prawo UE opracowania wyrokow


Prawo UE sprawy

  1. Zasada prymatu prawa wspólnotowego (zas. pierwszeństwa pr. wspólnotowego przed pr. krajowym państw członk.). Wprowadzona została do obszaru porządku prawnego pań.członk. UE przez Europ. Tryb. Spraw. Zgodnie z tą zasadą na organach państ. ciąży obowiązek zapewnienia wszystkim normom pr. wspólnotowego pierwszeństwa w razie kolizji z jakąkolwiek normą krajową. Ozn to konieczność implementacji pr. wspólnotowego oraz zakaz stosowania przepisów sprzecznych z normami wspólnotowymi (czyli w razie konfliktu pr. wspólnot. z pr. krajowym organ stosujący prawo ma obowiązek zastosowania pr. wspólnotowego i niestosowania sprzecznego z nim pr. krajowego). Zasadę prymatu pr. wspóln. należy rozpatrywać na płaszczyźnie stosowania prawa. Sprzeczność pr. wspól z pr. krajowym nie pociąga za sobą unieważnienia aktu pr. krajowego, który musi być uchylony zgodnie z przepisami pr. kraj, aby przestał obowiązywać.

Zas. prymatu pr.wspól nie znajduje odzwierciedlenia w żadnym z traktatów założycielskich. Dopiero Konwent ds.przyszłośći UE zdecydował się na wpisanie tej zasady do projektu konstytucji. Zas. otrzymała brzmienie: Konstytucja i prawo przyjęte przez instytucje Unii w wykonywaniu powierzonych jej kompetencji mają pierwszeństwo przed prawem państw członkowskich.

*Sprawa 6/64 Flamino Costa v/ ENEL - w tej sprawie podmiot prywatny zakwestionował legalność ustawy krajowej z uwagi na jej niezgodność z prawem wspólnotowym, czyli narusza postanowienia Traktatu EWG. Sąd krajowy (włoski) wystąpił z wnioskiem do TS o wykładnię odnośnych postanowień Traktatu. **Tryb.Spraw. wyjaśnił, że włączenie postanowień pr. wspólnotowego w systemy prawne poszczególnych pań. członk. oraz litera i duch Traktatu powodują, że państwa te nie mogą jednostronnie podejmować żadnych środków p-ko przyjętemu przez nie porządkowi prawnemu. Trybunał zaakcentował również, że podstawowym warunkiem realizacji celów Wspólnoty jest zapewnienie jednolitej skuteczności prawa wspólnotowego we wszystkich pań. członk., nie wolno zatem powoływać się na prawo wew. Dla przeciwstawienia go normom stanowionym przez Wspólnoty. Orzeczenie w niniejszej sprawie zaakceptowało zasadę absolutnego prymatu pr. wspólnotowego przed prawem wew. Trybunał stwierdził, że Wspólnoty Eurp. są organizacją stanowiącą odrębny podmiot pr. międzynar. i pr. wew. pań. członk., mają zdolność prawną, zdolność do czynności prawnej oraz prawo legacji.

Traktat EWG stworzył własny porządek prawny, który po wejście w życie Traktatu został włączony do porządków prawnych pań. członk. i musi być stosowany przez ich sądy. Pań. członk. ograniczyły swoje prawa suwerenne i przez to utworzyły korpus prawa, które jest wiążące dla ich obywateli i dla nich samych. Ze względu na specyficzny charakter prawa stanowionego przez Traktat żadne normy prawa wew. nie mogą mieć przed nimi pierwszeństwa, aby nie pozbawić go jego charakteru prawa wspólnotowego i nie podważać podstaw prawnych samej wspólnoty Reasumując: Prawo wynikające z traktatu nie może, ze względu na swoją istotę, być uchylone przez krajową regulację prawną niezależnie od jej.

*Sprawa 11/70 - w postępowaniu przed sądem krajowym (Niemieckim Sądem Adm.) została

zakwestionowane legalność rozporządzeń EWG dot. licencji wywozowych. Sąd ten stwierdził, iż akty prawa wspólnot. muszą być zgodne z niemiecką konstytucją i uznał, że system depozytowy narusza wypływającą z niej zasadę swobody gospodarczej. **Tryb.Spraw.- orzekł, że ważność środków stosowanych przez wspólnotę może być oceniana wyłącznie w świetle pr. wspólnot., ich skuteczność w prawie wewnętrznym nie może być podważana poprzez stwierdzenia, że są rzekomo przeciwne prawom fundamentalnym sformułowanym w konstytucji państwa członkowskiego.

  1. Zasada bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego - kształtuje prawa i obowiązki podmiotów prawnych, które mogą być egzekwowane przed sądem krajowym. Sędziowie ETS decydują, jaki przepis skutkuje bezpośrednio we krajowym porządku prawnym.

Zasada ta ozn., iż normy prawa wspólnotowego przyznają prawa i nakładają obowiązki

bezpośrednio jednostkom, a jednostki są uprawnione do powoływania się bezpośrednio na przepisy prawa wspólnotowego przed organami stosującymi prawo w pań. członkowskich.

Zas. bezpośredniego skutku została podniesiona do rangi zasady przez orzeczenie TS. O bezpośrednim obowiązywaniu jednak decyduje Traktat a nie ETS.

(1)

Zasada bezpośredniego obowiązywania określa moc źródeł prawa wspólnotowego w krajowym porządku prawnym, a przy bezpośrednim skutku nie ma znaczenia, jaką formę ma akt prawny, w którym dana norma jest zawarta.

Aby uznać daną normę za bezpośrednio skuteczną, musi ona przyznawać prawa

musi być jasna, precyzyjna, bezwarunkowa.

Rodzaje skutku bezpośredniego - zasada bezpośredniego skutku działa w 2 płaszczyznach -:

*Sprawa 26/62-dot. podwyższenia cła i firma wniosła sprawę do sądu zarzucając naruszenie Traktatu. - W latach 60-tych w Traktacie Europ. Wspól. Gosp. zawarty był artykuł, który nałożył na pań. członk. obowiązek redukcji stawek celnych oraz zakaz ich podnoszenia.

**Wypowiadając się na temat znaczenia traktatu EWG Trybunał uznał specyfikę porządku prawnego EWG gdyż stanowi nowy porządek prawa międzynar, na rzecz którego pań. członk. przekazały część swoich suwerennych praw, zaś jego postanowienia wiążą nie tylko państwa członk., ale także ich obywateli. Niezależnie od ustawodawstwa państw członk. prawo Wspólnoty powinno przyznawać prawa jednostkom, podobnie jak nakłada na nie obowiązek. Prawa takie powstają nie tylko wtedy gdy wynika to wyraźnie z Traktatu, ale także na podstawie jednoznacznych zobowiązań, które Traktat nakłąda na jednostki jak i na pań. członk i organy Wspólnoty.

Na porządek prawny EWG składają się: - prawo pierwotne (traktaty założycielskie Wspólnot; Jednolity Akt Europ.; Traktat o UE; Traktat Amsterdamski ;Traktat Nicejski, po wejściu w życie); - prawo wtórne-prawo stanowione przez organy Wspólnot (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje) ; - umowy międzynar zawierana przez Wspólnoty.

  1. Zasada bezpośredniego obowiązywania pr. wspólnotowego -dot. co do zasady ROZPORZĄDZEŃ Rozporządzenie - pr. wtórne - ma zasięg ogólny tzn ma charakter generalny i abstrakcyjny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich pań. członkowskich. R. nie są skierowane do konkretnych adresatów (jak decyzje), ale wywierają skutek erga omnes. R. obowiązują w całości i pań. członk. NIE mogą stosować wybiórczo jego przepisów. Adresatami R. mogą być zarówno pań. członk, jak i inne kategorie podmiotów, w tym osoby fizyczne i prawne.

Zasada bezpośredniego obowiązywania ozn, iż pań,. członk. nie musi podejmować żadnych dodatkowych środków implementacyjnych w celu wprowadzenia R. do krajowego systemu prawnego. R. wywołują bezpośredni skutek wertykalny i horyzontalny

4. Zasada .bezpośredniego obowiązywania pr. wspólnotowego

*Sprawa 106/77 dot. sprowadzenie z Francji do Włoch wołowiny z przeznaczeniem do spożycia i zgodnie z pr.wew. Włoch firma musiała opłacić koszty badania weterynaryjne i zdrowotne. Firma wniosła powództwo opierając się na tezie, że opłaty stanowią przeszkodę w swobodnym przepływie towarów przewidzianym przez pr. wspól.

**Trybunał przyjął zasadę niestosowania przez sąd wew. aktu prawnego sprzecznego z normą wspólnotową, bez orzekania w przedmiocie jej ważności. Kwestie decydowania o uchyleniu normy pr.wew. są domeną prawa konstytucyjnego poszczególnych pań., natomiast prawo wspólnotowe

może jedynie wskazać metody realizacji celów Wspólnoty konieczne po temu środki. Wyrok

skierowany jest do organu stosującego prawo a nie do ustawodawcy i w ten sposób została potwierdzona zasada sądowej ochrony praw przysługujących jednostkom na podstawie prawa wspólnotowego.

(2)

  1. Bezpośredni skutek prawny POSTANOWIEŃ TRAKTATOWYCH

Aby uznać daną normę za bezpośrednio skuteczną, musi ona przyznawać prawa, musi być jasna, precyzyjna, bezwarunkowa.

