1.Jakie warunki są konieczne do spełnienia dla skutecznego nawiązania łaczności radiowej? (3pkt)

- warunek konieczny :urządzenia musza pracować w tym samym kanale częstotliwościowym i w okreslonym czasie

- warunek wystarczający: możliwość nawiązania połączenia w dowolnym punkcie określonego obszaru

2. Wyjaśnij, na czym polega zjawisko stacji odkrytej i dla jakiego rodzaju dostępu występuje. (2pkt)

Stacja znajduje się w zasięgu nadajnika, ale poza zasięgiem odbiornika informacji. Występuje w przypadku protokołów rywalizacyjnych.

3. Od jakich czynników (parametrów wyjściowych) zależy szyfrowanie połączeń głosowych w systemie GSM? (3pkt)

- od bitów wygenerowanych przez algorytm A5 z klucza Kc

- od numeru szczeliny

- od numeru ramki TDMA

4. Jakie techniki stosuje się w systemach radiowych do realizacji łączności dwukierunkowej? (2pkt)

- dupleks, duosimpleks i semidupleks

5. Wymień niekorzystne efekty wprowadzenia sektoryzacji w sieci komórkowej. (3pkt)

- zmneijszenie efektywności trankingu (mniej kanałów na sektor)

- zwiększenie liczby przełączeń (większe obciążenie BTSa?)

- ograniczona pojemność

6. Co to są i jaką funkcje spełniają obszary przywołań (LA - ang. Location Area) w GSM? (3pkt)

Location Area (LA) - obszar składający się zwykle z kilkudziesięciu lub kilkuset komórek sieci GSM. Każda z nich podczas definicji otrzymuje ten sam parametr Location Area Indentity (LAI). Za pomocą tego parametru VLR przechowuje informacje o położeniu Abonenta.

7. Na czym polega usługa roamingu? (1pkt)

Realizacja usług poprzez sieć innego operatora

8. Jakie zjawiska fizyczne determinują propagację fal radiowych w zakresie częstotliwości od 400 MHz do 2GHz? (3pkt)

- dyfrakcja odbicia roproszenie

9. wymienić rodzaje i określić znaczenie rejestrów w systemie GSM oraz zawartych w nich danych. (3pkt)

HLR (rejestr abonentów macierzystych) - baza danych abonentów operatora, uczestnicząca w procesie określania położenia MS. Zawarte dane: międzynarodowy numer abonenta MSISDN, międzynarodowy numer abonenta ruchomego IMSI, kategoria abonenta, status abonenta (zablokowany,a ktywny, wyłączony, itp.), lista dostępnych usług przenoszenia i teleusług, informacje pozwalające na identyfikację użytkownika (tryplety złożone z Kc, RAND, SRES), informacje o aktualnym położeniu danej stacji ruchomej do zestawiania połączeń i naliczania opłat, informacje niezbędne do realizacji usług lokalizacyjnych LCS.

VLR (rejestr abonentów przyjezdnych) - dane abonenta zawarte są bardziej szczegółowe i wystarczające do zestawienia połączenia. VLR zawiera informacje tylko o abonentach przebywających na obszarze obsługiwanym przez podległe MSC, w tym: kopię informacji z rejestru HLR, informację o położeniu stacji ruchomej - identyfikator obszaru przywołań (lokalizacji) - LAI (Location Area Identity) - grupy komórek, przydzielony MS numer tymczasowy TMSI, wykorzystywany do identyfikacji stacji ruchomej na obszarze objętym MSC

EIR (rejestr identyfikacji wyposażenia) - baza danych służących do identyfikacji stacji ruchomych. Identyfikacja dokonywana jest oddzielnie od identyfikacji terminala abonenta. Podczas identyfikacji sprawdzany jest status wyposażenia o unikatowym w skali światowej numerze IMEI. Stacja ruchoma, która nie uzyska akceptacji (np. skradziona ) może zostać zablokowana.

