1. Dydaktyka ogólna jako dyscyplina pedagogiczna

1. Pojęcie dydaktyki

Dydaktyka- nauka o kształceniu oraz metodach, formach, środkach prowadzących do wywołania u uczniów zamierzonych i względnie trwałych zmian

1. Na czym polega różnica między dydaktyką ogólną a szczegółową?

Dydaktyka ogólna- zajmuje się ogólnymi zagadnieniami z edukacją z podziałem na etapy edukacji

Natomiast dydaktyka szczegółowa jest związana z nauczaniem konkretnych przedmiotów.

1. Czym zajmuje się dydaktyka? (przedmiot badań, zadania)

Przedmiot badań dydaktyki:

- dydaktyka wspiera wychowanie, gdyż kształcenie obejmuje:

• Sferę poznawczą

• Sferę intelektualna

• Sferę osobowościową

• Stronę osobowościową

• Kształtowanie postaw

• Kształtowanie systemu wartości

-przedmiotem badań jest proces nauczania- uczenia się wraz z:

• Czynnikami, które go warunkują

• Rezultatami do jakich prowadzi

Zadania dydaktyki:
-wykonywanie, opis i wyjaśnienie zależności między czynnościami (nauczyciela, ucznia),
treściami, metodami, środkami, warunkami pracy a efektami nauczania.
- formułowanie prawidłowości dotyczących procesu kształcenia
- szukanie najskuteczniejszych sposobów efektywnego nauczania, uczenia się.

1. Na czym polega funkcja teoretyczna i praktyczna dydaktyki?

F. teoretyczna- dąży do odkrywania prawidłowości procesu kształcenia (o charakterze diagnostycznym lub prognostycznym)

F. praktyczna- służy formułowaniu skutecznych sposobów postępowanie, które można wykorzystać w działalności nauczyciela ( w praktyce dydaktycznej).

1. Jakie relacje zachodzą między edukacją, kształceniem i wychowaniem?

Edukacja dzieli się na: WYCHOWANIE I KSZTAŁCENIE, które mają wspólne cechy, z tym, że
kształcenie dzieli się jeszcze na nauczanie i uczenie się.

-nie można wyizolować wychowania i nauczania

-wychowanie obejmuje działania edukacyjne zorientowane na zmiany emocjonalne w uczniu

-nauczanie obejmuje działania zorientowane na zmiany poznawcze, a pośrednio na zmiany emocjonalne w uczniu

-uczenie się jest zdobywaniem doświadczeń prowadzącym do trwałych zmian

-kształcenie zakłada harmonię oddziaływań emocjonalnych i poznawczych

-edukacja obejmuje ogół działań edukacyjnych

1. Czym różni się samokształcenie od kształcenia?

Samokształcenie to:

-wyższy etap kształcenia

-nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej
-kształcenie, którego cele, treści, warunki i środki ustala sam podmiot

-odbywa się pośrednio jako kształcenie kierowane przez autora podręcznika, książek, artykułów, kształcenie na odległość, z którego osoba ucząca się korzysta w samodzielnym poznawaniu rzeczywistości

1. Nurty myślenia o edukacji i szkole

1. Na czym polegają systemy dydaktyczne?

1. J.A. Komańskiego

-Wielka dydaktyka

-Założenia:

• Wszechstronne i użyteczne kształcenie ogólne:

• Obejmujące wszystkich bez względu na status społeczny i płeć

• Przygotowuje na „wszelkie przypadki całego życia”

• Złota reguła Komańskiego - zasada poglądowości w nauczaniu opierająca się na:

• Odwołaniu do oddziaływania na różne zmysły

• Stworzenie uniwersalnej metody nauczania

• Wyniki nauczania podniosą się niezależnie od nauczyciela dzięki np. odpowiednio opracowanej książce

• Człowiek zmienia się przez własne kształcenie i działanie dzięki własnym zdolnościom

• Myślenie- umysł- jest zwierciadłem rzeczy

• Praca- ręka jest naśladowcą

• Mowa- język jest tłumaczeniem

• Proponował 4szczeble kształcenia:

• Sz. Macierzyńska (do 6r.ż)- wychowanie pod kierunkiem matki

• Sz. Języka ojczystego (6-12r.ż)- dostępna dla wszystkich

• Sz. Języka łacińskiego (12-18r.ż)- dostępna tylko zdolnym

• Akademia (do 24r.ż)

1. Jan Rousseau

-Emilia czyli o wychowaniu

-Założenia:

• Edukacja powinna odpowiadać potrzebom i zainteresowaniom rozwijającego się dziecka

• Zasada swobodnego wychowania- pierwsze nauczanie powinno polegać nie na nauczaniu cnoty lub prawdy, lecz strzeżeniu serca przed występkiem i umysłu przed błędem:

• Najpierw należyte rozwinięcie zmysłów

• Wychowanie umysłowe dzieci dopiero po 12r.ż, w wieku 12-15r.ż rozbudzić zainteresowanie nauką, uczyć tego co potrzeba w tym wieku np. przyrodoznactwa, czytania pisania itp.

