1. Budowa schematu SE

System ekspertowy jest programem komputerowym, który stosuje modele wiedzy i procedury wnioskowania w celu rozwiązywania problemów . Wiedza taka składa się z faktów i reguł wnioskowania. SE można zdefiniować również jako program komputerowy używający wiedzy i procedur wnioskowania do rozwiązywania problemów o skali trudności na poziomie profesjonalisty w danej dziedzinie.

Podstawowa architektura SE składa się z 4 elementów: bazy danych i wiedzy, pamięci roboczej, mechanizmu wnioskowania i interfejsu użytkownika (elementu dialogu).

Baza wiedzy jest elementem specyficznym dla konkretnej dziedziny i zawiera informacje używane przez ekspertów w tej dziedzinie: fakty, opis obiektów, opis sposobu rozwiązywania problemów itp. Pamięć robocza służy do chwilowego przechowywania aktualnie przetwarzanych problemów. Mechanizm wnioskowania jest elementem, który przegląda i uaktualnia informacje zawarte w bazie danych. Interfejs umożliwia użytkownikom komunikację z systemem. (RYSUEK)

2. CASE

Standardy, harmonogramy, narzędzia komputerowe wspomagające proces projektowy.

3. Elektroniczny handel (E-commerce)

Zintegrowane, cyfrowe uwieńczenie wszystkich interakcji informacyjnych odnoszących się do procesów biznesu. W handlu elektronicznym rozróżniamy następujące formy komunikacji:

A) komputer-komputer (zastosowanie technologii EDI),

B)użytkownik-komputer (dialog interaktywny),

C)użytkownik-użytkownik,

D)użytkownik-system-użytkownik

4. Rynek elektroniczny

System rynku elektronicznego można określić jako rozwój zastosowań baz danych dla zaspokajania potrzeb określonych użytkowników (kupujących i oferujących). Systemy te są systemami hybrydowymi, których jądrem jest baza danych. Ich celem jest zapewnienie współpracy użytkownika z komputerem - umożliwienie oferującym dotarcia do bardzo szerokiego kręgu potencjalnych klientów, a kupującym dokonywanie wyboru spośród licznych i różnorodnych ofert.

5.Strategie wdrażania SI:

1.Podziel na mniejsze części

A)Zastosuj system pilotowy,

B)Zastosuj podejście ewolucyjne,

C)Opracuj zbiór narzędzi;

2.Zmierzaj do rozwiązania możliwie prostego:

A)Jak najprościej,

B)Ukrywanie złożoności,

C)Unikaj zmian;

3.Uzyskaj zadowalające poparcie

A)Uzyskaj udział użytkowników,

B)U. Akceptację użytkowników,

C)U. Poparcie kierownictwa,

D)Sprzedaj system;

4.Spełnij potrzeby użytkownika i utrwal system

A)Przeprowadź szkolenie,

B) Dostosuj system do możliwości ludzi,

C)upieraj się przy obowiązkowym wykorzystaniu sys.

6.Wdrażanie SI

- Zastąpienie starego sys. nowym: - gdy doświadczony zespól, sys. jest sprawdzony; duże ryzyko

- równoległe wdrażanie sys. informatycznych: - czas na przyzwyczajenie się do zmian, udoskonalenie; kosztowny

- łagodne wdrażanie sys. informatycznych: - bałagan we wdrażaniu (możliwość obalenia nowego systemu)

MA 3 FAZY(jako proces zmian społecznych): odmrożenie- stabilizacja ulega naruszeniu, wprowadzanie zmian - uczenie się nowych ról, zamrożenie- integracja elementów

7.Co wnosi Internet do dzisiejszych SI:

Internet dostarcza konkretnych, łatwych do wprowadzenia technik w celu stworzenia oraz wdrożenia wydajnych i nastawionych na rezultaty nowoczesnych SI. Dzięki wykorzystaniu Internetu w dzisiejszych SI zwiększa się skuteczność i sprawność organizacji.

8. Przykłady SI w funkcjonowaniu firmy:

1.SIBiurowe- stosowane np. do automatyzacji prac biurowych:

A)Sporządzanie, przesyłanie, przechowywanie i wyszukiwanie różnego rodzaju dokumentów; B)obsługa kartotek;

C)wymiana informacji pomiędzy komórkami i pracownikami instytucji;

D)Typowe obliczenia administracyjno- biurowe

E)Obsługę czynności biurowych.

2.ZSIKP Zintegrowane systemy informatyczne kierowania produkcją- stosowane do: zwiększenia produktywności, wzrostu jakości produkcji, skrócenia cyklu produkcyjnego, redukcji kosztów projektowania, redukcje zapasów produkcji w toku, redukcje kosztów osobowych

9. Elementy ZSIKP - CIM (Computer Integrated Manufacturing)

W CIM wyróżniamy dwa obszary: organizacyjny PPS- komputerowo wspomagane planowanie (Planowanie i przygotowanie produkcji, planowanie ilościowe, planowanie terminów wykonania i możliwości produkcyjnych, wystawianie zleceń oraz nadzorowanie ich wykonania) oraz techniczny: CAE- komputerowo wspomagane obliczenia inżynierskie i symulacyjne;

CAD- komp. wsp. projektowanie;

CAP- komp. wsp. Planowanie produkcji;

CAM- kom. Wsp. Wytwarzanie;

CAQ- kom. Wsp. Zapewnienia jakości.

10. SWD

Jest to system, który wspomaga i ułatwia procesy podejmowania decyzji. Jest w stanie reagować na szybko zachodzące zmiany w potrzebach decydenta. Istota wspomagania dotyczy zrozumienia w jaki sposób menadżerowie rozwiązują problemy i podejmują decyzje i w jaki sposób mogą rozszerzyć swoje umiejętności, w tym zakresie wykorzystując komputery.

