Eksperci od dłuższego czasu dyskutują o potrzebie wzmocnienia krajowego systemu polityki regionalnej

tj. systemu autonomicznego wobec programów finansowanych z funduszy unijnych. Jego trzonem powinna być strategia polityki regionalnej państwa która określi zasady i cele udzielania rządowego wsparcia regionom. Głównym instrumentem realizacyjnym mogą być natomiast kontrakty wojewódzkie, które powinny zostać wzmocnione w stosunku do ich obecnej formuły. Wystarczającyim instrumentami w tym względzie są regionalne programy uruchamiane w ramach polityki spójności UE

Silny krajowy system polityki regionalnej ułatwi określanie i rozwiązywanie najważniej­szych problemów rozwojowych w kraju, po­zwoli rządowi skuteczniej interweniować w sy­tuacjach kryzysowych lub w odniesieniu do barier rozwojowych występujących jedynie na niektórych obszarach. Umożliwi lep­sze ukierunkowanie środków unijnych na roz­wiązywanie najważniejszych problemów kraju i poszczególnych województw: Polityka euro­pejska powinna być bowiem subsydiarna wobec krajowej, a nie ją zastępować. Może on także pozwolić efek­tywniej realizować programy infrastrukturalne rządu w niektórych regionach, poprzez decen­tralizację ich zarządzania do samorządów woje­wództw

Do 2006 r. dokumentem będącym podsta­wą dla programowania polityki regionalnej w Polsce w średnim horyzoncie strategicznym była Narodowa Strategia Rozwoju Regional­nego (2001-2006).

Wady systemu polityki regionalnej państwa funkcjonującego do 2006 r. 1) niedostatecznie zarysowaną rolę polityki re­gionalnej rządu, a także jej relacji w stosunku do polityk regionalnych prowadzonych przez samorządy województw, 2) ujęcie priorytetów interwencji jedynie w sposób horyzontalny, tj. obowiązujący w całym kraju, bez możliwości prowadzania działań w wybranych obszarach 3) położenie niedostatecznego nacis-ku na stymulowanie rozwoju innowacyjnej gospodarki i odpowiedniego potencjału en-dogenicznego regionów, 4) niewystarczające powiązane zasad i celów polityki regionalnej państwa. W 2008 r, polski rząd podjął decy­zji o przywróceniu dokumentu strategicznego w zakresie polityki regionalnej państwa i przyjął dla niego nazwę Krajowsej Strategii Rozwo­ju Regionalnego.

Definicja - Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju zawiera definicję polityki rozwoju ( a nie polityki regionalnej państwa). Oznacza ona zespół wzajemnie powiązanych działań, podejmowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju oraz spójności społeczno- gospodarczej i przestrzennej. Takie działania mogą być podejmowane zarówno w skali kraju, jak również w regionalnej i lokalnej. Definicji polityki reg. w zasadzie nie ma również w SRK 2007- 20015 wskazano jedynie na najważniejsze cele tej polityki, jakimi są: 1) poprawianie konkurecyjności gospodarczej regionów, 2) wyrównywanie szans rozwojowych województw 3) sprzyjanie spójności ekonomiczno-społecznej i terytorialnej. Polityka regionalna państwa to strategiczne działania podejmowane z inicjatywy rządu we współpracy z samorządami województw oraz innymi podmiotami władz samorządowych, które mają na celu poprawienie konkurencyjności gospodarczej wszystkich regionów, wyrównywanie szans rozwojowych regionów, oraz dążenie do spójności ek-społ j i terytorialnej w skali kraju i województw.