1. Jan Pestalozzi

-Jak Gertruda uczy swoje dzieci

- Założenia:

• Wychowanie nowego człowieka jest możliwe tylko w takim ustroju społecznym, w którym zlikwiduje się egoizm jednostki i grup społecznych.

• Metoda nauczania biedoty- wychowanie szkolne nie nadaje się zwłaszcza dla najniższej warstw społecznych

• Nauczanie oparte na psychologii dziecka

• Cel nauczania: rozwijanie moralności i umysłu dziecka

• Obserwacja ważniejsza niż książki i słowa nauczyciela

• Aktywność i samodzielność dzieci, m.in. pobudzenie i rozwijanie własnej działalności umysłowej przez obserwowanie otaczających zjawisk, rysowanie, wytwarzanie, później uogólnienie

• Do elementarnych środków prowadzących do formułowania pojęć zaliczył: liczbę, kształt, słowo, które umożliwiają poznanie cech zewnętrznych oraz istoty przedmiotu

• Czynnościami , które prowadzą do zaznajomienia dzieci z otaczającym światem to liczenie, mierzenie i mówienie

• W procesie nauczania wyróżnił:

• Spostrzeganie przedmiotów

• Kształtowanie jasnych wyobrażeń o przedmiotach (liczba, kształt)

• Porównywanie przedmiotów i kształtowanie pojęć

• Nazywanie przedmiotów (słowo), rozwijanie mowy

• Formy aktywności praktycznej stały się podstawą nauczania początkowego

1. J. Herbert

- Pedagogika ogólna wyprowadzona z celu wychowania

- Założenia:

• Cel wychowania- ukształtowanie moralnego charakteru przez kierowanie dziećmi, karność, nauczanie wychowujące (nadawanie ścisłego charakteru)

• System służył szlachcie i bogatemu mieszczaństwu

• Nauczanie wychowujące opiera się na 4 stopniach formalnych ( sposobach uczenia się), które nie są rozłączne i muszą występować po sobie:

• Jasność- zrozumienie każdego szczegółu

• Kojarzenie-wiązanie materiału nowego z już przyswojonym

• System- uporządkowanie przyswojonych wiadomości

• Metoda-wykazywanie właściwego zrozumienia „głównej myśli”

• Główne miejsce w nauczaniu odgrywa pamięciowe przyswajanie gotowych treści (Herbert i Pastalozzi)

• Ukształtował się system w nauczaniu- SZKOŁA TRADYCYJNA (HiP)

1. Jan Dawid

-Założenia:

• Większa elastyczność i swoboda do nauczania niż w podejściu P i H

• Podstawą nauczania jest proces psychiczny- poznanie umysłowe, umysłowe i działalność praktyczną:

• Poznawanie bezpośrednie (spostrzeganie)- wrażenia spostrzeżenia

• Poznawanie pośrednie (słowo)- wyobraźnia, pojmowanie, uogólnienie, wnioskowanie

• Działanie- ruchy mimowolne, mowa, pisanie, czyny

1. John Dewey

-Jak myślimy

-Założenia:

• Poznawanie naukowe powinno zostać zastąpione nauczaniem rzeczy użytecznych, praktycznych

• Rozwojowi sprzyja taki dobór treści, historii, przyrodoznactwa i sztuki, dzięki któremu nabierają one wartości pozytywnej i realnego znaczenia w życiu samego dziecka

• Uczenie się poprzez działanie praktyczne

• Gromadzenie doświadczeń przez udział w różnorodnych pracach, rozwiązywanie problemów codziennych

• Odczucie trudności

• Wykrycie jego i określenie

• Nasuwanie się możliwego rozwiązania

• Wprowadzenie poprzez rozumowanie wniosków z tego rozwiązania

• Dalsze obserwacje i eksperymenty prowadzą do przyjęcia lub odrzucenia wniosków

1. Bogdan Nawroczyński

-Zasady nauczania

-Założenia:

• Rozumowanie obejmuje oprócz tłumaczenia i sprawdzania, wnioskowanie i dowodzenie

• Potrzebne jest utrwalenie wiedzy i przekształcenie jej w umiejętności

• Proces uczenia oparty na:

• Zetknięciu ucznia z trudnością teoretyczna lub praktyczną

• Sformułowanie podstawowego pytania

• Poszukiwanie (ewentualnie pytania pomocnicze i etapy)

• Sformułowanie i utrwalenie zdobytej odpowiedzi

• Zastosowanie w szeregu ćwiczeń

1. Celestyn Freinet

-Założenia:

• Swoboda, ekspresja i twórcza aktywność dziecka- dziecko to istota działająca, wzbogacająca swoje doświadczenia w toku swobodnego działania

• Czynności dziecka biorą początek z jego własnego życia, z jego najbliższego i coraz bardziej rozszerzającego się środowiska

• Rozwój dziecka oparty na 3fazach:,

• Prób i błędów- powtarzanie czynności, które przynoszą powodzenie i unikanie tych, które kończą się niepowodzeniem

• Urządzania się- wprowadzenie ładu do swoich działań

• Zabawy0 pracy przechodzącej w pracę-zabawę- poprzez zabawę, przygotowanie do realizacji „poważnych” działań życiowych

• Sala szkolna jest miejscem spotkań nauczyciela z uczniami

• Dzieci wykonują czynności w pracowniach (laboratoriach),np.