11. Metoda spiralnego projektowania SI:

Charakteryzuje się realizacją kolejno poszczególnych zakresów działania systemów. System dzieli się na etapy i dla każdego z nich opracowuje się całościowy projekt. Zasadą jest, że ulepszamy system metodą kolejnych przybliżeń. Czas realizacji jest stosunkowo długi, procedurę stosuje się dla złożonych i drogich przedsięwzięć. W wyniku realizacji poszczególnych etapów otrzymujemy projekt coraz bardziej doskonały- oczywiście coraz większym kosztem.

12. Projektowanie diagnostyczne(podejście tradycyjne):

Za punkt wyjścia przyjmuje się obecny stan organizacji, a projektant zamierza wprowadzić usprawnienia. W podejściu tym projektuje się system lepszy od istniejącego- znamy obiekt, jego wady oraz możliwości poprawy. Naszym zadaniem jest poprawa tego stanu. Formułujemy kryterium oceniające oraz istniejące warunki ograniczające.

13. Projektowanie prognostyczne:

Za punkt wyjścia bierzemy wizję naszej organizacji w przyszłości, a nie stan obecny. Najważniejsze aby określić horyzont czasu na jaki projektujemy system. Przyjmujemy zasadę, że nasz system powinien być przez długi czas nowoczesny. Im dłuższy ten czas tym większe prawdopodobieństwo podjęcia błędnych decyzji.

SCIĄGA 1

Pojęcie CIM

CIM odnosi się do systemów produkcyjnych, w których wszystkie czynności związane systemów procesami produkcji wyrobów są zintegrowane dzięki wykorzystaniu środków technologii komputerowej. Procesy objęte integracją to: planowanie systemów przygotowanie produkcji, wytwarzanie, sterowanie przepływem materiałów systemów zapasami oraz sterowanie jakością. CIM koordynuje pracę wszystkich wydziałów uczestniczących systemów procesie produkcji systemów łączy te wydziały systemów zintegrowanej informatycznej sieci. Warunkiem koniecznym do wdrożenie systemów realizacji takich systemów jest wspólna baza danych, z której korzystają wszystkie komórki przedsiębiorstwa, oraz połączenie poszczególnych podsystemów systemów pomocą sieci komputerowych, a dzięki nim także połączenie przedsiębiorstw z otoczeniem.

W CIM należy wyróżnić dwa obszary: organizacyjny i techniczny. Aspekty organizacyjne wspomagane są przez PPS (Production Planning System), czyli komputerowo wspomagane planowanie. Realizuje on takie funkcje przedsiębiorstwa jak: planowanie i przygotowanie produkcji, planowanie ilościowe, planowanie terminów wykonania i możliwości produkcyjnych, wystawianie zleceń oraz nadzorowanie ich wykonania.

Funkcje techniczne w CIM realizują następujące moduły:

• CAE - komputerowo wspomagane obliczenia inżynierskie i symulacje;

• CAD - komputerowo wspomagane projektowanie, wspomagające produkcję i opracowanie projektów technicznych wyrobów;

• CAP - komputerowo wspomagane planowanie produkcji. Realizuje takie zadania: wybór technologii, specyfikacja materiału wyjściowego, ustalenie kolejności wykonywania operacji, maszyn i urządzeń itd.;

• CAM - komputerowo wspomagane wytwarzanie. Polega na automatyzacji i sterowaniu numerycznym operacjami technicznymi i wytwórczymi;

• CAQ - komputerowe wspomaganie zapewnienia jakości. Zadaniem sytemu jest zapewnienie dotrzymania wymogów jakościowych na drodze planowania jakości, sterownia jakością, sprawdzania jakości.

Celem zastosowania systemów klasy CIM jest optymalizacja procesów produkcyjnych, uzyskane dzięki redukcji kosztów, przyspieszeniu przepływu materiałów, zmniejszenia zaangażowania kapitału, przy jednoczesnym spełnieniu wymagań określonych normami jakości wyrobów oraz elastyczności działania przedsiębiorstwa.

Korzyści z wykorzystania systemu CIM:

• Redukcja kosztów projektowania o około 15-30%;

• Skrócenie cyklu produkcyjnego o około 30-60%;

• Zwiększenie produktywności o około 40-70%;

• Wzrost jakości produkcji - zmniejszenie liczby braków o około 20-50%;

• Redukcja zapasów produkcji w toku o około 30-60%;

• Redukcja kosztów osobowych o około 5-20%.

Cel strategiczny stosowania CIM to poprawa pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa, co zmusza przedsiębiorstwa do poszukiwania źródeł przewagi strategicznej.

MRP - jest systemem wspomagającym planowanie i harmonogramowanie produkcji. System ten wyznacza zapotrzebowanie na materiały potrzebne do produkcji i steruje ich przepływem.

Realizacja podstawowego cyklu pracy systemu MRP następuje w wyniku bezpośredniego obliczania potrzeb netto w zakresie każdej pozycji zapasów na tle czasu rzeczywistego oraz określenia sposobu zaspokojenia tych potrzeb

Cele MRP:

• Redukcja zapasów;

• Precyzyjne określanie terminów dostaw surowców i półproduktów;

• Dokładne wyznaczanie kosztów produkcji;

• Lepsze wykorzystanie posiadanej infrastruktury (magazynów, zdolności wytwórczych);

• Szybsze reagowanie na zmiany w otoczeniu;

• Kontrola poszczególnych etapów produkcji.

Podstawę funkcjonowania systemu MRP stanowi harmonogram produkcji, który łączony jest z niezbędnymi do tego procesu materiałami. Istota metodologii MRP polega na śledzeniu stanów zapasów magazynowych oraz takim ułatwieniu ich wartości, aby czas ich składowania lub magazynowania w procesie produkcji był jak najkrótszy przy jednoczesnym zachowaniu jej ciągłości.

MRP rozdziela w czasie zamówienia niezbędne materiały i części tak, aby były one dostarczane na stanowiska produkcyjne dokładnie w tym samym momencie, kiedy są one tam rzeczywiście potrzebne.

