1. Decyzje i skutki soboru chalcedońskiego

Sobór Chalcedoński - zwołany przez cesarza Marcjana, tuż po objęciu przez niego władzy, na wnioski i protesty papieża Leona Wielkiego, który to domagał się prawdziwego soboru. Początkowo miał się on odbyć w Nicei, ale tuż po przybyciu biskupów na wyznaczony termin (1 września) Marcjan poprosił o przeniesienie obrad bliżej stolicy, skutkiem czego przeniesiono je do Chalcedonu. Oficjalnie trwał on od 8 października do 1 listopada w kościele św Eufemii. Uczestniczyło w nim 530 biskupów, z czego tylko sześciu z zachodniej części cesarstwa, mimo to sobór zostal uznany powszechnym.

Postanowienia:

wykluczenie i deponowanie Dioskorosa

rehabilitacja nieżyjącego już Flawiana

potępienie oraz wygnanie Eutychesa, gdy ten nie chciał uznać postanowień obecnego soboru

Postanowienia doktrynalne:

Oparte na „Liście dogmatycznym” Leona Wielkiego i listach Cyryla Aleksandryjskiego do Nestoriusza. Cesarz wniósł o ustanowienie nowego symbolu wiary, co początkowo spotkało się ze sprzeciwem biskupów, jednak ostatecznie powstał nowy symbol wiary, zawierajacy w sobie treść „Listu dogmatycznego”. Leon zyskał aklamację, „Piotr przemowił przez Leona”.

Symbol chalcedoński - 25 października, zatwierdzony przez parę cesarską, podawał zwięźle postanowienia poprzednich soborów, Jezus jest synem Boga i synem dziewicy Maryji, Bożej rodzicielki, w jego osobie są zjednoczone dwie natury - boska i ludzka.

Kanony (w liczbie 28) - uchwalane pod koniec soboru, dotyczyły m. in:

duchowni nie mogą przyjmować świeceń bez zgody swojego biskupa

ani piastować urzędów świeckich nawet dworze cesarskim

mnisi poddani jurysdykcji miejscowego biskupa (ekskomunika za odejście do życia świeckiego)

Pierwszeństwo Konstantynopola nad Antiochią, Aleksandrią i Jerozolimą (kanon 28)

Leon odrzucił Kanon 28

Skrajni monofizyci nie uznali soboru Chalcedonskiego i utworzyli w Syrii kosciół monofizycki.

Spór pomiędzy dzisiejszymi teologami: czy sobór chalcedoński wprowadzając nowy symbol wiary nie postawił ekumenicznej przeszkody w porowumieniu Kościoła Katolickiego i tzw kościołów przedchalcedońskich.

2. Gnostycyzm

;]

3. Najważniejsze sobory w średniowieczu

Sobór drugi nicejski - 28 września-23 paździrnika 787 r. Mobilizacja ikonoklastów, zebranie już w 786 w Konstantynopolu w kościele świętych apostołów. W skutek wewnętrznych problemów politycznych przeniesiony na następny rok, do Nicei. Złożono z urzędów biskupów ikonoklastów, którzy brali udział w prześladowaniu zwolenników czci obrazów. Uznano ikonoklazm za herezje, a oddawanie czci obrazów za prawowitą naukę kościoła.

Sobór laterański pierwszy - 18 marca 1123 r. Zwołany jako pierwszy na zachodzie, z inicjatywy, i mocą tylko i wyłącznie papieża (Kalikst II). Nie zachowały się akta tego soboru. Zebrano i ujednolicono wszystko, co postanowiono dotychczas odnośnie: symonii, inwestytury, celibatu, pokoju bożego, praw i obowiązków krzyżowców. Nałożenie kar kościelnych na fałszerzy monet.

Sobór laterański trzeci 5-19 marca 1179 r. Najważniejszym jego zadaniem było usunąć skutki schizmy antypapieskiej. Postanowienia ujęto w 27 kanonów, pierwszy z nich ustalał wybór papieża (dwie trzecie ważnych głosów). Biskupi: szkoła przy każdej katedrze. Za zwalczanie heretyków takie same odpusty jak za udział w krucjatach. Zakazano handlu z niewiernymi oraz towarzyskich stosunków z mahometanami i żydami.

431 sobór w Efezie - Pelagiusz heretykiem, nestoriusz zresztą też, maryja uznana za matkę boga. Nestoriusz dostał w dupę na soborze Efeski, a 20 lat później w Chalcedonie zrobili mu fatality, pogrążając razem z nim monofizytów.

