instancji zostaje natychmiast wykonane.

Ukaranie naganą lub zawieszeniem pociąga za sobą utratę prawa wybieralności do organów izb lekarskich do czasu usunięcia z rejestru wzmianki o ukaraniu. Usunięcie wzmianki o ukaraniu następuje z urzędu po upływie trzech lat od daty uprawomocnienia się orzeczenia o ukaraniu upomnieniem lub naganą oraz pięciu lat od odbycia kary zawieszenia. Nie usuwa się wzmianki o karze pozbawienia praw wykonywania zawodu.

Lekarz zawieszony nie może wykonywać praktyki lekarskiej w żadnej formie.

Jeżeli okres tymczasowego zawieszenia trwa dłużej niż 3 miesiące Naczelny sąd Lekarski bada z urzędu zasadność zawieszenia - w razie uniewinnienia lub umorzenia postępowania lekarzowi przysługuje prawo do odszkodowania do roku od uprawo-mocnienia wyroku.

Art. 40 Ustawy o Zawodzie Lekarza

1. Lekarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

2. Przepisu ust. l nie stosuje się, gdy:

1) tak stanowią ustawy,

2) badanie lekarskie zostało przeprowadzone na żądanie uprawnionych, na podstawie odrębnych ustaw, organów i

instytucji; wówczas lekarz jest obowiązany poinformować o stanie zdrowia pacjenta wyłącznie te organy i instytucje,

3) zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób,

4) pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy, po uprzednim poinformowaniu

o niekorzystnych dla pacjenta skutkach jej ujawnienia,

5) zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych

innemu lekarzowi lub uprawnionym osobom uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń,

6) jest to niezbędne do praktycznej nauki zawodów medycznych,

7) jest to niezbędne dla celów naukowych; ujawnienie tajemnicy może nastąpić wyłącznie w niezbędnym zakresie.

3. Lekarz, z zastrzeżeniem sytuacji, o których mowa w ust. 2 pkt 1-4, 6 i 7, jest związany tajemnicą również po śmierci

pacjenta.

4. Lekarz nie może podać do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta bez jego zgody

USTAWA z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej.

Art. 21.

1. Pielęgniarka, położna ma obowiązek do zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:

1) tak stanowią odrębne przepisy,

2) zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób,

3) pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy,

4) zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych osobom uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń,

5) jest to niezbędne do praktycznej nauki zawodów medycznych,

6) jest to niezbędne dla celów naukowych.

3. Pielęgniarka, położna, z zastrzeżeniem sytuacji, o których mowa w ust. 2 pkt 1-3, 5 i 6, jest związana tajemnicą również po śmierci pacjenta.

4. Pielęgniarka, położna nie może podać do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta, bez jego zgody.

Gdy tak stanowią ustawy:

- Dekret o zwalczaniu chorób wenerycznych z 16.04.1946 r.

- Ustawa o zwalczaniu gruźlicy z 22.04.1959 r.

-  Ustawa o zwalczaniu chorób zakaźnych z 13.11.1963 r

-   Sąd ma prawo zwolnić z tajemnicy lekarskiej na podst. Art. 180 kpk  

Na podst. Art. 240 kk:

Kto mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118 (ludobójstwo), 127 (usiłowanie pozbawienia niepodległości RP, oderwanie części obszaru RP, obalenie przemocą ustroju), 128 (zamach stanu), 130 (szpiegostwo), 134 (zamach na życie Prezydenta), 140 (zamach na jednostkę sił zbrojnych RP), 148 (zabójstwo), 163 (sprowadzenie katastrofy), 166 (piractwo) lub 252 (kidnapping) obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić organa powołane do ścigania

 ART. 148 KK

1.Kto zabija człowieka, podlega karze ...

2. Kto zabija człowieka:

-ze szczególnym okrucieństwem,

-W związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem, rozbojem

-W wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie

-Z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych

3. ...

4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami

Tak więc poza kwalifikacją pozostają: inne zabójstwa uprzywilejowane - dzieciobójstwo, zabójstwo eutanatyczne, śmierć nieumyślna (również gdy umyślny był czyn zasadniczy), samobójstwo

Art. 304 kpk

§l. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Przepis art. 191 §3 stosuje się odpowiednio.