MRP II - planowanie zasobów produkcyjnych jest metodyką planowania zasobów wykorzystywanych w produkcji przemysłowej. Jest to rozwinięcie systemu MRP na pozostałe strefu działalności przedsiębiorstwa. Stanowi sprzężenie pomiędzy planowaniem potrzeb materiałowych a innymi potrzebami produkcyjnymi w postaci wykorzystywania: maszyn, pracy, obiektów, energii, kapitału czy informacji.

Ostatecznym zadaniem MRP II jest obniżka kosztów produkcji, a zarazem wzrost sprzedaży, który uzyskuje się dzięki szybszej i efektywniejszej analizie trendów rynkowych. MRP II na podstawie wprowadzonych danych dotyczących planu spływu produkcji, struktur wyrobów, stanów zasobów produkcyjnych oblicza wymaganą ilość surowców, materiałów, podzespołów, które należy zakupić, wytworzyć, aby zrealizować plan. MRP II „rekomenduje” tj. zaleca czynności, które powinny zastać podjęte, aby plan został zrealizowany.

MRP II jest modelem realnego planowania i sterowania działalnością gospodarczą. Oddaje jego rzeczywistą złożoność, a jednocześni pozwala na zarządzanie nimi poprzez standardowe podejście do rozwiązywania tzw. Uniwersalnego równania produkcyjnego.

Standard MRP II został opracowany przez stowarzyszenie APICS (American Production& Inventory Control Society). Obejmuje on następujące funkcje:

• Planowanie biznesowe

• Planowanie sprzedaży i produkcji

• Zarządzanie popytem

• Harmonogramowanie spływu produkcji

• Planowanie potrzeb materiałowych

• Podsystem struktur wyrobów

• Podsystem transakcji materiałowych

• Podsystem sterowania zleceniami

• Sterownie produkcją

• Planowanie zdolności produkcyjnych

• Zaopatrzenie

• Planowanie dystrybucji

• Pomiar działania systemu

W MRP II zakłada się tzw. Zamkniętą pętle zarządzania, u której podstaw leży integracja danych otrzymywanych na strategicznym, taktycznym i operacyjnym poziomie zarządzania. Integracja danych w zamkniętej pętli oznacza ich wymianę, swobodny przepływ oraz wykorzystanie na wszystkich etapach planowania i sterowania produkcją.

Niezależnie od wariantu realizacyjnego systemy klasy MRP II cechuje:

• Kompleksowość funkcjonalna

• Budowa modułowa

• Zaawansowanie merytoryczne,

• Wysoki stopień integracji procedur i danych;

• Orientacja procesowa

• Otwartość na otoczenie informacyjne

• Zastosowanie sprawdzonych i bezpiecznych rozwiązań sprzętowo-programowych;

• Dobre otoczenie wspomagające modelowanie i usprawniające implementację systemu

• Dobre otoczenie wspomagające administrowanie i utrzymanie systemu tak w odniesieniu do platformy sprzętowo-programowej, jak i aplikacji użytkowych;

• Wysoka cena zakupu licencji

ERP - najistotniejszą cechą systemu klasy ERP, wzbogacającą jego funkcjonalność, jest obecność modułów finansowych, pozwalających na planowanie i sterowanie produkcja nie tylko na podstawie wskaźników ilościowych, lecz także wartościowych.

Jądrem systemu jest centralna baza danych, na której opiera się działanie całego systemu i z którą poszczególne aplikacje wymieniają dane. Baza danych gromadzi i przechowuje dane pochodzące z różnych obszarów działalności biznesowej przedsiębiorstwa. W ramach systemu ERP mogą działać aplikacje różnych producentów, które zostają zintegrowane z jego innymi elementami.

Przegląd wybranych systemów klasy MRP II/ERP dostępnych na polskim rynku

Baan IV - Jest to zintegrowany system klasy ERP holenderskiej firmy Baan, przeznaczony głównie dla dużych i średnich przedsiębiorstw. Realizuje on zadania wspomagania produkcji ciągłej, seryjnej, powtarzalnej i projektowej zgodnie z schematem MRP II wraz z pełnym zestawem funkcji obsługi dystrybucji, finansów, transportu i zarządzania jakością. Osią systemu jest Baan Orgware - zestaw oprogramowania narzędziowego i metod organizacyjnych.

Concorde XAL; DyNAMICS - Jest to produkt amerykańskiej firmy Great Plains Software. Jest to 18-modułowy system, korzystający z graficznego interfejsu użytkownika i współpracujący z MS Orfice, Black Orfice oraz Lotus Notes, przeznaczony dla średnich i dużych przedsiębiorstw. W Polsce największym użytkownikiem jest PWN. IFS Applications, iRenesans,

Max - jest zintegrowanym systemem wspomagania zarządzania przedsiębiorstwem produkcyjnym i dystrybucyjnym, oferowanym przez formę ICL. Jako system elastyczny może zostać skonfigurowany na potrzeby przedsiębiorstw różnych wielkości z położeniem nacisku za różne dziedziny zarządzania pakiet składa się z kilkudziesięciu modułów, które pracują pod kontrolą systemów zgodnych z Unixem oraz Windows NT. Kierowany jest głównie do firm z przemysłu maszynowego, elektromaszynowego, chemicznego itd.

Oracle Applications - strategia Oracle Applications skierowana jest na rozwiązania całościowe. System oferuje przedsiębiorstwom wszystkie elementy niezbędne do działań strategicznych, zarządzanie ryzykiem zmian i przewodzenia na rynku - sprawdzone aplikacje, zaawansowane technologie, doświadczenie rynkowe - oraz sprawdzonych partnerów. Aplikacje Oracle kierowane są na rynki pionowe, takie jak: finanse, energetyka, farmacja, przemysł, szkolnictwo wyższe i administracja. Firma posiada także w swojej ofercie kompletne rozwiązanie pracujące w architekturze internetowej oraz zintegrowane rozwiązanie do obsługi biznesu, nazwane E - Business Suite - począwszy od marketingu, przez organizację sprzedaży i obsługę zamówienia klienta, skończywszy na produkcji, dystrybucji i finansach.

