40. Integracja negatywna i pozytywna

INTEGRACJA GOSPODARCZA

UWARUNKOWANIA I FORMY MIĘDZYNARODOWEJ INTEGRACJI

Teoria integracji gospodarczej bez względu na formę, treść, miejsce zostaje weryfikowana w każdym modelu rozwojowym, ze względu na zróżnicowania geograficzne, ekonomiczne, polityczne i kulturowe.

W tradycyjnych ujęciach integracji gospodarczej przyjmuje się rolę specyficznej siły gospodarczej działającej na zasadzie ” ucieczki naprzód ”, które warunkują jej bezwzględny rozwój. Uważa się, że każdy krok rozwojowy sprzeczny z założeniem niektórych form współpracy regionalnej może pociągać następne implikacje, które potwierdzają o rozwoju lub utrzymaniu tego co zostało dotychczas osiągnięte. W wyniku uzależnienia ekonomicznego i wzajemnego dostosowywania struktur gospodarczych i politycznych miała być osiągnięta droga wstępnej współpracy i koordynacji ekonomicznej. Nadzieję na wiarygodność powyższego przebiegu integracyjnego wzrasta gdyż coraz szybciej obserwowano szybszy rozwój aspektów gospodarczych w stosunku do niebezpiecznych problemów politycznych. Były nimi:

- pierwsze i tradycyjne formy współpracy na etapie strefy wolnego handlu, a nawet ograniczeń taryfowych i integracji globalnej

W strategii powstawania i kształtowania się integracji sugerowano , że każdej jej formie wpływającej na wyrównywaniu różnic w rozwoju pogłębiać będzie międzynarodowy podział pracy, a z biegiem czasu sprzyjać rezultatom politycznym, które kształtują ład i porządek na całym Świecie.

Integracji gospodarcza pogłębia się i przybrała nieodwracalny charakter.

Decydują o niej takie procesy jak:

• zagęszczenie się powiązań produkcyjnych

• pogłębiająca się współzależność koniunkturalne

• komplementarność gospodarstw

Siły napędowe rozwoju integracji regionalnej mają też źródło w głównych tendencjach gospodarki światowej wynikających z internacjonalizacji życia gospodarczego.

Główne uwarunkowania integracji zaczynają narastać w etapie internacjonalizacji produkcji i otwarcia ekonomik narodowych przez odpowiednie mechanizmy wymiany towarów, usług, kapitału, techniki i technologii oraz problemy ekologiczne.

Stworzenie skutecznych mechanizmów regulujących całokształt integracji gospodarczej w skali światowej są sprawą niemożliwą do realizacji w zróżnicowaniach politycznych, gospodarczych, społecznych, kulturowych. Większe możliwości zastosowania znalazła regulacja ładu i porządku w skali regionalnej, gdyż gospodarcza i polityczna jednorodność współpracujących państw może być łatwiejsza w realizacji skutecznych reguł i głównych zasad na płaszczyźnie międzynarodowej.

Chociaż w skali globalnej integracja regionalna nie jest rozwiązaniem optymalnym (zastrzeżenia i nieporozumienia między regionami na Świecie) UE, NAFTA, CEFTA.

Mimo tych trudności współprace regionalne zdominowały integrację światową a regionalizm wyprzedził globalizm, ze względu na bardziej realne rozwiązania nawet w krajach peryferyjnych i semiperyferyjnych .

Ekonomiczne warunki postępującego procesu integracji na poziomie związków makroekonomicznych najbardziej zaowocowały na starym kontynencie i stanowią one mimo okresowych załamań istotną postawę kontynuacji integracji instytucjonalnej w różnych formach.

Teoretyczne wyobrażenie optimum wyraża się w uzyskaniu pełnej lub totalnej integracji poprzez ustanowienie między krajami członkowskimi Unii Walutowej i Gospodarczej. Zauważa się tę zależność wyłącznie na kontynencie europejskim, ale pojawiają się uwagi i zastrzeżenia, że najbardziej rozwinięta teoria w Europie przynosi największe rezultaty. Wiele rozwiązań pośrednich lub odraczanych w czasie świadczą, że teoretyczne aspekty integracji europejskiej nie znajdują zastosowania w innych częściach Świata, bo pojawiły się obawy, a nawet zastrzeżenia co do najwyższych form współpracy europejskich, którymi ma być zapowiadana na rok 1999 wspólna waluta europejska (EURO).