• Karty pracy, słowniki

• Narzędzia i przybory do pomiarów fizycznych

• Przeprowadzanie eksperymentów

• Drukarnia

• Artystyczne

• Zajęcia z drewna i metalu

• Hodowla zwierząt

• Indywidualne planowanie pracy, fiszki kontrolno-badawcze- swoista metoda nauczania programowego

1. Piotr Galpierin

- założenia:

• Uczenie się to każde działanie, gł. Forma aktywności młodzieży szkolnej

• Etapy czynności ucznia:

• Orientacyjna- wykorzystywanie poprzez ucznia obiektywnych warunków niezbędnych do wykonywania czynności

• Wykonawczy-przekształcenie obiektu czynności

• Kontrolny- korekta orientacyjnych i wykonawczych składników czynności

• Kształtowanie motywacji do uczenia się

1. Proces kształcenia jako związek nauczania i uczenia się

1. Czym jest proces nauczania?

Nauczanie-proces organizowania ucznia i kierowanie uczeniem się uczniów.

Planowa, systematyczna praca nauczyciela z uczniami, która opiera się na:

• Tworzeniu warunków sprzyjających uczeniu się

• Kontrola tych warunków i rezultatów

• Zapobieganiu i likwidacji błędów uczenia się

Cechy czynności w procesie nauczania:

• Intencyjność

• Planowość

• Systematyczność

• Długotrwałość

• Bezpośrednie kierowanie procesem uczenia się

Rola nauczyciela:

• Kierowanie pracą ucznia zamiast drobiazgowego dyrygowania

• Nieoczekiwanie posłuszeństwa i uległości, ale nie tolerowanie samowoli

• Pobudzenie do samodzielnego myślenia i działania

• Uczenie systematyczności i efektywności uczenia się

• Nieograniczanie się do „przekazywania gotowej wiedzy”

Czynności nauczyciela są zintegrowane z czynnościami uczniów, przy kierowniczej i wspierającej roli nauczyciela i podmiotowej roli uczniów

Style nauczania:

• Zamknięty (frontalny, formalny)

• Proces nauczani- uczenia się rządzą się określonymi prawidłowości

• Odkrywanie ich pozwala na opracowanie zasad gwarantujących osiągnięcie zamierzonych celów

• Najważniejszy- nauczyciel (nieomylny, ekspert)

• Skupienie się na treściach progresywnych, dzielonych na małe porcje

• Dystans między nauczycielem a uczniem

• Praca z całą grupą uczniów bez zróżnicowania wymagań

• Ramowy (zindywidualizowany)

• Wspomaganie indywidualnego rozwoju ucznia

• Najważniejsze są potrzeby i zainteresowania uczniów

• Nauczyciel facylitatorem

• Uczenie się przez doświadczenia

• Duża swoboda w zdobywaniu wiedzy

• Autentyczność, akceptacja, empatyczne rozumienie względem ucznia

• Negocjacyjny

• Uczeń jako badacz

• Zachęcenie do osobistego rozumienia i odkrywania wiedzy przez ucznia

• Refleksyjny nauczyciel

• Oparta na: diagnozie=> adekwatnym programie => sytuacji zadaniowej=> aktywności =>ewaluacji

1. Czym jest proces kształcenia?

Proces kształcenia- nieuporządkowane, zamierzone i świadomie zaplanowane czynności kształceniowe (uczenie się i nauczanie), zmierzający do osiągnięcia określonych celów.

• Ciąg ściśle powiązanych ze sobą czynności nauczyciela i bezpośrednio zależnych od nich czynności uczniów

• Inicjowany, organizowany i kierowany przez nauczyciela

• Ukierunkowany przez odpowiedni dobór celów, treści, warunków i środków

Cechy procesu kształcenia:

• Spójność nauczania uczenia się

• Systematyczność, celowość, długotrwałość

• Jedność oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych

• Wszechstronność

• Indywidualizowanie

• Elastyczność metodyczna i organizacyjna

Czynniki warunkujące proces kształceni:

• Wiek uczniów

• Jakość pracy w najniższych klasach

• Korygowanie przez nauczyciela tendencji do pamięciowego uczenia się

• Treść i organizacja kształcenia

• Indywidualizacja podejścia do nauczania

1. Czym jest proces uczenia się?

Uczenie się- proces zamierzonego nabywania przez uczący się podmiot wiedzy i sprawności, wpływającej na jego zachowanie

Rodzaje uczenia się:

• Bezpośredni- przez samodzielne rozwiązywanie problemów teoretycznych i praktycznych (gł. małe dzieci)

• Pośrednie-korzystanie z nagromadzonej przez innych wiedzy (starsze osoby)

Czynniki wpływające na proces uczenia się:

• Właściwości ucznia:

- inteligencja

-zdolności

-zainteresowania

-nastawienie na zapamiętywanie

-poziom aspiracji

-motywy ucznia się

• Sytuacja uczenia się:

-stan organizmu

-powtórzenia materiału

-wzmocnienie

-informacje o wynikach

Aktywność

1. Na czym polega związek nauczania i uczenia się w procesie kształcenia?

Czynności nauczyciela są zintegrowane z czynnościami uczniów, przy kierowniczej i wspierającej roli nauczyciela i podmiotowej roli uczniów

1. System szkolny

1. Czym różnią się systemy dydaktyczne? (tradycyjny, progresywny, współczesny)

System tradycyjny (herbertowski)- skupia się na nauczaniu, np. sformalizowane metody

Progresywny-skupia się na uczeniu się, uwzględnia zainteresowania i potrzeby uczniów

Współczesny-uwzględnia obie te rodzaje, aktywności poznawczej, jako ściśle ze sobą związane i warunkujące się, np. rozwój myślenia abstrakcyjnego.

1. Jakie są szczeble edukacji?

1. wychowanie przedszkolne

2. edukacja wczesnoszkolna- szkoła podstawowa, obowiązkowa

3. orientacja psychologiczna i zawodowa-gimnazjum- obowiązkowe

4. szkolnictwo średnie (ogólnokształcące i zawodowe)- tendencje do obowiązkowości

5. studia- nieobowiązkowy

1. Co składa się na system kształcenia?

• Nauczyciele- kompetencje, metody pracy i zaangażowanie

• Uczniowie-potrzeby, motywacje i metody pracy

• Treści kształcenia- dobór układ oraz sposoby sprawdzania osiągniętych wyników

• Środowisko kształcenie- środki kształcenia i jego społeczno- materialne warunki

1. Cele kształcenia

1. Czym są cele kształcenia?

Cele kształcenia- są to świadomie złożone skutki, które społeczeństwo pragnie osiągnąć przez funkcjonowanie systemu

Cele kształcenia wg. K Denka:

Świadomie zamierzony stan rzeczy lub zdarzenie do, których dąży się przez organizację działania, oczekiwane, planowane efekty edukacji.

1. Jakie są cele kształcenia ujmując W. Okoń i C. Kupisiewicz?

Wg Okonia:

• Główny wielostronny rozwój osobowości

• Cele:

1. Rzeczowe:

-opanowanie podstaw wiedzy naukowej

-przygotowanie do działalności praktycznej

-kształtowanie w uczniu przekonań i opartego na nich poglądu na świat

1. Podmiotowe:

-ogólny rozwój sprawności umysłowej i zdolności poznawczych

-kształtowanie potrzeb, motywacji, zainteresowań i zamiłowań

-wdrażanie do samo edukacji

Wg Kupisiewicza:

• Głównie zapewnienie optymalnego rozwoju intelektualnego

• Podrzędne:

-zaznajomienie podstawami usystematyzowanej wiedzy

-rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych

-kształtowanie akceptowanego systemu wartości

-zaznajomienie z ogólnymi podstawami produkcji i organizacji pracy, wyposażenie w umiejętność posługiwania się najprostszymi narzędziami i maszynami

• Szczegółowe- przedstawienie w planach i programach nauczania poszczególnych przedmiotów

1. Na czym polega taksonomia celów kształcenia?

Taksonomia celów kształcenia- hierarchiczne uporządkowanie celów.

Taksonomia pozwala klasyfikować cele kształcenia, wykrywać luki w ich planowaniu i osiąganiu, nie przedstawiają natomiast indywidualnych dróg uczenia się

Taksonomia celów wg B. Niemierko:

1. Dziedzina Poznawcza

• Wiadomości(zapamiętywanie i zrozumienie wiadomości)

• Umiejętności( stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych i problemowych)

1. Dz. Emocjonalna

• Działanie (uczestnictwo i podejmowanie działania)

• Postawy (nastawienie na działanie, system działań)

1. Dz. Światopoglądowa

• Wiadomości

• postawy

1. Dz. Praktyczna

• Postawy

• umiejętności

1. Jakie cele kształcenia wyróżnia się w dydaktyce( rodzaje)?

1. Cel ogólny- kierunek dążeń pedagogicznych

2. Cel szczegółowy-zadanie wyprowadzone z celu ogólnego, charakteryzujące się m.in. odpowiedniością, jednoznacznością, logicznością

3. Cel operacyjny-zamierzone osiągnięcia, opis sprecyzowanego, uszczegółowionego, konkretnego, zachowania, jakie ma przejawiać uczący się po ukończeniu nauki

1. Treści kształcenia

1. Jaka jest różnica między programem szkolnym a programem nauczania?

Program szkolny-

• dokumenty, instrukcje normujące pracę szkoły i nauczycieli ukierunkowaną na osiągnięcie zakładanych celów.