Promis S/4

SAP R/3 - to najpopularniejszy zintegrowany system wspomagający zarządzanie dużym i średnim przedsiębiorstwom. R/3 jest rozwiązaniem działającym w wersji klient - serwer, zapewniającym dostęp do bogatego zestawu funkcji oraz możliwych scenariuszy biznesowych wraz ze środowiskiem narzędziowym do ich modyfikacji.

TETA_C i TETA_2000 - Wrocławska firma TETA S.A. oferuje przede wszystkim dwa pakiety zintegrowane TETA_C dla firm średniej wielkości oraz TETA_2000 dla dużych firm, o większych potrzeb informatycznych. Oba pakiety cechują funkcjonalność i łatwość w obsłudze. Ich zaletą jest także całkowita zgodność ze wszystkimi obowiązującymi w Polsce przepisami. Osią pakietu TETA_C SA systemy zarządzające planowaniem i sterowaniem przepływu produkcji oraz finansami. Te dwa podstawowe bloki tematyczne są ze sobą połączone szeregiem systemów dziedzinowych, obsługujących m.in. sprzedaż, gospodarkę materiałową, środki trwałe czy kadry i płace.

2. Modele systemów zintegrowanych

MRP II (Manufacturing Reosurce Planning) czyli planowanie potrzeb materiałowych i zdolności produkcyjnych. Obecnie standard MRP II stanowi niezbędne minimum informatyzacji przedsiębiorstwa produkcyjnego.

Celem MRP II jest integracja procesów planowania i sterowania produkcją.

Obejmuje on następujące funkcje:

• planowanie biznesowe planowanie sprzedaży i produkcji (SOP)

• zarządzanie popytem (DEM),

• harmonogramowanie spływu produkcji (MPS),

• planowanie potrzeb materiałowych (MRP),

• podsystem struktur wyrobów (BOM),

• podsystem transakcji materiałowych (INV),

• podsystem sterowania zleceniami (SRS),

• sterowanie produkcją (SFC),

• planowanie zdolności produkcyjnych (CRP),

• sterowanie stanowiskiem roboczym (I/OC),

• zaopatrzenie (PUR),

• planowanie dystrybucji (DRP),

• pomoce warsztatowe,

• interfejsy do planowania finansowego, symulacja, pomiar działania systemu

W MRP II zakłada się tzw. zamkniętą pętlę zarządzania u której podstaw leży integracja danych otrzymanych na strategicznym, taktycznym i operacyjnym poziomie zarządzania. Integracja danych w zamkniętej pętli zarządzenia oznacza ich wymianę, swobodny przepływ oraz wykorzystanie na wszystkich etapach planowania i sterowania produkcją. MRP II analizuje wszystkie cykle- od planu działalności firmy, aż po jej wyniki.

Wykorzystane w praktyce systemy klasy MRP II realizują swoje cele w różnym zakresie.

Trzy warianty MRP II :

• minimalny

System wspomaga przynajmniej funkcje planowania sprzedaży, zarządzania popytem, planowania zasobów produkcyjnych, wstępnego planowania zdolności produkcyjnych oraz dysponuje interfejsem do modułów finansowych;

• rozwinięty

System dodatkowo wspomaga harmonogramowanie spływu produkcji, zarządzanie stanowiskami roboczymi, planowanie zasobów dystrybucyjnych, zarządzanie pracami warsztatowymi oraz dysponuje narzędziami pomiarów i symulacji;

• zaawansowany

System obsługuje również takie działania jak: zarządzanie zmianami konstrukcyjnymi i technologicznymi, zarządzanie remontami, jakością, serwisem i dystrybucją, jest zintegrowany z pakietami CAD/CAM, modułami rachunkowości, controllingu, analiz finansowych oraz zarządzania przepływami środków płatniczych, jak też wyposażony jest w narzędzia generowania raportów bądź ekstrakcji danych z zewnętrznych baz danych.

ERP (Enterprise Reosurce Planning) czyli planowanie zasobów przedsiębiorstwa. W porównaniu z MRP II jest uzupełniony on o wspomaganie dodatkowych funkcji, np. kontakty z dostawcami, dystrybutorami, oraz klientami.

Jednym z systemów klasy ERP, dostępnym na polskim rynku, jest BAAN IV- jest to zintegrowany system przeznaczony głównie dla dużych i średnich przedsiębiorstw. Kolejnym jest SAP R/3- jest to zintegrowany system wspomagający zarządzanie dużym i średnim przedsiębiorstwem. R/3 jest rozwiązaniem zapewniającym dostęp do bogatego zestawu funkcji oraz możliwych scenariuszy biznesowych wraz ze swoim środowiskiem narzędziowym do ich modyfikacji

3. Reinżyniering

W ostatnich latach koncepcja reegineeringu, czyli technicznej reorganizacji procesów działania - TRP zyskała na popularności. Wiele organizacji o zróżnicowanym doświadczeniu rynkowym realizuje obecnie koncepcje reorganizacyjne. Jeśli programy usprawniające całokształt działań powiodą się, korzyści z nich płynące są znaczne. Niestety wielu firmom nie udaje się osiągnąć oczekiwane poprawy wyników działania.

TRP kładzie nacisk na proces , który przebiega na proces, który przebiega wzdłuż hierarchii zorientowane funkcjonalnie, aby ostatecznie dotrzeć do klienta.

KLIENT

Dział badań Produkcja Sprzedaż

i rozwoju

Proces jest to ciągłe i regularne działanie ludzkie lub przebieg następujący po sobie działań podejmowanych w określony sposób i prowadzących do osiągnięcia pewnego rezultatu.

RE-ENGINEERING to filozofia mająca na celu wprowadzenie usprawnień. Jej celem jest osiągnięcie stopniowej poprawy wyników działalności poprzez techniczną reorganizację procesów stanowiących istotę funkcjonowania organizacji, maksymalizację wartości dodanej powstającej w toku procesów oraz minimalizację wszelkich zbędnych elementów. Filozofia ta może być stosowana zarówno w zakresie jednego procesu, jak i całokształtu działań organizacji.