Teoretyczne klasyczne ujęcie integracji gospodarczej przedstawia się w następujących etapach (fazach):

• Faza wolnego handlu

• Unia Celna

• Wspólny rynek

• Unia Gospodarcza i Walutowa

• Integracja totalna (całkowita)

Pierwszym i najprostszym jest 1-szy

- likwidacja ceł i ograniczeń ilościowych. Kraje zachowują autonomię, zewnętrzną taryfę celną i prowadzą własną niezależną politykę handlową wobec krajów trzecich (EFTA, CEFTA, NAFTA, Chiński Obszar Gospodarczy, nowopowstały Obszar Pacyfiku i Azji Południowo - Wschodniej obejmujący 19-ście krajów)

Kraje tworzące strefę wolnego handlu mogą ujednolicić cła i wtedy przekształcają się w Unię Celną.

W tej formie dominują:

• cła dyskryminujące

• cła preferencyjne

Unia Celna ujawnia podwójny charakter na cały handel zagraniczny, bo wywołuje

efekt

efekt kreacji handlu zagranicznego

Wspólny rynek

wyższa forma integracji

zapewnia zwiększenie całej taryfy celnej wobec krajów trzecich, ale obejmuje też swobodę przepływu kapitału i siły roboczej tylko w obrębie ugrupowania.

Jego efektem są:

• mechanizmy wolnej konkurencji

• optymalna alokacja siły roboczej

• rozwój produkcji na wielką skalę (spadek kosztów)

• szybki postęp techniczny oraz ujednolicenie polityki celnej

Unia Walutowa - obejmuje oprócz: sfery wolnego handlu, Unii Celnej, Wspólnego rynku, koordynację polityki walutowej prowadzonej na kraje członkowskie.

W zakres koordynacji wchodzi:

• wysokość kursów walutowych

• tworzenie rezerw walutowych

• pomoc kredytowa

• wprowadzenie jednolitej waluty europejskiej

Jeżeli na obszarze państw członkowskich zostaną spełnione warunki Unii Walutowej ważniejsze dziedziny polityki gospodarczej mogą zostać objęte skoordynowaną polityką, a władzę ekonomiczną przejmują organy ponadnarodowe.

Dopiero wtedy można mówić o Unii Gospodarczej.

Unia Polityczna - ukoronowanie procesu integracyjnego oznacza koordynację zarówno polityczną wewnętrzną, jak i zagraniczną całego ugrupowania.

Tę formę nazywa się totalną lub całkowitą.

Należy odpowiedzieć na pytanie:

“Do jakiego stopnia integracji zobowiązują formalne postanowienia zawartych układów czy kontraktów ?”

Jakie metody realizacji celów integracyjnych są prawdziwe i z góry przewidywalne ?

W jakim stopniu zawarte w sformułowaniach układy stanowią struktury instytucjonalne, a nawet intencje mogą rozszerzać cały proces integracyjny ?

Odpowiedzi na te pytania wynikają z fałszywie sprawowanych założeń integracyjnych, a konkretnym przykładem jest punkt stwierdzający, że do współpracy powinny przystępować kraje o zbliżonym poziomie gospodarczym.

Założenie to w dniu dzisiejszym okazuje się absurdalne, a potwierdza to wspaniała współpraca między USA a Meksykiem, krajami nowouprzemysłowionymi a gospodarkami peryferyjnymi.

Dlatego przyjmowanie do Unii Europejskiej nowych krajów powinno być zaktualizowane o więcej obiektywizmu i założeń gospodarki globalnej.

41. Na czym polega efekt kreacji handlu w unii celnej?

Te efekty mogą się pojawić w 3 przypadkach: gdy kraje udzielają sobie preferencji celnych, tworzą strefę handlu wolnego handlu lub gdy tworzą unię celną.

Preferencje celne - maja miejsce wtedy, gdy kraje stosują wobec siebie cła niższe od minimalnych lub też całkowicie znoszą cła w handlu między sobą w odniesieniu do pewnych towarów.

Strefa wolnego handlu - oznacza likwidację ceł i ograniczeń ilościowych w handlu wzajemnym określonej grupy krajów, zachowują one jednocześnie autonomiczną zew taryfę celną i prowadzą własną niezależną politykę handlową wobec krajów trzecich.