Bezpośredni skutek w odniesieniu do poszczególnych źródeł prawa kształtuje się następująco:

pań.członk -- pań.członk. ; jednostka indywidualna -- jednostka indyw

*Sprawa 43/75 - dot. równouprawnienia kobiet i mężczyzn ( wcześniej art.119 obecnie art.141 Traktatu UE- to jedna z podstawowych zasad Wspólnoty, że mężczyźni i kobiety powinni otrzymywać jednakowe wynagrodzenie. Można powołać się na nią przed sądami wewnętrznymi.

Sądy mają obowiązek ochrony praw, które ten przepis gwarantuje jednostkom, zwłaszcza w odniesieniu do tych form dyskryminacji, które wywodzą się bezpośrednio z postanowień ustawowych lub zbiorowych umów o pracę, jak również w sytuacjach gdy mężczyźni i kobiety otrzymują różne wynagrodzenie za tę samą pracę wykonywaną w tym samym przedsiębiorstwie lub instytucji usługowej prywatnej lub publicznej.

W tej sprawie Trybunał nie wprowadził rozróżnienia między pojęciami bezpośredniej skuteczności i bezpośredniego stosowania prawa wspólnotowego a traktuje je zamiennie. Istotne są 3 aspekty tego orzeczenia:

1* Trybunał uznał tzw. efekt horyzontalny art.141, podkreślając, że można powołać się na ten art.- nie tylko w stosunkach między pań.członk lub organem Wspólnoty -a- zainteresowaną osob. fiz. lub prawną, lecz także w stosunkach między dwoma jednostkami lub osobami prawnymi (nawet jeżeli przepis ten adresowany jest do pań. członk.);

2* Bezpośrednia skuteczność tego przepisu jest ograniczona wyłącznie w odniesieniu do bezpośredniej i jawnej dyskryminacji

3* Trybunał ograniczył zakres czasowy dla dochodzenia roszczeń wynikających z dyskryminacji ze względu na płeć, podkreślając przy tym generalną zasadę, że wyłącznie w kompetencji Trybunału Wspólnot (a nie sądów wew.), leży określenie zakresu czasowego stosowania prawa wspólnotowego.

Stanowi to wyłom w konsekwentnej praktyce Trybunału , zgodnie z którą wykładnia postanowień traktatu wywiera skutki ex tunc.

  1. Bezpośredni skutek prawny DYREKTYW. Dyrektywa jest wiążąca, jeśli chodzi o zamierzony skutek dla każdego państwa członk., do którego jest skierowana, zostawiając

jednak władzom krajowym wybór formy i metod służących osiągnięciu określonego skutku w wskazanym terminie. Normy dyrektywy muszą być jasne, precyzyjne, bezwarunkowe oraz dodatkowo spełniać warunek jakim jest upływ terminu implementacji dyrektywy. Dyrektywa wiąże tylko jej adresatów i jest aktem prawnym o zasięgu ogólnym Dyrektywy wywołują tylko bezpośredni skutek w ujęciu wertykalnym. Trybunał stoi na stanowisku szerokiej definicji państwa, a co za tym idzie jednostki mogą powoływać się na bezpośredni skutek dyrektyw przed takimi organami jak: organy podatkowe ; -organy lokalne; - inne podmioty podlegające władzy lub kontroli państwa.

Trybunał odrzucił horyzontalny bezpośredni skutek dyrektyw.

Dyrektywa wiąże tylko co do skutku - ozn. to, że pań. członk. wybierają rodzaj aktu prawnego

wewnętrznego (np. ustawa, dekret) za pomocą, którego dokonują przełożenia dyrektywy na prawo krajowe i wyznaczają organy odpowiedzialne za jego stosowanie

*Sprawa 8/81 - dot .organu podatkowego - płacenia podatku obrotowego, ale dyrektywa dot. harmonizacji prawa podatkowego przewidywała możliwość zwolnienia takiej działalności spod opodatkowania i RFN nie wprowadziła w życie dyrektywy w wymaganym terminie a powódka zapłaciła swe zobowiązania podatkowe z uwzględnieniem dyrektywy.

*Teza orzeczenia: Pań. członk., które w odpowiednim czasie nie podjęło środków wykonawczych przewidzianych przez dyrektywę, nie może powoływać się w stosunku do jednostek na zobowiązania,

(3)

których nie wykonało. Jeżeli przedmiot dyrektywy jest określony bezwarunkowo i wystarczająco precyzyjnie, nawet w przypadku nie podjęcia w terminie środków wykonawczych można powoływać się na jej postanowienia p-ko przepisom pr.wew. niezgodnym z dyrektywą lub w takim zakresie, w jakim nadaje ono jednostkom nowe uprawnienia. Pań. członk. nie może uzyskiwać korzyści z faktu niewypełnienia zobowiązań, należy przyjąć ,że jednostki mogą polegać na postanowieniach dyrektywy i dochodzić wynikających stąd praw.

** Trybunał stwierdził, że ani ogólna koncepcja dyrektyw, ani zakres swobody jej realizacji pozostawiony państwom nie mogą pozbawić bezpośredniej skuteczności niektórych postanowień, nawet jeżeli dyrektywa jako całość nie została jeszcze zrealizowana.

* Sprawa 152/84 zwolnienie z pracy pani Marshall po skończeniu 62 lat, mimo że wyraziła chęć pracy do 65 roku życia. *Angielski Sąd Apelacyjny skierował pytanie prejudycjalne do Trybunału :czy zwolnienie z pracy zgodne z polityką pozwanego dokonane tylko na podstawie faktu osiągnięcia przez kobietę wieku emerytalnego stanowi akt dyskryminacji zakazany przez dyrektywę ? i czy można powołać dyrektywę przed sądem bez względu na ewentualną niezgodność między dyrektywą i ustawą ? czyli - dot. możliwości powołania się przez powódkę bezpośrednio na postanowienie DYREKTYWY p-ko pracodawcy będącym jednostką państwową.

** Trybunał powiedział, że jeżeli postanowienia dyrektywy okazują się wyczerpująco precyzyjne i bezwarunkowe (chodzi o postanowienia dyrektywy o skutku bezpośrednim), - jednostka może je powołać p-ko państwu, jeśli państwo to nie wykonało dyrektywy w prawie krajowym w wyznaczonym czasie lub gdy niepoprawnie wykonało dyrektywę. Państwo nie może wyciągać korzyści z własnego bezprawia (niewykonanie obowiązków ciążących na państwie ). Dyrektywa wiąże jednak tylko w stosunku do państwa, do którego jest adresowana, a więc nie można nakładać obowiązków na osoby prawne. Nieistotne jest, czy państwo występuje jako pracodawca, czy w charakterze władzy publicznej bo w obu przypadkach konieczne jest zapobieżenie odnoszeniu korzyści przez państwo z własnego zaniedbania. Sąd krajowy nie może stosować prawa wewnętrznego, które NIE jest zgodne z treścią dyrektywy.

Trybunał wyjaśnił też, że, DYREKTYWY nie mogą wywoływać horyzontalnego skutku bezpośredniego. Nie można rozciągać bezpośredniego skutku dyrektyw na jednostki lub osoby prawne, które nie są emanacją państwa. Dyrektywa nie może nakładać obowiązków na jednostki.

*Sprawa 14/83 - odnosi się do dyskryminacji dot. dostępu do pracy ze względu na płeć( praca kobiet w męskim więzieniu administrowanym przez kraj federalny Północna Nadrenia)

Wynikające z dyrektywy zobowiązanie pań. członk. do osiągnięcia skutku przez nią zamierzonego oraz obowiązek do podjęcia wszelkich właściwych środków o charakterze ogólnym i specjalnym dla

zapewnienia wykonania tego zobowiązania wiążą wszystkie organy państw członkowskich,

włączając sądy krajowe i w ten sposób sąd krajowy jest zobowiązany do zapewnienia skuteczności dyrektywie.

Z tego wynika, że stosując pr. wew. a w szczególności postanowienia specjalnie wprowadzone w celu wykonania dyrektywy sąd krajowy powinien, tak dalece jak jest to możliwe , interpretować pr. wew. w świetle treści i celu dyrektywy, aby osiągnąć zamierzony skutek.

Dyrektywa Rady 76/207/EWG nie zawiera żadnego bezwarunkowego i wystarczająco precyzyjnego postanowienia dot. sankcji za ewentualną dyskryminację , które w braku przyjęcia w przypisanym czasie środków wykonawczych mogłoby być powołane przez jednostkę, aby uzyskać odszkodowanie na podstawie dyrektywy, gdy pr. krajowe nie stanowi o odszkodowaniu lub nie zezwala na odszkodowanie. Chociaż dyrektywa ta w kwestii nałożenia sankcji za naruszenie zakazu dyskryminacji pozostawia pań. członk. swobodę wyboru między różnymi rozwiązaniami dogodnymi dla osiągnięcia jej celów, niemniej wymaga przyznania odszkodowania odpowiedniego (adekwatnego) w stosunku do wyrządzonej szkody. jeżeli państwo wybrało karanie naruszenia zakazu.

