Skały magmowe
Barwa	Struktura	Tekstura	Skład mineralny	Geneza	Podział ze wzg. na zawar. tlen. krzemu	Nazwa Skały	uwagi
Szara	Jawnokryst., nierównokryst.	Zbita, bezładna	Ortoklaz, plagioklazy kwaśne, amfibole	głębinowa	Kwaśna/obojetna	Sjenit	W sjenicie ortoklaz to duże białe kropy
Szarozielona	Jawnokryst., grubokryst.,	Zbita, bezładna, uporzadkowana	Plagioklazy zasadowe, pirokseny, amfibole	głębinowa	zasadowa	Gabro	zielonkawa
Czarna	niekrystaliczna, częściowokrystaliczna	Zbita, bezładna, uporzadkowana	Plagioklazy zasadowe, pirokseny,	wylewna	zasadowa	Bazalt	Niezbyt ciężki
Szarozielona	Niekrystaliczna	zbita	Plagioklazy zasadowe, pirokseny, amfibole.	wylewna	zasadowa	Diabaz
Czerwonobrunatna	częściowokrystaliczna	Zbita, porowata	Plagioklazy zasadowe, pirokseny, amfibole,	wylewna	zasadowa	Melafir	Wygląda jak czerwonawe lub niebieskawe migdały w cieście.
Jasnoszara, czerwona, (zielonoszara)	nierównokrystaliczna	Zbita, bezładna	Kwarc, ortoklaz, plagioklazy	głębinowa	Kwaśna	granit
szara	krystaliczna	Zbita, bezładna	Plagioklazy, amfibole i pirokseny	wylewna	obojętna	Andezyt	Czarne małe słupki to amfibole i pirokseny
Czerwona,(różna)	częściowokrystaliczna	zbita	Ortoklaz, plagioklaz (+kwarc)	wylewna	Kwaśna/obojętna	porfir	Rózne odcienie czerwonego, małe świecące kwarce
ciemnoszara .	Jawnokrystaliczna, drobnokrystaliczna	zbita	Plagioklaz, amfibole, pirokseny	głębinowa	obojętna	dioryt

Skały magmowe

Plutoniczne (głębinowe) Wulkaniczne (wylewne)

STRUKTURA- mówi nam czy są widoczne w skale minerały i jaka jest ich wielkość, czyli po prostu sposób wykształcenia minerałów.

TEKSTURA- określa sposób rozmieszczenia minerałów w skale.

Skały magmowe powstają w czasie magmatyzmu. Skały głębinowe mają strukturę: jawnokrystaliczną: grubo, średnio, drobnokrystaliczną i częściowokrystaliczną. Skały wylewne mają strukturę niekrystaliczną i częściowokrystaliczną.

Tekstura skał magmowych: zbita (nie pozostawia żadnych wolnych przestrzeni), porowata (pomiędzy składnikami mineralnymi występują wolne przestrzenie, nie zapełnione podczeas krystalizacji magmy), oraz uporządkowana (gdy składniki w skale umieszczone są w sposób regularny) i bezładna (gdy rozmieszczenie składników skały nie wykazuje żadnej prawidłowości-najczęściej są to skały magmowe plutoniczne)

Z reguły ciemne barwy mają skały zasadowe, jasne skały kwaśne (brunatnowiśniowa - kwaśna).