4.Hardware i software

Hardware- sprzęt techniczny, dzięki któremu informacje nadawane są, odbierane, przetwarzane i przesyłane. Jest to zbiór, który składa się z rozmaitych urządzeń technicznych, takich jak: procesor, pamięć, urządzenia wejścia (klawiatura, czytniki), urządzenia wyjścia (Monitor, drukarki)

Software(oprogramowanie)- zbiór programów i instrukcji napisanych specjalnym językiem, który jest zrozumiały dla komputera.

5. SWD(systemy wspomagania decyzji)

SYSTEMY WSPOMAGANIA DECYZJI są to systemy służące organizacji do podejmowania decyzji kierowniczych za pomocą informatyki. Aby system zasługiwał na to miano powinien co najmniej:

• być projektowany w taki sposób, aby ułatwić procesy podejmowania decyzji, a nie usprawniać prace urzędnicze,

• skupiać uwagę na wspomaganiu, a nie na automatyzowaniu decyzji,

• być w stanie reagować na szybko zachodzące zmiany w potrzebach decydenta.

W odróżnieniu od systemów przetwarzania danych systemy wspomagania decyzji są przeznaczone do:

• rozwiązywania problemów niezestrukturalizowanych lub częściowo zestrukturalizowanych,

• wspierania, a nie eliminowania decydenta,

• podnoszenia skuteczności, a nie sprawności procesów decyzyjnych.

Termin WSPOMAGANIE DECYZJI podkreśla potrzebę penetrowania procesów decyzyjnych w szerokim ujęciu, od właściwości osobowych decydenta do różnorodnych uwarunkowań organizacyjnych. Na tej podstawie możliwe jest:

• identyfikowanie kryteriów projektowania narzędzi, które mają podnieść skuteczność,

• opracowanie sposobów włączenia użytkownika w proces projektowania, uczenia się wykorzystania i rozwijania SWD,

• obserwowanie zastosowania i oddziaływania SWD na decydenta, decyzje i organizację dla doskonalenia strategii ich projektowania i wdrażania,

• oszacowanie szans i ograniczeń we wspomaganiu decydentów oraz wynikających stąd potrzeb rozwoju metod podejmowania decyzji i informatyki.

FUNKCJE I STRUKTURA SWD.

O funkcjach SWD decydują warunki wspomagania oraz analiza głównych faz procesu podejmowania decyzji.

Decydent powinien uzyskać możliwości:

• projektowania lub poszukiwania stosownych wariantów rozwiązań,

• wzbogacenia umiejętności w podejmowaniu decyzji,

• planowania i wdrażania decyzji,

• adaptacji.

Dla realizacji tych postulatów należy odpowiedzieć na następujące pytania:

• którą z faz procesu podejmowania decyzji zamierzamy wspomagać za pomocą SWD,

• w jakim stopniu zamierzamy ją wspomagać lub wykonać,

• jakimi metodami informatycznymi zbudujemy wspomaganie każdej z tych faz,

• w jaki sposób każda z tych faz oddziaływuje na pozostałe SWD.

System, w odróżnieniu od decydenta, nie posiada władzy i autorytetu. SWD może niektóre z faz procesu podejmowania decyzji wzmocnić, niektóre zaś wymagają czynności niesformalizowanych i subiektywnych np. przy ocenie wariantów rozwiązań.

Schemat Koncepcji Struktury SWD pokazuje nam interakcję między decydentem i SWD.

Język dialogu odgrywa bardzo istotną rolę w przekazywaniu wiadomości pomiędzy człowiekiem a komputerem.

W procesie rozwiązywania problemów potencjalnie wykorzystuje się trzy źródła:

• decydentów (dialog),

• wiedzę zgromadzoną w systemie (bazę danych, modele, ...),

• inne osoby, uczestniczące w procesie realizacji rozwiązywania problemu wspieranego przez komputer.

Najprostszy SWD powinien spełniać co najmniej następujące funkcje:

• zarządzanie danymi,

• prezentację wyników,

• analizę i strukturalizację modelu,

• techniki i metody statystyczne i analityczne.

Język dialogu powinien umożliwiać:

• interakcję z przechowywanym zbiorem informacji o dziedzinie problemu,

• interakcję z mechanizmem rozwiązywania problemu.

Język powinien zapewniać manipulacje z głównymi zasobami SWD - bazą danych, modelami, raportami, obrazami itp.. Na poziomie bazy danych powinien zapewniać możliwości definiowania i manipulowania strukturą danych i relacjami. Na poziomie modelowania będzie wykorzystany do definiowania modeli, powiązań między nimi oraz przekształcania w celu wspierania procesu podejmowania decyzji. Podczas analizy decyzyjnej powinien pomóc przy poszukiwaniu rozwiązania, wyborze najlepszych wariantów itp..

W zasadzie można zastosować dwa rodzaje języków dla budowy elementów SWD:

1. język dla definiowania struktury takich elementów jak: raporty, modele, bazy danych,

2. język dla operowania na całych elementach struktury SWD, będą to więc języki interpretowane.

Mechanizm rozwiązywania problemu, czyli kolejna część struktury SWD, wspomaga cztery następujące fazy procesu decyzyjnego:

• gromadzenie informacji,

• rozpoznanie problemu,

• budowę modelu,

• analizę decyzyjną.

Ważnym elementem pracy z SWD jest dostęp do danych. Wynika to z konieczności aktualizowania zbiorów w bazach danych przez decydentów. Z tego powodu SWD musi zapewnić realizację funkcji zarządzania bazą danych.

Bardzo istotne znaczenie, w procesie podejmowania decyzji, ma odległość w jakiej znajdują się decydenci, jeśli muszą negocjować warunki podejmowania decyzji. Wtedy niezwykle istotną rolę odgrywają sieci komputerowe i transmisja informacji podczas np. telekonferencji.

ŚCIĄGA JARKA

Zalety organizacji wirtualnej.