*Sprawa C-271/91 Pani Marshall dochodzi odszkodowania za niesłuszne zwolnienie je z pracy przez organ administracji państ. w którym pracowała. Ustawodawstwo krajowe ogranicza wysokość odszkodowania odnośnie rekompensaty z tytułu dyskryminacji

*Dyrektywa Rady 76/207 w sprawie implementacji zasady równego traktowania mężczyzn i kobiet pod względem dostępu do zatrudnienia, szkolenia zawodowego i promocji oraz warunków pracy, powinien być interpretowany jako oznaczający, że kompensacja straty i szkody doznanej przez osobę poszkodowaną na skutek dyskryminacyjnego zwolnienia z pracy nie może być limitowana górną

(4)

granicą ustaloną a priori lub przez wyłączenie możliwości przyznania odsetek w celu zrekompensowania poszkodowanemu straty związanej z upływem czasu do momentu rzeczywistego wypłacenia sumy odszkodowania.

Osoba poszkodowana w wyniku dyskryminacyjnego zwolnienia z pracy może oprzeć się na art.6 dyrektywy p-ko organowi państwa działającemu w roli pracodawcy w celu wyłączenia stosowania przepisów krajowych nakładających ograniczenia wysokości odszkodowania.

*Sprawa C 106/89 brak

  1. Bezpośredni skutek prawny ROZPORZĄDZEŃ - Rozp. ma zasięg ogólny, obowiązuje w całości i stosuje się bezpośrednio we wszystkich pańs. członk. Rozp. są bezpośrednio skuteczne zarówno w układzie wertykalnym, jak i horyzontalnym, wiążąc wszystkie podmioty pr. wspólnotowego (os. fiz. i praw. państ. członk. i instytucje w tym instytucję która jest autorem rozporządzenia). Rozp. odzwierciedlają władzę ustawodawczą Wspólnot. Zasięg ogólny ozn., że jego przepisy mają charakter generalny i abstrakcyjny. Rozp. są skuteczne erga omnes i są stosowane do kategorii adresatów określonych w sposób abstrakcyjny i całościowy. Mają moc obowiązującą. Obowiązywanie w całości pociąga za sobą zakaz niekompletnego lub wybiórczego stosowania rozp. przez pań. członk. W praktyce wyróżnia się rozp. podstawowe i rozp. wykonawcze ,które jest podporządkowane rozp. podstawowemu pod względem mocy obowiązującej i z tego względu rozp. wykonawcze mogą być kontrolowane i anulowane w przypadku gdy naruszają rozp. podstawowe. Wykonywanie rozp. zostało powierzone władzom pań. członk. która mają za zadanie podjęcie wszelkich działań w celu całkowitego ich wykonania i dlatego pań. członk. zostały m.in. obarczone obowiązkiem podjęcia sankcji karnej dla zapewnienia skutecznego stosowania rozporządzenia, nie wykluczając usunięcia wszelkich lub prawnych w rozporządzeniach, w tym przypadku pań. członk. wykonują władzę wykonawczą podporządkowaną woli Wspólnoty.

*Sprawa C-253/00 odnosi się do rozporządzenia w sprawie wspólnej organizacji rynku warzyw i owoców. Rozporządzenie to należy interpretować tak, że przestrzeganie przepisów dot. norm jakościowych mających zastosowanie do owoców i warzyw powinno być zabezpieczone możliwością wszczęcia procesu cywilnego przez jednego przedsiębiorcę p-ko przedsiębiorcy konkurencyjnemu.

*Omawiane orzeczenie potwierdza zasadę bezpośredniego skutku rozporządzeń również w stosunkach horyzontalnych, między podmiotami prywatnymi. Umożliwienie takiego działania wzmacnia w efekcie operacyjny charakter regulacji wspólnotowych w zakresie norm jakościowych, przyczynia się do zapobiegania praktykom zakłócającym swobodną konkurencję a toczące się procesy przed sądami państwowymi procesy między konkurencyjnymi przedsiębiorcami mogą przyczynić się do zapewnienia rzetelności wymiany handlowej i przejrzystości rynków we Wspólnocie.

Trybunał stwierdził, że jednostki mogą wywodzić indywidualne uprawnienia do żądania przestrzegania przez inne podmioty prywatne ( w tym konkurujące przedsiębiorstwa) z norm rozporządzenia, nawet z postanowień ustanawiających pewne obowiązki w interesie ogólnym. Jednocześnie zapewnienie efektywnego korzystania z tych uprawnień należy również do sądów krajowych.

  1. Bezpośredni skutek prawny DECYZJI Decyzja jest aktem obowiązującym w całości tych, do których jest skierowana, jest ona również bezpośrednio skuteczna, jednakże należy zbadać je charakter, cel i zawarte w niej zobowiązania oceniając skutki prawne tej decyzji. Adresatami dec. mogą być os. fiz. ,prawne oraz pań. członk. Dec. ma z zasady na celu stosowanie zasad traktatowych w konkretnych przypadkach, niekiedy dec. może być skierowana do wszystkich pań. członk. i wpwczas poprzez swoją treść może ona również przyjąć charakter normatywny

(5)

*Sprawa 9/70 na podstawie decyzji skierowanej do państw, a dot. harmonizacji przepisów o transporcie lądowym oraz dyrektywy harmonizującej ustawodawstwo o podatku obrotowym- państwa miały obowiązek wprowadzenia podatku od wartości dodanej i rozciągnięcia go na transport, przy jednoczesnym zniesieniu innych podatków. Po wejście w życie tych aktów RFN wprowadziła podatek drogowy od przewozu towarów.

Zgodnie z art.249 (dawniej 189) Traktatu EWG i art.161 Traktaru Euratom dec. są aktami wiążącymi adresatów we wszystkich elementach W dec. krąg adresatów jest indywidualnie określony.

Wg Trybunału dec. są wiążące dla adresatów, to nie ozn. jednak, że nie mogą wiązać także innych adresatów , zgodnie z zasadą tzw.effet utile ( w celu zwiększenia efektywności prawa wspólnot. Byłoby wskazane, by poszczególne podmioty mogły powoływać się przed sądami na wiążące akty prawne Wspólnot).

Oceniając skutki prawne dc. - należy każdorazowo badać jej charakter, cel i zawarte w niej zobowiązania, aby móc określić jej ewentualną bezpośrednią skuteczność. Sformułowanie dec. musi mieć charakter bezwarunkowy, imperatywny i jednoznaczny.

Warunkiem ważności dec. jest odpowiedni tryb jej wydania, uprzednia konsultacja określona przez przep. Traktatu EWG oraz uzasadnienie.

  1. Bezpośredni skutek prawny UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH w tym UMÓW STOWARZYSZENIOWYCH

*Umowa międzynar. zawierane przez Wspólnotę - są bezpośrednio skuteczne przy spełnieniu wszystkich warunków bezpośredniej skuteczności oraz uwzględnieniu ich celu i natury. Ta kategoria umów jest przejawem uczestnictwa Wspólnoty w stosunkach międzynar. Umowy zawierane przez Wspólnotę na bazie pr.międzynar. stanowią źródło prawa wspólnotowego . W hierarchii źródeł prawa są one podporządkowane prawu pierwotnemu. Od momentu, od którego są one wiążące dla instytucji wspólnotowych zajmują miejsce wyższe od prawa wtórnego co ozn. że w niektórych przypadkach prawo wtórne musi respektować umowy zawarte przez Wspólnotę.

Wśród umów zawieranych przez Wspólnotę znajdują się umowy zewnętrzne.

- Umowy zewnętrzne - to umowy zawarte przez Wspólnotę z państwami trzecimi lub instytucjami międzynar. Są one obowiązujące dla instytucji wspólnotowych i pań. członk. Stanową część wspólnotowego porządku prawnego i źródło pr. wspólnotowego. Stają się częścią porządku prawnego od momentu ich wejścia w życie. Umowy zew. to :

- 1) umowy dot. ceł i handlu -służą realizacji założeń unii celnej. Pań. członk są zobowiązane do harmonijnego rozwoju handlu światowego, do stopniowego zniesienia ograniczeń w handlu międzynar i do obniżania barier celnych.

- 2) umowy (układy) stowarzyszeniowe (to umowa międzynar)- Wspólnota może zawrzeć taką umowę z jednym lub więcej państwami lub z organizacją miezynar.. Umowy te mają na celu ustanowienie stowarzyszenia przewidującego wzajemne prawa i obowiązki, wspólne działania i szczególne procedury.

- akty jednostronne organów wspólnotowych - źródłem prawa wspólnotowego są akty jednostronne organów ustanowionych przez umowę miedzynar. Organy te są wyposażone przez Wspólnotę w kompetencje do wydawania jednostronnych aktów prawnych wiążących strony danej umowy międzynar. bez konieczności ich ratyfikowania. Akty jednostronne takich organów wywołują takie same skutki prawne jak umowy zewnętrzne.

*Umowy wiążące Wspólnotę - Zasadą jest, że Wspólnota nie jest związana umową, której nie jest stroną, ale to także niekiedy umowy zawarte przez pań. członko. i choć Wspólnota nie jest stroną takiej umowy, może być nią związana. Natomiast Wspólnota jest związana umowami zawartymi przez pań. członk. zwłaszcza w tych dziedzinach, w których pań. członk. przekazały swoje kompetencje Wspólnocie

*Sprawa C-63/99 dot. zalegalizowania przez państwo Gałuszków (przebywali nielegalnie) pobytu i prawa do prowadzenia działalności gospodar. w Wielkiej Brytanii (samozatrudnienia) - zgodnie z art.44 Układu Stowarzyszeniowego i w konsekwencji wydania zezwolenia na pobyt w tym pań. członkowskim.

