Visual 5

Aplikacje okienkowe

Interfejs Windows Forms (nazywany także WinForms) znajduje się w przestrzeni

nazw System.Windows.Forms. Zawiera klasy przydatne przy tworzeniu aplikacji

działających w systemie Windows, w pełni wykorzystujących bogate funkcje interfejsu

użytkownika. Interfejs ten powstał na bazie biblioteki Windows Foundation

Classes, przygotowanej początkowo dla języka J++. Wszystkie języki programowania

platformy .NET Framework — niezależnie od tego, z jakiej biblioteki korzystały

dotychczas (MFC lub wywołania Win32API w przypadku C++ albo VB Forms Engine

w przypadku Visual Basic) - wykorzystują ten sam sposób komunikacji z graficznym

interfejsem użytkownika systemu Windows. Programista nie musi już korzystać

bezposrednio z funkcji interfejsu Windows API.

Przestrzeń System.Windows.Forms zawiera klasy definiujące kontrolki, klasy pozwalające tworzyć kontrolki użytkownika, klasy odpowiedzialne za tworzenie okien

aplikacji i okien aplikacji wielodokumentowych (MDI), okna dialogowe i inne. Zapewniona

jest także obsługa standardowych okien dialogowych (otwieranie plików, ustawienia wydruku, podgląd wydruku i inne), a także tworzenie menu i etykiet podpowiedzi (tooltip).

Rys. 1. Tworzenie nowego projektu dla aplikacji okienkowej

Prosty kalkulator

Rys. 2. Widok gotowej aplikacji

Public Class Form1

Private Sub Button1_Click(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) Handles Button1.Click

Dim liczba1 As Integer

Dim liczba2 As Integer

Dim s As String

liczba1 = TextBox1.Text

liczba2 = TextBox2.Text

s = String.Format("{0}", liczba1 + liczba2)

Label1.Text = s

End Sub

Private Sub Button2_Click(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) Handles Button2.Click

Dim liczba1 As Integer

Dim liczba2 As Integer

Dim s As String

liczba1 = TextBox1.Text

liczba2 = TextBox2.Text

s = String.Format("{0}", liczba1 - liczba2)

Label1.Text = s

End Sub

Private Sub Button3_Click(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) Handles Button3.Click

Dim liczba1 As Integer

Dim liczba2 As Integer

Dim s As String

liczba1 = TextBox1.Text

liczba2 = TextBox2.Text

s = String.Format("{0}", liczba1 * liczba2)

Label1.Text = s

End Sub

Private Sub Button4_Click(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) Handles Button4.Click

Dim liczba1 As Integer

Dim liczba2 As Integer

Dim s As String

liczba1 = TextBox1.Text

liczba2 = TextBox2.Text

s = String.Format("{0}", liczba1 / liczba2)

Label1.Text = s

End Sub

End Class

Inna wersja

Private Sub button1_Click(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) Handles Button1.Click, Button4.Click,

Button3.Click, Button2.Click

Dim liczba1 As Integer

Dim liczba2 As Integer

Dim s As String = ""

Dim b As Button = DirectCast(sender, Button)

liczba1 = TextBox1.Text

liczba2 = TextBox2.Text

If b.Equals(Button1) Then

s = String.Format("{0}", liczba1 + liczba2)

End If

If b.Equals(Button2) Then

s = String.Format("{0}", liczba1 - liczba2)

End If

If b.Equals(Button3) Then

s = String.Format("{0}", liczba1 * liczba2)

End If

If b.Equals(Button4) Then

s = String.Format("{0}", liczba1 / liczba2)

End If

Label1.Text = s

End Sub

Po zmianie kodu metody button1_click musimy w edytorze właściwości przypisać

tę metodę do pozostałych przycisków do obsługi zdarzenia click. Po wybraniu przycisku

w edytorze właściwości klikamy na ikonkę Events (żółta błyskawica), odszukujemy

zdarzenie click i ustawiamy procedurę obsługi wybierając z listy button1_click.

Powyższy kod jest niestety podatny na błędnie wprowadzone dane. Jeżeli pola edycyjne

nie zawierają poprawnej liczby, konwersja napisu na liczbę spowoduje powstanie wyjatku i nasz program zostanie przerwany. Dodajmy więcdo naszego kodu obsługę wyjątku.

