Seligman, rozdział 7
Teoria zaburzeń depresyjnych - zaburzenia dwubiegunowe (294-306)
Teorie zaburzeń depresyjnych
Depresja jest wynikiem współdziałania różnych czynników - zarówno psychicznych jak i biologicznych
Genetyka a depresja jednobiegunowa
Dużą role w określaniu stopnia podatności na depresje odgrywają geny. Krewni pierwszego stopnia cierpiących na to zaburzenie są od 2 do 5 razy bardziej na nie narazeni
Badania prowadzone nad bliźniętami i dziećmi adoptowanymi wskazują na istnienie podstaw genetycznych
Podczas gdy element genetyczny depresji jednobiegunowej jest dość słaby lub umiarkowany to depresja dwubiegunowa jest silniej uwarunkowana genetycznie
Możemy mieć do czynienia ze wspólnymi strukturami genetycznymi obydwu typów depresji, ponieważ istnienie zaburzenia dwubiegunowego u jednego członka rodziny zwiększa ryzyko wystąpienia obu zaburzeń- jednobiegunowego i dwubiegunowego-u jego krewnych
Neuroprzekaźniki a zaburzenia depresyjne:
Bez względu na to co jest przyczyną depresji towarzyszą temu zmiany w strukturze mózgu i gospodarce chemicznej organizmu:
1 depresja pojawia się z pewną częstotliwością w następstwie pewnych zmian fizjologicznych zachodzących w organizmie kobiety po urodzeniu dziecka, w okresie menopauzy i tuż przed menstruacją
2 pomiedzy płciami, rasami, kulturami i grupami wiekowymi istnieje znaczace podobieństwo symptomów co wskazuje, że u ich podstaw leżą procesy biologiczne
3 leczenie farmakologiczne (trójpierścieniowych antydepresantów, inhibitorów selektywnego wtórnego wychwytu serotoniny (SSRI) i inhibitorów monoaminooksydazy (MAO)
4 depresja może sporadycznie wystapić u osób zdrowych jako efekt ubocznych leków
postawiono hipoteze że depresja jest zaburzeniem motywacji wywołanym chemicznymi nieprawidłowościami systemów mózgu zawierających kategorie przekaźników noszących nazwe monoamin (lub amin biogenicznych), konkretnie: norepinefryna, dopomina, serotonina
każdy epizod depresyjny sprawia że wystąpienie każdego kolejnego jest dużo bardziej prawdopodobne, gdyż układy substancji przekaźnikowych ulegają wyczuleniu i nastepny epizod może zostać wywołany przez słabsze stresowy
poziom monoamin jest skorelowany z wystapieniem depresji ale nie jest bezpośrednią przyczyna
Hormony a depresja
zaburzenia hormonalne (deficyty tyroksyny-przy niedoczynności tarczycy, estrogenów lub testosteronu ) mogą być przyczyną epizodów depresyjnych
Obszary mózgu a depresja
proporcjonalnie z ilością przebytych epizodów depresyjnych zmniejsza się hipokamp
jedna z teori zakłada ze przyczyna depresji jest nadmierna aktywność płata czołowego półkuli prawej, przepływ krwi do lewego płata jest ograniczony podczas epizodów depresyjnych, zwiększa się przy poprawie stanu
Psychologiczne podejście do depresji:
ujęcie psychodynamiczne: opiera się w większości na nieświadomej motywacji, i konflikcie i o wiele trudniej je potwierdzic, zakłada ono, że depresje powoduje gniew wobec własnego ja, uzależnienie poczucia własnej wartości od innych oraz bezradność w osiąganiu celu
teoria Becka (współtwórcy terapii kognitywnej) - depresja jako wynik negatywnego myślenia o własnym „ja” o bierzących doświadczeniach i przyszłości; do powstawania depresji przyczyniają się dwa mechanizmy: 1 triada poznawcza i 2 błedy logicznego myślenia.
Ad 1 triada poznawcza:
Negatywne mysli na temat własnego „ja”, bieżących doświadczeń i przyszłości
Ad 2
Cierpiący na depresje popełnia w mysleniu 5 błędów, z których każdy przyćmiewa jego doświadczenia, należą do nich:
arbitralne wnioskowanie - wyciąganie wniosków na podstawie niewielkiej ilości przesłanek albo braku jakichkolwiek
abstrakcja selektywna - charakteryzuje się skupieniem na nieistotnym szczególe, przy jednoczesnym pominięciu ważniejszych aspektów danej sytuacji
nadmierne uogólnienia - odnosi się do wyciągania ogólnych wniosków dotyczących braku wartości , zdolności lub działania na podstawie jednego faktu.