(6)

*Układ Stowarzyszeniowy między Wspólnotami a Polską, przewiduje dla Pań. Członk. zakaz traktowania dyskryminacyjnego ze względu na narodowość osób polskich w zakresie prowadzenia działal. gospodar i traktowania na równi z własnymi obywatelami .Należy tak interpretować, że w zakresie zastosowania układu ustanawia ścisłą i bezwarunkową zasadę, by mogła być zastosowana przez sąd państwowy i która może w zw. z tym określić sytuację prawną jednostek. Efekt bezpośredni tej zasady skutkuje prawem powołania się na nią przez osoby polskie przed sądami w przyjmującym Pań. Członk., niezależnie od tego, że jego organy władzy pozostają kompetentne do zastosowania wobec tych osób prawa państwowego dot. przyjęcia, pobytu i dział. gospod.

Z prawem podejmowania działal. gosp. jaki określa układ stowarzyszeniowy między Wspólnotami a Polską wynika, że należy przyznać prawa przyjęcia i pobytu osobom polskim, które pragną wykonywać działalność o charakterze przemysłowym, handlowym, rzemieślniczym lub wolny zawód w którymś z Pan. Członk., ale prawa przyjęcia i pobytu nie są uprawnieniami absolutnymi i ich wykonywanie może być ograniczone.

Układ Stowarzyszeniowy między Polską a Wspólnotami przewiduje kompetencje organów władzy przyjmującego Pań. Człoank. do zastosowania przepisów państwowych dot. przyjęcia, pobytu i działalności z zastrzeżeniem, że nie mogą one uniemożliwiać ani nadmiernie utrudniać osobom polskim wykonywanie uprawnień przyznanym im przez ten układ. Tak więc władze Państwa Członk. mogą odrzucić wniosek tylko z tego powodu, że podczas składania wniosku obywatel polski przebywał na terytorium Pań. Członk. nielegalnie i może ono wymagać aby przedłożył sporządzony we właściwej formie nowy wniosek o zgodę na podjęcie działalności oparty na tym układzie, ubiegając się o wizę wjazdową w swoim państwie pochodzenia, lub ewentualnie w innym państwie, pod warunkiem, że skutkiem takich środków nie będzie uniemożliwienie ostatecznego zbadania sytuacji owego obywatela przy okazji wnoszenia nowego wniosku.

Układ Stowarzyszeniowy nie wyklucza ustawodawstwa krajowego, które uzależnia prawo wjazdu i pobytu na terytorium Pań. Członk. osoby chcącej prowadzić działan. na zasadzie samozatrudnienia od posiadania odpowiednich środków finansowych dające racjonalne szanse na powodzenie przedsięwzięcia.

*Sprawa C-268/99 dot. prostytucji, która na podstawie prawa miejscowego (w Amsterdamie-Holandii) jest legalna i taktowana jako dział. gosp. - odnosi się do Układu Stowarzyszeniowego z Polską oraz Układu Stowarzyszeniowego z Czechami i podjęcia działal. gospo. obywatelce polskiej i czeskiej na zasadzie samozatrudnienia się.

Układ Stowarzyszeniowy między Wspólnotami a Polską, przewiduje dla Pań. Członk. zakaz traktowania dyskryminacyjnego ze względu na narodowość osób polskich w zakresie prowadzenia działal. gospodar i traktowania na równi z własnymi obywatelami .Należy tak interpretować, że w zakresie zastosowania układu ustanawia ścisłą i bezwarunkową zasadę, by mogła być zastosowana przez sąd państwowy i która może w zw. z tym określić sytuację prawną jednostek. Efekt bezpośredni tej zasady skutkuje prawem powołania się na nią przez osoby polskie przed sądami w przyjmującym Pań. Członk., niezależnie od tego, że jego organy władzy pozostają kompetentne do zastosowania wobec tych osób prawa państwowego dot. przyjęcia, pobytu i dział. gospod.

Z prawem podejmowania działal. gosp. jaki określa układ stowarzyszeniowy między Wspólnotami a Polską wynika, że należy przyznać prawa przyjęcia i pobytu osobom polskim, które pragną wykonywać działalność o charakterze przemysłowym, handlowym, rzemieślniczym lub wolny zawód w którymś z Pan. Członk., ale prawa przyjęcia i pobytu nie są uprawnieniami absolutnymi i ich wykonywanie może być ograniczone.

Pojęcie „prowadzenia dział. gospod. na zasadzie samozatrudnienia „ w Układzie Stowarzyszeniowym ma takie samo znaczenie i taki sam zakres jak „działalność prowadzona na własny rachunek czyli działal. gospod. wykonywana przez osobę poza jakimikolwiek więzami podległości co do warunków pracy oraz wynagrodzenia i na własną odpowiedzialność.

Układ Stowarzyszeniowy określa normy w dziedzinie podejmowania działal. gosp. i należy go interpretować tak, że prostytucja należy do działal. gospod. wykonywanej niezależnie, jeśli zostanie

wykazane, że jest wykonywana przez świadczącego usługę poza jakimikolwiek więzami podległości co do wyboru tej działalności, świadczy je zgodnie ze swoją wolą a warunki wykonywania tej działalności nie są narzucone przez inną osobę. w zamian za wynagrodzenie, które jest mu wypłacane bezpośrednio i w całości. Do sądu państwowego należy każdorazowo weryfikacja, czy dane warunki zostały spełnione. Na podstawie przedstawionych mu elementów dowodowych.

(7)

Prawa przyznane jednostkom przez przepisy Układu Stowarzyszeniowego z Polską lub z Czechami nie jest tożsame z prawem przysługującym Państ. Członk. na podstawie Traktatu Wspólnoty Eurpo. z uwagi na cel. Inny jest cel TWE, jakim jest utworzenie rynku wew., na którym zapewniony jest swobodny przepływ osób, usług, towarów i kapitału , a czym innym cel Układu Stowarzyszeniowego, jakim jest popieranie rozwoju handlu i harmonizacja stosunków gospodarczych między stronami. . Z tego powodu wykonywanie prawa prowadzenia działal na zasadzie samozatrudnienia na podstawie Układów jest uzależnione od zgodności z ograniczeniami, jakie Pań. Członk. ustanawiają w odniesieniu do prawa wjazdu, pobytu i prowadzenia działa. przez obywateli państwa stowarzyszonego (trzeciego). Układ Stowarzyszeniowy nie wyklucza ustawodawstwa krajowego, które uzależnia prawo wjazdu i pobytu na terytorium Pań. Członk. osoby chcącej prowadzić działan. na zasadzie samozatrudnienia od posiadania odpowiednich środków finansowych dające racjonalne szanse na powodzenie przedsięwzięcia.

*Sprawa C-162/00 dot. obywatelki polskiej zatrudnionej jako nauczyciel j.polskiego, pełniącej jednocześnie szczególne obowiązki jako obcojęzyczny asystent na Uniwersytecie. Umowa o pracę została zawarte na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat, zgodnie z niemiecką ustawą ramową. Zgodnie z orzeczeniem ETS, przepis tej ustawy , stanowiący podstawę do zawarcia umowy na czas określony ma charakter dyskryminacyjny i jest niezgodny z prawem wspólnotowym.

* Art.37 Układu Stowarzyszeniowego między Wspólnotami a Polską, który w jasny, ścisły i bezwarunkowy sposób ustanawia dla każdego Pań. Członk. zakaz traktowania w sposób dyskryminacyjny ze względu na narodowość pracowników polskich co do warunków pracy, wynagrodzenia i uprawnień ma efekt bezpośredni. Ta zasada równości traktowania przewiduje obowiązek o ściśle określonym rezultacie i może być przywołana przed sądem państwowym w celu uzyskania odstąpienia od stosowania dyskryminujących przepisów Państwa Członk. bez przyjęcia dodatkowych środków wykonawczych. Przepis ten należy interpretować jako wykluczający bezpośrednią jak i pośrednią dyskryminację polskich pracowników ze względu na narodowość, ponieważ cel Układu obejmuje wszelkie formy dyskryminacji, w tym dyskryminacji pośredniej, takie jak ta wynikająca z prawa niemieckiego dotyczącego zatrudnienia obcojęzycznych asystentów.

Układu Stowarzyszeniowego ma zastosowanie do umów zawartych przed jego wejściem wżycie a trwających w czasie jego obowiązywania

I. Wpływ Tryb. Sprawiedl. na tworzenie zasad prawa wspólnotowego

1. Zasada odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członk. (deliktowej) - została wyprowadzona przez orzecznictwo TS. Zasada odpowiedzialności deliktowej państw jest niezależna od systemów prawnych poszczególnych pań. członk.

Państwo może ponosić odpowiedzialność za każde naruszenie pr. wspólnotowego, a nie tylko za brak implementacji .TS stwierdził, że naruszenie pr. wspólnotowego rodzi odpowiedzialność opartą na tym prawie i określonych przesłankach. Określił on także zakres odpowiedzialności oraz zakres autonomii proceduralnej państwa stosującego pr. wspólnotowe. Przesłanki tej odpowiedzialności są autonomiczne, niezależne od przepisów regulujących w danym państwie odpowiedzialność odszkodowawczą i jednakowe dla wszystkich pań.członkow., natomiast ich ocena oraz zastosowanie prawa materialnego i procesowego pozostaje - co do zasady - w gestii pań. członk.

