DZIAŁALNOŚĆ NISZCZĄCA I BUDUJĄCA MORZA

Działalność rzeźbotwórcza wód morskich obejmuje przede wszystkim wybrzeże - pas graniczny lądu i morza. Granice wybrzeża w części nadwodnej i podwodnej są wyznaczone przez zasięg oddziaływania fal, prądów i pływów, które modelują pierwotną rzeźbę brzegu morskiego.

Efekty działalności morza zależą również od rzeźby wybrzeża. Na wybrzeżu wysokim przeważa niszcząca działalność morza, na niskim - budująca.

Wybrzeża wysokie powstały najczęściej wskutek zalania przez morze obszarów wyżynnych lub górskich. Zbudowane są one przeważnie ze skał krystalicznych, stosunkowo odpornych na procesy niszczenia przez falę, czyli abrazję.

Fale morskie stale uderzają o strome ściany wysokiego wybrzeża powodują podcinanie brzegu i wymywanie materiału skalnego. Tworzy się nisza abrazyjna.

Stale podcinany i cofający się wysoki brzeg nosi nazwę klifu. Materiał ze zniszczonego klifu zalegający u jego podstawy wynoszony jest w kierunku morza - tworzy się platforma brzegowa (abrazyjna). Głównym czynnikiem kształtującym strefę brzegową jest falowanie wywołane przez fale zwane tsunami - morskie trzęsienia ziemi (dł. kilkanaście kilometrów, wysokość: 20, 30, 40, 50 m).

Budująca działalność morza

Wybrzeża płaskie, niskie powstały wskutek działalności akumulacyjnej. Strefa brzegowa tych wybrzeży jest stale zalewana przez fale i nosi nazwę plaży.

W obrębie plaży i płytkiego morza stale odbywa się przemieszanie materiału przez fale i prądy przybrzeżne - tworzą się płycizny i szerokie rozbudowane plaże - na linii brzegowej słabo rozwiniętej.

Wybrzeża płaskie o dobrze rozwiniętej linii brzegowej wygląd swój zawdzięczają dominującym prądom przybrzeżnym. Tworzą się: kosy, mierzeje i zalewy.

---