LOLITA (1955), powieść psychologiczna Vladimira Nabokova, studium obsesyjnej miłości mężczyzny w sile wieku do nimfetki. Początkowo uważana za utwór pornograficzny (a nawet antyamerykański!) z czasem uznana została za arcydzieło, jedną z najznakomitszych powieści XX w., a słowo lolita weszło do języka jako określenie kobiety-dziewczynki. Dzieje erotycznego opętania opowiedział Nabokov w szczególny sposób, podejmując wyrafinowaną parodię i grę literacką: wprowadza m.in. motyw sobowtóra, elementy melodramatu, powieści detektywistycznej i wyznań. Lolita sprawia wrażenia odważnej obyczajowo opowieści o uwiedzeniu dwunastoletniej Dolores Haze, zwanej Dolly, Lo lub Lolitą, przez jej ojczyma, czterdziestoletniego Szwajcara. Humbert Humbert podróżuje z nimfetką po całych Stanach Zjednoczonych. Po kilku latach tego grzesznego związku Lolita ucieka z dramatopisarzem i scenarzystą Clare'm Quilty. Humbert go odszukuje i zabija, a następnie spisuje historię swego występnego związku z Lo jako tło popełnionej zbrodni. Jego wyznania są treścią Lolity. Humbert stroni od opisów erotycznych, samobiczując się przed swymi sędziami potępieńczymi określeniami za swą obsesję. Tak naprawdę jednak narrator Lolity opowiada historię o zidiociałej Ameryce, z jej sklerotycznymi instytucjami wychowawczyni, tanimi motelami, powierzchowności życia, którą Henry Miller określił zamrożonym koszmarem Lolity. Głębsza lektura utworu odsłania jej tajne głębie i związki literackie, podważając wiarygodność fabuły. Zwłaszcza pojawienie się drugiego bohatera drugiego ja, dramaturga Quilty'ego rodzi podejrzenie, że to tylko wariacje wyobraźni. Przydaje to narracji dwuznaczności, stawiając głównego bohatera w stan podejrzenia o rozdwojenie jaźni pod koniec pojawia się sugestia, że Humbert i Quilty to prawdopodobnie jedna i ta sama osoba, dwa wcielenia owładniętego namiętności do nimfetek mężczyzny, a próba zamordowania Quilty'ego wygląda na zamach samobójczy. W Lolicie znaleźć można aluzje i nawiązania do kilkudziesięciu dzieł literackich, powieść zawiera ogromny ładunek erudycyjny, a jedną z tajemnic jej uroku są gry językowe, jakie uprawia Nabokov, z upodobaniem tworząc najrozmaitsze szarady, zbitki brzmieniowe, sugerujące związki postaci.