13.Jakie były przyczyny rozpadu Bloku Wschodniego w latach 1989-1991?
Jedną z ważniejszych przyczyn upadku bloku wschodniego była jego niereformowalność. Ponadto kryzys ZSRR, a także kryzys objętych układem warszawskim. To spowodowało niezadowolenie w społeczeństwie. Moskwa nie dawała pozwolenia na żadne reformy (polityczne, gospodarcze). Od 1979 roku Rosja angażuje się w wojnę w Afganistanie. Wydarzenia, które krok po kroku powodowały upadek ZSRR były kolejne zmiany na szczeblach władzy.
10.11.1982 roku zmarł powszechnie znienawidzony Lenin Breżniewa. „Doktryna Breżniewa” głosiła, że wszystkie państwa komunistyczne mają bezwzględny obowiązek obrony komunizmu (przede wszystkim z ZSRR). Wspólnota socjalistyczna jest nienaruszalna - taki zapis był w doktrynie Breżniewa.
Następcą był Julin Antropow - dotychczasowy szef KGB. Urząd sprawował krótko do 1994 roku. Rozpoczyna się era Gorbaczowa, bo nie wywodził się jako pierwszy z KGB. Gorbaczow będzie pierwszym sekretarzem generalnym a jednocześnie prezydentem. Do władzy doszedł po raz pierwszy człowiek młody - 54 lata. Gorbaczow wiedział, że w ZSRR sytuacja jest katastrofalna. Na ZSRR USA nałożyło embargo.
Papież Jan Paweł II wspierał Rugana, stąd Gorbaczow postanowił powrócić do dialogu z USA, zapowiedział przebudowę Pierestrojki. Chciał przeprowadzić reformy wraz z całym społeczeństwem. Chciał wprowadzać demokrację - socjalizm z ludzką twarzą. Opublikował w 1985 roku w książce pt. „Przebudowa i nowe myślenie ZSRR i całego świata”. Powrót do współpracy z zachodem. Uważał, że wszyscy są sobie potrzebni i są od siebie zależni - pierwsze takie stwierdzenie szefa ZSRR. Powinny przeważać cele ludzkie.
-zapowiada, że należy zakończyć „zimną wojnę”
-domagał się, aby do dialogu ZSRR i USA włączyły się inne państwa komunistycznych. Miały być to sygnały dla państw bloku wschodniego do działań reformatorskich
Gorbaczow otrzymał za tą książkę wiele nagród, uznanie przez wszystkie kraje. Cały świat widział w Gorbaczowie wielkiego reformatora. Nie mógł tych reform wprowadzić od razu w życie, bo miał opór wewnątrz, ale zyskiwał poparcie na cały świecie. Bało się wojsko ZSRR, że stracą swoją pracę. Gorbaczow ogłosił ponownie w postaci tzw. planu Gorbaczowego pakiet reform. 15 stycznia 1986 - „Plan Gorbaczow”. Czynił go jeszcze bardziej wiarygodnym dla USA i innych państw. Wiązano z nim wielkie nadzieje. Ten plan był płaszczyzną do porozumienia ZSRR z USA, między Gorbaczowem a Reganem. Staje się bliskim partnerem Regana. Rodzi się nowy dialog między nimi. Dialog ten przyspiesza wielka katastrofa 25 kwietnia 1986 roku elektrowni atomowej w Czarnobylu. Zginęło ponad 8 tysięcy ludzi. W wielkim nieszczęściu Gorbaczow zwrócił się o pomoc do USA. Już w czerwcu 1986 cały świat przyszedł z pomocą. Podpisano 13 pism o porozumieniu z ZSRR.
11-12 października 1986 roku doszło do kolejnego szczytu Gorbaczow-Regan. Gorbaczow rozpoczął reformę administracyjne w ZSRR. Republiki ZSRR miały stać się samodzielne. Ogłoszono tę reformę i rozpoczęto jej realizacje 1 stycznia 1991 roku.
