Pielegniarstwo położnicze


WYKŁAD 1

03.01.2007.

OPIEKA NAD KOBIETĄ W RÓŻNYCH FAZACH ŻYCIA

Życie kobiety można podzielić umownie na cztery okresy:

OKRES DOJRZEWANIA (pokwitania) - jest to czas przejściowy między wiekiem dziecięcym a dojrzałym. Jest to też czas szczególny w życiu każdej kobiety i w całym jej rozwoju. Składa się na niego nie tylko dynamiczny rozwój całego organizmu, ale także rozwój seksualny i rozwój społeczny.

Dojrzałość biologiczne nie jest osiągana równocześnie z dojrzałością psychiczną i społeczną.

Dojrzałość biologiczną przeciętna dziewczyna osiąga w wieku około 12-13 roku życia.

Dojrzałość seksualną, to jest pojawienie się napięcia seksualnego przeciętna dziewczyna osiąga w wieku około 16-18 roku życia.

Dojrzałość psychiczna i społeczna, czyli gotowość do pełnienia ról społecznych pojawiają się dość późno, bo około 20-25 roku życia. Proces ten przebiega najtrudniej, znajdując swój wyraz w psychice dziecka, jego zachowaniu i reakcjach. Zjawisk dojrzewania dopatrzyć się we wszystkich strukturach i czynnościach tkanek. Zazwyczaj jednak mówiąc o dojrzewaniu mamy na uwadze zespół zjawisk, w wyniku, których następuje dojrzałość płciowa i organizm osiąga zdolność reprodukcji.

Na zapoczątkowanie okresu dojrzewania wpływa bezpośrednio OUN, wyzwalając procesy neurodokrewne. W dzieciństwie następuje jakby zahamowanie czynności osi podwzgórze-przysadka-jajnik. Stężenie wydzielanych gonadoliberyn, prolaktyny i hormonów jajnika jest małe.

Jedną z pierwszych zmian dojrzewania jest zwiększenie pulsacyjnego wydzielania LH (luteiny) w czasie snu, co prowadzi do zwiększenia wydzielania gonadoliberyn przez podwzgórze.

Skok pokwitaniowy w wieku 12-14 lat zależy od działania androgenów, które pobudzają wzrost ciała, zwiększają masę mięśniową, przyspieszają zarastanie chrząstek nasadowych i kostnienia. Pojawienie się owłosienia pachowego i łonowego jest uwarunkowane działaniem androgenów nadnerczowych i jajnikowych.

Między 11 a 14 rokiem życia zwiększa się wydzielanie somatotropiny. Proces wzrastania, rozwoju i dojrzewania jest ściśle związany z czynnością gruczołu tarczowego. Wydzielanie tyreotropiny, której wydzielanie zwiększa się, objawia się niekiedy nadczynnością gruczołu tarczowego, wzmożonym drżeniem rąk, nadmierną potliwością, chwiejnością emocjonalną.

Na ten okres przypada także zwiększenie stężenia melanostymuliny, co objawia się ciemniejszym zabarwieniem brodawek sutkowych, sromu, włosów.

Jednym z pierwszych objawów zaczynającego się okresu dojrzewania płciowego jest pojawienie się w pochwie białej, grudkowatej, śluzowej wydzieliny o kwaśnym zapachu i odczynie. Jest to wynik przełomu hormonalnego.

Estrogeny wydzielone przez jajnik wpływają głównie na rozwój gruczołów piersiowych i następuje to na około 2-3 lata przed wystąpieniem pierwszego krwawienia.

Najbardziej kobiecą cechą dojrzewania płciowego dziewczynek jest pojawienie się comiesięcznych krwawień. Pierwsza miesiączka nosi nazwę menarche. Na początku krwawienia są nieregularne, mają różną długość trwania, różnią się obfitością, są na ogół bezowulacyjne. Prawidłowe, dwufazowe krwawienia występują po upływie 1 lub 2 lat od menarche.