Sobór 177

Sobór lyoński pierwszy

Sobór lyoński drugi

Sobór w Vienne

Sobór bez papieskiej aprobaty

Sobór unijny

5 Albigensi XII w

Herezje rozwinęły się w okresie ruchu krzyżowego - wymiana idei pomiędzy wschodem a zachodem. Najwięcej w Tuluzie, Burgundii, nad Renem, we Flandrii i Lombardii. Katarzy 0 albigensi od miasta Albi w południowej francji, rozwinięte głównie z dawnej herezjii manichejczyków. Dążenie do zniszczenia zależności materialnej (materia uznana za złą), prawdopodobnie wynik problemów ekonomicznych i coraz silniej zarysowującej sie granicy pomiędzy klasą wyższą a biedotą. Katarzy - kościół Chrystusowy, kościół rzymski - katolicy.

7 Kościoły Jakobinów i Koptów

12 Misja Cyryla i Metodego

Cyryl i Metody (Konstantyn i Michał), bracia, IX w. - posłani z misją chrześcijańską do ludów nad morzem czarnym (konkretnie do Chazarów). Pochodzili z Salonik, tam wykształceni, wcześniej - poselstwo na dworze kalifa w Bagdadzie. Od Chazarów, gdzie dług nie pobyli, polecieli do Słowian. Na Morawach - Roscisław oślepieony i zamknięty w klasztorze, szukając sojusznika zwraca się do Bizancjum z prośbą o misjonarzy. Liturgia w języku słowiańskim, potrzebny alfabet - tym zajął się Cyryl. Przetłumaczyli najważniejsze księgi biblii i teksty liturgiczne. „Nowy słowiański język liturgiczny”. Po trzech latach chcieli udać się do Konstantynopola po „posiłki”, ale trafili do Rzymu, gdzie musieli się tłumaczyć z liturgii słowiańskiej, ale papież Hadrian II poparł ich. Dalej Cyryl do klasztoru w Rzymie, a Metody później tam właśnie przyjmuje godność arcybiskupa.

15/51 - Ikonoklazm/obrazoburstwo. VIII w, za cesarza Leona III (znał i podzielał poglądy ikonoklastów). Papież Grzegorz II nie dał poparcia, więc cesarz wydał edykt nakazujący zwalczanie kultu obrazów. Następny cesarz - Konstantyn V, synod. „nie należy czcić obrazów, obraz Jezusa nie odda jego bóstwa. Czczenie obrazów jest częścią doktryny monofizyckiej, albo nestoriańskiej. Nie tworzyć nowych obrazów, ale nie niszczyć bezmyślnie dzieł sztuki”.

27 Niechrześcijańscy autorzy o Chrystusie

Józef Flawiusz - zromanizowany historyk żydowski w dziele „Starożytności żydowskie”, wiarygodny i bardzo przychylny przekaz pokrywający się z naukami biblijnymi (skazanie na śmierć, zmartwychwstanie, nauki Jezusa przetrwały wśród chrześcijan). Tekst wydaje się być aż nazbyt pozytywny, zatem podejrzewa się interpolację chrześcijańską.

Tacyt i Swetoniusz (I/II wiek) - fragmentaryczne wspomnienie osoby Jezusa, przy opisie innych wydarzeń, ewidentnie wskazują na fakt, iż społeczność rzymska była raczej świadoma istnienia osoby Jezusa i jego związku z powateniem chrześcijaństwa.

54 Edykt mediolański - data, jego postanowienia i znaczenie

Już przed wydaniem edyktów, w 312 roku Konstantyn wydał wiele postanowień wspierających różne kościoły, nakazy zwrócenia im zagrabionych dóbr, przekazał spore darowizny, nakazał zaniechanie prześladowań itp.

Sam edykt opublikowano 15 czerwca 313 roku. Nadawał on wszystkim ludziom wolność religijną, dalej uszczegółowiono w stosunku do edyktu z 311 roku zalecenia dotyczące chrześcijan.

Bezpłatny zwrot świątyń i cmentarzy

Jak zaznaczono, takie traktowanie religii miało zapewnić państwu przychylność bożą.

W praktyce, edykt uznawał chrześcijaństwo w pełni, czynił je „legalną” religią. Podpisali go obydwaj ówcześni Augustowie - Konstantyn i Licyniusz.

Później Konstantyn znacząco wychodził poza edykt, nadając chrześcijaństwu coraz to większe prawa:

Zakaz wypalania znaku na twarzy osobom przeznaczonym do ciężkich robót i igrzysk

Wprowadzenie wizerunku Chrystusa na monety (dopiero później usunięcie w pełni z nich symboli pogańskich)

Zwiększenie kompetencji biskupów i kościołów lokalnych

Uznanie niedzieli za dzień święty i zalecenie odpoczynku w tym dniu

37 Nauka Ariusza i jego krytyka na soborze

Ariusz - kapłan w Aleksandrii. „Bóg jest jedyny, niezrodzony i niestworzony”. „Syn boży został zrodzony z nicości i był czas, kiedy nie istniał”. Głosił to na kazaniach od 318 roku, sprzeciwił się mu biskup Aleksandrii. Dwa lata później, na synodzie aleksandryjskim Ariusz i jego nauka potępione i wykluczone, jednak mimo ekskomuniki miał on swoih zwolenników.