Można wskazać cztery sytuacje które wyznaczają zakres tej polityki:

1) Wspieranie takich celów i priorytetów rozwoju regionalnego, które są istotne dla rozwoju całego kraju, zwłaszcza w skali międzynarodowej. 2) Polityka regionalna państwa powinna wspierać osiąganie spójności ek-społ i terytorialnej. Oznacza to podejmowanie działań zmniejszających poziom zróżnicowań terytorialnych w zakresie rozwoju społecznego i gospodarczego, a także dążenie do osiągnięcia większej integracji przestrzennej. Cele spójności powinny być realizowane w dwóch głównych wymiarach: krajowym za co odpowiada rząd oraz regionalnym co należy do zakresu odpowiedzialności samorządów województw. 3. Polityka regionalna państwa powinna tak­że wspierać działania prorozwojowe, inicjowane przez samorządy województw w zakresie prowadzonej przez nie samo­rządowej polityki rozwoju regionalnego. Przedmiotem wsparcia powinna być strate­giczna polityka inwestycyjna i rozwojowa, a nie bieżące zadania samorządów terytorialnych. Przede wszystkim należy wspierać takie priorytety działania, które są zgodne z najważniejszymi celami polityki regionalnej państwa, a więc z celami istotnymi dla rozwoju całego kraju. 4). Polityka regionalna państwa powinna być również ściśle zintegrowana z działaniami podejmowanymi w ramach polityk sekto­rowych lub. innych strategicznych przedsięwzięć państwa, które mają znaczenie dla rozwoju regionów i jednocześnie mogą być skuteczniej realizowani we współpracy z sa­morządami województw. Tego typu integracja polityczna wymaga: a) uzgadniania poszczególnych polityk na etapie planowania strategicznego, b) określania zakresu komplementarnych działań tych polityk w celu wzmocnienia efektów synergii, a także c) wykorzystywania instrumentów polityki regionalnej państwa do realizowania zadań rządowych

Zasady: Polityka regionalna państwa powinna być prowadzona według jasno sprecyzowanych zasad, które określają jej przebieg, poczynając od ustalania celów i priorytetów, poprzez jej wdrażanie, monitorowanie i ocenę wyników. Zasady są niezbędne dla określenia głównych celów. 1. Zasada wspierania endogenicznego roz­woju działania polityki regionalnej państwa powinny w pierwszej kolejności zmierzać do pobudzenia potencjału własnego województw, czyli opierania ich siły konkonkurencyjnej na wewnętrznych czynnikach wzrostu. Polityka regionalna państwa powinna więc zmierzać do stymulowania wewnętrznych czynników zapewniających trwały rozwój, a nie polegać jedynie na zewnętrznej redystrybucji docho­du. Wspieranie rozwoju endogenicznego przez politykę regionalną państwa powinno być skierowane w szczególności na dwa wza­jemnie komplementarne cele: a) Budowanie nowych zasobów endogenicznych dla rozwoju regionalnego, co oznacza dywersyfikację dotychczaso­wych zasobów i specjalizacji regionalnej. b) Modernizacja tradycyjnych zasobów endogenicznych co pozwala na wprowadzanie innowacji technologicznych i or­ganizacyjnych w dotychczas rozwijanych segmentach gospodarki. 2. Zasada subsydiarności - polityka regio­nalna państwa ma charakter uzupełniający i pomocniczy wobec działań podejmowa­nych przez samorządy województw, a nie zastę­pować lub dublować tę politykę. Oznacza to wprowadzenie zdecydowanych działań w zakresie decentralizacji systemu finansów publicznych, ustanowie nie sprawniejszych instytucji i procedur koordynujących działania rządu i polityki regionalne samorządów województw. 3. Zasada rozwoju wszystkich regionów: rozwój kraju powinien dokonywać się dzięki i rozwojowi wszystkich jego regionów, zarówno tych najlepszych, jak również słabiej rozwijających się. Spełnianiu zasady sprzyja wzmacnianie systemu terytorialnego o silnych wewnętrznych powiązaniach kooperacyjnych, zmierzającego do większej spójności przestrzennej. 4. Zasada inicjowania długofalowego rozwoju celem polityki regionalnej państwa jest, inicjownie trwałych procesów rozwojowych w regionach . Oznacza to potrzebę wieloleniego planowania strategii rozwoju, regionalnego i oparcia polityki regionalnej państwa na takiej strategii Dodatkowo powinny opierać się na wieloletnich planach inwestycyjnych i programach operacyjnych. 5. Zasada koordynacji: instrumenty polityki regionalnej i innych polityk rozwojowych powinny być wzajemnie uzgadniane i wspierające się. Koordynacja obejmuje dwa główne wymiary: a) integracji różnych polityk publicznych wpływających na rozwój regionalny oraz b) współdziałania między różnymi podmiotami i szczeblami władz publicznych. 6. Zasada koncentracji - polityka regionalna państwa powinna zmierzać do maksymalizacji efektów synergicznych między działaniami rozwojowymi, podejmowanymi przez różne podmioty władz publicznych w województwach. 7. Zasada zapewnienia efektywności i najwyższej jakości polityki regionalnej - polityka regionalna państwa powinna dążyć do maksymalizacji efektów działania i racjonalnego wykorzystania środków publicznych. Oznacza to stałe dążenie do zwiększania potencjału administracyjnego, służącego do skutecznego realizowania celów polityki regionalnej państwa. 8. Zasada transparentności - polityka regionalna państwa powinna być prowadzona w sposób otwarty przed obywatelami. 9. Zasada partnerstwa - ma na celu zwiększęnie udziału obywateli i organizacji społecznych w planowaniu, implementacji i monitoringu polityki regionalnej państwa. Oznacza to podjęcie systematycznych działań w kierunku: a) wzmacniania instytucji organizujących partnerstwo, b) rozwoju odpowiednich kompetencji administracji niezbędnych do takiej współpracy oraz c) stymulowania potencjału podmiotów społecznych, który umożliwi ich kooperację z instytucjami publicznymi. l0.Zasada odpowiedzialności - ma na celu silniejsze wprowadzenie do debaty wyborczej (na wszystkich szczeblach władz politycznych) kwestii merytorycznych, związanych z poprawą polityki regionalnej państwa. Ważnym aspektem tej zasady jest klarowne określenie kompetencji i odpowiedzialności poszczegóhiych podmiotów i instytucji, zwłaszcza takich, które uczestniczą w zarządzaniu wielopoziomowym lub zintegrowanym.