Obsługa wyjątku

Obsługa wyjątku polega na wypełnieniu treścią bloków Try...Catch...End Try.

Private Sub button1_Click(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) Handles Button1.Click, Button2.Click, Button4.Click, Button3.Click

Dim liczba1 As Integer

Dim liczba2 As Integer

Dim s As String = ""

Dim b As Button = DirectCast(sender, Button)

Dim ok As Boolean = True

Try

liczba1 = TextBox1.Text

liczba2 = TextBox2.Text

Catch

ok = False

End Try

If ok Then

If b.Equals(Button1) Then

s = String.Format("{0}", liczba1 + liczba2)

End If

If b.Equals(Button2) Then

s = String.Format("{0}", liczba1 - liczba2)

End If

If b.Equals(Button3) Then

s = String.Format("{0}", liczba1 * liczba2)

End If

If b.Equals(Button4) Then

s = String.Format("{0}", liczba1 / liczba2)

End If

Else

s = "Popraw!"

End If

Label1.Text = s

End Sub

Rys. 3. Wynik wprowadzenia niepoprawnych danych

Rys. 4. Wynik dzielenia przez zero

Zegar elektroniczny

Program będzie wyswietlał bieżącą datę i godzinę lub tylko godzinę. Jako kontrolkę do wyświetlenia godziny użyjemy kontrolki Label, a dodatkowo, jako przełącznik do wyboru trybu pracy zegarka (data i godzina lub godzina), kontrolki CheckBox.

Problemem jest tylko to, gdzie mamy umieścić procedurę wyświetlającą godzinę. Jak

wspomnieliśmy wcześniej, nasze aplikacje są sterowane zdarzeniami, możemy więc skorzystać z kontrolki Timer, która reprezentuje zegar. Możemy ustawić dla niej częstotliwość ”tykania” zegara. W efekcie końcowym nasza aplikacja w określonych przedziałach czasu będzie otrzymywała komunikat o ”tyknięciu” zegara. Umieśćmy na formie kontrolki Label, CheckBox oraz Timer.

Kolejnym krokiem jest ustawienie odpowiednich właściwości kontrolki Timer. Po

pierwsze, musimy włączyć generowanie zdarzeń dla tej kontrolki, ustawiając jej właściwość Enabled na true, oraz ustawić właściwość Interval, określającą jak często ma być generowany komunikat ”tyknięcie zegara” (Tick). Wartość ta podawana jest w milisekundach. Nasz zegar będzie wyswietlał godziny, minuty oraz sekundy. Jeśli ustawimy właściwość Interval na 1000, to komunikat będzie generowany raz na sekundę.

Jeżeli chcemy, aby użytkownik nie mógł zmieniać rozmiaru okna podczas pracy programu, to

możemy zmodyfikować właściwość formy FormBorderStyle przypisująć jej

wartość FixedDialog, oraz zmodyfikować właściwość MaximizeBox przestawiając jej

wartość na False, aby dezaktywoać przycisk służący do maksymalizacji okna. Okno programu będzie można tylko zminimalizować (zwinąć na belkę) oraz przywrócić do pierwotnego rozmiaru.

Rys. 5. Widok poczatkowy formularza aplikacji Zegar elektroniczny

Dopisujemy kod obsługi zdarzenia pochodzącego od kontrolki Timer i CheckBox, klikamy dwukrotnie na kontrolce lub w edytorze właściwości wybieramy zdarzenia (events) i klikamy dwukrotnie przy zdarzeniu Tick.