Okres pokwitania - trudny okres pod względem psychicznym i emocjonalnym, tzw. okres buntu. Młodzi żyją w zawieszeniu, już dorośli, a jeszcze dzieci, szukają miejsca, tworzą swoje hierarchie wartości, widzą zło świata, czują `powołanie' do jego naprawy, są idealistami. Jest to czas zaspokajania potrzeb uczuciowych, dylematów moralnych. Zaczynają zdawać sobie sprawę jak świat jest wielki i nieogarniony.

Duże zagrożenie do tworzenia indywidualności - wystąpienie u nastolatki ciąży. Zagrożenie to spowodowane jest brakiem odpowiedniej wiedzy (niewiedza o fizjologii), ciekawość, udawana dorosłość. Taka ciąża jest dużym problemem, przede wszystkim społecznym.

OKRES DOJRZAŁOŚCI - kobieta zdolna do pełnienia różnych ról społecznych, między innymi - matki, żony.

Kobieta regularnie miesiączkuje, zachodzi w ciążę, wychowuje dzieci. Ważna umiejętność samoobserwowania, znajomość fizjologicznych zjawisk.

Cykliczność zmian biologicznych wpływa na jej zachowanie i reakcje psychiczne.

Od początku cyklu do momentu kiedy dojrzałe jajo przejdzie do macicy (owulacja), kobieta przeżywa nastroje pozytywne, pogodna.

W miarę zbliżania się owulacji - wzrost zainteresowania seksualnego oraz aktywności społecznej.

Szczyt aktywności - okres owulacji - przejawia najwięcej inwencji, panuje nad sytuacją, jest wnikliwa, bystra, obserwuje.

Przed wystąpieniem miesiączki - rozstrojona, drażliwa, płaczliwa, nietolerancyjna, nie radzi sobie z niepowodzeniami.

Menstruacja - stopniowa relaksacja i powrót do równowagi psychicznej.

Ważnym zagadnieniem tego okresu jest ciąża - odpowiednie przygotowanie się do niej, zaplanowanie na właściwy moment życia.

Kobiety, które mają problem z zajściem w ciążę należy otoczyć troskliwą opieką, opieką specjalistów. Trzeba umieć rozmawiać, słuchać i poradzić. Czasami silna chęć posiadania potomstwa tak blokuje kobietę, że nie może ona zajść w pożądaną ciążę.

PRZEKWITANIE (klimakterium) - okres przejściowy od pełnej dojrzałości płciowej do starości, na ten okres przypada ostatnia miesiączka - menopauza.

  1. około 6 lat przed wystąpieniem menopauzy - przedmenopauza

  2. około 6 lat po wystąpieniu menopauzy - postmenopauza

Proces `rozrodczego starzenia się' wynika z faktu stopniowego zmniejszania się wytwarzanego przez jajniki hormonu - estrogenu. Nie jest to prosta funkcja.

W wyniku zmniejszenia się estrogenu:

Koniec miesiączkowania może wpłynąć niekorzystnie na wizerunek samej siebie, czuje się mniej kobieco, ma problemy z seksem, które związane są z obniżonym libido, zmniejszone nawilżenie pochwy podczas stosunków. To wszystko może odbijać się negatywnie na kontaktach z innymi ludźmi.

STAROŚĆ - po postmenopauzalnym okresie (po 55 roku życia). Stan hipohormonalny w zakresie steroidów płciowych. W następstwie zmniejszenia się stężenia estrogenów i androgenów w okresie spokoju hormonalnego, oprócz zmian zanikowych w narządach płciowych i gruczołach sutkowych, zmiany ogólnoustrojowe.

Może wystąpić starcze zapalenie pochwy i cewki moczowej, świąd, rogowacenie białe i marskość sromu.

Zmiany ogólnoustrojowe - otyłość, nadciśnienie, choroby stawów oraz osteoporoza.

WYKŁAD 2

08.01.2007.