Cele - Wyzwania dla polityki regionalnej państwa: 1) dążenie do międzynarodowej konkurencyjności regionów oraz inicjowanie rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, w celu jak najszybszego osiągnięcia przez Polskę Standardów najwyżej rozwijających się państw europejskich oraz efektywnego włączania się do gospodarki globalnej. 2) Dążenie do spójności ekonomicznej, społecznej i przestrzennej na obszarze kraju i w regionach. 3) Przeciwdziałanie negatywnym trendom demograficznym i kształtowanie zasobów ludzkich niezbędnych do rozwoju reg. 4) Efektywne zaangażowanie polityki reg. Państwa przy rozwiązywaniu problemów energetycznych kraju i reg. 5) Przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom zmian klimatycznych zwłaszcza w obszarach strategicznej interwencji państwa. 6) Poprawa potencjału admin. Dla prowadzenia polityki reg. Oraz wprowadzenie do tej polityki kryteriów dobrego rządzenia.

Cel 1: Podniesienie konkurencyjności polskich regionów - powinno być realizowany poprzez następujące priorytety horyzontalne: 1.Rozwój atrakcyjności inwestycyjnej regonów: priorytet ma na celu wsparcie rozwoju usług dla rozwoju regionalnej przedsiębiorczości oraz stymulowanie wzrostu inwestycji prywatnych. 2. Rozwój funkcji metropolitalnych i dużych ośrodków miejskich. 3. Wzmacnianie potencjału innowacyjnego regionów: ma na celu wzmacnianie zasobów regionalnych niezbędnych dla rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. 4. Rozwój zasobów ludzkich potrzebnych nowoczesnej gospodarcej: ma służć rozwojowi szkolnictwa, szczególnie akademickiego. 5. Rozwój dobrego rządzenia w regionach : Priorytet może wspierać rozwój kwalifikacji urzędników, wzmacnianie regionalnych instytucji służących programowaniu, implementacji i monitoringowi polityki reg. państwa, włączanie ekspertów w prace administracji i wprowadzanie innowacyjnych metod zarządzania.