• przemienność - elementy organizacji w zależności od sytuacji mogą pełnić funkcję serwerów lub klientównie istnieje potrzeba zawierania umów cywilnoprawnych między organizacjami, tworzącymi wirtualny związek

• czas istnienia związku jest dowolny

• odstąpienie jednej organizacji od związku nie powoduje jego rozpadu

• kontakt elektroniczny wykorzystuje globalne sieci komputerowe

• działa w warunkach „przeźroczystej organizacji” - jej poczynania mogą być znane konkurencji, co powoduje wyznaczenie odpowiedzialnego sposobu działania (na jej wizerunek wpływają poczynania innych powiązanych wirtualnie organizacji)

• brak wspólnej administracji, budynków i budowli, wspólnego nadzoru i stanowisk koordynacyjnych

• jest alternatywą dla obecnie funkcjonujących organizacji

System ekspertowy - program komputerowy który stosuje modele wiedzy i procedury wnioskowania w celu rozwiązania problemów o skali trudności na poziomie profesjonalisty w danej, specyficznej dziedzinie

Należą do systemów informacyjnych IV Generacji. Jest to generacja najbardziej złożona i rozwijająca się w ostatnich latach. Jej wyróżnikiem jest to że wymaga ona sprzętu komputerowego pozwalającego na budowę i posługiwanie się sztuczną inteligencją w tym bazą wiedzy. Podstawową różnicą w stosunku do innych generacji systemów jest to, że za ich pomocą można rozwiązać problemy źle albo niepełnie zdefiniowane. Pozwalają więc rozwiązać problem, dla którego identyfikacji brak jest danych. W ramach tej generacji wydzielić można systemy, które pozwalają na korzystanie z baz wiedzy oraz takie, które uczą się i same rozszerzają swoją wiedzę Budowa i eksploatacja systemów samouczących jest obecnie rozwijana, natomiast praktyczne doświadczenia w tym zakresie są niewielkie.

Charakterystyka:

• zasoby informacyjne - strategiczne, pochodzące z różnorodnych źródeł; informacje niepełne i często sprzeczne

• modele i procedury - heurystyczne, logiczne

• środki techniczne - komputery o bardzo dużej mocy, systemy zarządzania bazą wiedzy, języki zbliżone do naturalnych

Typy decyzji wspomagania przez systemy ekspertowe:

• strategiczne -daje pełne informacje o problemie, jego otoczeniu, pozwala na określenie skutków i niezbędnych środków na realizowanie różnych decyzji

• taktyczny - pozwala na podejmowanie decyzji w zakresie planowania produkcji jej wielkości i zakresu oraz analizy rynku

• operacyjny - umożliwia podejmowanie decyzji nawet w najbardziej złożonych sytuacjach awaryjnych w trakcie realizacji produkcji, na giełdzie papierów wartościowych

System ekspertowy realizuje dwie główne funkcje:

-wprowadza konkluzję

-wyjaśnia swoje rozumowanie

Rodzaje zadań rozwiązywanych przez SE:

• -interpretacja - opisuje sytuację na podstawie danych

• -przewidywanie - przewiduje prawdopodobne konsekwencje danej sytuacji

• -diagnoza - ocenia niesprawność na podstawie obserwacji-

zalecanie - zaleca środki naprawcze

projekt - dobiera elementy uwzględniając ograniczenia

monitoring - porównuje dane obserwowane z danymi oczekiwanymi

sterowanie - zarządza zachowaniem się systemu

uczenie - diagnozuje, opisuje i doradza pewne zachowania

Budowa:

-baza wiedzy - jest elementem specyficznym dla konkretnej dziedziny i zawiera używane przez ekspertów w tej dziedzinie: opis obiektów i zależności, opis sposobu rozwiązywania problemu, heurystyki, fakty, itp.

-pamięć robocza - służy do chwilowego przechowywania danych dotyczących aktualnie przetwarzanych problemów; jest ona również nazywana przestrzenią roboczą i jest ona przeglądana, i uaktualniana przez wykorzystanie wiedzy zawartej w bazie wiedzy

-mechanizm wnioskowania - dokonuje przeglądania i uaktualniania przestrzeni roboczejinterfejs - umożliwia komunikację między użytkownikiem a komputerem.

Hurtownia danych.

Hurtownia danych (Data Warehouse) - istnieje kilka definicji:

-miejsce gdzie zebrane z całego przedsiębiorstwa dane podzielone na części, oczyszczone, poklasyfikowane i połączone z innymi danymi umieszczone są na półkach czekając na swoich potencjalnych użytkowników

-reprezytorium przeznaczone do zbierania standaryzacji i agregowania kopii danych transakcyjnych zawartych w operacyjnym lub produkcyjnych systemach informatycznych firmy

-narzędzie do dostarczania informacji dla użytkownika podejmującego decyzje lub informującego kierownictwo; przechwytuje części danych operacyjnych i nadaje im odpowiednią, zagregowaną i hierarchiczną postać

Efekty stosowania hurtowni danych:

-szybkie uzyskiwanie informacji przez penetrację danych ( obejmuje ona m.in. operacje: uszczegóławiającą - analiza wgłębna; agregującą, analizę wieloprzekrojową)

-pozyskanie wiedzy z danych (jest to technologia pozyskiwania wiedzy przez stosowanie modeli sieci neuronowych, algorytmów genetycznych, technik statystycznych) niekiedy jest też określana jako inteligenta eksploracja danych

CASE - elementy CASE.

CASE - grupa narzędzi tworzących nową technologię tworzenia systemów informacyjnych

Elementy CASE:

-narzędzia prototypowania

-narzędzia budowy schematów strukturalnych

-narzędzia dokumentowania

-stacja robocza - użytkownik-projektant

-generator kodów

-narzędzia analizy; budowa przypływów informacyjnych i słownika danych

-narzędzia modelowania

Etapy projektowania SI (systemów informatycznych).