CYKL PŁCIOWY KOBIETY = CYKL MENSTRUACYJNY

Cykl płciowy jest wynikiem procesów, które zaczynając się już u płodu płci żeńskiej, trwają przez okres dzieciństwa, pokwitania, dojrzewania i pełnej dojrzałości płciowej.

Na cykl płciowy ma wpływ wiele zjawisk obejmujących OUN, ukł. dokrewny i wewnątrzkomórkowe procesy metaboliczne.

Wszystkie cykliczne zmiany zachodzą w:

  1. jajniku

  2. endometrium (błona śluzowej mięśnia macicy)

  3. układzie hormonalnym

Zmiany zachodzące w przebiegu cyklu miesiączkowego mają na celu:

  1. uzyskanie zdolnej do zapłodnienia komórki jajowej

  2. przygotowanie błony śluzowej macicy do przyjęcia blastocysty (zapłodnienie komórki jajowej)

  3. prawidłowy rozwój jaja płodowego

Cykl miesiączkowy trwa najczęściej 28 dni (nie powinien trwać dłużej niż 35 dni i krócej niż 25 dni).

Hormony biorące udział w cyklu miesiączkowym:

W każdym cyklu miesiączkowym charakterystyczne zmiany można podzielić na 4 fazy:

Faza krwawienia miesiączkowego

I faza, nazywana menstruacyjną trwa od 3 do 5 dni. Pierwszy dzień krwawienia przyjmuje się za początek całego cyklu. Faza ta polega na usuwaniu przez pochwę obumierających komórek śluzówki macicy, które złuszczając się, otwierają zakończenia naczyń krwionośnych błony śluzowej.

Wydostaje się około 35 mililitrów krwi. Po menstruacji następuje kolejna faza.

Faza folikularna

II faza - pęcherzykowa (proliferencyjna lub preowulacyjna), trwa około 10 dni.

Rozpoczyna się od wydzielania przez przysadkę mózgową FSH, który pobudza do wzrostu pęcherzyki jajnikowe. Dojrzewające pęcherzyki wytwarzają hormon - estrogen, który pobudza śluzówkę macicy do wzrostu, tworzenie nowych naczyń krwionośnych i komórek. Błona macicy grubieje i obumiera.

Faza owulacyjna

II faza - owulacja, czyli wydostanie się z pęcherzyka Graafa dojrzałej komórki jajowej. Zwykle dojrzewa jedna komórka w jednym z jajników. Pęcherzyk Graafa, będący wielkości grochu pęka pod wpływem LH, wydzielanego przez przedni płat przysadki, która pobudzana jest gwałtownym wzrostem estrogenów. Pęknięty pęcherzyk Graafa pozbawiony komórki jajowej tworzy ciałko żółte i rozpoczyna się faza IV.

Faza lutealna

IV faza - nazywana postowulacyjną. Ciało żółte wytwarza progesteron, który wpływa (podobnie jak estrogen) na rozrost, rozwój śluzówki macicy „czekającej” na zapłodniono jajo. Jeśli nie dochodzi do zapłodnienia, ciało żółte zanika, a poziom progesteronu i estrogenów we krwi, gwałtownie obniża się. Komórki rozrośniętej śluzówki macicy dostają mniej tlenu, obumierają i cały cykl rozpoczyna się od nowa.

W trakcie cyklu miesiączkowego występują wahania poziomu hormonów, które wywołują u wielu kobiet zespół napięcia przedmiesiączkowego, objawiającego się jako uczucie zmęczenia, niepokoju i wzmożonej drażliwości węchowej, nerwowej, bólami głowy, obrzękami.