10. Wymienić podstawowe elementy architektury systemu GSM oraz wskazać umiejscowienie i funkcje modułu PCU. (2pkt)

Elementy architektury systemu GSM:

- część komutacyjno-sieciowa (złożona z: MSC, GMSC oraz rejestry HLR, VLR i EIR oraz centrum uwierzytelniania AuC) - realizacja usług transmisji z komutacją łączy.

- GPRS (złożony z: SGSN, GGSN) - realizacja usług transmisji danych z komutacją pakietów.

- zespół stacji bazowych (złożony z BSC i BTS).

- zespół eksploatacji i utrzymania (złożony jest z OMC oraz urządzeń do monitorowania sieci oraz naliczania opłat za usług).

PCU (Packed Control Unit) znajduje się w BSC i służy do rozdzielenia ruchu z komutacją łączy i pakietów.

11. Wymień techniki odbioru zbiorczego. ( 2 pkt).

odbiór przestrzenny, czasowy, częstotliwościowy, polaryzacyjny, kierunkowy

12. Wyjaśnij, dlaczego pakiet dostępu w GSM jest krótszy od pozostałych pakietów i jakie pełni dodatkowe funkcje? ( 3 pkt).

pakiet dostępu pełni funkcję ochronną, zapewnia aby nie było kolizji z innymi danymi w strukturze ramki TDMA kiedy urządzenie próbuje uzyskać dostęp do sieci. jest skrócony aby mieć dłuższy guard period i aby nie było kolizji

13. W jakim celu stosuje się przeplot i jakie rodzaje przeplotu stosuje się w systemach radiokomunikacyjnych? ( 3 pkt).

Przeplot dzielimy na blokowy i bitowy. Przeplot stosuje się ponieważ w systemach radiowych błędy występują paczkowo a kodowanie umożliwia korekcję błędów losowych dlatego stosuje się systematyczne zmiany kolejności bitów w ciągach kodowych

14. Jaką funkcję w systemie GSM pełnią numery TMSI oraz określić przyczyny jego zmiany? (2 pkt).

w trakcie procedur sygnalizacyjnych kodowanych w kanale radiowym (m.in. w czasie uaktualniania położenia) telefonowi jest przydzielany przez MSC TMSI (Temporary Mobile Subscriber Identity). W momencie, gdy sieć chce skontaktowac się z danym telefonem, a transmisja po kanale radiowym nie jest jeszcze kodowana, jest on wysyłany zamiast IMSI i pozwala telefonowi zorientować się, że przywołanie dotyczy właśnie jego. Numer ten ma znaczenie lokalne i jego struktura jest określana przez administratora sieci

15. Wymień metody zwiększania pojemności sieci komórkowej ( 3 pkt).

-dodatkowe kanały radiowe dla operatora

-sektoryzacja

-pożyczanie kanałów

-dynamiczny przydział

-koncepcja stref mikrokomórkowych

-podział komórek

16. Wymienić systemowe cechy nadajnika i odbiornika. ( 3 pkt).

wspólne: tłumienie fidera, zysk anteny, wysokość nad terenem -nadajnik - moc na wyjściu nadajnika -odbiornik - czułość odbiornika

18. Określ (zdefiniuj) kanał fizyczny dla 2 różnych technik zwielokrotniania dostępu do kanału. ( 2 pkt).

kanał fizyczny tdma - podział kanału w czasie na szczeliny czasowe. Użytkownik dostaje pewien zasób szczelin czasowych, transmisja nie jest ciągła. w gsm każda para częstotliwości podzielona na 8 szczelin czasowych - 577 us kanał fizyczna fdma - całe pasmo jest podzielone na przedziały częstotliwości. szerokość jest jak najmniejsza aby możliwie najwięcej osoób mogło jednocześnie korzystać. w gsm pasma FDD 25 MHz (w dół 890-915, w górę 935-960) i podział na 124 po 200 kHZ

19. Jakie są przyczyny realizacji procedury hand over i które elementy systemu radiokomunikacyjnego oraz na podstawie czego decydują o jego realizacji ( 3 pkt).