• Program czynności nauczycieli i uczniów

• Zawiera m.in.:

- program (plan) pracy wychowawczej

-szkolny zestaw, program nauczania

-wewnątrzszkolny system oceniania

Program nauczania-

• Dokument normujący czynności nauczyciela (pośrednio uczniów) związane z nauczaniem, uczeniem się określonego materiału

• Uporządkowany według przedmiotów i klas

• Treściowy i organizacyjny wyznacznik nauki szkolnej

• Uwzględnia podział na:

- cele kształcenia

-tematy (hasła programowe) treści kształcenia

-uwagi o sposobie realizacji m.in. opis osiągnięć na zakończenie danego etapu nauki

1. Czym są treści kształcenia?

Treści kształcenia:

• Całokształt podstawowych umiejętności i wiadomości z dziedziny nauki, techniki, kultury, sztuki oraz praktyki społecznej przewidziany do opanowania przez uczniów podczas ich pobytu w szkole

• System nauczania czynności określonych pod względem celu, materiałów, wymagań, przekształcony z postaci progresywnej na osiągnięcia uczniów

• Zasób faktów, pojęć, wiadomości, prawidłowych związków i teorii faktów, pojęć, wiadomości, prawidłowych związków i teorii przekaźnikowych przez nauczyciela w procesie kształcenia

• Cirriculuum- odpowiednio uporządkowanych, zasób informacji i czynności, których opanowanie ma umożliwić bądź ułatwić człowiekowi ukształtowanie jego stosunków ze światem go otaczającym , stanowi materiał nauczania i uczenia się, podporządkowany celom kształcenia i regulowanym przez władze oświatowe wymagań progresywnych

Układ treści nauczania:

• Liniowe (wprowadzanie nowych treści jest uzależnione od wcześniejszego jednorazowego wprowadzenia innych treści)

• Koncentryczny (powracanie do treści z poprzedniego zakresu)

• Spiralny (wzbogacanie i pogłębianie zakresu treści)

1. Co powinna uwzględniać odpowiednio dobrane treści kształcenia?

Dobór treści:

• Potrzeby społeczne oraz indywidualne uczniów, eksponować treści podstawowe, nowoczesne, o dużych walorach poznawczych i wychowawczych

• Kompleksowo- programową lub egzemplaryczną realizację niektórych tematów

• Możliwość indywidualizacji treści, tempa uczenia się- zróżnicowanie pod względem stopnia trudności zawartego w nich materiału, jasno określał tzw. Minimum progresywne

• Skorelowanie treści przedmiotów pokrewnych oraz działów z danego przedmiotu

• Walory wychowawcze

• Poznanie i rozumienie współczesności oraz odniesienie do przeszłości i przyszłości

• Racjonalną selekcję treści oraz wdrożenie do samodzielnego i ustawicznego uczenia się

1. Czym jest kanon kształceni?

Kanon kształcenia ogólnego- wzorzec edukacji wyznaczający przebieg procesów kształcenia ogólnego

• Ujęcie aksjologiczne- zbiór uniwersalnych wartości i celów edukacji

-poczucie narodowe

-przygotowanie jednostek i społeczeństw do życia w pokoju

-demokracja, równość, sprawiedliwość, pluralizm, równouprawnienie

-humanizm

-przyroda, środowisko

-edukacja do dialogu

• Ujęcie epistemologiczne

-podstawą wykształcenia są treści kultury

-naczelnym zadaniem jest poznawanie dzieł kultury, interioryzacja i pomnożenie dóbr

-podział programów na przedmioty

• Ujęcie technologiczne- zbiór celów ukierunkowanych na kompetencje cywilizacyjne, m.in. kulturę:

-rynkową

-prawną

-Demokratyczną

-Dyskurs

-organizacyjną

-technologiczną

-ekologiczną

-życia codziennego

1. Metody dydaktyczne

Metody nauczania

1. Czym są metody nauczania?

Metoda nauczania- intencjonalny i systematyczny stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami

1. Jakie są rodzaje metod nauczania?

Rodzaje:

1. Słowne

2. Oglądowe

3. Praktyczne

Ogólny podział metoda nauczania:

1. Z Kierowniczą rolą nauczyciela

2. Ze wspomagającą rolą nauczyciela

Klasyfikacja metod nauczania

1. PODAJĄCE (asymilacja wiedzy)

• Przekazywanie gotowych wiadomości, wzoru działania (opowiadanie, opisy, wykład, pogadanka, objaśnianie, praca za źródłem)

1. PROBLEMOWE

• Ukierunkowanie o organizowanie pracy uczniów, którzy zdobywają nowe wiadomości i umiejętności za pomocą rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych ( nauczanie problemowe, gry dydaktyczne, wykład problemowy, metoda badawcza, dyskusja)

1. EKSPONUJĄCA

• Eksponowanie wartości połączonych z przeżywaniem, np. wpływanie na uczucia, postawy, system wartości (drama, sztuka teatralna, wystawa, pokaz)

1. PRAKTYCZNE

• Kształtowanie i rozwijanie umiejętności o charakterze praktycznym ( ćwiczenia, praca laboratoryjna, pomiar)