OD POCZĘCIA DO NARODZIN - ROZWÓJ WEWNĄTRZMACICZNY PŁODU

Płód rozwija się przez cały czas, od zagnieżdżenia się jaja do urodzenia. Rozwój dziecka w łonie matki podzielono schematycznie na 3 okresy:

Okres zarodkowy

Z poszczególnych listków powstaną narządy:

- z ektodermy - OUN, skóra, włosy, paznokcie, gruczoły potowe i łojowe

- z mezodermy - mięśnie, kości, nerki, układ krążenia i układ płciowy, 4 listek

zarodkowy zwany mezenchymą, z której pochodzą wszystkie rodzaje tkanki

łącznej, a także włókna mięśni gładkich, mięśnia sercowego, układ

krwiotwórczy

- z endodermy - wątroba, trzustka, układ trawienny i oddechowy

Okres płodowy

Trwa od ukończenia 5 hdb do zakończenia ciąży. Rozwój płodu w życiu wewnątrzmacicznym charakteryzuje się bardzo szybkim wzrostem.

Wczesny okres rozwojowy

Drugi tydzień

Zapłodnienie - przez połączenie plemnika i komórki jajowej dochodzi do powstania ludzkiej istoty. Kombinacja czterdziestu sześciu chromosomów decyduje o cechach fizycznych jak i psychicznych powstałego życia. Zapłodniona komórka jajowa nazywa się zygotą i cały ten czas szybko się dzieli.

Najczęściej do zapłodnienia dochodzi w jajowodzie, a następnie zygota zostaje przemieszczona wzdłuż jajowodu w kierunku jamy macicy.

Trzeci tydzień

Rozwijającą zygotę dzieli się w wyniku czego powstaje blastocysta. Jest to etap, w którym rozwijający się zarodek dociera do jamy macicy, szukając okazji do zagnieżdżenia. Rozwijające się dziecko ma tylko 0,15 mm długości, ale cały czas szybko się rozwija. Powstaje kręgosłup, rdzeń kręgowy, system nerwowy. Nabierają kształtu nerki, wątroba, jelita. W tym czasie dla mamy pierwszą oznaką może być opóźniający się okres. Niektóre kobiety nie mają żadnych następujących objawów: senność, odczucie znużenia, zmęczenia, obrzmienie i bolesność piersi, częste oddawanie moczu.

Czwarty tydzień

Dochodzi do zagnieżdżenia, w trakcie, którego wytwarza się połączenie pomiędzy rozwijającym się dzieckiem a organizmem mamy ( w trakcie trwania ciąży z tego połączenia wytwarza się łożysko). W tym okresie długość dziecka wynosi około 0,36 mm do 1mm.

Piąty tydzień

Począwszy od 21 dnia delikatne serce zaczyna bić, z cewy nerwowej wkrótce powstanie mózg. Kręgosłup i rdzeń kręgowy rosną w tym okresie szybciej, niż reszta ciała.

Płód ma już około 1,25 mm długości, a cały pęcherzyk ciążowy jest wielkości rodzynka.

Szósty tydzień

Długość płodu w wymiarze ciemieniowo siedzeniowym (pomiar od czubka głowy końca) wynosi ok. 2 - 5 mm.

Siódmy tydzień

Kształtują się rysy twarzy, usta, język. Oczy mają wykształconą siatkówkę i soczewkę. Mięśnie zaczynają prawidłowo funkcjonować, w efekcie dziecko zaczyna się ruszać. Ma własną krew (komórki krwi produkują przez wątrobę płodu zamiast przez pęcherzyk żółtkowy). Długość ciemieniowo - siedzeniowa około 5 - 7 mm z końcem tygodnia 11 - 13 mm.

Ósmy tydzień

Zarodek nazywamy płodem. Jest chronione przez worek owodniowy wypełniony płynem owodniowym, wewnątrz którego dziecko ma wystarczająco dużo miejsca, aby swobodnie i bezpiecznie się poruszać. Ręce i nogi są dłuższe, wykształcają się paluszki, powieki i uszy, łokcie, czubek nosa. Płód - długość: 14 - 20 mm.

Dwunasty tydzień

Struny głosowe wykształcone, zdarza się, że cichutko płacze, mózg kompletnie uformowany, zaczyna odczuwać ból, powieki zakrywają oczy i pozostają zamknięte celem ochrony delikatnych włókien nerwowych aż do siódmego miesiąca życia.