Private Sub Timer1_Tick(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) Handles Timer1.Tick

Dim s As String

Dim d As DateTime = DateTime.Now

If CheckBox1.Checked Then

s = String.Format("{0:dddd}, {1:M} {2:yyyy}", d, d, d)

Label4.Text = s

Else

s = String.Format("{0:T} ", d)

Label1.Text = s

Label4.Text = ""

End If

End Sub

Rys. 6a. Wynik uruchomienia kontrolki Timer bez zaznaczenia pola wyboru

Rys. 6b. Wynik uruchomienia kontrolki Timer po zaznaczeniu pola wyboru

Obsługa menu

Menu jest jednym z podstawowych elementów aplikacji okienkowej, umożliwia użytkownikowi na wybieranie różnych opcji oferowanych przez program w wygodny i

usystematyzowany sposób. Dodanie kontrolki menu do aplikacji pisanych w językach

wchodzących w skład platformy .NET sprowadza się do umieszczenia na formie odpowiedniej kontrolki, dodaniu pozycji do menu oraz podmenu oraz dopisaniu kodu

obsługi zdarzeń związanych z wybraniem przez użytkownika danej pozycji z menu.

Aby dodać menu do formy umieszczamy na niej komponent, w zależności od wersji

środowiska Visual Studio, dla wersji 2005 o nazwie MenuStrip,a dla wersji 2003

MainMenu. Po umieszczeniu kontrolki na formie możemy w miejscu gdzie pojawia się

napis Type Here wpisać odpowiednie nazwy opcji w menu. Jeżeli chcemy rozdzielić

opcje poziomą linią w miejscu gdzie ma pojawić się separator, wpisujemy znak minus.

Dodajmy do programu wyświetlającego zegarek elektroniczny menu i nazwijmy pozycje

tak jak na rysunku 7.

Rys. 7. Widok projektu Menu

Aby dopisać metodę obsługi zdarzenia związanego z wybraniem danej pozycji menu

klikamy na niej dwukrotnie i zostanie wstawiona odpowiednia metoda. Wszystko co

musimy teraz zrobić, to dopisać odpowiedni kod.

Najpierw napiszmy obsługę zdarzenia wyboru z menu pozycji Zakończ, klikamy dwukrotnie na pozycji Zakończ w zależności od posiadanej wersji Vusial Studio do kodu

zostanie dodana metoda menuItem2_Click w przypadku Visual Stidio 2003 lub koniecToolStripMenuItem_Click w przypadku Visual Studio 2005. Żeby

zakończyć pracę naszego programu wystarczy dopisać kod, który zamknie naszą formę, czyli Me.Close().

Private Sub ZakończToolStripMenuItem_Click_1 ­­_

(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) _

Handles ZakończToolStripMenuItem.Click

Me.Close()

End Sub

Wybranie pozycji Data z menu ma w efekcie dać taki sam wynik jak kliknięcie na kontrolce CheckBox. Napiszemy metodę obsługi zdarzenia wybrania pozycji z menu w taki sposób, że zmieni ona stan kontrolki CheckBox na przeciwny.

Private Sub DataToolStripMenuItem_Click _

(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) _

Handles DataToolStripMenuItem.Click

CheckBox1.Checked = Not CheckBox1.Checked

End Sub

Dodatkowo, aby wyświetlić w menu przy pozycji Data znaczek oznaczający, że dana opcja jest wybrana lub nie, zmodyfikujemy metodę checkBox1_CheckedChanged.

Private Sub CheckBox1_CheckedChanged(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) Handles CheckBox1.CheckedChanged

DataToolStripMenuItem.Checked = CheckBox1.Checked

End Sub

Kontrolka ProgressBar

Dodajmy do formy kontrolkę ProgressBar, która zasadniczo służy do wyświetlania

post ępu podczas wykonywania długotrwałej operacji, w naszym przypadku kontrolka

bedzie wyświetlała informację, ile jeszcze pozostało do zakończenia bieżącej minuty.

Po umieszczeniu kontrolki ProgressBar na formie ustawiamy jej właściwość Maximum

korzystając z edytora właściwości na wartość 59. Wpisanie tej wartości oznacza, że 59 dla kontrolki stanowi 100%.

Musimy jeszcze zmodyfikować kod metody Tick kontrolki Timer.