§2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

§3. Zawiadomienie o przestępstwie, co do którego prowadzenie
śledztwa jest obowiązkowe, lub własne dane świadczące o
popełnieniu takiego przestępstwa Policja przekazuje wraz z
zebranymi materiałami niezwłocznie prokuratorowi.

Art. 304 kpk

§l. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Przepis art. 191 §3 stosuje się odpowiednio.

§2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

§3. Zawiadomienie o przestępstwie, co do którego prowadzenie śledztwa jest obowiązkowe, lub własne dane świadczące o popełnieniu takiego przestępstwa Policja przekazuje wraz z zebranymi materiałami niezwłocznie prokuratorowi.

Art. 231 kk

§1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w §1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§3. Jeżeli sprawca czynu określonego w §1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawień wolności do lat 2.

§4. Przepisu §2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona
czynu zabronionego określonego w art. 228.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego art. 50:

-         lekarza sprawującego opiekę nad osobą z zaburzeniami psychicznymi,

-         właściwych organów administracji rządowej lub samorządowej co do okoliczności, których ujawnienie jest niezbędne do wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej,

-   osób współuczestniczących w wykonywaniu w ramach pomocy społecznej, w zakresie w jakim jest to niezbędne,

-  służb ochrony państwa i ich upoważnionych pisemnie funkcjonariuszy lub żołnierzy w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania sprawdzającego lub na podstawie przepisów o ochronie danych niejawnych.

Art. 51:W dokumentacji dotyczącej badań i przebiegu leczenia osoby z zaburzeniami psychicznymi, wobec której podjęto czynności wynikające z niniejszej ustawy, nie utrwala się oświadczeń obejmujących przyznanie się do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary. Zasadę tę stosuje się również do dokumentacji dotyczącej badań przeprowadzonych na żądanie uprawnionego organu.

Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej art. 18:

ZOZ jest zobowiązany prowadzić dokumentację medyczną osób korzystających ze świadczeń zdrowotnych zakładu

ZOZ zapewnia ochronę danych zawartych w dokumentacji, o której mowa w ustawie 1;

Zakład udostępnia dokumentację, o której mowa w ust. 1:

-    pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu bądź osobie upoważnionej przez pacjenta,

-   ZOZ-owi, jednostkom organizacyjnym tych zakładów i osobom wykonującym zawód medyczny poza ZOZ-ami, jeżeli dokumentacja ta jest niezbędna do zapewnienia ciągłości świadczeń zdrowotnych,

-    Właściwym do spraw zdrowia organom władzy państwowej oraz organom samorządu lekarskiego w zakresie niezbędnym do wykonywania kontroli i nadzoru,

-  ministrowi zdrowia i opieki społecznej, sądom i prokuraturom oraz sądom i rzecznikom odpowiedzialności zawodowej w związku z prowadzonym postępowaniem,

-   uprawnionym na mocy oddzielnych ustaw organom i instytucjom, jeżeli badanie przeprowadzone zostało na ich wniosek,

-  organom rentowym, zakładom ubezpieczeniowym oraz zespołom do spraw orzekania o niepełnosprawności, w związku z prowadzonym przez nich postępowaniem,

-   rejestrom usług medycznych w zakresie niezbędnym do prowadzenia rejestrów, dokumentacja medyczna może być udostępniona także szkole wyższej lub jednostce badawczo-rozwojowej do wykorzystania do celów naukowych, bez ujawniania nazwiska i innych danych umożliwiających identyfikację osoby, której dokumentacja dotyczy.

Kodeks Etyki Lekarskiej

Tajemnica lekarska

Art. 23.

Lekarz ma obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej. Tajemnicą są objęte wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu uzyskane przez lekarza w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi. Śmierć chorego nie zwalnia od dochowania tajemnicy lekarskiej.

Art. 24.

Nie jest naruszeniem tajemnicy lekarskiej przekazanie informacji o stanie zdrowia pacjenta innemu lekarzowi, jeżeli jest to niezbędne dla dalszego leczenia lub wydania orzeczenia o stanie zdrowia pacjenta.

Art. 25.