Zakres odszkodowania określają przepisy krajowe. Ustalenie rozmiarów szkody i wielkość odszkodowania spoczywa na orzecznictwie sądów krajowych pań. członk.

Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej pań. członk są:

  1. naruszenie przepisu przyznającego prawa jednostkom (jedynie naruszenia normy przyznające pr. jednostkom może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą państwa. Naruszenie normy musi być wystarczająco poważne, a więc konieczne jest wykazanie, iż właściwy organ w sposób wyraźny i ciężki przekroczył zakres powierzonych mu kompetencji - deliktowa odpowiedzialność Wspólnoty)

  2. bezprawność, rozumiana jako działanie lub zaniechanie niezgodne z pr.wspólnotowym,

(8)

  1. szkoda (utracone zyski, szkoda niematerialna)

  2. związek przyczynowy ( o jego istnieniu decydują sądy krajowe z uwzględnieniem zasad pr. krajowego).

*Sprawy połączone C-6/90 i C-9/90 dot. dochodzenia przez jednostkę, na podstawie pr. wspólnotowego, odszkodowania od państwa z tytułu niewypełnienia przez nie zobowiązań wynikających z dyrektywy.

*Zasada odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone jednostkom poprzez naruszenie pr. wspólnotowego, które może mu być przypisane jest nieodłącznym elementem systemu Traktatu.

Pełna efektywność norm wspólnotowych byłaby wyłączona, jeżeli jednostki nie miałyby możliwości uzyskania odszkodowania w sytuacji, gdy ich prawa są naruszone przez pogwałcenie pr. wspólnotowego, które można przypisać państwu.

Pełna skuteczność pr. wspólnotowego zakłada prawo do odszkodowania, jeżeli spełnione są 3 warunki :

  1. rezultat przewidziany przez dyrektywę obejmuje przyznanie prawa na rzecz jednostek;

  2. treść tych praw może być określona na podstawie przepisów dyrektywy;

  3. istnieje związek przyczynowy między naruszeniem prawa przypisanym państwu a szkodą poniesioną przez osoby poszkodowane.

* Sprawy połączone C-46/93 i C-48/93 dot. niezgodności prawa krajowego(brytyjskiego) z prawem wspólnotowym.

Zasada odpowiedzialności odszkodowawczej państwa ma zastosowanie we wszystkich przypadkach naruszenia pr. wspólnotowego przez pań. członk. Gdy naruszenie jest spowodowane przez władzę ustawodawczą w takiej dziedzinie w której dysponuje szerokim marginesem swobody decyzji, poszkodowane jednostki mają prawo do odszkodowania wtedy gdy: - norma pr. wspólnotowego nadaje im uprawnienie; - naruszenie jest wyraźne; - istnieje związek przyczynowy pomiędzy naruszeniem a szkodą.

Naruszenie pr. wspólnotowego jest oczywiste, jeżeli było utrzymane mimo wyroku Trybunału stwierdzającego naruszenie wydanego w trybie powództwa o naruszenie.

2. Odpowiedzialność Wspólnoty (odpowiedzialność odszkodowawcza)

W każdym systemie prawnym istnieje odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy.

* Odpowiedzialność umowna kontraktowa Wspólnoty podlega prawu właściwemu dla danej umowy, zgodnie z zasadami prawa międzynarod. prywatnego

* W przypadku odpowiedzialności pozaumownej Wspólnota odpowiada za szkody wyrządzone przez jej instytucje lub jej funkcjonariuszy przy wykonywaniu ich funkcji - zgodnie z ogólnymi zasadami wspólnotowymi dla systemów pań. członk. Przepis ten stanowi samodzielną podstawę dochodzenia roszczeń p-ko Wspólnocie przed Europ. Tryb. Spraw.

*Prawo do dochodzenia roszczeń wobec Wspólnoty przed Sądem I Instancji przysługuje każdemu (tak osobom fiz. ja i os.praw), kto poniósł szkodę wskutek działań jej organów lub funkcjonariuszy. Okres przedawnienia wynosi 5 lat od wystąpienia zdarzenia będącego przyczyną postania szkody.

Skarga odszkodowawcza ma charakter autonomiczny a jej celem jest uzyskanie odszkodowania.

- Przesłanki odpowiedzialności deliktowej Wspólnoty to:

bezprawne zachowanie f-usza w trakcie wykonywania obowiązków służbowych

- b) szkoda i związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem a powstałą szkodą.

Bezprawne zachowanie się instytucji to:

(9)

Z bezprawiem legislacyjnym mamy do czynienia wtedy, gdy: - bezprawie legislacyjne narusza zasady mające na celu ochronę prawną jednostki; - naruszenie jest poważne; -istnieje związek przyczynowy między bezprawiem legislacyjnym a szkodą wyrządzoną jednostce (jt tzw. formuła Schoppenstedt)

Wspólnota nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną jednostce w wyniku działań legislacyjnych w ramach polityki gospodarczej jeżeli nie nastąpiło wystarczająco poważne naruszenie nadrzędnej normy prawa dot. ochrony jednostki.

Jednostka musi wykazać, że organ prawotwórczy w sposób wyraźny i ciężki przekroczył granice powierzonych mu kompetencji, a szkoda polega na naruszeniu jej praw podstawoych.

II. Wpływ Tryb. Sprawiedl. na przepisy ustrojowe

ZASADY SYSTEMU INSTYTUCJONALNEGO:

1) Zasada subsydiarności (zwana z. pomocniczości) -Wspólnota podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być zrealizowane w sposób wystarczający przez pań. członk. natomiast z uwagi na skale lub skutki proponowanych działań mogą zostać lepiej zrealizowane na poziomie Wspólnoty.

2) Zasada proporcjonalności - wiąże się z zas. subsydiarności- Działania Wspólnoty nie mogą wykraczać poza środki niezbędne do osiągnięcia danego celu. Zasada ta służy do oceny środków tak wspólnotowych jak i podejmowanych przez pań. członk. Zasada ta musi być uwzględniona w uzasadnieniach wspólnotowych aktów prawnych oraz stosowana przez TS w ramach kontroli zastosowania środków przez instytucje wspólnotowe lub pan. członk.

3) Zasada solidarności (współpracy) - Na pań. członk. ciąży obowiązek ułatwiania Wspólnocie realizacji jej zadań, a także podejmowania wszelkich właściwych środków w celu zapewnienia wykonania zobowiązań traktatowych oraz powstrzymywania się od podejmowania takich środków, które mogłyby zagrozić ich realizacji Z zas. solidarności wynika obowiązek zapewnienia możliwości dochodzenia roszczeń wynikających bezpośrednio skutecznych przepisów prawa wspólnotowego przed sądami krajowymi.

Z zasady solidarności wyprowadza się zasada lojalnej współpracy instytucjonalnej, która zobowiązuje instytucje do współpracy m.in. przy tworzeniu prawa, czy wykonywania kontroli budżetowej.

4) Zasada równowagi instytucjonalnej - Każda z wymienionych instytucji zobowiązana jest działać w granicach uprawnień przyznanych jej w Traktacie -tzn. Każda instytucja powinna wykonywać swoje kompetencje w poszanowaniu kompetencji innych instytucji.

5) Zasada autonomii instytucjonalnej - podział kompetencji między instytucje. Zgodnie z tą zasadą każdej instytucji przyznana została autonomia niezbędna do wykonywania jej zadań, wyrażająca się m.in. prawem uchwalania regulaminów wew., kreowania ogranów pomocniczych czy organizowania administracji.

*Sprawa 190/84 brak

*Sprawa C-70/88 Parlament Eurp. wystąpił do Trybunału ze skargą o unieważnienie rozporządzenia Rady.

*Ustanawiając system podziału kompetencji między różne instytucje Wspólnot, traktaty stworzyły równowagę instytucjonalną. Przestrzeganie tej równowagi ozn., iż każda z instytucji musi wykonywać swoje prawa z należytym uwzględnieniem praw pozostałych instytucji.

*Zgodnie z Traktatami kompetencje Parlamentu obejmują udział w przygotowywaniu projektów środków legislacyjnych, w szczególności uczestniczenie w procedurze współpracy, która umożliwia Parlamentowi uczestniczenie w procesie prawodawczym w ściślejszy i bardziej aktywny sposób aniżeli w procedurze konsultacji (zwanej procedurą opiniowania)..

(10)

KONTROLA PRZESTRZEGANIA PRAWA (legalności)

1) Samokontrola - Kontrola legalności w UE obejmuje swym zakresem działania lub zaniechania instytucji wspólnotowych oraz państw i podmiotów prywatnych. Taka kontrola obejmuje swym zakresem tak nadzór jak i kontrolę rozumianą jako proces sprawdzania prawidłowości jakiejś czynności lub też sprawowania nad czymś władzy. We wspólnotach kontrola prowadzona jest przez organy krajowe oraz przez instytucje wspólnotowe, które badają m.in. prawidłowość kontroli dokonanej przez organy krajowe.

