1. Dydaktyka ogólna jako dyscyplina pedagogiczna

1. Pojęcie dydaktyki

Dydaktyka- nauka o kształceniu oraz metodach, formach, środkach prowadzących do wywołania u uczniów zamierzonych i względnie trwałych zmian

1. Na czym polega różnica między dydaktyką ogólną a szczegółową?

Dydaktyka ogólna- zajmuje się ogólnymi zagadnieniami z edukacją z podziałem na etapy edukacji

Natomiast dydaktyka szczegółowa jest związana z nauczaniem konkretnych przedmiotów.

1. Czym zajmuje się dydaktyk? (przedmiot badań, zadania)

Przedmiot badań dydaktyki:

- dydaktyka wspiera wychowanie, gdyż kształcenie obejmuje:

• Sferę poznawczą

• Sferę intelektualna

• Sferę osobowościową

• Stronę osobowościową

• Kształtowanie postaw

• Kształtowanie systemu wartości

-przedmiotem badań jest proces nauczania- uczenia się wraz z:

• Czynnikami, które go warunkują

• Rezultatami do jakich prowadzi

Zadania dydaktyki:
-wykonywanie, opis i wyjaśnienie zależności między czynnościami (nauczyciela, ucznia),
treściami, metodami, środkami, warunkami pracy a efektami nauczania.
- formułowanie prawidłowości dotyczących procesu kształcenia
- szukanie najskuteczniejszych sposobów efektywnego nauczania, uczenia się.

1. Na czym polega funkcja teoretyczna i praktyczna dydaktyki?

F. teoretyczna- dąży do odkrywania prawidłowości procesu kształcenia (o charakterze diagnostycznym lub prognostycznym)

F. praktyczna- służy formułowaniu skutecznych sposobów postępowanie, które można wykorzystać w działalności nauczyciela ( w praktyce dydaktycznej).

1. Jakie relacje zachodzą między edukacją, kształceniem i wychowaniem?

Edukacja dzieli się na: WYCHOWANIE I KSZTAŁCENIE, które mają wspólne cechy, z tym, że
kształcenie dzieli się jeszcze na nauczanie i uczenie się.

-nie można wyizolować wychowania i nauczania

-wychowanie obejmuje działania edukacyjne zorientowane na zmiany emocjonalne w uczniu

-nauczanie obejmuje działania zorientowane na zmiany poznawcze, a pośrednio na zmiany emocjonalne w uczniu

-uczenie się jest zdobywaniem doświadczeń prowadzącym do trwałych zmian

-kształcenie zakłada harmonię oddziaływań emocjonalnych i poznawczych

-edukacja obejmuje ogół działań edukacyjnych

1. Czym różni się samokształcenie od kształcenia?

Samokształcenie to:

-wyższy etap kształcenia

-nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej
-kształcenie, którego cele, treści, warunki i środki ustala sam podmiot

-odbywa się pośrednio jako kształcenie kierowane przez autora podręcznika, książek, artykułów, kształcenie na odległość, z którego osoba ucząca się korzysta w samodzielnym poznawaniu rzeczywistości

II. Nurty myślenia o edukacji i szkole

1. Na czym polegają systemy dydaktyczne?

1. J.A. Komańskiego

-Wielka dydaktyka

-Założenia:

• Wszechstronne i użyteczne kształcenie ogólne:

• Obejmujące wszystkich bez względu na status społeczny i płeć

• Przygotowuje na „wszelkie przypadki całego życia”

• Złota reguła Komańskiego - zasada poglądowości w nauczaniu opierająca się na:

• Odwołaniu do oddziaływania na różne zmysły

• Stworzenie uniwersalnej metody nauczania

• Wyniki nauczania podniosą się niezależnie od nauczyciela dzięki np. odpowiednio opracowanej książce

• Człowiek zmienia się przez własne kształcenie i działanie dzięki własnym zdolnościom

• Myślenie- umysł- jest zwierciadłem rzeczy

• Praca- ręka jest naśladowcą

• Mowa- język jest tłumaczeniem

• Proponował 4szczeble kształcenia:

• Sz. Macierzyńska (do 6r.ż)- wychowanie pod kierunkiem matki

• Sz. Języka ojczystego (6-12r.ż)- dostępna dla wszystkich

• Sz. Języka łacińskiego (12-18r.ż)- dostępna tylko zdolnym

• Akademia (do 24r.ż)

1. Jan Rousseau

-Emilia czyli o wychowaniu

-Założenia:

• Edukacja powinna odpowiadać potrzebom i zainteresowaniom rozwijającego się dziecka

• Zasada swobodnego wychowania- pierwsze nauczanie powinno polegać nie na nauczaniu cnoty lub prawdy, lecz strzeżeniu serca przed występkiem i umysłu przed błędem:

• Najpierw należyte rozwinięcie zmysłów

• Wychowanie umysłowe dzieci dopiero po 12r.ż, w wieku 12-15r.ż rozbudzić zainteresowanie nauką, uczyć tego co potrzeba w tym wieku np. przyrodoznactwa, czytania pisania itp.

1. Jan Pestalozzi

-Jak Gertruda uczy swoje dzieci

- Założenia:

• Wychowanie nowego człowieka jest możliwe tylko w takim ustroju społecznym, w którym zlikwiduje się egoizm jednostki i grup społecznych.