Unia celna - ma miejsce, gdy kraje tworzące strefę wolnego handlu wprowadzają ujednolicone cła zewnętrzne (wobec krajów trzecich)

Efekt kreacji handlu (trade creation effect) wyraża się we wzroście wolumenu wzajemnych obrotów handlowych krajów tworzących unię celną -w wyniku usunięcia ceł i innych barier w handlu między krajami unii oraz wprowadzenia wspólnej zewnętrznej taryfy celnej.

Efekt kreacji handlu - wyraża się we wzroście wolumenu wzajemnych obrotów handlowych krajów udzielających sobie preferencji celnych, tworzących strefę wolnego handlu lub unię celną. Pewne towary, które uprzednio w warunkach prowadzenia przez poszczególne kraje autonomicznej polityki celnej nie mogły być importowane, gdyż ich ceny importowe po doliczeniu ceł były wyższe od cen krajowych, stają się przedmiotem handlu bądź unii celnej. Bez obciążeń celnych są one tańsze od produkowanych w poszcz. krajach. W efekcie tworzy się nowy strumień handlu, tym silniejszy, im poziom zniesionych stawek celnych był wyższy, a różnice w kosztach produkcji - większe.

Efekt kreacji handlu zależy od elastyczności cenowej popytu na importowane towary i elastyczności cenowej podaży w kraju eksportera. Im ta elastyczność jest większa, tym efekt kreacji jest większy.

Zniesienie ceł wewnątrz unii powoduje, iż pewne rodzaje towarów wytwarzane w poszczególnych krajach unii mogą być, odwrotnie niż poprzednio, oferowane na rynkach innych krajów unii po cenach konkurencyjnych w stosunku do towarów miejscowych.

Efekt kreacji handlu można jednocześnie rozpatrywać znacznie szerzej, przy założeniu, że unia celna ma wpływ nie tylko na handel krajów do niej należących, lecz także na handel międzynarodowy w ogóle. W takim znaczeniu efekt kreacji handlu wywołany utworzeniem unii celnej wyraża ogólny wzrost popytu na import w krajach unii, jak również zmiany popytu na import w krajach trzecich.

42. Na czym polega efekt przesunięcia handlu w unii celnej?

Efekt przesunięcia handlu (trade diversion effect) wyraża się w zwiększeniu udziału krajów należących do unii celnej w handlu krajów-członków unii oraz w zmniejszeniu udziału krajów trzecich, w wyniku przesunięcia się źródeł zakupu określonych towarów z krajów nawet o niższych kosztach produkcji, lecz pozostających na zewnątrz unii, do krajów wchodzących w skład unii celnej.

U podstaw efektu przesunięcia znajduje się zróżnicowanie stawek celnych; wewnątrz unii pozostają one zniesione, natomiast w stosunkach z krajami trzecimi są nadal stosowane.

Efekt przesunięcia handlu - wyraża się w zwiększeniu udziału w handlu wzajemnym krajów udzielających sobie preferencji celnych, tworzących strefę wolnego handlu lub unię celną - w wyniku przesunięcia się źródeł zakupu określonych towarów z krajów nawet o niższych kosztach produkcji, lecz pozostających poza obrębem udzielonych preferencji. U podstaw tego efektu znajduje się zróżnicowanie stawek celnych, wew obszarów preferencyjnych są one zniesione, natomiast zew są nadal stosowane. Efekt ten zależy od wielu czynników, w tym od cenowej elastyczności popytu i cenowej elastyczności towaru x.

43. Jakie mogą być długookresowe (dynamiczne) efekty unii celnej?

44. Cele i narzędzia MPE

Cele - są one zróżnicowane w horyzoncie czasowym:

Krótki - o charakterze koniunkturalnym (stabilizacja cen, zagwarantowanie stałych dostaw surowców i energii, przeciwdziałanie deficytu bilansu handlowego)

Średni - dążenia do przeciwdziałania ograniczeniom w handlu zagr oraz przyspieszenia tempa rozwoju gosp.

Długi - cele o charakterze strukturalnym (zmiana miejsca w międzynarodowym podziale pracy, przekszt struktury prod, zmiany struktury eksportu, zrównoważenie bilansu płatniczego)

Narzędzia - są to skoordynowane w skali grupy krajów, regionu bądź globalnie narzędzia zagranicznej, a często także wew polityki ekonomicznej. Koordynacja ta może mieć charakter międzynar (1) lub ponadnarodowy (2). (1) Uzgodnienia międzynar są dokonywane za pomocą porozumień i umów międzynar bądź też z wykorzystaniem org międzynar. (2) wypracowanie narzędzi MPE przyjmuje charakter ponadnarodowy, dokonuje się tego w ramach ugrupowań integracyjnych nądź korporacji transnarodowych.