W 325 roku zwołany przez samego cesarza sobór nicejski. Ariusz popierany przez Euzebiusza z Nikomedii.

Nicejskie wyznanie wiary dyskutowane na owym soborze, z inicjatywy biskupa Euzebiusza z Cezarei. Na samym wstępie przedstawiało postawę kościoła wobec bóstwa Jezusa, kończyło się wyraźnym potępieniem tych, którzy obstawali przy poglądach Ariusza.

Sobory i herezje: na soborze w nicei (325 r) oberwało sie Ariuszowi. Wtedy to Euzebiusz z Cezarei wystąpił o sformuowanie symbolu, wyznania wiary. Zawierał on informację o tym, iż Jezus jest współistotny ojcu, czyli nie jest niżej od niego, nie jest „gorszym rodzajem boskości”, jak to uważał Ariusz.

Późnie był Efez (431 r), tam pogrążyli głównie Nestoriusza i Pelagian. Maryja uznana matką boga. Ale najbardziej się Nestoriuszowi oberwała 20 lat później, w Chalcedonie - tak sformuowano nowe wyznanie wiary mówiące o tym, iż Jezus jest zrodzony z maryji, że jest ona matką boską, nie tylko chrystusową. Na tymże soborze dostało się monofizytom, którzy coś kręcili na naturą Jezusa - ale Ci przetrwali. Cośtam jeszcze jest o kosciołach przedchalcedonskich, z którymi namieszał ten sobór (uniemożliwił swoimi postanowieniami jakikolwiek dialog).

Kościół wschodni

Prawosławie

Podróże Pawła

Gnoza

Husytyzm

Schizmy

Reforma gregoriańska

Niewola awiniońska

II sobór w Nicei

MONASTYCYZM

monastycyzm wschodni

-początki w V wieku

-mnisi świeccy, laikaci

-udzielają się w soborach w V wieku

-od XVI wieku tworzą się zakony kleryckie (obejmujące duchownych z kapłańskimi święceniami)

-monachizm (samotność, asceza)

-wywodzą sią z ascetów-anachoretów. Po ustaniu prześladowań zapał do męczeństwa zmienia się w -zapał do cierpiania przez ascezę

-celem - naśladowanie Chrystusa

-inna nazwa - monachoi - samotnicy. Żeyli w pustalniach (eremach) - eremici

-początki w Egipcie

-Antoni Wielki lub Pustelnik (251-356), najbardziej znany eremita. Ze środkowego Egiptu, bez większego wykształcenia

-Paweł z Teb (zm. 347)

-Anachoretyzm - pierwsza forma, życie, praca i medytacja w samotności, życie w pobliżu mistrza, codziennie wspólna modlitwa, raz w tygodniu liturgia, rozkwit pod koniec IV wieku.

-Cenobityzm Pachoniusza (Egipt, przełom III i IV wieku). Anachoretyzm niebezpieczny (samotne życie na pustyni), powstaje pierwsze zgromadzenie, wspólnota, reguła, pod kierownictwem opata. Pachoniusz podkreśla równość wszystkich mnichów, dlatego też sam nie przyjmuje święceń

-zachód poznaje życie monastyczne dzięki relacjom Anatazego i Hieronima

-Bazyli Wielki - biskup Cezarei Kapadockiej, mający doświadczenie w życiu ascetycznym napisał Asketikon (przyjęty nie jako formalna reguła, lecz jako postawa).

monastycyzm zachodni

nie tak nagły i dynamiczny rozwój jak na wschodzie

klasztory mniej liczebne, bardziej zróżnicowane, nastawione na praktyczne działanie

pojawiają się mnisi duchowni obok laickich

duży wpływ św Augustyna

św Marcin propagatorem w galii

przekład „Żywota św Antoniego” na łacinę

początki zachodniej teologii monastycyzmu - Jan Kasjan

rozwój ascetyzmu w Afryce północnej - III wiek, opieka biskupa Kartagińskiego Cypriana

Augustyn - wskazania spisywane ok 400 roku

reguła Augustiańska - realizowanie miłości Boga i bliźniego, życie w atmosferze zaufania, studia duchowe - lektury, rozwój teologii, był apostolski i wyraźnie związany z kościołem. Początkowo głównie w klasztorach afrykańskich

Rozwój zakonów - XVI wiek

---