Zwolnienie z zachowania tajemnicy lekarskiej może nastąpić:

1) gdy pacjent wyrazi na to zgodę,

2) jeśli zachowanie tajemnicy w sposób istotny zagraża zdrowiu lub życiu pacjenta lub innych osób, oraz

3) jeśli zobowiązują do tego przepisy prawa.

Art. 26.

Nie jest naruszeniem tajemnicy lekarskiej, jeśli po przeprowadzeniu badania lekarskiego na zlecenie upoważnionego z mocy prawa organu wynik badania zostanie przekazany zleceniodawcy; nieodzownym warunkiem jest jednak, aby lekarz przed rozpoczęciem badania poinformował o tym osobę, która ma być zbadana. Wszelkie informacje, które nie są konieczne dla uzasadnienia wniosków wynikających z badania, powinny być nadal objęte tajemnicą lekarską.

Art. 27.

Lekarz ma prawo do ujawnienia zauważonych faktów zagrożenia zdrowia lub życia w wyniku łamania praw człowieka.

Art. 28.

Lekarz powinien czuwać nad tym, by osoby asystujące lub pomagające mu w pracy przestrzegały tajemnicy zawodowej. Dopuszczenie do tajemnicy winno obejmować wyłącznie zakres niezbędny do prawidłowego wykonywania ich czynności zawodowych. Lekarz musi czuwać nad prawidłowym prowadzeniem dokumentacji lekarskiej oraz zabezpieczeniem jej przed ujawnieniem. Dokumentacja lekarska powinna zawierać wyłącznie informacje potrzebne do postępowania lekarskiego.

TOKSYKOLOGIA ALKOHOLU ETYLOWEGO

POZIOM STĘŻENIA ALKOHOLU WE KRWI ZALEŻY OD:

WCHŁANIANIE ALKOHOLU (1)

ELIMINACJA (2)

Układ mikrosomalny wątroby MEOS

Zaburzenia występujące przy małych stężeniach alkoholu (1)

Zaburzenia ruchowe: psychomotoryczne, błędnikowe, móżdżkowe.

Zaburzenia wzrokowe: widzenia dwuocznego, widzenia głębi, zwężenie pola widzenia (aż do lunetowego), przedłużenie czasu adaptacji do ciemności i po olśnieniu światłem, zaburzenia widzenia i rozróżniania kolorów

Zaburzenia słuchowe - w zakresie rozróżniania wysokości i rytmu dźwięków oraz zdolności ich zapamiętywania

Subtelne zaburzenie sprawności intelektualnych.

Przedłużenie czasu reakcji, przede wszystkim na bodźce słuchowe i wzrokowe

Fazy działania alkoholu (1)

Faza dysforyczna - (do 1‰) poprawa nastroju, zwiększenie poczucia pewności siebie, zmniejszenie napięcia lękowego, pierwsze zaburzenia spostrzegania, przedłużenie reakcji psychomotorycznych, zmniejszenie pojemności uwagi

Faza euforyczna - (1-2 ‰) zwiększenie napędu psychomotorycznego, ujawnienie działań popędowych, euforia nieadekwatna do sytuacji, zaburzenia uwagi i spostrzegania, zaburzenia krytycyzmu i sądów

3. Faza ekscytacyjna - (2-3 ‰) zaburzenia czynności ośrodków wyższych, zanik krytycyzmu, osłabienie uczuciowości wyższej, niezborność ruchów, zaburzenia mowy, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty

4. Faza narkotyczna - (3-4‰) wymioty, zamroczenie, sen narkotyczny, zaburzenie czynności oddychania i krążenia

5. Faza porażenna - (powyżej 4‰) sen narkotyczny, drgawki, szczękościsk, bladość powiek, zanik odruchów prostych, porażenie ośrodka krążenia i oddychania, rozluźnienie mięśniowe, zgon wskutek zatrucia alkoholem

Działanie alkoholu na organizm

Alkohol oddziałuje na poszczególne osoby w różny sposób, ten sam człowiek może inaczej reagować na alkohol w zależności od sytuacji, pory dnia, stanu zdrowia, stopnia zmęczenia fizycznego i psychicznego.