hand over - przenoszenie aktywnego połączenia między stacjami bazowymmi często ze zmieną kanału. biorą udział MS, BTS, BSC, MSC. Stosuje się gdy nowe połączenie może zapewnić lepszą jakość, telefon jest na styku kilku komórek i może już korzystać z innych. Decyzję o handover podejmuje BSC (kontroler stacji bazowych) we współpracy z MSC

20. Wymienić podstawowe parametry interfejsu radiowego systemu GSM900 ( 2 pkt).

zakres częstotliwości pracy,

liczba kanałów częstotliwościowych,

liczba szczelin czasowych

odstęp dupleksowy,

max szybkość MS

21. Jakie cyfrowe mapy niezbędne są do przeprowadzenia poprawnych obliczeń propagacyjnych w terenach zurbanizowanych?

- Cyfrowe mapy wysokości terenu

- Cyfrowe mapy zabudowania

- Cyfrowe mapy stref zieleni

22. Jakie techniki odbiorcze stosuje się do przeciwdziałania zanikom w systemach radiokomunikacyjnych?

_ Przestrzenny

_ Częstotliwościowy

_ Czasowy

_ Polaryzacyjny

_ Kierunkowy (kątowy)

23. Jaki rozkład mają powolne fluktuacje odbieranego sygnału radiowego w radiokomunikacji ruchowej?

Logarytmiczno - normalny

24. Jaka jest relacja zasięgu zakłóceniowego do zasięgu użytecznego radiowej stacji nadawczej?

z. użyteczny < z. zaklocenuowego

25. Co to jest czułość odbiornika radiowego?

26. Podaj wymiary przestrzeni elektromagnetycznej.

Piec wymiarow : trzy wymiary geometryczne(x,y,z) , czas, czestotliwosc

27. W którym modelu propagacyjnym tłumienie trasy radiowej wzrasta 20 dB na odległości?

28. W którym standardzie został określony losowy dostęp do usług systemu trakingowego na zasdzie dynamicznie zmienianej długości ramki?

MPT1327

29. W jaki sposób można zwiększyć przepływność kanału sterującego (sygnalizacyjnego) stacji bazowej systemu TETRA?

Wykorzystując dodatkowe kanaly fizyczne

30. W jakim celu stosuje się kodowanie kanałowe w systemach radiokomunikacyjnych?

_ Niewystarczająca jakość transmisji w łączu radiowym - opuźienia i zaniki

_ Konieczność wprowadzenia nadmiarowości w transmitowanym sygnale w celu umożliwienia realizacji procedur detekcji lub/i korekcji błędów kosztem zwiększenia ilości transmitowanych danych w łączu i wprowadzenia dodatkowego opuźienia

_ Kodowanie kanałowe nie jest stosowane we wszystkich systemach:

31. Wymień metody zwiększania pojemności sieci komórkowej:

• pożyczanie kanałów - dynamiczny przydział

• Sektoryzacja

• zmniejszenie rozmiaru klastra

32. W jakich warunkach występuje efekt „near-far”?

_ Stacja bazowa BS2 odbiera słaby sygnał na kanale f1 od dalekiego terminala

MS2

_ W pobliŜu BS2 na sąsiednim kanale radiowym f2 nadaje z duŜą mocą stacja

ruchoma MS1 do innej odległej stacji bazowej BS1 (Moc nadawania jest duŜo

większa niŜ w przypadku komunikacji zlokalizowanej w tym miejscu MS2 z

BTS2_

_ W BS2 występuje duŜy poziom ACI na skutek nadawania MS1

33. Do którego rodzaju modeli propagacyjnych zalicza się model ray-tracing?

metoda analizy propagacji wielodrogowej w środowisku indoor

34. Jaki parametr określa minimalną dopuszczalną wartość stosunku C/I w sieci radiokomunikacyjnej?

35. W jakim celu stosuje się pochylanie anten stacji bazowych?

Zmniejszenie zasiegu, zmniejszenie emitowania zakłóceń sąsiedniokanałowych

Co to jest Handoff
przeniesienie obslugi aktywnego polaczenia np z jednej stacji bazowej do drugiej, zazwyuczaj towarzyszy temu zmiana kanalow radiowych