(11)

2) kontrola parlamentarna- Funkcje kontrole sprawuje Parlament Europ. Na kontrolę parlamentarną składają się

  1. Kontrola Komisji - ma charakter kontroli politycznej i można mówić:

*-o kontroli a priori (PE zatwierdza nominację osoby kandydującej na stanowisko Przewodniczącego komisji, bierze udział w wyborze członków Komisji.);

*- o kontroli a posteriori ( kontrola wiąże się z odpowiedzialnością członków Komisji przed Parlamentem w przypadku zgłoszenia wotum nieufności w stosunku do Komisji. Wniosek musi być uchwalony większością 2/3 głosów w obecności ponad połowy członków PE i członkowie Komisji powinni kolektywnie zrezygnować ze swoich funkcji.)

*- o kontroli stałej ( Kontrola stała wykonywana przez PE łączy się z dokonywaniem kontroli działań Komisji i w tym celu PE dysponuje takimi środkami jak: zapytanie parlamentarne składane przez każdego z członków PE, mogą być ustne lub pisemne, nadto Komisja zobowiązana jest do przedstawienia corocznych sprawozdań ze swojej działalności oraz do systematycznego udzielania informacji na temat wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

  1. rozpatrywanie petycji indywidualnych - ( prawo do petycji to pozasądowy mechanizm, jaki przysługuje jednostkom w ramach ochrony ich praw, są to wszelkie skargi, żądania sformułowania opinii, przekazywane do PE przez os. fiz i os. praw.. Podmiotami uprawnionymi do składania petycji ssą obywatele UE oraz obywatele pań .trzecich zamieszkujący w pań. członk. oraz zarejestrowane tam os.prawne).

  1. powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich - (jest niezależnym organem wybieranym przez PE do którego obywatele UE oraz obywatele pań. trzecich mieszkający w pan. członk oraz zarejestrowane os. praw. mogą kierować skargi).

  1. Powoływanie komisji śledczych - PE może na żądanie ¼ swoich członków ustanowić tymczasową komisję śledczą do zbadania, czy nie miało miejsca naruszenie lub niewłaściwe administrowanie w stosowaniu prawa wspólnotowego.

3) kontrola administracyjna - Funkcje kontrolne sprawuje również Komisja Eurp., która bada, czy organy Wspólnot (Rada i Par. Europ), pań. członk; lub osoby prawne należycie wypełniają swoje zobowiązania traktatowe i w razie wadliwego wykonania lub zaniechania wypełniania przez nie obowiązków może przedsięwziąć środki służące przywróceniu stanu pożądanego. Postępowanie Komisji składa się z następujących etapów:

*- postępowanie nieformalne - komisja po powzięciu informacji o naruszeniu prawa przez państwo dokonuje własnej kontroli i wysyła pismo do państwa z prośbą o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji;

*- po otrzymaniu odpowiedzi lub jej braku Komisja decyduje, czy wszczynać formalne postępowanie - jeśli tak- kieruje do państwa pismo ostrzegawcze z konkretnymi zarzutami, państwo może odpowiedzieć lub nie na to pismo. Na tym etapie komisja może zakończyć postępowanie lub nie; jeśli tego nie zrobi

*-formułuje uzasadnioną opinię, w której powtarza zarzuty z pisma ostrzegawczego i wyznacza czas na usunięcie stanu naruszenia prawa (np. 2 m-ce)- jeśli państwo dostosuje się do poleceń Komisji, postępowanie może zostać zakończone a jeśli nie

*- Komisja może (ale nie musi) wnieść sprawę do Tryb. Spraw.

**Fakt usunięcia naruszenia przez państwo po upływie terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii NIE obliguje Komisji do wycofania skargi.

(11)

4) Kontrola sądowa (sądowa kontrola legalności) - ETS W ramach kontroli legalności Trybunał rozpatruje

-1- skarga na naruszenie pr. wspólnotowego jt jedyna skarga p-ko pań. członk. Postępowanie może zostać wszczęte przez Komisję lub przez pań. członk. Postępowanie dzieli się na dwie fazy administracyjną i sądową. Kontrola administ. jest przeprowadzana przez Komisję i kończy się wydaniem uzasadnionej opinii w której precyzuje stawiane zarzuty i jeśli państwo nie zastosuje się do zaleceń Komisji może ona wszcząć postępowanie sądowe poprzez złożenie skargi do TS .

Skarga ta zawiera takie same podstawy faktyczne i prawne jak w uzasadnionej opinii co ozn, że nie mogą się pojawić nowe zarzuty. W wyroku TS stwierdza naruszenie prawa, ale nie wskazuje w jaki sposób i w jakim terminie należy je usunąć.

SKARGA PAŃSTWA p-ko PAŃSTWU - państwo informuje Komisję o naruszeniu prawa i Komisja ma 3 m-ce na wydanie uzasadnionej opinii a w przypadku jej braku państwo może również wnieść skargę do TS. Zasada odpowiedzialności państwa za naruszenie pr. wspóln. została ukształtowana w orzecznictwie ETS.

-2- skarga na nieważność aktu prawa instytucji wspólnotowej - jest skargą służącą do badania legalności aktów prawa wtórnego na ma celu uchylanie tych aktów, które są niezgodne z prawem pierwotnym (traktatami protokołami i załącznikami do traktatów)

Podmiotami uprawnionymi do wniesienia skargi są:

-tzw. podmioty uprzywilejowane - (pań. członk, instytucje wspólnotowe-Rada, Komisja Par.Europ; -ich prawo do wnoszenia skargi, nie jest w żaden sposób ograniczone))

-tzw. podmioty semiuuprzywilejowane - (Trybunał Obrachunkowy, Europ. Bank Centr - mogą wnosić skargi tylko w celu ochrony swoich prerogatyw, działają wyłącznie w ochronie własnych uprawnień);

-tzw. podmioty nieuprzywilejowane - (os. fiz, os.praw - mogą składać skargi jedynie o stwierdzenie nieważności aktów dot. ich bezpośrednio i indywidualnie.

* Przesłanki indywidualnego dotknięcia: gdy jednostka jest wyróżniona spośród innych podmiotów ze względu na charakterystyczne cechy bądź ze względu na okoliczności, w których ta jednostka się znajduje, a co odróżnia ją od pozostałych osób.

Ma to miejsce w przypadku decyzji, których jednostki są adresatami jak również w przypadku decyzji skierowanej do innej osoby, jeżeli dot. danej osoby indywidualnie i bezpośrednio oraz w przypadku decyzji przyjętych w formie rozporządzenia)

Aktami podlegającymi kontroli są

akty: -Rady; -Komisji; - wspólne akty Parlamentu i Rady; -akty EBC, jeśli nie są zaleceniami lub opiniami; - akty Parlamentu zmierzające do wywołania skutków prawnych wobec osób trzecich.

Podstawą zaskarżenia aktu może być:

- brak kompetencji - (ozn. zarówno przekroczenie kompetencji w ujęciu wertykalnym w stosunkach Wspólnota-pań. człon ;jak i w ujęciu horyzontalnym w stosunkach organ Wspólnoty- organ Wspólnoty)

- naruszenie istotnych wymogów proceduralnych - ( czyli np brak uzasadnienia aktu prawnego, pozbawienie Parlamentu uczestnictwa w procesie decyzyjnym)

- naruszenie Traktatu lub jakiejkolwiek normy prawnej zw. z jego stosowaniem - ( przez to rozumie się naruszenie zasady równości, czy zasad wspólnych porządkom konstytucyjnym pań. człon.)

Termin do wniesienia skargi:

- skarga może być wniesiona w terminie 2m-cy od momentu publikacji lub notyfikowania aktu,

Podział kompetencji między sądami

W zależności od podmiotu wnoszącego skargę wpływa ona do :

(12)

**Co do zasady - orzeczenia ETS stwierdzające nieważność danego aktu prawnego ma charakter konstytutywny, wywołują skutki od momentu wydania aktu prawnego (ex tunc) i wywiera skutek wobec wszystkich (erga omnes) - WYJĄTEK - Jedynie w odniesieniu do rozporządzenia ETS może orzec o nieważności określonego przepisu, a nie całego aktu prawnego; ETS w przypadku stwierdzenia nieważności takiego rozp. wskazuje jakie jego skutki powinny być uważane za ostateczne.

*Sprawa C-25/62 skarga na nieważność aktu pr.wspól.

Komisja wydała dec. skierowaną do Niemiec, zakazującą zawieszania ceł na klementynki. Firma importująca z praństw trzecich te owoce wniosła skargę o stwierdzenie nieważności dec. Komisji, gdyż z powodu tej dec. firma poniosła straty.

Orzeczenie Tryb Osoby inne niż te do których decyzja jest skierowana, mogą twierdzić, że dot. ich ona indywidualnie, tylko wtedy, gdy dotyka ich z powodu pewnych cech, które są dla nich charakterystyczne, lub ze względu na okoliczności, w których te osoby są odróżnione od innych osób i z powodu tych czynników wyróżnia ich indywidualnie, tak jak osoby do których decyzja została skierowana.

*Sprawa 106 i 107/63 brak

3. skarga na bezczynność - jest skargą, która przysługuje:

* pań. członk; innym instytucją Wspólnot;)- na brak działania lub zaniechania przez określony organ (Parlament, Rada, Komisja);

* Europ.Bank Centr.- może wnieść skargę tylko w dziedzinie podlegających jego kompetencji.