W tym okresie podczas USG dzidziuś ssie kciuk. Dziecko ma około 61 mm długości i waży około 8 - 14 gram.

Czternasty tydzień

Mięśnie rosną i są sprawniejsze. Mama wkrótce zacznie czuć ruchy płodu. Płód ma około 80 - 93 mm długości i waży 25 gram.

Osiemnasty tydzień

Dziecko mruży zakryte powiekami oczka, otwiera usta, zwiększa się ilość włosków - meszek (lamugo). Długość 12,5 - 14 cm i waży 150 gram.

Dziewiętnasty tydzień

Dziecko ma około 13 - 15 cm i waży 200 gram.

Dwudziesty tydzień

Słyszy i potrafi rozpoznać głos mamy. Widoczne w badaniu USG narządy płciowe i przy odrobinie szczęścia już można się dowiedzieć, czy to chłopiec czy dziewczynka, pojawiają się paznokcie u palców rąk i nóżek. Dziecko ma 14 - 16 cm długości i waży 250 gram.

Dwudziesty czwarty tydzień

Ciało całe we włoskach zwanych lamugo. Skóra dziecka pokryta jest mazią, wykonuje ruch oddechowe, z tym, że do płuc dostaje się nie powietrze, a płyn owodniowy. Dziecko waży około 540 gram.

Trzydziesty tydzień

Dziecko ma już 38 cm i waży 1360 gram. Wszystkie substancje odżywcze, tlen z krwi mamy transportowane są do łożyska, a następnie pępowiną prosto do dziecka. Tak samo jak substancje odżywcze do dziecka tą samą drogą przedostają się toksyczne substancje jak np. alkohol.

Trzydziesty drugi tydzień

Dziecko waży 1800 gram i mierzy 42 cm. Przesypia około 90 - 95% czasu w ciągu dnia. Do tego tygodnia waga mamy (od ostatniej miesiączki) powinna wzrosnąć o około 9 - 12 kg, a na wzrost wagi składa się dzidziuś, łożysko, wody płodowe, powiększona macica, tkanka tłuszczowa odkłada się na biodrach, udach, ramionach, występują również wzrost objętości płynów ustrojowych.

Z brodawek sutkowych może zacząć wypływać żółtawy płyn - tzw. siara.

Trzydziesty piąty tydzień

Dziecko waży 2550 gram i mierzy 46 - 47 cm. Waga i wzrost dziecka zależy od wielu czynników: genetyki, stanu odżywienia i wpływu innych substancji, dlatego waga ta jest orientacyjna, szczególnie w okresie okołoporodowym. Na ogół różnice między dziećmi są znaczne, ale nie są w żadnym stopniu wyznacznikiem zdrowia.

Czterdziesty tydzień

Dziecko waży około 3500 gram i mierzy 54 - 55 cm i osiągnęło stan gotowości do samodzielnego życia.

WYKŁAD 3

10.01.2007.

OBJAWY CIĄŻY. OPIEKA NAD KOBIETĄ W CIĄŻY.

Ciążę rozpoznaje się po stwierdzeniu tzw. objawów ciąży. Objawy te dzielimy na:

Domyślne objawy ciąży

    1. nudności, skłonność do wymiotów, ślinotok, zgaga, wymioty poranne - prawdopodobnie są przyczyną pobudzenia układu autonomicznego; wymioty poranne trwają około 12 - 14 tygodni, a rozpoczynają się około 6 - 8 hdb, duży wpływ na ich powstanie ma stan psychiczny i emocjonalny ciężarnej

    2. zmiany łaknienia, tzw. zachcianki

    3. zawroty głowy, omdlenia

    4. częstsze oddawanie moczu (we wczesnej ciąży) - spowodowane jest to przekrwieniem całego układu moczowego, działaniem estrogenów i progesteronu na pęcherz moczowy oraz stopniowym powiększaniem się trzonu macicy i jego ucisku na pęcherz moczowy

    5. zaparcia - trwają przez całą ciążę, są skutkiem działania progesteronu zwiotczającego