Wyolbrzymianie i pomniejszanie- małe negatywne wydarzenia są wyolbrzymiane a duże pozytywne pomniejszane
Personalizacja - polega na braniu na siebie odpowiedzialności za negatywne wydarzenia na świecie
teoria Seligmana - depresja to skutek przeświadczenia o przyszłej bezradności, które ma charakter permanentny i jest wszechobecny
Wyuczona bezradność, poczucie beznadziejności i depresja
kolejne poznawcze teorie depresji: model wyuczonej bezradności i model poczucia beznadziejności
Teoria wyuczonej bezradności
Zakłada się że podstawową przyczyną depresji jest oczekiwanie: jednostka oczekuje ze spotka ja nieprzyjemne doświadczenie i ze nie będzie mogla nic zrobić aby temu zapobiec; w sytuacji której nie da się uniknąć przyjmują postawe bierną nawet wobec wydarzen które nie są tak naprawde nieuniknione; ucza się ze żadna reakcja nie uchroni ich przed danym wydarzeniem. Taka prognoza jest spowodowana 1 deficytem reakcji poprzez ograniczenie motywacji do działania, 2 utrudnia dostrzeżenie zależności miedzy działaniem a jego wynikami
Trzy rodzaje atrybucji:
Wewnętrzno-zewnętrzny (powodem porażki jest wina jednostki i otoczenia)
Wewnętrzny
Zewnętrzny
Miedzy wyuczoną bezradnością a depresją SA duże podobieństwa w zakresie przyczyn, sposobów leczenia, zapobiegania i predyspozycji; model wyuczonej bezradności wskazuje na to, że pesymistyczny styl wyjaśniania lub styl atrybucji (przypisywanie niepowodzeń czynnikom wewnętrznym, globalnym i stabilnym a powodzenia czynnikom zewnętrznym, niestabilnym i specyficznym) stwarza warunki do wystąpienia depresji
Teoria poczucia beznadziejności
Podkresla role stabilności i ogólności negatywnych sytuacji jako determinant poczucia beznadziejności i zakłada istnienie pewnego podtypu depresji-depresji beznadziejności; mówi ona ze jeśli jednostka podejrzewa , iż jej obecne i przyszłe działania nic nie zmienią, ogarnia ją poczucie beznadziejności i pojawiają się u niej symptomy depresji
Leczenie zaburzeń depresyjnych
W 80-90 % przypadków głębokiej depresji można dziś znacznie złagodzić objawy, ktosując krótką terapię - biologiczną lub psychologiczną. Jednak bez względu na sposób leczenia ryzyko nawrotu zaburzenia pozostaje dość wysokie.
Biologiczna terapia przeciwdepresyjna:
Depresja jednobiegunowa:
Kuracja farmakologiczna - ulga jaką przynosi jest raczej umiarkowana a prawdopodobieństwo nawrotu po odstawieniu leków duże
Zastosowanie elektrowstrząsów- następuje natychmiastowa znaczna poprawa, jednak współczynnik wystąpienia nawrotu jest tak samo duży
Prozak zwieksza ryzyko wystąpienia mysli samobójczych i prób samobójczych
W głębokiej depresji psychotycznej psychoterapia jest bezużyteczna, a pomóc mogą tylko leki i elektrowstrząsy
Leki mogą mieć działanie lecznicze i paliatywne. Lecznicze-wyleczenie problemu np. zabicie bakteri, paliatywne tłumienie objawów choroby, po odstawieniu leków objawy wracaja. W chorobach psychicznych leczenie jest paliatywne.
Terapia psychologiczna
Terapia poznawcza: pacjent uczy się jak przemóc problemy i poanować sytuacje, które wcześniej wydawały mu się nie do przezwyciężenia, terapeuci aktywnie prowadzą klienta ku reorganizacji sposobów myślenia i działania dotyczących nie przeszłości, ale przede wszystkim teraźniejszości. Terapeuta jest dyrektywny: perswaduje, nakłania, prowadzi:
Terapia poznawcza Becka: usiłuje się przeciwstawić negatywnym myślom i błedom w logice.
Istnieja 4 specyficzne techniki tego typu terapi:
Wykrywanie myśli automatycznych (pojawiających się automatycznie negatywnych myśli)
Testowanie myśli automatycznych w rzeczywistości,
Trening zmiany atrybucji, zmiana założeń depresjogennych (wywołujących dpresje)
Beck kreśli 6 założeń na których cierpiący na depresje opierają swoje życie, tym samym stają się bardziej podatni na doświadczanie smutku, rozpaczy i rozczarowania
1 żeby być szczęśliwym, muszą odnosić sukces we wszystkim czego się podejmą,
2 żeby być szcześliwym muszą być zawsze przez wszystkich akceptowani
3 jeśli popełniam błąd to znaczy ze bark mi kompetencji
4 nie mogę żyć bez miłości
5 jeśli ktoś się ze mną nie zgadza to znaczy ze mnie nie lubi
6 moja wartość jako człowieka zalezy od tego co inni o mnie myślą
gdy terapeuta lub pacjent zauważ któreś z tych założeń natychmiast starają się je zniwelowac. Sprawdza się jego siłe, poszukuje kontrargumentów, prezentuje potencjalne wyjścia alternatywne i przedstawia niszczące konsekwencje trzymania się tego założenia.
Leczenie wyuczonej bezradności
Terapeuci próbują zmienić poglądy pacjentów tak, by poczuli się kompetentni i potrafili unikać oczekiwanych nieprzyjemnych sytuacji i na przykład teoria ta zakłada że kształcenie umiejętności społecznych i asertywności będą miały skutek antydepresyjny
krytyka mysli automatycznych
zmiana stylu atrybucji
Elastyczny optymizm:
Zmiana nastawienia z pesymistycznego na optymistyczny zwykle następuje gdy ludzie przyswoją sobie umiejętności niestabilnego, specyficznego i zewnętrznego sposobu objaśniania własnych niepowodzeń
Terapia interpersonalna:
Jest krótka(12 tygodni), skupia się na teraźniejszych relacjach interpersonalnych, główny materiał tej terapi stanowią trwające kłótnie, frustracje, niepokoje, rozczarowania
Pomaga zapobiec nawrotom i ponownemu wystapieniu stanów depresyjnych
Zajmuje się 4 obszarami problemów:
Reakcjami żalu
Sporami
Okresami przejściowymi w pełnieniu ról,
deficytem umiejętności społecznych