Cel 2: Wykorzystanie potencjału endogenicznego reg. Zgodnie z zasadą subsydiarności, cel powinien służyć wsparciu samorządowych polityk reg, przy zachowaniu maksymalnej swobody w zakresie wyboru działań przez regiony ale zgodnie z zasadami polityki reg. państwa i regułami organizacyjnymi okres-| lonymi przez prawo. W szczególności, istotne znaczenie dla realizacji omawianego celu mają następujące zasady polityki regionalnej które powinny decydować o sposobie wyboru działań wspieranych przez państwo: 1) Zgodnie z zasądą wspierania endogenicznego rozwoju, polityka reg państwa powinna wspierać budowanie nowych zasobów endogonicznych lub wprowadzanie innowacji technologicznych i organizacyjnych w dotychczas rozwijanych segmentach gospodarki. 2) Zgodnie z zasadą inicjowania długofalowego rozwoju, polityka reg może wspierać tylko takie działania, które zostały zaplanowane w samorządowych strategiach rozwoju regionalnego. 3) W odniesieniu do zasady koordynacji, polityka reg może wspierać rozwój współpracy między województwami przy realizowaniu wspólnych zadań z zakresu pol reg. 4) Zasada zapewnienia efektywności i najwyższej jakości pol reg wprowadza podstawowe wymogi dotyczące organizacji planowania, wdrażania, monitoringu i oceny skuteczności podejmowanych działań, zgodnie ze standardami i regułami olcreślonymi przez państwa. 5) Ponadto, w nawiązaniu do definicji pol reg oraz głównych celów tej pol, należy wspierać takie działania samorządów woj, które zwiększają spójność ekonomiczną, społeczną i terytorialną wewnątrz regionów.

Cel 3: Wspieranie obszarów strategicznej interwencji państwa - umożliwia podjęcie interwencji przestrzennej tej polityki w wybranych województwach zgodnie z zasadą koncentracji.Wyznaczanie obszarów strategicznej interwencji państwa jest związane z dwoma typami sytuacji: a) usuwaniem problemów rozwojowych zarówno w regionach słabiej, jak również lepiej rozwijających się, które .ograniczają rozwój kraju lub przekraczają możliwości samorządowej polityki rozwoju b) integracją polityk sektorowych i innych działań rządu z polityką reg, w sytuacji kiedy wspomniane działania mają skutki dla rozwoju reg i jednocześnie mogą być bardziej efektywnie wdrażane przez samorządy województw. Wyznaczanie obszarów strategicznej interwencji państwa powinno dokonywać się na podstawie przyjętych przez rząd kryteriów jak np. katalog obszarów strategicznej interwencji polityki regionalnej państwa: 1. Regiony słabiej rozwijające się o specyfice peryferyjnej. Obszar interwencji obejmuje na przykład województwa wschodniej Polski lub inne regiony, notujące największe dysproporcje wskaźników rozwoju wobec

średniej krajowej lub w UE. 2. Obszary koncentracji przemysłu, poprzemysłowe łub powojskowe, jak również obszary nadmiernie uzależnione od jednostronnej lub tradycyjnej działalności gospodarczej. 3. Obszary cechujące się szczególnymi warunkami geograficznymi, które mogą utrudniać możliwości rozwoju np: region dolnej Wisły i Żuław. 4. Obszary zagrożone klęskami naturalnymi w tym związanymi ze zmianami klimatycznymi. Dotyczy to obszarów zagrożonych (lub dotkniętych) powodziami, gwałtownymi wichurami lub trąbami powietrznymi, sztormami, niedoborami wody. 5. Obszary objęte interwencją polityki energetycznej państwa. Chodzi o zintegrowanie wybranych działań polityki sektorowej z polityką reg, zwłaszcza w regionach, które muszą dokonać poważnych inwestycji infrastrukturalnych w zakresie energetyki. 6. Obszary objęte interwencją polityki przeciwdziałającej zmianom demograficznym lub polityki migracyjnej. 7. Inne strategiczne działania rządu, wymagające integracji z polityką reg państwa.. Mogą to być.np działania podejmowane w celu wspólnego z samorządami przygotowania Mistrzostw Europy 2012.

Nowelizacja ustawy z 6.12.2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju wprowadza do

polskiego systemu prawnego Krajową StrategiE Rozwoju Regionalnego (KSRR)

---