			Skały osadowe -	Okruchowe luźne
Barwa	struktura	tekstura	Składniki mineralne	geneza	nazwa	uwagi
Brązowo-szara, (żółtoszara)	żwirowa	Porowata, bezładna	Okruchy skał (np. granitu, bazaltu)	Okruchowa luźna	gruz	Okruchy mają ostre krawędzie, ponad 50% okruchów większych od 2mm to gruz!
Szaroczerwony, brązowoszara	żwirowa	Bezładna, porowata	Okruchy skał	Okruchowa luźna	żwir	Okruchy mają krawędzie obtoczone, okrągłe
Różne zabarwienie	piaskowa	Bezładna, porowata	Ziarna minerałów (gł. Kwarc, ortoklaz)	Okruchowa luźna	piasek
żółta	pyłowa	Bezładna, porowata	Pył kwarcowy, kalcyt, min. Ilaste, limonit	Okruchowa luźna	less	W dotyku jak mąka, PYŁEK !!!
szara	Pelitowa (iłowa)	Uporządkowana, porowata	Minerały ilaste, pył kwarcowy, kalcyt	Okruchowa luźna	Ił warwowy	W wodzie się rozpuszcza i jest śliski
Czerwono-biała	iłowa	Bezładna, porowata	Min. Ilaste, pył kwarcowy, kalcyt, hematyt	Okruchowa luźna	Ił pstry (poznański)	W wodzie się rozpuszcza i jest śliski
Szara, jasnobrązowa	mieszana	Porowata, bezładna	Kwarc, min. Ilaste, +kalcyt	Okruchowa luźna	Glina	Gdy jest mokra to jest śliska

Skały osadowe

okruchowe organiczne chemiczne

-luźne -poch.zwierzęcego

-zdiagenezowane -poch. roślinnego

Skały osadowe powstają w wynkiu osadzenia się i nagromadzenia produktów wietrzenia starszych skał, jak również resztek roślinnych i zwierzęcych o różnym stopniu rozkładu. Głównymi procesami uczestniczącymi w wyniku powstania tych skał są: wietrzenie, transport, sedymentacja i diageneza.

Minerały skał osadowych:

-allogeniczne (zewnętrzne) powstające w wyniku transportu, m.in. kwarc, skalenie, biotyt, łuszczyki.

-autogeniczne (wewnętrzne) powstają w zjawisku sedymentacji- nowe minerały <węglanowe, siarczanowe, tlenki żelaza>

Skały okruchowe luźnie nie mają spoiwa, są tylko w skałach zdiagenezowanych!!!

Skały okruchowe dzielimy ze względu na frakcje(strukturę): żwirowa (psefitowa), piaskowa (psamitowa), pyłowa (aleurytowa), iłowa (pelitowa).

Skały okruchowe luźne mają teksturę porowatą, zdiagenezowane mają teksturę zbitą lub porowatą.

Tekstura może być także uporządkowana lub bezładna.

		Skały osadowe	okruchowe -	zdiagenezowane
barwa	struktura	tekstura	Rozpoznany skład	geneza	spoiwo	Nazwa skały	Uwagi
szarożółta	żwirowa	Porowata, bezładna	Okruchy skał +spoiwo	Okruchowe zdiagenezowane	Ilasto-węglanowe	brekcja	Zdiagenezowany gruz (ostre krawędzie), spoiwo, reaguje z HCL
czerwona	żwirowa	Porowata, bezładna	Okruchy skał +spoiwo	Okruchowe zdiagenezowane	żelaziste	Zlepieniec (salceson)	Zdiagenezowany żwir, krawędzie obtoczone
Różne zabarwienie	piaskowa	Zbita ja woda nie wsiąka, jak wsiąka porowata, jak są warstwy to uporządkowana	Ziarna minerałów	Okruchowa zdiagenezowana	Żelaziste, węglanowe	piaskowiec	Jak spoiwo węglanowe to może reagować z kwasem
czarna	iłowa	Zbita, uporządkowana (warstewki)	Ziarna minerałów	Okruchowa zdiagenezowana	Nie wyróżnia się bo jest za drobne	Łupki ilaste

W skałach zdiagenezowanych wyróżniamy spoiwo:

• Ilaste - jasne barwy, miękkie

• Węglanowe - reaguje z HCL, (tw. 3-4) nie da się zarysować paznokciem

• Żelaziste - barwy pomarańczowe, rdzawe, tw. 3-6

• Krzemionkowe - b.twarde, (tw. 5,5 - 7), jasne barwy

diageneza

Żwir ZLEPIENIEC

Gruz BREKCJA

DIAGENEZA-zespół procesów fizycznych i chemicznych zachodzących w niewysokiej temperaturze, które prowadzą do konsolidacji pierwotnie luźnego materiału osadowego. Rozdrobnione szczątki dawnych skał spojonych lepiszczem-skały zdiagenezowane.