Na fali tej reformy na czele poszczególnych republik nie stali sekretarze tylko prezydenci. Tu zaczyna się problem, bo ważne funkcje w państwie zaczyna sprawować Borys Jelcyn - prezydent Sowieckiej Federacji Rosyjskiej. Gorbaczow wypowiedział tak jak
Jaruzelski w Polsce wojnę z alkoholizmem. Gorbaczow nie przyjął Jelcyna jako sekretarza. Nie zaprosił go do swojego biura politycznego. Dla Jelcyna Gorbaczow stał się wrogiem nr. 1.
Negocjacje USA-ZSRR
Gorbaczow wyrażał zgodę na redukcję Armii Czerwonej.
1.XII.1990 - Gorbaczow udał się do Watykanu. Po raz pierwszy przywódca ZSRR pojechał do Stolicy Apostolskiej. Ale trudności się potęgowały w ZSRR a przede wszystkim opór KGB. Jego przeciwnicy (szef obrony narodowej, szef bezp., premier ZSRR) 18.VIII.1990 doprowadzają do tzw. „puczu” w ZSRR. Przełom. Trwał do 21.VIII.1981 roku. Niektórzy twierdzą, że za puczem stał Jelcyn, inni, że Gorbaczow. Gorbaczow został aresztowany i wywieziony potajemnie na Krym (na 3 dni odcięty od świata). Cały świat śledził tą sytuację. „Pucz” okazał się nieprzygotowany, bo go nie poparli dowódcy. Wojsko nie wyszło na ulicę, bo obawiali się wydarzeń, które mogą zakończyć się przelaniem krwi.
Władzę przejął „Komitet Nadzwyczajny” stanął gen. Janajew - przywódca „puczu”.
W tym czasie niepewnej sytuacji, do akcji wkroczył Borys Jelcyn. Wezwał obywateli do obrony zagrożonej wtedy władzy. Uważano, że uratował Moskwę przed wkroczeniem wojska - uznany za męża opatrzności. Udaje się na Krym i Gorbaczow wraca (załamany). Jelcyn postanowił wykorzystać uznanie społeczeństwa. Opowiedział się za likwidacją partii -KPZR istniejącej Federacji Gorbaczowa.
Niektóre Republiki Radzieckie ogłaszają swoją niepodległość (Litwy, Łotwy i Estonii). Dalej inne republiki. ZSRR rozpada się od wewnątrz, bo występują z niego podmioty. Podpisano porozumienie o likwidacji ZSRR i powstanie nowego tworu - Wspólnoty Niepodległych Państw. (Inspiracje Jelcyna). 25 grudnia 1995 prezydent Jelcyn składa rezygnacje z pełnienia tej funkcji i zostaje prezydentem Federacji Rosyjskiej. „Kropkę nad i „ znowu postawił Jelcyn, definitywnie kończąc ZSRR.
16.Ukaż proces normalizacji stosunków między zjednoczonymi Niemcami a RP
Zjednoczenie wywołało niepokój w Europie. Ludzie byli spokojniejsi, gdy Niemcy były podzielone, bo nieczuli się zagrożeni, choć z początku to był dramat, bo granica była sztucznie stworzona a rodziny podzielone. Wszyscy bali się ponownego zjednoczenia Niemiec.
Między stosunkami polsko-niemieckimi a stosunkami politycznymi w Europie występowało sprzężenie zwrotne. Niemcy po zjednoczeniu mogłyby zagrażać małym i średnim państwom. Polska szukała sojuszników między innymi we Francji i Moskwie. Rozmowy były o tym jak okiełznać to zjednoczenie. Tak należy zbudować stosunki polityczne, żeby Niemcy były państwem europejskim a nie Europa niemiecka. Nieudało się, aby Polska była na spotkaniu 2+4.
Jednym z najważniejszych elementów systemu w Europie po 90tym roku stały się Niemcy i nowe relacje polsko-niemieckie. Wraz ze zjednoczeniem Niemiec przestał istnieć tzw. problem niemiecki w stosunkach międzynarodowych. Wraz z tym zjednoczeniem zarysował się szansa na zjednoczenie Europy i zlikwidowanie skutków układu sił. Istotną rolę w tych procesach odegrały stosunki polsko-niemieckie. Bazowały na układach.