UPOJENIE

Upojenie zwykłe - objawy zatrucia są adekwatne do spożytej ilości alkoholu

Upojenie patologiczne - stan, w którym po spożyciu niewielkiej ilości alkoholu występują ostre objawy choroby psychicznej.

Upojenie o podłożu patologicznym - ma miejsce wtedy, gdy po spożyciu pewnej dawki alkoholu występują objawy nieadekwatne do wielkości dawki. Nadwrażliwość na etanol. Np. po urazie mózgu, u chorych na padaczkę.

Rozpoznanie zatrucia alkoholowego

Rekord zawartości alkoholu we krwi

Szpital w Gentofte w Danii.

1127 mg/100 ml (11,27‰ )

59-letni mężczyzna wagi 66 kg wypił 2 i ½ butelki whisky w celach samobójczych i podczas przyjęcia do szpitala takie właśnie stężenie alkoholu stwierdzono w jego krwi. Przy wypisie ze szpitala miesiąc później nie stwierdzono u chorego żadnych fizycznych następstw ani - zdaniem żony - żadnych zaburzeń cech intelektualnych.

Metody oznaczania zawartości alkoholu we krwi - błędy

Wartość średnia z dwóch lub trzech pomiarów nie jest identyczna z wartością rzeczywistą stężenia alkoholu i niezależnie od zastosowanej metody przybliża z dokładnością ± 0,05‰.

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ
z dnia 6 maja 1983 r.
w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie.
(Dz. U. z dnia 12 maja 1983 r.)

(…) § 5. 1. Badanie krwi polega na przeprowadzeniu analizy krwi pobranej z żyły osoby poddanej badaniu metodą chromatografii gazowej lub metodą enzymatyczną albo mikrometodą Widmarka.

2. Krew na badanie pobiera się w ilości około 5 cm3 z zachowaniem następujących warunków:

1) do pobrania krwi powinien być używany sprzęt jednorazowego użytku, a w razie jego braku - inny sprzęt prawidłowo wyjałowiony,

2) do naczynia, do którego pobiera się krew, nie wolno dodawać jakichkolwiek substancji,

3) do dezynfekcji skóry należy używać jedynie wodnego roztworu rivanolu lub sublimatu.

„Zalecenia i kryteria opiniowania w sprawach alkoholowych” Instytut Ekspertyz Sądowych

Wymaga się stosowania metod specyficznych (enzymatyczna, chromatografia gazowa). Metoda Widmarka, jako niespecyficzna, może być stosowana wyłącznie jako metoda przesiewowa.

Metodą z wyboru powinna być chromatografia gazowa.

Metoda, w której wykorzystuje się sorpcyjne własności odpowiednich substancji chemicznych. Wypełniają one kolumnę chromatograficzną termostatowaną w określonej temperaturze. Przez kolumnę przepływa obojętny gaz nośny, np. azot. Jeżeli wprowadzi się na kolumnę badaną próbkę, wówczas składniki w niej zawarte przesuwają się wzdłuż kolumny z różnymi szybkościami, co jest następstwem zróżnicowanej sorpcji na wypełniaczu kolumny. Rozdzielone na kolumnie składniki, opuszczając ją kolejno, dają sygnał rejestrowany na wykresie w postaci piku. Jego odległość od momentu startu jest wartością charakterystyczną dla danej substancji, a powierzchnia pod pikiem - proporcjonalna do jej zawartości w próbce.

Metoda Widmarka

Jedna z najstarszych metod oznaczania alkoholu. Polega na utlenieniu mieszaniną chromową alkoholu dyfundującego z próbki krwi po jej ogrzaniu w odpowiedniej kolbce. Utleniająca mieszanina redukuje się proporcjonalnie do zawartego w próbce krwi alkoholu, co pozwala na ustalenie stężenia alkoholu. Metoda niespecyficzna, obecnie niestosowana w rutynowej praktyce.

Alkohol - „progi trzeźwości”

USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. (Dz.U.02.147.1231)

Art. 46. 

2. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo

2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

3. Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1) stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo

2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Uwarunkowania prawne - pobieranie próby krwi

Art. 47. 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione po spożyciu alkoholu, osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, w szczególności zabiegowi pobrania krwi. Zabiegu pobrania krwi dokonuje fachowy pracownik służby zdrowia.

2. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz ministrem właściwym do spraw pracy, w drodze rozporządzenia, określa warunki i sposób dokonywania badań, o których mowa w ust. 1 i w art. 17 ust. 3.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie. (Dz.U.83.25.117)

(…)

4. Pobranie krwi może również nastąpić poza zakładami określonymi w ust. 3, pod warunkiem że krew będzie pobrana przez lekarza.

5. W razie powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi spowoduje zagrożenie życia lub zdrowia, decyzję o dokonaniu zabiegu podejmuje lekarz.

6. W razie odmowy osoby, o której mowa w § 1 pkt 1, poddania się zabiegowi pobrania krwi należy przystąpić do pobrania krwi mimo braku zgody tej osoby, o czym należy ją uprzedzić.

7. W razie nie pobrania krwi z przyczyn wymienionych w ust. 5 lub utrudniania pobrania krwi przez badanego należy o tym zamieścić wzmiankę w protokole.

8. O pobraniu krwi bądź odstąpieniu od pobrania sporządza się protokół.

Badanie materiału sekcyjnego

W toku rozkładu gnilnego powstają m.in.: etanol, alkohole wyższe, CO, cyjanki.

Procesy:

Warunki pobrania krwi ze zwłok

Rachunek retrospektywny (1)

Uproszczone obliczenia, które mają na celu określenie zbliżonego do rzeczywistości stężenia alkoholu we krwi w krytycznym momencie. Obliczenia mogą być przeprowadzone wyłącznie na podstawie konkretnego wyniku analizy próby krwi i dotyczyć tylko ustabilizowanej fazy eliminacji.

Teoretyczną wielkość maksymalnego stężenia alkoholu, jakie może wystąpić we krwi po konsumpcji określa wzór Widmarka

Wzór Widmarka: a=c*r*p

a - ilość alkoholu zawarta w spożytym napoju (w przeliczeniu na czysty etanol) [g]

c - stężenie alkoholu we krwi [‰]

p - waga ciała pijącego [kg]

r - współczynnik Widmarka: 0,68 dla mężczyzn i 0,55 dla kobiet (wartości w granicach 0,53-0,98).

Rachunek retrospektywny (3)

Formuła Widmarka:

Ct=Ca+(β60*t)

Ct= stężenie alkoholu w momencie wydarzenia,

Ca= stężenie alkoholu w pobranej próbie krwi,

t = czas, jaki upłynął pomiędzy wydarzeniem a pobraniem próby,

β60= współczynnik szybkości eliminacji alkoholu z krwi, zwykle w granicach 0,1=0,2‰/h. (rozpiętość 0,06-0,4‰/h)

Rachunek retrospektywny (4)
Słabe punkty

„Stałe” - współczynnik podziału „r” i godzinowy współczynnik eliminacji alkoholu „β60”, ale o dużym rozrzucie wartości

Obliczenia mają sens tylko w fazie eliminacji, i to wtedy, gdy krzywa opada w miarę równomiernie

Moment wypadku odpowiadał fazie eliminacji

Każdy człowiek ma indywidualny przebieg krzywej alkoholowej, charakterystyczny dla danej konsumpcji alkoholu.

11


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
material wypracowany przez grupe
Węglowodany zagadnienia seminaryjne i egzaminacyjne seminaria 10 i 11, materiały medycyna SUM, bioch
Wielkie Seminarium tydz 11 dodatkowy, NOWE MATERIAŁY, Seminarium diecezjalne 2010
seminarium 4 8iv 11 uwarunkwania stanu zdrowia
Komunikacja marketingowa w MSP Seminarium 17 11 2009 r
FIZJOLOGIA Giełda 12 opracowana przez grupę
Znaczenie wychowawcze grupy wobec jednostki. Sposoby zniewolenia jednostki przez grupę, ===HARCERSTW
material wypracowany przez grupe
PATOFIZJOLOGIA giełda opracowana przez grupę
najnowszy list przerobiony przez becię
Nieakceptacja jednostki przez grupe
Wskazówki dotyczące „dobrych praktyk” przy wdrażaniu EAD opracowane przez grupę doradczą RLG
11 seminar
chirurgia seminarium 11 2011

więcej podobnych podstron