* Jednostkom -podmiotom nieuprzywilejowanym (os. fiz, os.praw) -które mogą wnieść skargę, gdy dana instytucja Wspólnoty zaniechała wydania aktu skierowanego do niej, czyli aktu indywidualnego.

Bezczynność instytucji- polega na uchybieniu obowiązkowi wydania aktu, który miałyby wywołać skutki prawne wobec osób trzecich. Nie można zaskarżyć: niewydania przez instytucję zalecenia lub opinii; niedopuszczalne jest zaskarżenie niewydania uzasadnienia opinii przez Komisję w ramach skargi.

Procedura poprzedzająca wniesienie skargi

*Sprawy połączone 7/54 i 9/54

*Sprawa 15/70

ODPOWIEDZIALNOŚĆ pań. członkowskich

1 - Skarga na naruszenie pr. wspólnotowego - jt jedyna skarga p-ko pań. członk. Skarga na niewykonanie zobowiązań traktatowych przez pań. członk. może być wszczęta przed ETS przez:

- inne państwo członk. - (pań.człon v/ pań.człon) ; - Komisję - (komisja v/ pań. członk)

Postępowanie dzieli się na dwie fazy : kontrolę administr.i sądową.

Skarga - Komisja v/ pań. członk.

Kontrola admini przeprowadzona jest przez Komisję i kończy się wydaniem uzasadnionej opinii i jeśli państwo nie zastosuje się do zaleceń Komisji, może wszcząć postępowanie sądowe poprzez złożenie skargi do ETS. Skarga ta zawiera takie same podstawy faktyczne i prawne jak w uzasadnionej opinii w

której precyzuje stawiane zarzuty ( ozn. to, że nie mogą pojawić się nowe zarzuty). W wyroku TS stwierdza naruszenie prawa, ale nie wskazuje w jaki sposób oraz w jakim terminie należy je usunąć.

(13)

Skarga pań. człon v/ pań. człon

-Pań. informuje Komisję o naruszeniu prawa. Komisja przeprowadza wstępne postępowanie kontradyktoryjne między tymi państwami i wystawa uzasadnią opinię w sprawie. Komisja ma 3m-ce na wydanie uzasadnionej opinii. W przypadku jej braku pań. może również wnieść skargę

*Sprawa C 265/95 - skarga Komisji Europ. na pań. członk w zw. z naruszeniem przez to pań. obowiązków traktatowych - spr. dot. francuskich rolników protestujących p-ko dopuszczeniu art. Rolnych z innych państw. Władze francuski podjęły kroki w celu zaprzestania tych procederów, jednakże zdaniem Komisji reakcja strony francuskiej była niewystarczająca i kwalifikowała się jako naruszenie traktatu.

*Teza orzeczenia: Poprzez zaniechanie przyjęcia koniecznych i proporcjonalnych środków w celu zapobieżenia szkodzeniu swobodnemu przepływowi owoców i warzyw poprzez działanie prywatnych osób - rząd francuski nie wypełnił swoich obowiązków zawartych w przep. Traktatu oraz na podstawie wspólnej organizacji rynków rolnych.

*Sprawa 141/78 - skarga jednego pań. członk. na inne pan. członk. w zw. z naruszeniem obowiązków traktatowych. - spr. dot. niezgodności - pr. wewnętrznego (W.Brytania wydała rozp. nie czekając na zakończenie prac przez organy Wspólnoty) - z prawem wspólnotowym odnośnie eksploatacji zasobów morskich i ich ochrony.

*Teza orzeczenia- Pań. członk. muszą przestrzegać rozporządzenia Rady oraz aneksu do uchwały na temat rybołówstwa. Uchwała ta precyzuje obowiązki współpracy, które przejmują na siebie pań.członk. wraz z przystąpieniem do Wspólnoty. Wykonywanie tych obowiązków jest niezbędne w sytuacji, w której istotne wyniki mogą być osiągnięte wyłącznie dzięki współpracy wszystkich pań. członk.

ORZECZENIA WSTĘPNE

Prawidłowość krajowej kontroli przestrzegania prawa w dużym stopniu zależy od orzeczeń wstępnych wydawanych przez ETS. Wyłącznie właściwym do rozstrzygnięcia kwestii wstępnych jest TS.

*Postępowanie prejudycjalne - zapewnia sądom krajowym stosującym prawo wspólnotowe możliwość zwrócenia się do TS z wnioskiem o rozstrzygnięcie kwestii wstępnej z zakresu pr. wspól.

W odpowiedzi TS wydaje orzeczenie wstępne umożliwiające sądowi krajowemu merytoryczne rozstrzygnięcie i zakończenie sprawy.

Sąd krajowy pytanie wstępne do ETS; ETS orzeczenie wstępne do sądu krajowego

Celem postęp. prejudycjalnego - jest zapewnienie jednolitej interpretacji pr. wspólnotowego we wszystkich pań. członk.

Budowanie współpracy między ETS a sądami krajowymi ma umożliwić jednostkom kontrolę legalności tych aktów prawnych, które wywierają bezpośredni wpływ na sytuację prawną jednostki

Zakres przedmiotowy - TS w trybie orzeczenia wstępnego może rozstrzygać :

Ważność postanowień Traktatowych NIE może być kwestionowana przez ETS (może rozstrzygać Międzynar. Tryb. Sprawiedl. w Hadze)

(14)

Instytucje i Organy UE

Traktat o UE (traktat z Maastricht) na podstawie którego została ustanowiona w 1992r UE (wszedł w życie 01.11.1993) - w skład UE weszły TRZY Wspólnoty Europ. 1-Eurp. Wspólnota Węgla i Stali; 2-Europ.Wspól. Energii Atomowej ; 3-Europ.Wspól. Gospodarcza. - są to Traktaty założycielskie.

Tożsamość WSPÓLNOT - Każda ze Wspólnot uzyskała osobowość prawną, odrębną od osobowości pan. członk. Wspólnoty - jako całość zostały wyposażone w osobowość prawną, a nie ich poszczególne organy i WE jednocześnie posiada podmiotowość międzynar.

Traktat ten NIE przyznaje UE osobowości prawnej, dlatego Unia nie ma własnych kompetencji, a jej cele są realizowane przez Wspólnoty , albo przez pań. członk. ?UE NIE posiada własnych źródeł finansowania działalności. Wydatki są pokrywane z budżetu Wspólnot Europ (koszty egzystencji); lub z budżetów pań. członk (koszty operacyjne) ?NIE WIEM CZY JEST TAK NADAL

STRUKTURA UE to konstrukcja oparta na III filarach

  1. stanowią Wspólnoty Europ. ( Wspólnota Eurp. i Europ. Wspól. Energii Atomowej -Traktat o utworzeniu EWWiS podpisany był na 50 lat i wygasł 22 lipca 2002r.)

II - to wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwo

III współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych.

Cele UE- Unia zmierza do zrównoważonego i trwałego rozwoju gospodarczego i politycznego, przy jednoczesnym poszanowaniu prawa i polityki wspólnoty.

Podział kompetencji między pań.członk a Wspólnotą:

*Wspólnota działa w granicach kompetencji powierzonych przez Traktat i celów w nim wyznaczonych.

Kompetencje Wspólnoty można podzielić na :

1 - wyraźne - zgodnie z zas. pr. międzynar - Wspólnota ma tyle kompetencji ile przekazały jej pań. członk. 2 - dorozumiane - domniemywa się z celów Wspólnoty 3 - tzw. uzupełniające - dają Wspólnocie dodatkową możliwość podjęcia środków niezbędnych do osiągnięcia jednego z jej celów.

System instytucjonalny integrującej się Europy:

Organy UE; Organy Wspól. Europ.

System instytucjonalny Wspólnot Eurp.

  1. organy główne -tzw. instytucje wspólnotowe to

    1. Parlament Europ.

    2. Rada Unii Europ.

    3. Komisja Europ.

    4. Trybunał Sprawiedl.

    5. Sąd I Instancji

    6. Trybunał Obrachunkowy

  2. Organy Finansowe:

    1. Europ. Bank Centr (EBC)

    2. Europ. System Banków Centralnych (ESBC)

    3. Europ. Bank Inwestycyjny (EBI0, w tym Europ. Fdusz Inwestycyjny (EFI)

  3. Organy doradcze (konsultacyjne/ pomocnicze)

    1. Komitet Ekonomiczno-Społeczny

    2. Komitet Regionów

ponadto

    1. Europ. Rzecznik Pr. Obywatel.

    2. Europ. Inspektor Ochrony Danych

  1. Organy międzyinstytucjonalne

    1. Biuro Oficjalnych Publikacji Wspól. Europ.

    2. Biuro Doboru Kadr Wspól. Europ.

  1. Organy zdecentralizowane

    1. Agencje Wspól. Europ. ( I filar UE)

    2. Agencje d/s Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (II filar UE)

    3. Agencje ds. Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach karnych ( III filar UE)

(15

ORGANY UE * Rada Europejska

skład : - głowy państw lub szefowie rządów pań. członk. oraz Przewodniczący Komisji Europ. *Rada Europ. jest instytucją o charakterze międzyrządowym, której celem jest nadawanie UE impulsów niezbędnych do jej rozwoju oraz określenia głównych wytycznych jej polityki RE nie ma swojego aparatu administracyjnego.