1. Jakie są zasady lub zalety stosowania wybranej metody?

1. Zasada zadawania pytań uczniom

• Jasne, konkretne, jednoznaczne, poprawne językowo

• Dostosowane do intelektualnych możliwości

• Kształcące- zmuszające do wysiłku umysłowego

• Kierowane do wszystkich, mobilizujące do myślenia

1. Zasada udzielania odpowiedzi przez uczniów

• Wyczerpujące

• Rozwinięte

• Uzasadnione

• Poprawne językowo i rzeczowo

1. Zasada pracy z tekstem

• Płynne i świadome czytanie ze zrozumieniem

• Sporządzanie planu tekstu lub sformułowanie pytań

• Streszczenie

• Opracowanie referatu

1. Zalety nauczania problemowego

• Wymaga aktywności uczniów, samodzielnego poszukiwania wiedzy

• Wdraża do rozwoju myślenia

• Przyzwyczajają do podejmowania działania w sytuacjach nowych

• Wyzwala aktywność badawczą

1. Zasady burzy mózgów

• Konkretne i zwięzłe sformułowania

• Spontaniczne, bez zachowywania kolejności

• Jednorazowo, tylko jeden pomysł

• Nie są krytykowane w czasie zgłaszania

• Mogą być modyfikowane, ulepszane

• Notowanie na bieżąco

1. Zalata metody inscenizacji, uczy

• Obserwacji wzajemnych stosunków między ludźmi

• Krytyczne ocenić postępowanie innych

• Wyciąganie wniosków z ich postępowania

• Wczuwania się w motywy zachowania innych

1. Sztuka dyskutowania wymaga

• Jednoznacznego formułowania problemów i pytań

• Prezentowania własnych poglądów w sposób jasny, rzeczowy, zwięzły

• Doboru odpowiednich argumentów uzasadniających

• Słuchania wypowiedzi przedmówców

• Formułowania kontrargumentów

Metody dydaktyczne- metody uczenia się

1. Na czym polega różnica między metodą nauczania a metodą uczenia się?

Metody uczenia się:

• uczenie może odbywać się bez nauczania

• metody uczenia się- układ działań częściowo zależne od inicjatywy ucznia, który samodzielnie je realizuje

• warunkiem samodzielności ucznia jest znajomość metod pracy umysłowej i jej organizacji

• anabolicznie metody nauczania, metody uczenia się są dzielone na:

- represyjne (przez przyswajanie)

-heurystyczne (przez odkrywanie)

-ekspresyjne ( przez przeżywanie)

-ćwiczenie (przez działanie)

1. Jakie są rodzaje metod uczenia się?

• represyjne

• bezpośrednie lub pośrednie przyswajanie gotowej wiedzy

-obserwacja

-korzystanie ze słowa mówionego

-korzystanie z podręczników

• heurystyczne

• samodzielne dochodzenie do wiedzy

-korzystanie z dyskusji

-rozwiązywanie problemów

-uczenie się przez badanie

• ekspresyjne

• uczenie się przez przeżywanie emocji- pod wpływem eksponowanych wartości

-drama

-film

-sztuka teatralna

• ćwiczenie

• wielokrotne wykorzystywanie czynności w celu uzyskania wprawy i wyższej sprawności w działaniach umysłowych i praktycznych

1. Nauczanie programowe

1. Czym jest nauczanie programowe?

Nauczanie programowe:

• Powstało w XX, w wyniku niedoskonałości szkoły tradycyjnej

• Twórcy: Skinner, Crowder

• Polacy: Kupisiewicz, Denek, Kruszewski

• Odnosi się do sposobów organizacji kształcenia

• Sprzyja aktywizowaniu i samoocenie uczniów, indywidualizacji

• Opiera się na odpowiednio opracowanym programie

• Metoda wielofunkcyjna:

- przekazywanie nowych wiadomości

-kształcenie umiejętności

-utrwalenie ich

- kontrola i ocena postępów w nauce

Rodzaje programów:

• Liniowy (małe partie informacji, proste działania gwarantują sukces uczniów, słaba możliwość stopniowania trudności, uczniowie pracują we własnym tempie)

• Rozłączny (większe partie informacji, łatwiejsze stopniowanie trudności, indywidualizacja

• Mieszany (podział materiałów na różnej objętości partie, zadana ww oraz z luką, zadania problemowe)

1. Co decyduje o właściwym doborze metod kształcenia?

KRYTERIA DOBORU:

• Cele kształcenia

• Przedmiot nauczania

• Wiek uczniów

• Merytoryczne i metodyczne przygotowanie nauczyciela

• Posiadane środki dydaktyczne

• Przekonanie nauczyciela do metody

DOBÓR METOD DO ZADAŃ KSZTAŁCENIA:

• Przekazywanie nowych wiadomości- podając, poszukujące, praca pod kierunkiem nauczyciela

• Utrwalenie materiału- powtarzanie, ćwiczenia

• Kontrola i ocena postępów w nauce- sprawdziany i testy

1. Formy organizacji nauczania i uczenia się

1. Czym są formy organizacyjne?

Formy organizacyjne- zorganizowane oddziaływanie dydaktyczno- wychowawcze wpływające na motywy uczenia się; rodzaje zajęć

1. Jakie wyróżnia się formy organizacyjne?

1. Liczba uczniów

• Zbiorowe

• Jednostkowe

• Grupowe

1. Miejsce uczenia się

• Szkolne ( w zależności na czas trwania zajęć)

• Lekcyjne (edukacyjne, klasowo- lekcyjne, w pracowniach)

• Pozalekcyjne ( wyrównawcze, koła zainteresowań, świetlicowe)

• Pozaszkolne

• Nauka w domu

• Wycieczka

• W domach kultury itp.