    6. zmiany w paznokciach

    7. u palących niechęć do palenia

Prawdopodobne objawy ciąży

  1. zatrzymanie miesiączki - u niektórych kobiet w ciąży może pojawić się plamienie lub krwawienie w okresie kolejno przypadającej miesiączki (tylko do 3 miesiąca)

  2. podwyższenie podstawowej temperatury ciała

  3. zasinienie przedsionków i ścian pochwy, rozpulchnienie pochwy, zwiększenie rozciągliwości i szerokości pochwy - są one wyrazem przekrwienia oraz działania progesteronu

  4. powiększenie sutków (wyczuwane napięcie i elastyczność sutków) spowodowane podwyższonym stężeniem hormonów steroidowych

  5. rozstępy ciążowe - na brzuchu, na bocznych powierzchniach pośladków, zewnętrznej powierzchni ud

  6. pigmentacja linii białej i sutków

  7. dodatni test ciążowy

Pewne objawy ciąży

  1. wysłuchanie, wyczucie lub zaobserwowanie czynnych ruchów płodu - u wieloródek około 18 hdb, u pierwiastek (kobieta, która jest pierwszy raz w ciąży) około 20 hdb

  2. wyczucie części płodu w badaniu palpacyjnym około 22 hdb

  3. wysłuchanie czynności serca płodu, szmeru pępowinowego i łożyskowego - szmer łożyskowy jest słyszalny najlepiej w miejscu usadowienia łożyska i jest zgodny z tętnem matki, szmer pępowinowy zgodny z tętnem płodu

  4. balotowanie płodu, które można wywołać poprzez odpychanie główki lub pośladków płodu; odepchnięta część wraca po pewnym czasie na miejsce pierwotne

Różnicowanie objawów ciąży

Zatrzymanie krwawienia miesiączkowego

Nudności i wymioty

Powiększenie i bolesność gruczołów sutkowych

Częste oddawanie moczu

Wydzielina z gruczołów sutkowych

Podwyższenie temperatury ciała

OPIEKA NAD KOBIETĄ W CIĄŻY

Opieka nad ciężarną kobietą powinna być sprawowana wszędzie tam, gdzie ona się znajduje, będzie to dom, miejsce pracy, przychodnia, szpital.

Opiekę nad ciężarną w domu należy rozpatrywać na tle rodziny. Członkowie rodziny, którzy powiązani są ze sobą genetycznie, obyczajowo, środowiskowo, emocjonalnie mają ogromny wpływ na to, jak funkcjonują razem. Problemy jednego są problemami wszystkich.

Pielęgniarka powinna ocenić całą rodzinę, aby kompetentnie sprawować opiekę.

Opieka w miejscu pracy - zwrócenie uwagi na czynniki szkodliwe, na stopień trudności pracy.

Wszystkie ciężarne uczęszczają do poradni K w celu promocji zdrowia, profilaktyki.

Powikłania - opieka na oddziałach patologii ciąży, a po porodzie na oddziale położniczym.

Kobieta podejrzewająca ciążę zgłasza się do poradni K.

Pierwsza wizyta powinna wystąpić jak najwcześniej, żeby zapobiec zakażeniom, przyjmowaniu niebezpiecznych dla płodu leków, uniknąć działania promieniowania, poinformować przyszłą mamę o czynnikach zagrożenia.

Pierwsze badanie:

W przebiegu prawidłowej ciąży powinno być około 10 wizyt.

W wywiadzie: wiek, przeszłość położnicza, choroby, przebieg ciąży, warunki życia i pracy. Oblicza również przypuszczalny termin porodu. Służy do tego tzw. reguła Naegelego, od dnia poczęcia do dnia skoku podstawowej temperatury ciała oraz dodatniego testu ciążowego i daty wystąpienia pierwszych ruchów płodu i wysokości dna macicy.

Reguła Naegelego

Prawdopodobny termin porodu wylicza się przez odjęcie 3 miesięcy od terminu ostatniej miesiączki i dodanie 7 dni. Według tego ciąża trwa 280 dni.