1.14 listopada 1990. Traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej.
Zamknięto trwającą od 1945 roku dyskusję o granicy polsko-niemieckiej. Niemcy uznali granice trwale. Niemcy nigdy nie będą domagały się rewizji tej granicy. Zjednoczone Niemcy pogodziły się, że ziemie utracone po 45 roku są stracone na zawsze i będą teraz częścią Polski. Były pewne obawy na terenach Polski zachodniej, że po zjednoczeniu, Niemcy będą chcieli odebrać Polsce tereny lub przynajmniej będą żądali odszkodowania. Dołączono niezręczne stwierdzenie, że sprawy majątkowe nie są przedmiotem tego traktatu i być może kiedy indziej będą uregulowane. Ceną za zgodę na granicę był zapis, że w Polsce jest mniejszość niemiecka. Jest ona uznana przez rząd, który zobowiązuje się do zapewnienia jej warunków do życia. Strona niemiecka wyliczyła, że jest około 15 milionów Niemców w Polsce, co było nieprawdą. W rzeczywistości było ich około 15 tysięcy. Byli to głównie młodzi Polacy, pochodzenia niemieckiego chcąc uzyskać podwójne obywatelstwo i wyjechać do Niemiec. Głównie wyjeżdżali ze Śląska lub Pomorza. Około 95% „polskich Niemców” nie znało języka niemieckiego. Strona niemiecka nie zapewniała takiej opieki Polakom. W Niemczech było około 350 tysięcy Polaków. Nie byli uznani jako mniejszość, byli jedynie gośćmi. Do dziś mniejszość niemiecka ma swojego przedstawiciela w sejmie i są w Polsce szkoły niemieckie. Strona polska zapewniała przywileje prawne. Polacy w Niemczech do dzisiaj nie mają żadnych praw i mogą być w każdej chwili wydelegowani do Polski. Dzisiaj nie ma konfliktu między mniejszością niemiecką a Polakami. Obecnie są przypadki zrzekania się obywatelstwa niemieckiego. Dochodzą do wniosku, że to był błąd, a wybierając podwójne obywatelstwo mieli nadzieję na lepszą przyszłość. Byli rozczarowani i nie znali języka. W Niemczech byli traktowani jak Polacy, w Niemczech byli podejrzani.
2.17 czerwiec 1991. Podpisano drugi traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy między Polską a zjednoczonymi Niemcami.
Na początku lat 90-tych rozpoczęła się budowa polsko-niemieckiej współpracy. Niemcy zobowiązali się, że będą popierali Polskę w Unii. Kohl zobowiązał się, że Niemcy będą dążyły do integracji, do poszerzania grona państw europejskich. Na mocy tych traktatów rozwinęła się współpraca bilateralna. Dzisiaj dla Polski Niemcy są głównym partnerem handlowym. Obroty roczne wynoszą około 20, 25 mld$. Jesteśmy głównym rynkiem zbytu dla Niemców. Około 40% polskiego eksportu i 30% polskiego importu przypada na rynek niemiecki.
Rozwiązano Rade Wzajemnej Pomocy Gospodarczej na prośbę rządu polskiego i węgierskiego dnia 28 czerwca 1991. Układ Warszawski na wniosek Polski i Węgier struktury wojskowe zostały rozwiązane 31 marca 1991. Ostateczna likwidacja 1 lipca 1991. Oddział y Armii Radzieckiej opuściły tereny polskie 17 września 1993 roku. Chciano nawiązać do ataku Armii Czerwonej z 17 września 1939 roku.
Kończy się okupacja państwa polskiego. Wtedy dopiero Polska stała się suwerenna, wolna. Rozwiązanie RWPG i Układu Warszawskiego oznaczało koniec etapu powojennego w stosunkach politycznych między Polską, Rosją i Niemcami. Rozwiązanie ich otworzyło drogę na nowe stosunki między Polską a Rosją.