1. Jakie są typy i budowa lekcji?

Lekcja –podstawowa forma kształcenia

Budowa lekcji:

1. Faza przygotowawcza, organizacyjna (sprawdzenie pracy domowej, obecności, podanie tematu)

2. Faza wykonawcza, czyli proces uczenia się

3. Faza kontrolna ( utrwalenie materiału, zadanie pracy domowej),

Rodzaje lekcji:

1. Podająca

2. Problemowa

3. Ćwiczeniowa

4. Eksponująca (np. wartości)

Typy lekcji:

1. wprowadzająca nowy materiał

2. kontrolno- oceniająca, powtórzeniowo- systematyzujące

3. pracy zespołowej

1. Co to są środki dydaktyczne?

Środki dydaktyczne- przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych, oddziaływujących na wzrok, słuch, dotyk itp. Ułatwiają im pośrednie i bezpośrednie poznawanie rzeczywistości, np. globusy, plansze, dzieła sztuki

1. Jaką funkcję pełnią środki dydaktyczne?

1. Motywacyjna- wywołanie pozytywnego nastawienia do uczenia się, zaciekawienie, zainteresowanie

2. Poznawcza- bezpośrednie poznawanie rzeczywistości

3. Dydaktyczna

• Rozwijanie zdolności poznawczych

• Ułatwianie zrozumienia, utrwalenia, sprawdzenia stopnia opanowania

• Ilustrują przekazywane werbalnie wiadomości

1. Wychowawcza- wywoływanie przeżyć i kształtowanie postaw

1. Zasady dydaktyczne

1. Jaką rolę pełnią zasady dydaktyczne?

Zasady dydaktyczne- reguły planowania dydaktycznego; ogólne normy dydaktycznego postępowaniu uczniów i nauczycieli

• Umożliwiają realizację celów kształcenia

1. Jakie są najważniejsze zasady dydaktyczne?

1. Świadomej aktywności uczniów (uczeń wie, czego się uczy i po co się tego uczy)

• Świadomość celów uczenia się i chęci ich osiągnięcia

• Integralność aktywności intelektualnej, emocjonalnej i praktycznej

• Wymaga od nauczyciela:

• Odwoływania się do doświadczeń życiowych

• Pozytywnego mobilizowania uczniów

• Wdrażania uczniów do samodzielności

• Systematycznego uświadamiania uczniom ich postępowania

1. Poglądowości ( obserwacja i działanie wyprzedza pojęcia)

• Czynny kontakt z poznawanym przedmiotem

• Graficzne, symboliczne przedstawienie abstrakcji

• Podstawowym sposobem realizacji tej zasady jest obserwacja

• Znajomości celu, zadań i planu obserwacji

• Wnikliwa zmierzająca do odkrycia związków

• Wsparta sporządzeniem notatek

1. Przystępności (stopniowanie trudności)

• Dostosowanie materiałów, metod, środków do poziomu rozwoju i możliwości uczniów

• Reguły:

• Rozpoczynać naukę od informacji znanych

• Przechodzić od łatwych do trudniejszych sytuacji zadaniowych

• Uwzględniać zróżnicowane tempo pracy

• Nie przeciążać uczniów

1. Systematyczności (optymalne uporządkowanie treści)

• Logiczny porządek przyswajania i utrwalania wiadomości i umiejętności

• Właściwa kolejność treści kształcenia

• Integrowanie wiedzy w świadomość uczniów

• Wskazywanie istotnych informacji

• Dzielenie struktury zgodnie na fragmenty ułatwiające zrozumienie go w całości

• Systematyzowanie i uogólnianie wiedzy pod koniec każdego działu

• Wdrażanie uczniów do dłuższego i systematycznego wysiłku

• Systematyczność i ukazywanie jedności świata w różnych aspektach

1. Trwałości ( dostateczna liczba powtórzeń głównych)

• Czynności:

• Gruntowne opanowanie wiedzy, odtwarzanie jej z pamięci i posługiwanie się nią nawet po pewnym czasie

• Wykorzystywanie różnorodnych metod i środków

• Pozytywny stosunek ucznia do materiału nauczania (np. zainteresowanie)

• Systematyzowanie i powtarzanie nowego materiału

• Utrwalenie się po upewnieniu się, że każdy uczeń zrozumiał materiał

• Systematycznie kontrolować wyniki nauczania i oceniać pracę ucznia

• Odwoływanie się do nabytej wiedzy przy rozwiązywaniu problemów oraz w sytuacjach praktycznych

1. Łączenia teorii z praktyką

• Przekonanie o użyteczności wiedzy pozytywnie motywuje ucznia

• Najpierw przekazanie porcji wiadomości

• Samodzielne odkrywanie definicji, praw, itp.