1. -Ogólne określenie potrzeb użytkownika - w tym etapie identyfikujemy potrzeby użytkownika związane z celem wykorzystania systemu informatycznego-Konstruowanie prototypu - na tym etapie tworzenia SI tworzony jest prototyp systemu, zawierający najważniejsze elementy systemu, będący szkieletem tego systemu, podlegającym dalszym usprawnieniom i modyfikacjom

2. -Użycie i weryfikacja prototypu - w tym etapie dokonywany jest test prototypu w wyniku którego wychodzą na jaw wszystkie niedociągnięcia wymagające poprawek

3. -Modyfikacja prototypu - w tej częsci etapu następuje korekta wszystkich błędów i niedociągnięć prototypu

4. -Przekształcenie w ostatecznie funkcjonujący system - prototyp przeradza się w ostat4eczną wersję systemu

5. -Eksploatacja i modyfikacja - w tym etapie system jest już użytkowany i poddawany ostatecznym poprawkom błędów (niedociągnięć), które wyszły w trakcie użytkowania w praktyce

CASE - narzędzia, co dają.

Narzędzia CASE wspomagają w tworzeniu systemów informacyjnych. Wśród narzędzi wykorzystywanych przez CASE wyróżniamy

1. narzędzia modelowania

2. narzędzia prototypowania

3. narzędzia budowy schematów strukturalnych

4. narzędzia dokumentowania

5. stacja robocza - użytkownik-projektant

6. generator kodów

7. narzędzia analizy; budowa przypływów informacyjnych i słownika danych

Korzyści z zastosowania narzędzi CASE:

1. -podnosimy jakość projektowania przez wczesne wykrywania popełnionych błędów. Błędy te nie są przenoszone do kolejnych faz budowy systemu i tak realizowana jest zasada im wcześniej wykryty błąd, tym mniejszy koszt usunięcia

2. -wykorzystywanie istniejących dobrych elementów starych projektów przy projektowaniu nowego systemu, co w konsekwencji powoduje obniżkę kosztów opracowania projektu

3. -uniezależnienie dotrzymania terminów i kosztów zakończenia projektu od zmian kadrowych w zespole projektowym; nowy członek zespołu ma pełną dokumentację dotychczasowych prac nad systemem

4. -obniżenie kosztów utrzymania systemu przez nieangażowanie do tych prac specjalistów;dysponowane narzędzia pozwalają na prowadzenie prac przez nawet mniej wykwalifikowanych pracowników

5. -utrzymanie spójnej, kompletnej dokumentacji całości prac, co pozwala zapewnić zgodność poszczególnych wersji projektów i faz projektowania

6. -zwiększenie wydajności pracy poszczególnych członków zespołu i tworzenie dorobku zespołu projektowego przez składanie indywidualnego dorobku technologicznego członków zespołu

7. -ułatwienie procesu komunikowania i kontroli wewnątrz zespołu projektowego oraz styku zespół projektujący - użytkownik

Elektroniczny handel - ikona

Handel elektroniczny łączy wielu oferujących wyroby i usługi z kupującymi. Występują w nim różne formy komunikacji:

-komputer - komputer (EDI)

-użytkownik (człowiek) - komputer (dialog interaktywny)

-użytkownik (człowiek) - użytkownik (człowiek)(praca grupowa)

-użytkownik (człowiek) - system - użytkownik (człowiek)

Handel elektroniczny daje przedsiębiorstwom produkcyjnym szansę na obniżenie kosztów sprzedaży. Istnieją większe możliwości wejścia na dotąd niedostępny rynek lokalny. Transakcje na rynku elektronicznym dokonywane są w następujących fazach:

-gromadzenie informacji

-negocjacja

-zawarcie i realizacja kontraktu

Kluczowe cechy organizacji wirtualnej.

-przemienność - elementy organizacji mogą pełnić funkcję serwerów i klientów

-tworzona dobrowolnie

-nie ma konieczności zawierania umów cywilno-prawnych

-związane z globalnymi sieciami komputerowymi i bazami danych

-kontakt niebezpośredni - elektroniczny

-działa w warunkach przeźroczystej organizacji - wszyscy mogą śledzić poczynania organizacji

Wdrażanie SI.

Wyróżniamy kilka typów strategii wdrażania systemów informacyjnych:

1. wdrażanie całościowe - totalne - jest to implementacja nowego systemu przy równoczesnej rezygnacji z eksploatacji dotychczasowego systemu; najmniej kosztowne; niebezpieczeństwa to: nie ma odwrotu i w sytuacji niedopracowanego i nie przetestowanego systemu narażeni jesteśmy na znaczne koszty dodatkowe związane z równoczesnym usuwaniem usterek i realizowaniem bieżącej działalności; brak aktualnego układu odniesienia do starego systemu; ryzyko niepowodzenia maleje wraz ze wzrostem doświadczenia zespołu wdrożeniowego

2. wdrażanie cząstkowe - mniejszy stopień ryzyka, większe koszty; lepsza przy wdrażaniu dużych projektów; podział projektu może być przestrzenny lub na moduły funkcjonalne; wyróżniamy następujące odmiany tej strategii:

• ---pilotowe - polega na wdrożeniu w pierwszym etapie tylko określonej częsci systemu, np.: w jednej filii, lub jednego modułu przy jednoczesnym funkcjonowaniu starego systemu

• ---próbne - obejmuje wszystkie funkcje systemu, ale jest ograniczone objętością zbiorów

3. wdrażanie równoległe - dotychczasowy system jest tak długo eksploatowany, póki nie zostanie w pełni wdrożony nowy system; najbardziej bezpieczna ale i najbardziej kosztowna; niebezpieczeństwo tkwi bardziej w czynniku ludzkim - trudno jest tworzyć nowy zespół który będzie obsługiwał nowy system, nie można tez obarczaj dotychczasowego zespołu obsługą obydwu systemów

Cykl wdrożenia :

-rozmrożenie

-wprowadzenie zmian

-zamrożenie

Metoda spiralna projektowania SI.