*Rada Europ NIE należy do systemu instytucji wspólnotowych; nie stanowi żadnych aktów prawnych w sprawach należących do kompetencji Wspólnoty i ani wytyczne, ani decyzje dot. wprowadzania wspólnych strategii w ramach II Filaru (czyli wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwo) nie mają dla instytucji wspólnotowych charakteru wiążącego.

* Rada Europ- pełni funkcje o charakterze politycznym, jej głównym zadaniem jest poglębianie integracji między pań. członk.

UE korzysta z systemu instytucjonalnego Wspólnot Eurpo.

I* PARLAMENT Europ - organ główny Wspólnot

* Podstawa funkcjonowania - przep. TWE (art.189-210) oraz regulamin Parlamentu

*Skład: 732 deputowanych z 25 pań. członk. wybieranych w bezpośrednich wyborach powszechnych.

* Status członków Parl - określany jest równocześnie przez przepisy wspólnotowe i krajowe. Mandat deputowanego trwa 5 lat i może być odnowiony.. Deputowany musi spełniać warunki wynikające z obowiązywania zasady niepołączalności stanowisk i nie może być członkiem innej instytucji wspólnotowej, ani członkiem żadnego podmiotu, który dysponuje środkami finansowymi dla Wspólnoty. Członkowie Parlamentu zrzeszeni są we frakcje polityczne.

*Sposób głosowania - z zasady obowiązuje zwykła większość głosów w sprawach techniczno-organizacyjnych, a tak co do zasady-podejmuje dec. bezwzględną większością oddanych głosów, wyjątki - różne postanowienia Traktatu wymagają różnej większości głosów (2/3 lub 3/5 oddanych głosów dot to m.in. wotum nieufności dla Komisji i uchwalania budżetu).

*Parlament obraduje w trybie sesyjnym, siedzibą od 1992r jest Strasburg (Francja).Dodatkowe posiedzenia plenarne odbywają się w Brukseli.

*Formalnie uchwały PE są prawnie wiążące z dniem ogłoszenia protokołu posiedzeń w Dzienniku Urzęd. Wspólnot -część C

*Organami wew. PE są Przewodniczący i Prezydium. Prezydium składa się z Przewodniczącego, 14 zastępców i 5 kwestorów. Kadencja trwa 2 i pół roku.

*Parlament stworzył KOMISJE : Stałe (tworzone na czas nieokreślony) i Tymczas.( maże tworzyć na czas nie przekraczający 12 m-cy z możliwością przedłużenia ich działania decyzją;

* Funkcje PE : Konsultacyjna, współudział w stosowaniu prawa, kontrolna, w sferze budżet.

  1. Konsultacyjna (opiniodawcze) - PE wydaje dwojakiego rodzaju opinie 1-opinia mające charakter zgodny ; 2-opinie będące stanowiskiem we sprawie.

Wydawanie opinii, tzn. obligatoryjne lub fakultatywne konsultowanie z PE konkretnej czynności.

Pozytywna opinia, czyli zgoda PE wymagana jest przy takich czynnościach jak:

Procedura KONSULTACYJNA ( zwana procedurą opiniowania), polega na zajęciu stanowiska przez PE, do którego zwróciła się Rada WE przedstawiając projekt aktu prawnego. Zajęcie stanowiska przez Parlament nie wiąże prawnie Rady, ale zaniechanie wystąpienia przez Radę do PE, albo wydanie aktu zanim zostanie udzielona opinia jest wadą proceduralną i może spowodować nieważność akty. W przypadku istotnych zmian w projekcie dokonanych po wyrażeniu opinii wymaga się ponownej konsultacji projektu z PE. Kompetencja ta stanowi istotny czynnik równowagi instytucjonalnej.

(16)

*Sprawa 138/79 Roguette Freres / Rada WE -Firma wytoczyła powództwo w trybie 230 TWE p-ko Radzie, zarzucając jej, że wydała rozporządz. Niezgodne z procedurą ( tzn wydała rozporządz. bez otrzymania opinii PE)

*Teza Procedura konsultacyjna przysługująca PE pozwala mu na uczestniczenie w procesie prawotwórczym; co prawda zajęcie stanowiska przez Parlament nie wiąże prawnie Rady, ale zaniechanie wystąpienia przez Radę do PE , albo wydanie aktu zanim zostanie udzielona opinia jest wadą proceduralną i może spowodować nieważność akty. Kompetencja ta stanowi istotny czynnik równowagi instytucjonalnej i stanowi ona na poziomie wspólnotowym jakkolwiek w ograniczonym zakresie, odzwierciedlenie zasady demokratycznej, że społeczeństwo powinno brać udział w sprawowaniu władzy za pośrednictwem zgromadzeń parlamentarnych.

  1. współudział PE w stosowaniu prawa (prawotwórcze) -udział w procesie stanowienia prawa ogranicza się do roli opiniodawcy i uczestnictwa w procesach tworzenia prawa takich jak:

  1. kontrolna - zapewnia kontrolę polityczną wspólnotowych organów wykonawczych

1) funkcja kontrolna PE względem Komisji - składają się na nią:

2) funkcje kontrolne PE względem Rady

3) funkcja kontrolna PE względem innych instytucji wspólnotowych

(17)

II. Rada UE zwana Radą (Rada Ministrów) - główna instytucja Wspólnot

*Podstawa funkcjonowania przep 202-210 TWE

*Skład : po jednym przedstawicielu szczebla ministerialnego z każdego pań. członk., upoważnieni do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu w danym państwie.

*Co 6 m-cy zmienia się państwo, które przewodniczy Radzie -jt tzw. Prezydencja.

*Radę wspomaga Sekretariat Generalny a nad przygotowaniem prac czuwa Komitet Stałych Przedstawicieli ( COREPER)

*Sposób głosowania- zwykła lub kwalifikowana większość głosów (czyli oddanie 232 głosów), albo jednomyślność

* *Sekretariat Generalny Rady z wybranym jednogłośnie przez Radę Sekretarzem Generalnym na czele- zapewnia ciągłość i stabilność pracy

*Komitet Stałych Przedstawicieli COREPER - wspiera pracę Rady, jest odpowiedzialny za przygotowanie prac Rady i wykonuje zadania powierzone przez Radę.

Rada jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot, powiązanym personalnie z pań. członk. posiada zasadnicze kompetencje decyzyjne w UE

nadto:

a) realizuje zadania legislatury i egzekutywy pełniąc funkcje: * prawotwórcze ; *wykonawcze;

b) koordynuje ogólną politykę gospodarczą pan. członk. (Rada i Komisja wspólnie zapewniają spójność wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, a także polityki gospodarczej i rozwoju);

c) prawotwórcze -organ ustawodawczy Wspólnot - podejmuje uchwały o zróżnicowanej randze prawnej. Ma prawo do wydawania dyrektyw i rozporządzeń; podejmowania decy7zji; wydawania zaleceń; wyrażania opinii;

d )wykonawcze - ma kompetencje do wykonywania ustanowionych przez siebie przep. prawnych. Ma szczegółowe kompetencje wł. Wykonawczej w spr wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz w kwestiach współpracy policyjnej i sądowej;

e) uchwala projekt budżetu, uczestniczy w procedurze jego ostatecznego przyjęcia.

f) kontrolne - bierze udział w kontroli wykonania budżetu przez Komisję.

g) w dziedzinie polityki zagranicznej - zawiera umowy międzynarodowe w imieniu Wspólnoty

*Sprawa 22/70 Komisja WE / Rada WE - spór dot. kompetencji do zawierania umów międzynar. (konwencji dot. transportu drogowego). Zdaniem Rady - Wspólnota nie miała kompetencji do zawierania umów międzynar. (z wyjątkiem przypadków opisanych w Traktacie) więc umowa mogła zostać zawarta przez same pań. członk. na podstawie negocjacji prowadzonych przez Radę. Komisja - uważała, że po wejściu w życie rozporządz. Pań. członk. są związane postanowieniami wspólnej polityki transportowej i w konsekwencji nie mogą samodzielnie wchodzić w stosunki zewn. w tym zakresie.

*Teza: Wspólnota ma kompetencje do wchodzenia w stosunki umowne z pań. trzecimi. W odniesieniu do umów dot. polityki transportowej Komisja upoważniona jest do składania propozycji i negocjowania, a do Rady należy zawieranie umów.

III. Komisja Europejska organ główny Wspólnot

*Podstawa funkcjonowania przez TWE (art. 211-219).

*Skład: po jednym komisarzu a każdego pań. członk., ale nie więcej niż po dwóch. Członkowie KE są mianowani przez rządy pań. członk. na okres 5 lat i istonije możliwość odnowienia mandatu komisarza.

*Sposób głosowania - zwykła większość głosów.

*Główny organ wykonawczy Wspólnot i jest organem niezależnym od pań. członk.

* Organ kolegialny. Kolegialność KE jest równoznaczna ze zbiorową odpowiedzialnością polityczną Komisji przed PE ( nie ma możliwości złożenia wniosku o wotum nieufności wobec jednego komisarza).

*; kompetencje KE (wykonawcze, prawotwórcze, kontrolne, reprezentacyjne-reprezentuje Wspólnotę w pan. członk. oraz w stosunkach z pań.trzecimi i organizacjami międzynar.)

(18)