Private Sub Timer1_Tick(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.EventArgs) Handles Timer1.Tick

Dim s As String

Dim d As DateTime = DateTime.Now

If CheckBox1.Checked Then

s = String.Format("{0:dddd}, {1:M} {2:yyyy}", d, d, d)

Label4.Text = s

Else

s = String.Format("{0:T} ", d)

Label1.Text = s

Label4.Text = ""

End If

ProgressBar1.Value = d.Second

End Sub

Rys. 8. Pasek postępu

Technika przeciągnij i upuść (drag & drop)

Jednym z charakterystycznych mechanizmów dostepnych dla aplikacji w środowisku

MS Windows, jest technika przeciągnij i upuść (drag & drop), umożliwiająca użytkownikowi przeciaganie elementów znajdujących się na formie i upuszczaniu ich na innych kontrolkach. Wzbogacimy nasz zegar o możliwość przeciągnięcia koloru z palety kolorów i upuszczeniu go na etykiecie wyświetlającej zegar, po upuszczeniu zmieni się kolor tła etykiety. Najpierw umieśćmy trzy elementy typu Label na formie, ustawimy w laściwość AutoSize na False, właściwość Cursor na Hand, Size zgodnie z własnym gustem, oraz usuńmy tekst

wyswietlany na etykiecie na pusty łańcuch znaków.

Rys. 9. Etykiety służące do zmiany koloru tła zegara

Ponieważ kontrolką, która będzie reagowała na upuszczanie elementów jest kontrolka

Label1, ustawimy jej właściwość AllowDrop na True.

Proces przeciągania i upuszczania składa się co najmniej z trzech etapów. Najpierw

naciskamy i trzymamy lewy przycisk myszy na elemencie, który będzie przeciągany,

musimy więc w obsłudze zdarzenia naciśnięto guzik myszy MouseDown zainicjować

proces przeciągania. Pierwszy krok będzie polegał na napisaniu metody obsługi zdarzenia MouseDown dla kontrolek Label reprezentujących paletę kolorów. Klikamy na pierwszej z nich, przechodzimy do edytora właściwości, wybieramy zakładkę zdarzenia i odszukujemy

zdarzenie MouseDown. Klikamy dwukrotnie w celu wstawienia metody do kodu i modyfikujemu dopisując wywołanie metody inicjalizującej przeciąganie.

Private Sub Label5_MouseDown(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.Windows.Forms.MouseEventArgs) _

Handles Label5.MouseDown, Label6.MouseDown, Label7.MouseDown

DirectCast(sender, Label).DoDragDrop(sender, DragDropEffects.All)

End Sub

Rys. 10. Wynik operacji Drag and Drop

Drugim etapem jest dopisanie kodu informującego użytkownika w trakcie procesu

przeciągania, że kontrolka nad którą się właśnie znajdujemy jest gotowa na przyjęcie

elementu. Dopiszemy metodę obsługi zdarzenia DragOver dla komponentu Label1.

Zdarzenie DragOver jest generowane kiedy nad kontrolką przeciągany jest obiekt.

Uwaga: niezbędne jest ustawienie właściwości AllowDrop wspomnianej wcześniej.

Ponieważ będziemy akceptowali upuszczanie tylko kontrolek typu Label, musimy

sprawdzić jaki jest typ obiektu, który jest przeciagany nad naszą kontrolką. Kiedy

stwierdzimy, że jest to obiekt typu Label, zasygnalizujemy to użytkownikowi tak, aby

wiedział, że możemy upuścić dany obiekt.

Private Sub Label1_DragOver(ByVal sender As System.Object, ByVal e As System.Windows.Forms.DragEventArgs) Handles Label1.DragOver

If (e.Data.GetDataPresent(GetType(Label))) Then

e.Effect = DragDropEffects.All

Else

e.Effect = DragDropEffects.None

End If

End Sub

Ostatnim etapem jest dopisanie metody odpowiedzialnej za obsłużenie zdarzenia

upuszczono obiekt DragDrop, ponieważ metoda DragOver dokonała sprawdzenia jaki

rodzaj obiektu przeciągamy, wiemy już, że jest to obiekt typu Label i możemy w

momencie kiedy użytkownik zwolni klawisz myszy przyjąć upuszczony obiekt.

Private Sub Label1_DragDrop(ByVal sender As System.Object, _

ByVal e As System.Windows.Forms.DragEventArgs) _

Handles Label1.DragDrop

Dim l As Label = DirectCast(e.Data.GetData(GetType(Label)), Label)

Label1.BackColor = l.BackColor

End Sub

Visual 5.doc 6/11

---