Wykorzystując datę koncepcji odejmujemy 3 miesiące i 7 dni, aby otrzymać termin porodu, ciąża trwa tu 266 dni.

Badanie położnicze - 5 etapów

Laboratoryjne: morfologia, cukier we krwi, grupa krwi, antygen Rh, WR, badanie ogólne moczu, biocenoza pochwy.

Regularny pomiar RR.

Ponadto powinno wyznaczyć termin następnej wizyty.

Jeśli ciąża prawidłowo się rozwija, to wizyty raz w miesiącu, w zaawansowanej ciąży - częściej.

Przy pierwszej wizycie należy również poinformować ciężarną o trybie życia jaki powinna prowadzić, czynnikach szkodliwych, których powinna unikać.

Pośredni odczyn Coomsa - badanie polega na stwierdzeniu, czy organizm mamy wytwarza przeciwciała (gdy mama ma Rh-).

Tryb życia kobiety ma pływ na ciążę, rozwój płodu.

Używki - papierosy - wcześniactwo, hipotrofia płodu; alkohol - zaburzenia układu nerwowego; leki uspakajające, nasenne - szkodliwe w okresie organogenezy.

Życie płciowe - kobiety obciążone wywiadem położniczym - wstrzemięźliwość płciowa, jeśli natomiast ciąża rozwija się prawidłowo, to wstrzemięźliwość seksualna wskazana na 2 miesiące przed porodem. Jeśli ciąża `przenoszona' - lekarze nakazują wręcz uprawiać seks w celu przyspieszenia porodu.

Gimnastyka - wskazane ćwiczenia usprawniające, uczące pewnego typu oddychania oraz wzmacniające mięśnie tłoczni brzusznej i krocza, ćwiczenia w wodzie.

Żywienie ciężarnej - zaopatrzenie kaloryczne ciężarnej w I połowie ciąży wzrasta o średnio 300 kcal dziennie, a w II połowie o 500 kcal dziennie.

Zwiększa się zapotrzebowanie na:

Niedobór pożywienia prowadzi do niepłodności, poronień, martwych urodzeń, EPH gestozy (rzucawka), nieprawidłowości łożyska, cukrzycy ciężarnych, trudności w porodzie, niskiej masy urodzeniowej noworodków, złej laktacji, opóźnionego powrotu matki do pełni zdrowia, nieprawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego noworodka.

Opieka w ciąży zaawansowanej

Dotyczy dwudziestego czwartego tygodnia jej trwania, lub wówczas, gdy masa płodu wynosi 750 gram, czyli wtedy, gdy płód miałby szanse na przeżycie.

Rutynowa ocena - wywiad położniczy, ocenia się:

Badanie ogólne - ocenia się w nim:

- międzykolcowy - 25 - 26 cm

- międzygrzebieniowy - 28 - 29 cm

- międzykrętarzowy - 31 - 32 cm

- sprzężnia zewnętrzna - 20 - 21 cm

Czworobok Michaelita - równoramienny czworobok w okolicy krzyżowej powinien być prawie kwadratowy, świadczy o prawidłowo zbudowanej miednicy.

W II połowie ciąży - istnieje stan gotowości do obrzęków, obrzęki ustępują bądź zmniejszają się po nocnym odpoczynku.

Żylaki - w obrębie żyły biodrowej zewnętrznej i wewnętrznej, na kończynach dolnych, sromie, pochwie i okolicy odbytu.

Prawidłowy przyrost rozpoczyna się od 20 tygodnia ciąży, jest równomierny. Nagły, stanowi sygnał ostrzegawczy. Zwiększenie masy ciała pod koniec ciąży nie powinno przekroczyć 400 gram w ciągu tygodnia. Ogólny przyrost może osiągnąć 20% masy ciała przed ciążą, czyli około 10 - 12 kg .

Badanie położnicze:

Badanie zewnętrzne - chwyty Leopolda (5 chwytów), określają:

    1. wysokość dna macicy