			Skały osadowe	organiczne
Barwa	struktura	tekstura	Skład mineralny	geneza	Nazwa skały	uwagi
czarna	organodetrytyczna	Porowata, bezładna lub uporządkowana	Węgiel do 30%, szczątki roślinne	Organiczna pochodzenia roślinnego	torf	b. lekki, mocno porowaty, po wysuszeniu podobny tylko lekki, widoczne szczątki roślinne!!!
brunatna	Organodetrytyczna	Porowata, bezładna lub uporządkowana	Węgiel od 30 do 60%	Organiczna poch. roślinnego	Węgiel brunatny	Lekki, trochę brudzi ręce na brunatny kolor
czarna	Organodetrytyczna lub organiczna	Porowata lub zbita uporządkowana	Węgiel ok 60-80:%	Organiczna pochodzenia roślinnego	Węgiel kamienny	Połysk, mocno brudzi ręce, średnio lekki
Jasnoszara	ogranodetrytyczna	Porowata, bezładna	Węglan wapnia	Organiczna pochodzenia zwierzęcego,	Kreda jeziorna	Brudzi ręce, proszek z grudkami, reaguje z HCL, łatwo rozgnieść
Szara, czarno-szarobrunatna	organodetrytyczna	Porowata, bezładna	Węglan wapnia, szczątki roślinne + kwarc	Przejściowa między organicznymi i okruchowymi	gytia	Reaguje zHCL, proszek z grudkami, pylista, lekka
biała	organiczna	Porowata, bezładna	Węglan wapnia	Organiczna pochodzenia zwierzęcego	Kreda pisząca	Łatwo wchłania wodę, reaguje z HCL,
Różne zabarwienie, najczęściej jasno brunatna lub szara. Uwaga: może być czarna!!!	Organodetrytyczna lub organiczna	Zbita lub porowata, bezładna lub uporządkowana	Węglan wapnia + szczątki organiczne	Organiczna pochodzenia zwierzęcego	Wapień organiczny	Łatwo zarysować nożem, mogą być odbite muszle, ciężki reaguje z kwasem, Dużo kalcytu
Różne zabarwienie: szarobrązowa, szara, brąz	organiczna	Zbita bezładna lub uporządkowana	Tlenek krzemu,	Organiczna pochodzenia zwierzęcego	krzemień	b. twardy, śliski, ostre krawędzie, po otarciu śmierdzi siarką
Czarna	organiczna	Porowata, uporządkowana	Tlenek krzemu (krzemionka)	Organiczna pochodzenia zwierzęcego	lidyt	b. ciężka, warstwowanie, b. Twarda, nóż się ściera, łatwo pomylić z bazaltem

Skały okruchowe organiczne mają strukturę organodetrytyczną gdy widać składniki organiczne, a strukturę organiczną gdy nie widać szczątków organicznych.

			Skały osadowe	chemiczne
barwa	struktura	tekstura	Skład mineralny	geneza	nazwa	Uwagi
Bezbarwna lub różne zabarwienie, różwawa	Krystaliczna	Zbita, bezładna	Chlorek sodu	chemiczna	Sól kamienna	b. słona, miękka, łatwo zarysować nożem, paznokciem nie.
Różowo - pomarańczowa, Rdzawa barwa	chemiczna	Bezładna, porowata,	Limonit, tlenek żelaza,	chemiczna	Żelaziak brunatny-limonit	Brudzi palce na rdzawy!!!
Biało-szara, kremowa, bądź pomarańczowa	Chemiczna	Porowata, bezładna	Węglan wapnia	chemiczna	Martwica wapienna	Skamieniała gąbka, reaguje z HCL,
Szara, brunatnoszara	chemiczna	Porowata bezładna	Krzemionka pochodzenia chemicznego	chemiczna	Martwica krzemionkowa	Porowata, twardsza od wapiennej
Brązowo-kremowa	chemiczna	Porowata, bezładna	Dolomit + kalcyt	chemiczna	dolomit	Czasem reaguje z HCL, lub po sproszkowaniu
Biała, kremowa, POMEKS!!!	Chemiczna, oolitowa	Bezładna, porowata	Węglan wapnia	chemiczne	Wapień oolitowy	Przypomina pumeks, kruszy się przez pocieranie paznokciem, reaguje z HCL, przypomina piaskowca, szybko wsiąka wodę!
Kremowo szara,	krystaliczna	Zbita lub porowata	Gips + anhydryt	chemiczna	gips	Kryształki gipsu mają połysk, łatwo zarysować paznokciem, na zajęciach był w dużym bloku a w tym świecące szare to gips!!
Biała, szara,	krystaliczna	Zbita, masywna, bezładna	Anhydryt + gips	chemiczna	anhydryt	Trochę twardszy od gipsu, łatwo zarysować nożem ale nie paznokciem