4. parametry systemowe odbiornika:
moc czulosciowa odbiornika Pcz=S+N+Z/S+Z
czulosc odbiornika
zysk energetyczny
tlumienie fidera
wysokosc anteny

5. W jakim celu stosuje sie przeplot i wymien jego rodzaje:
-stosuje sie go poniewaz w systemach radiowych bledy wystepuja paczkowo a stosowanie kodowania umozliwia korekcje bledow tylko jesli maja one charakter losowy. Dlatego wprowadza sie systematyczna zmiane kolejnosci bitow w ciagach kodowych
-bitowy
-blokowy

6. Techniki odbioru zbiorczego
-przestrzenny
-czestotliwosciowy
-czasowy
-polaryzacyjny
-kierunkowy

7. gdize stosuje sie obustronne uwierzytelnianie i po co ?
w systemach TETRA poniewaz zapewnia ono wlasiwe naliczanie oplat w publicznych systemach TETRA i zapewnia kontrole dostepu terminali do sieci i jej uslug, umozliwia tez okreslenie unikatowego klucza szyfrujacego (DCK) dla kazdej sesji.

1. W poprawnie zaprojektowanej sieci komorkowej co da jesli zwiekszymy moc nadajnikow
- wiekszy obszar pokrycia
-Spowoduje zmniejszenie zasięgów użytkowych wszystkich współkanałowych nadajników

2. Rejestry: VLR i HLR
HLR - (Home location register) - rejestr polozenia stacji wlasnych
VLR - ( Visitor Location Register) - rehestr polozenia abonentow przyjezdnych.
w hlr jest jeden rejestr centralny lub kilka rejestrow a w vlr jest rejestr dla kazdego obszaru centralowego, vlr zawiera kopie hlr + dodatkowe informacje np o polozeniu abonenta.

4. stacja ukryta
zjawisko zachodzace w przypadku protokolow rywalizacyjnych, kiedy nie wszystkie stacje maja wzajemna bezposrednia lacznosc.

5. antena inteligentna adaptacyjna i prazkowa

- uklad antenowy skladajacy sie z M elementow antenowych dzialajacyw czasie rzeczywisty, lub uklad cyfrowego przetwarzania sygnalow ksztaltujacy charakterystyke przestrzenna matrycy antenowej.

14. w jaki sposób jest rozwiązane uwierzytelniane w GSM
Uwierzytelnienie abonenta jest realizowane przez sieć, gdy:
- użytkownik po raz pierwszy przyłącza się do systemu,
- użytkownik zamierza zrealizować usługę lub zmienić usługę,
- zachowanie użytkownika wymaga dokonania zmian w rejestrach (HLR, VLR)

Klucz Ki jest przydzielany abonentowi przy rejestracji w systemie i zapisywany wraz z algorytmami
A3 i A8 w karcie SIM oraz AuC. Algorytmy A3 i A8 definiuje operatora i nie udostępnia abonentom oraz innym operatorom. Abonent nie zna klucza Ki oraz algorytmów A3 i A8. Podczas uwierzytelniania stacji ruchomej porównywane są w MSC i/lub SGSN (GPRS) wartości
SRES przekazane przez AuC oraz stację ruchomą (czas procedury < 0.5s).

15 do czego służą pakiety korekty częstotliwości i kiedy się ich używa

Służą do:
- Synchronizacja generatora MS z częstotliwością BTS
- Identyfikacja kanału sygnalizacyjnego w BTS
Używa się przy
- włączaniu do systemu (w fazie pasywnej).

Kiedy nastepuje przydzielnenie kanalu w PMR z trankingiem transmisji?
Jesli terminal bedzie potrzebowal i bedzie wolny kanal. Jezeli nie to pojdzie do kolejki oczekujących na kanal.