• Działanie uczniów w sytuacjach praktycznych podstawą zdobywania wiedzy

• Brak powiązania z praktyką życiową ułatwia zrozumienie wiadomości teoretycznych oraz umiejętności posługiwania się nim

1. Indywidualizacji i zespołowości (łączenie indywidualizacji ze współpracą uczniów)

• Dobra znajomość uczniów

• Różnorodność rozwiązań metodycznych

1. Wyniki kształcenia ich pomiar i ocena

1. Jakie rodzaje oceniania funkcjonują w szkole?

2. Czym jest sprawdzanie osiągnięć?

Sprawdzanie osiągnięć- upewnianie się czy uczniowie uzyskali oczekiwane oczekiwane osiągnięcia

1. Co to jest pomiar dydaktyczny, jakie są jego rodzaje?

Pomiar dydaktyczny- przyporządkowanie uczniom ocen według empiryczne sprawdzalnych reguł.

Rodzaje pomiaru:

• Różnicujący- układem odniesienia są inni uczniowie

• Sprawdzający-układem odniesienia wymagania programowe

1. Jakie są metody sprawdzania osiągnięć?

• Praktyczne, np. próba pracy, zadania praktyczne

• Pisemna, np. wypracowanie, kartkówka, sprawdzian

• Ustne, np. opowiadanie ucznia, odpowiadanie

1. Jak planować sprawdzanie osiągnięć?

Właściwości sprawdzania:

• Bezstronność- jednakowo sprzyjające warunki

• Dokładne punktowanie- poprawne stosowanie klucza lub schematu

• Rzetelność- powtarzalność wyników testowania

• Trafność- użyteczność wyników testowania

• Obiektywizm- zgodność z wymaganiami progresywnymi

1. Czego dotyczy analiza ilościowa oraz jakościowa wyników testu?

Analiza ilościowa:

Dotyczy mocy różnicującej i trudności zadań w teście. W analizie tego typu wykorzystuje się następujące parametry statystyczne:

1. Opuszczenie zadań przez uczniów

2. Trudność zadań

3. Moc różnicujących zadań stosowności zadania w teście

Analiza jakościowa:
a) poprawności dydaktycznej testu
b) stosowność testu
c) rzetelności testu

Formy zadań testowych:

PISEMNE

1. Otwarte:

• RO- rozszerzonej odpowiedzi

• KO- krótkiej odpowiedzi

• L- z luką

1. Zamknięte:

• WW- wielokrotnego wyboru

• D- na dobieranie

• PF- prawda, fałsz

PRAKTYCZNY:

• PP- próba pracy

• NS- nisko stymulowane

• WS- wysoko stymulowane

1. Jakie są rodzaje skal pomiarowych?

• Nominalna

• Porządkowa

• Przedziałowa / interwałowa

• Stosunkowa/ ilorazowa

1. Na czym polega związek między celami kształcenia, wymaganiami, osiągnięciami uczniów?

1. Poznawanie uczniów i motywowanie ich do nauki

1. Jakie są przyczyny występowania niepowodzeń szkolnych?

1. Społeczno- ekonomiczne (rodzina, środowisko pozaszkolne)

2. Pedagogiczne, tkwiące w samym procesie dydaktycznym ( szkoła)

3. Biopsychiczne (uczeń)

1. Jak rozpoznać ucznia z trudnościami w uczeniu się/ zdolnego?

Uczeń z trudnościami w uczeniu się:

Symptomy:

• Nieumiejętność kierowania własnymi procesami psychicznymi (słaba koncentracja uwagi i kłopoty z zapamiętywaniem m.in. dat i reguł

• Brak głębszych zainteresowań problemami i nauczanymi przedmiotami

• Niska aktywność myślowa, postawa bierności i rezygnacji

Uczeń zdolny to taki, który:

• Ma możliwości dojścia do wybitnych osiągnięć w danej dziedzinie

• Przejawia wysoki poziom zdolności ogólnej (inteligencja)

• Posiada jakąś zdolność specjalną w sferze działalności umysłowej, np. matematyki

• Ma wysoki lub wybitny poziom inteligencji

Kim jest uczeń zdolny:

• Duża szybkość i efektywność uczenia się

• Oryginalność w myśleniu i działaniu

• Łatwość rozumienia pojęć abstrakcyjnych

• Zdolność do koncentracji uwagi

• Duże nasilenie dążeń i zainteresowań poznawczych

• Bogate słownictwo i duży zasób informacji

1. Czym są specyficzne trudności w nauce?

Specyficzne trudność w uczeniu się dotyczą:

• Dysleksja- specyficzne trudności w czytaniu

• Dysortografia- trudności w opanowaniu poprawnej pisowni m.in. ortograficznej, mimo znajomości zasad

• Dysgrafia- zniekształcenie strony graficznej pisma

• Dyskalkulia- zaburzenia w nauce liczenia u dziecka o normalnym rozwoju umysłowym

1. Jak pomagać uczniom z trudnościami uczeniu się?

2. Dlaczego uczniowie zdolni mają trudności w uczeniu się?

3. W jaki sposób motywować uczniów do nauki?

1. Warunki skutecznego i efektywnego nauczania, uczenia się

2. Organizacja pracy dydaktycznej