45. GATT (WHO) - główne reguły jego działania

GATT, General Agreement Tariffa and Trade, Układ Ogólny o Taryfach Celnych i Handlu, międzynarodowe porozumienie handlowe podpisane 30 października 1947 w Genewie przez 23 państwa członkowskie ONZ. Zaczęło obowiązywać od 1 stycznia 1948. Do 1994 GATT był organizacją międzynarodową.

Celami organizacji były: likwidacja ograniczeń hamujących rozwój wymiany handlowej, obniżenie maksymalnych stawek celnych, ocena sytuacji w międzynarodowym handlu, rozstrzyganie sporów pomiędzy członkami.

Oznacza to, że głównym celem jest liberalizacja handlu międzynarodowego i w efekcie stworzenie warunków zbliżonych do wolnej konkurencji.

Cele i zasady GATT (WTO)

GATT był oparty na kilku podstawowych zasadach, które tworzyły swego rodzaju kodeks dobrego postępowania w handlu międzynarodowym i były podporządkowane realizacji zadań Układu.

Zasady te przejęła ,Światowa Organizacja Handlu (WTO).

Podstawową zasadą jest niedyskryminacja i równość traktowania. Znajduje ona wyraz w bezwarunkowej klauzuli największego uprzywilejowania (KNU) obowiązującej w stosunkach między stronami Układ Ogólnego.

Jej istotą jest równość traktowania zagranicznych partnerów: nie można przyznać szczególnych korzyści jednemu partnerowi i tylko jemu ponieważ wszyscy mają do nich jednakowe prawa.

Jednocześnie nie można dyskryminować jakiegokolwiek członka porozumienia
w stosunkach handlowych.

Należy udzielić mu wszystkich przywilejów, jakie uzyskali i członkowie GATT (WTO). Od tej zasady, podobnie jak od pozostały norm GATT (WTO), istnieją pewne wyjątki. Najważniejszym dopuszczonym odstępstwem od KNU jest możliwość tworzenia stref wolnego handlu i unii celnych.

Z tą pierwszą ściśle się wiąże zasada wzajemności, tj. równości korzyści i koncesji. Zgodnie z tą zasadą żaden członek GATT (WTO) nie jest zobowiązany do redukcji swoich stawek celnych ani też do udzielania innych koncesji bez uzyskania wzajemnych przywilejów od partnera. Podczas rokowań następuje więc wymiana koncesji uznanych przez partnerów za równoważne.

Trzecią ważną zasadą jest możliwość interwencji w handlu (np. w celu ochrony rodzimego przemysłu) w zasadzie jedynie za pośrednictwem stawek celnych, a nie za pomocą innych instrumentów polityki handlowej. Cła zostały uznane za w zasadzie jedyny dozwolony środek interwencji państwa w handlu ze względu na to, że wpływają na poziom ceny i tym samym na popyt, a więc nie naruszają zasadniczo mechanizmów rynkowych.

Podstawowym wyjątkiem od tej zasady jest możliwość stosowania ograniczeń ilościowych w celu ochrony bilansu płatniczego, ochrony zdrowia obywateli, zapewnienia bezpieczeństwa itp. (są to tzw. ogólne wyjątki).

Kolejną zasadą jest tzw. klauzula narodowa. Zgodnie z nią produkt importowany nie powinien być traktowany mniej korzystnie niż analogiczne produkty pochodzenia krajowego. Zasada ta dotyczy w szczególności obciążeń podatkowych (zarówno bezpośrednich, jak i pośrednich), a także innych przepisów i wymagań w zakresie sprzedaży, zakupu, przewozu, dystrybucji
i użytkowania tych towarów na rynku wewnętrznym.

Wszystkie te zasady oznaczają pewne podporządkowanie polityki handlowej krajów członkowskich normom i dyscyplinom GATT (WTO), a tym samym ograniczenie narodowej suwerenności w kształtowaniu stosunków z partnerami handlowymi.

Ograniczenie to daje jednak pewne wymierne korzyści. Przede wszystkim sprawia, że dostęp do rynków zagranicznych jest bardziej pewny. Tym samym zmniejsza się ryzyko zawierania transakcji handlowych. System jednolitych norm wielostronnych w większym stopniu ułatwia rozwój handlu niż porozumienia bilateralne, o różnym zakresie koncesji i zobowiązań.

---