Odstep czestotliwosciowy miedzy kanalami w systemie TETRA (wydanie1).

25 kHz

Kiedy uzyskujemy dostep do uslug w GSM?

po uwierzytelnieniu, po wyslaniu poprawnego IMEI

Jak wyglada numer IMSI w sieci PLUS (IMSI)

260 01 nr_naszego_komorczaka

Podzial na komorki

-służy do zwiekszenia pojemnosci w sieci

Gdzie jest najmniejszy wspolczynnik zwielokratniania czestotliwosci

PMR

Od czego zalezy szyfrowanie w GSM?

Zalezy od tego czy jest to transmisja w trybie komutacji pakietow czy lacza.

Co to jest stacja odkryta i w jakim rodzaju dostepu wystepuje
Zjawisko to zachodzi w przypadku protokolow rywalizacyjnych. Nie wszystkie stacje maja bezpos. lacznosc. Moze byc nadajnik odkryty lub odbiornik

Co to jest obszar przywolan (LA)?
Grupa komorek na terenie danego obszaru centralnego. System sledzi ruch abonenta z dokladnoscia do pojedynczego LA.

co to jest roaming?
Potrzeba wymiany informacji i realizacji uslugi za posrednictwem innych sieci.

co to jest handoff (handover).
Przelaczanie poruszajacego sie terminala z jendej stacji bazwoej do drugiej.

-wymien metody zwiekszania pojemnosci sieci
podzial komorki, zwiekszenie ilosci kanalow, przydzial kanalow dynamiczny, sektoryzacja

dlaczego w systemie GSM czas dostepu jest najmniejszy i po co sie go stosuje

BRAK

-dlaczego stosuje sie kodowanie kanałowe??
zabezpieczenie przesylanych inform. przed plywem zakłóceń i znieksztalcen wprowadzanych przez kanal transmisyjny

-czy w systemie MPT 1327 jest stosowana ochrona ??

Jest (uwierzytelnianie)

-kiedy jest przydzielany kanal?

w momencie wyslania zapotrzebowania przez terminal;

w momencie wyslania zapotrzebowania i autoryzacji uzytkownika

-sposoby realizacji głównego kanału sygnalizacyjnego

a) wydzielony kanal fizyczny
b)wspoldzielony kanal fizyczny- uzywany jako sygnalizacyjny i roboczy

jakich rejestrow uzywa sie przy przelaczaniu z PSTN na GSM?

HLR, VLR i czasami EIR

-do czego slusza pakiety korekty czestotliwosci i kiedy sie ich uzywa

BRAK

kiedy wystepuja szybkie fluktuacje sygnalu w komunikacji ruchomej
- przy przemieszczaniu się terminalu

- ze względu na wielodrogową propagacjew fali

-1. Które pasmo f przeznaczone jest dla TETRA ?
emergency 380-390Mhz/390-400Mhz publiczny 410-420 Mhz / 420 - 430 Mhz

-Fazy rozwoju systemu GMS

1 2 2+

-Modulacja w PMR ?

FM

1. Wpoprawnie zaprojektowanej sieci komorkowej, co da jezeli zwiekszymy moc nadajnikow?

Spowoduje zmniejszenie zasięgów użytkowych wszystkich współkanałowych nadajników

2. rejestry: VLR i HLR opisac, i roznice

HLR - (Home location register) - rejestr polozenia stacji wlasnych
VLR - ( Visitor Location Register) - rehestr polozenia abonentow przyjezdnych.
w hlr jest jeden rejestr centralny lub kilka rejestrow a w vlr jest rejestr dla kazdego obszaru centralowego, vlr zawiera kopie hlr + dodatkowe informacje np o polozeniu abonenta.

6. kanaly opisac w zwielokrotnianiu dostępu

FDMA (Frequency Division Multiple Access) - podział pasma na podpasma o różnych częstotliwościach, każde podpasmo dla innego użytkownika.
TDMA (Time Division Multiple Access) - użytkownicy stosują dostępne pasmo z cyklicznym podziałem czasu między siebie
CDMA (Code Division Multiple Access) - użytkownicy nadają na jednej częstotliwości i w całym dostępnym czasie, stosują jednak charakterystyczne dla siebie sekwencje kodowe, dzięki którym sygnały poszczególnych użytkowników dają się w odbiorniku wyodrębnić z ich sumy. .