Skały osadowe chemiczne mają strukturę chemiczną lub gdy mają połysk - krystaliczną.

Warto pamiętać:

Numerek 16 - wapień

Numerek 31 - sól kamienna

Numerek 47 - diabaz (żelazny nie ma połysku)

			Skały	metamorficzne
barwa	struktura	tekstura	Skład mineralny	Skała wyjściowa	Nazwa	Uwagi
Różna, najczęściej jasne barwy (biała)	granoblastyczna	Zbita, bezładna lub uporządkowana gnejsowa	Kalcyt + dolomit	Skały węglanowe	marmur	Można zarysować nożem, reaguje z HCL,
Biało szara	granoblastyczna	Zbita	Kwarc + biotyt	Piaskowiec, krzemienie kwarcowe	kwarcyt	b. twardy, bryła zabrudzonego lodu,trudno zarysować
Szara	mieszana	Uporządkowana Gnejsowa	Kwarc,muskowit granaty,	granit	gnejs	Tak jak głaz narzutowy,
Szaro - zielona	Masywna, nematoblastyczna	Bezładna lub uporządkowana gnejsowa	serpentynit	Magmowe - zasadowe	serpentynit	Przypomina gabro, często jednak ten kolor zielony jest jaśniejszy
Srebrzysto - czerwona, srebrzystozielona	Lepidoblastyczna (blaszki)	Masywna, porowata, uporządkowana łupkowa	Minerały ilaste + chloryt	Łupek chlorytowy	Łupek chlorytowy	Połysk srebrzystry
Złocisto żółta	lepidoblastyczna	Uporządkowana łupkowa	Minerały ilaste + serycyt	Skały iłowe	Łupek serycytowy	Połysk złocisty
czarny	lepidoblastyczna	Uporządkowana Łupkowa	Minerały ilaste, sub. węglista	Iłowe, łubki ilaste	Łupek dachówkowy	Da się pisać nożem, jak dachówka czarna
czarny	lepidoblastyczna	Uporządkowana Gnejsowa	Biotyt, muskowit	granity	Łupek mikowy

Skały metamorficzne (przeobrażone)- tworzą się ze skał magmowych i osadowych, pod wpływem działania wysokiej temperatury, ciśnienia i procesów chemicznych. Może ulegać budowa wewnętrzna, skład chemiczny lub skład mineralny.

Skały metamorficzne powstają głównie:

• W strefie kontaktu skał z magmą - np. magma wdzierająca się w skorupę ziemską powoduje przeobrażenie wapieni w marmur, a węgla kamiennego w grafit

• W wyniku ruchów skorupy ziemskiej - które powodują przemieszczenie się skał osadowych lub magmowych w głębsze warstwy litosfery, gdzie poddawane są one oddziaływaniu wysokiej temperatury i ciśnienia, np. z granitu tworzy się gnejs.

Skały metamorficzne mają strukturę:

• granoblastyczna - minerały mają kształt zbliżony do izomet

• lepidoblastyczna - kształty blaszkowe

• nematoblastyczna - kształty wydłużone ( igiełki, słupki)

Tekstura ze względu na wypełnienie: Tekstura ze względu na uporządkowanie

Masywne (zbite) Porowate Bezładna Uporządkowana

1

---