• Metoda nauczania biedoty- wychowanie szkolne nie nadaje się zwłaszcza dla najniższej warstw społecznych

• Nauczanie oparte na psychologii dziecka

• Cel nauczania: rozwijanie moralności i umysłu dziecka

• Obserwacja ważniejsza niż książki i słowa nauczyciela

• Aktywność i samodzielność dzieci, m.in. pobudzenie i rozwijanie własnej działalności umysłowej przez obserwowanie otaczających zjawisk, rysowanie, wytwarzanie, później uogólnienie

• Do elementarnych środków prowadzących do formułowania pojęć zaliczył: liczbę, kształt, słowo, które umożliwiają poznanie cech zewnętrznych oraz istoty przedmiotu

• Czynnościami , które prowadzą do zaznajomienia dzieci z otaczającym światem to liczenie, mierzenie i mówienie

• W procesie nauczania wyróżnił:

• Spostrzeganie przedmiotów

• Kształtowanie jasnych wyobrażeń o przedmiotach (liczba, kształt)

• Porównywanie przedmiotów i kształtowanie pojęć

• Nazywanie przedmiotów (słowo), rozwijanie mowy

• Formy aktywności praktycznej stały się podstawą nauczania początkowego

1. J. Herbert

- Pedagogika ogólna wyprowadzona z celu wychowania

- Założenia:

• Cel wychowania- ukształtowanie moralnego charakteru przez kierowanie dziećmi, karność, nauczanie wychowujące (nadawanie ścisłego charakteru)

• System służył szlachcie i bogatemu mieszczaństwu

• Nauczanie wychowujące opiera się na 4 stopniach formalnych ( sposobach uczenia się), które nie są rozłączne i muszą występować po sobie:

• Jasność- zrozumienie każdego szczegółu

• Kojarzenie-wiązanie materiału nowego z już przyswojonym

• System- uporządkowanie przyswojonych wiadomości

• Metoda-wykazywanie właściwego zrozumienia „głównej myśli”

• Główne miejsce w nauczaniu odgrywa pamięciowe przyswajanie gotowych treści (Herbert i Pastalozzi)

• Ukształtował się system w nauczaniu- SZKOŁA TRADYCYJNA (HiP)

1. Jan Dawid

-Założenia:

• Większa elastyczność i swoboda do nauczania niż w podejściu P i H

• Podstawą nauczania jest proces psychiczny- poznanie umysłowe, umysłowe i działalność praktyczną:

• Poznawanie bezpośrednie (spostrzeganie)- wrażenia spostrzeżenia

• Poznawanie pośrednie (słowo)- wyobraźnia, pojmowanie, uogólnienie, wnioskowanie

• Działanie- ruchy mimowolne, mowa, pisanie, czyny

1. John Dewey

-Jak myślimy

-Założenia:

• Poznawanie naukowe powinno zostać zastąpione nauczaniem rzeczy użytecznych, praktycznych

• Rozwojowi sprzyja taki dobór treści, historii, przyrodoznactwa i sztuki, dzięki któremu nabierają one wartości pozytywnej i realnego znaczenia w życiu samego dziecka

• Uczenie się poprzez działanie praktyczne

• Gromadzenie doświadczeń przez udział w różnorodnych pracach, rozwiązywanie problemów codziennych

• Odczucie trudności

• Wykrycie jego i określenie

• Nasuwanie się możliwego rozwiązania

• Wprowadzenie poprzez rozumowanie wniosków z tego rozwiązania

• Dalsze obserwacje i eksperymenty prowadzą do przyjęcia lub odrzucenia wniosków

1. Bogdan Nawroczyński

-Zasady nauczania

-Założenia:

• Rozumowanie obejmuje oprócz tłumaczenia i sprawdzania, wnioskowanie i dowodzenie

• Potrzebne jest utrwalenie wiedzy i przekształcenie jej w umiejętności

• Proces uczenia oparty na:

• Zetknięciu ucznia z trudnością teoretyczna lub praktyczną

• Sformułowanie podstawowego pytania

• Poszukiwanie (ewentualnie pytania pomocnicze i etapy)

• Sformułowanie i utrwalenie zdobytej odpowiedzi

• Zastosowanie w szeregu ćwiczeń

1. Celestyn Freinet

-Założenia:

• Swoboda, ekspresja i twórcza aktywność dziecka- dziecko to istota działająca, wzbogacająca swoje doświadczenia w toku swobodnego działania

• Czynności dziecka biorą początek z jego własnego życia, z jego najbliższego i coraz bardziej rozszerzającego się środowiska

• Rozwój dziecka oparty na 3fazach:,

• Prób i błędów- powtarzanie czynności, które przynoszą powodzenie i unikanie tych, które kończą się niepowodzeniem

• Urządzania się- wprowadzenie ładu do swoich działań

• Zabawy0 pracy przechodzącej w pracę-zabawę- poprzez zabawę, przygotowanie do realizacji „poważnych” działań życiowych

• Sala szkolna jest miejscem spotkań nauczyciela z uczniami

• Dzieci wykonują czynności w pracowniach (laboratoriach),np.

• Karty pracy, słowniki

• Narzędzia i przybory do pomiarów fizycznych

• Przeprowadzanie eksperymentów

• Drukarnia

• Artystyczne

• Zajęcia z drewna i metalu

• Hodowla zwierząt

• Indywidualne planowanie pracy, fiszki kontrolno-badawcze- swoista metoda nauczania programowego

1. Piotr Galpierin

- założenia:

• Uczenie się to każde działanie, gł. Forma aktywności młodzieży szkolnej

• Etapy czynności ucznia:

• Orientacyjna- wykorzystywanie poprzez ucznia obiektywnych warunków niezbędnych do wykonywania czynności

• Wykonawczy-przekształcenie obiektu czynności

• Kontrolny- korekta orientacyjnych i wykonawczych składników czynności

• Kształtowanie motywacji do uczenia się

1. Proces kształcenia jako związek nauczania i uczenia się

2. System szkolny

1. Czym różnią się systemy dydaktyczne? (tradycyjny, progresywny, współczesny)