7. W jakim celu stosuje się i na czym polega TA?

Timing Advance - parametr przekazywany przez BTS do terminala w celu poinformowania go o ile wcześniej ma wysłać sygnał

8. Na czym polega hand-over i jakie części systemu biorą w niej udział?

Hand-over - polega na przenoszeniu aktywnego połączenia pomiędzy dwoma stacjami bazowymi, zwykle ze zmianą kanału. Biorą w niej udział MS, BTS, BSC, MSC

9. Co jest przyczyną szybkozmiennych zakłóceń w systemach radiokomunikacyjnych?

- propagacja wielodrogowa (dochodzenie fal z różnych kierunków i z różnym opóźnieniem)

- ruch terminali

10. W jakim systemie jest łączność tylko z dyspozytorem?

Duosimpleks

11. Po co stosuje się kodowanie kanałowe?

W celu detekcji i korekcji ewentualnych błędów w nadanym ciągu informacyjnym

12. Do czego służy i kiedy udaje się wysłać pakiet synchronizacyjny

- służy do synchronizacji ramkowej wysyłanych danych

- do wysyłania informacji o numerze ramki TDMA

- do wysyłania numeru identyfikacyjnego BSa - BSIC (Base Station Indentity Code)

- wysyła się go po włączeniu terminala do sieci

- przy połączeniu z nowym BSem

13. Co to jest MIMO i jak zwiekszyc 2 krotnie jego przepustowosc

MIMO - układ antenowy z kilkoma antenami nadawczymi i kilkoma odbiorczymi.

uzyskanie lepszej jakości transmisji, co jest możliwe dzięki zastosowaniu kodowania przestrzenno - czasowego;
-podniesienie szybkości transmisji, co moŜna uzyskać podając zamiast symboli kodowych kodu ST róŜne sygnały na poszczególne anteny nadawcze.

aby dwukrotnie ziwkeszyc jego przepustowosc trzeba dwukrotnie zwiekszyc liczbe anten (??)

15. do czego slusza pakiety korekty czestotliwosci i kiedy sie ich uzywa

-służą do synchronizacji generatora MS z czestotliwością nadawania BTSa

-używa się ich do tego, by terminal mógł rozpoznać kanał FCCH, przy wyszukiwaniu kanału sygnalizującego podczas włączania się do sieci lub też przy nasłuchiwaniu innych BTSów

17. kiedy zachodzi zjawisko near - far

W przypadku nadawania dwóch terminali na sąsiednich kanałach w obrębie jednej stacji bazowej.

Jest toefekt bliski-daleki mogacy powodowac ACI - btw co to jest aci? ;)

19. parametry systemowe odbiornika

czułość odbiornika (Ew moc czułościowa), tłumienie fidera, zysk anteny, wysokośc anteny względem średniej wysokości terenu

21. gdzie stosuje sie obustronne uwierzytelnianie i po co (jakos tak to bylo)

w systemach TETRA poniewaz zapewnia ono wlasiwe naliczanie oplat w publicznych systemach TETRA i zapewnia kontrole dostepu terminali do sieci i jej uslug, umozliwia tez okreslenie unikatowego klucza szyfrujacego (DCK) dla kazdej sesji.

22. od czego zalezy szyfrowanie w GSM?

Zależy od trybu transmisji (komutacja łączy, komutacja pakietów)

23. Gdzie jest najmniejszy wspolczynnik zwielokratniania czestotliwosci?

26. Podaj zjawiska fizyczne towarzyszace propagacji fali 400MHz- 2 GHz?

Odbicie, ugięcie (refrakcja, dyfrakcja?), rozproszenie? Do sprawdzenia ale cos koło tego.

---