Jej cechą charakterystyczną jest realizacja kolejno poszczególnych zakresów działania systemów. System dzieli się na cztery etapy i dla każdego z nich opracowuje się całościowy projekt. Metoda ta wykorzystuje metodę kolejnych przybliżeń; czas realizacji jest długi; stosuje się ją dla złożonych i stosunkowo drogich przedsięwzięć, gdzie czas i koszty nie grają istotnej roli. Proces składa się z następujących etapów:

-plan wymagań

-analiza ryzyka

-prototyp (może ich być kilka, za każdym razem powtarza się symulacja prototypów i ich weryfikacja)

-projekt oprogramowania

-weryfikacja projektu

-kodowanie (gdy prototyp przeszedł pozytywnie sysmulację)

-testowanie modułów

-integracja

-testowanie całości

-wdrożenie

Metody oceny systemów wspomagania decyzji.

System można oceniać ze względu na :

-rezultat decyzji

-zmiany w sposobie podejmowania decyzji

-zmiany w ujawnianiu przez decydenta sytuacji decyzyjnej

-zmiany w procedurach

-analizę kosztów i efektów

-miarę usługi

-oszacowanie przez decydenta wartości systemu

-ewidencję anegdot o systemie

RE-ENGINEERING to filozofia mająca na celu wprowadzenie usprawnień. Jej celem jest osiągnięcie stopniowej poprawy wyników działalności poprzez techniczną reorganizację procesów stanowiących istotę funkcjonowania organizacji, maksymalizację wartości dodanej powstającej w toku procesów oraz minimalizację wszelkich zbędnych elementów. Filozofia ta może być stosowana zarówno w zakresie jednego procesu, jak i całokształtu działań organizacji.

Powstanie SWD

Powstanie SWD wynikało z następującyh zasadniczych przyczyn:

• niekompletności wiedzy o modelowanym obiekcie

• nieuświadomienia sobie wymagań i potrzeb przez użytkowników przed rozpoczęciem przetwarzania modelu (niektóre z wymagan rodzą się w trakcie przetwarzania)

• konieczności aby modelowanie odzwierciedlało sytuacje decyzyjne i stymulowało procesy uczenia i potrzeby użytkowników

• konieczności aby informatyka pozwalała na uzycie indywidualnych modeli i zakładała elastyczność ich rozwiązań.

Systemy SWD pozwoliły na bezpośrednie powiązanie informacji z użytkownikiem, co jest związane m.in. z przetwarzaniem nie zautomatyzowanych informacji, rozszerzeniem zakresu i jakości procesu podejmowania decyzje jednostkowych, operowaniem systemem ukierunkowanym nie na indywidualnego użytkownika.

Dlaczego SWD powstały w 1965??

Być może wiąże się to z powstaniem w tymże roku systemów dziedzinowych opartych na cybernetyce i teorii informatycznej, które stanowiły podstawę do konstrukcji SWD, których nazwa upowszechniła się dopiero na początku lat osiemdziesiątych w USA, Europie, jak równeż w Polsce.

W jaki sposób należy dobierać software oraz hardware podczas projektowanie SI?

HARDWARE - jest to sprzęt techniczny dzięki któremu informacje są nadawane, odbierane i przesyłane. Jest to zbióre, który składa się z rozmaitych urządzeń technicznych tj.: procesor,, pamięć, urządzenia wejście (klawiatura, czytniki), urzadzenia wyjścia (monitor, drukarka itp.)

SOFTWARE - zbiór programów i instrukcji napisanych w specjalnym języku, który jest zrozumiały dla komputerów.

Prototyp w postaci software może być realizowany na różnym poziomie złożoności:

• prototyp bez funkcji

• częściowo-funkcjonalny system

• system zawierający wszystkie funkcje.

I podejście daje możliwość testowania:

• interfejs użytkownika

• dane wejściowe

• dane wyjściowe (wyjścia) systemu

II podejście daje możliwość szczególnie na poziomie operacyjnym zarządzania, testowania większości elementów proponowanego systemu (np. zapytania do BD).

Najbardziej ambitnym podejściem jest konstrukcja pełnego funkcjonalnie systemu pomijającego jedynie dbałość o efektywność systemu i ilość pracy.

E - business

To szczególne formy prowadzenia działalności gospodarczej wspierane bezpośrednio lub pośrednio przez szeroko rozumiane rozwiązania teleinformatyczne. Szybki tani i bezpieczny przepływ informacji wewnątrz organizacji, pomiędzy jej oddziałami czy dealerami to bardzo prosta odmiana systemów e-bussinesu. Rozpatrywane zagadnienie może posiadać charakter zarówno otwarty jak i zamknięty w zależności od strategii i celów wdrozenia. Informacje mogą być dostępne dla wszystkich (systemy otwarte) bądź tylko dla wybranej grupy posiadającej upoważnienie w postaci hasła (systemy zamknięte tzw. EXTRANET).

Wiele rozwiązań e-busiinessu opartych jest na aplikacjach bazodanowych, które usprawniają system zarządzania informacja w organizacjach. Bezpieczny przepływ danych gwarantuje powodzenie wytwarzanych przez nas rozwiązań. Systemy e-business obniżają diametralnie koszty i czas są dodatkowo bardzo wygodna formą komunikacji wewnątrz i zewnątrzorganizacyjnej.

E - commerce (E-marketing)

Handel elektroniczny jest znakomitym uzupełnieniem tradycyjnych form sprzedaży. Niskie koszty dotarcia wielomilionowe rynki, dostęp do oferty 24 godziny na dobę, przez 7 dni w tygodniu, wzmocnienie więzi z klientami wygoda dokonywania zakupu to niepodważalne zalety tego typu przedsięwzięć.

Istnieje kilka informatycznych rozwiązań, które umożliwiają potencjalnym klientom dokonywanie zakupów przez Internet (np. skrypty CGI, system baz danych z pogrupowanym asortymentem). Wybór optymalnej metody zależy między innymi od charakteru produktów rynku docelowego, czy choćby skali sprzedaży.

Przy zakładaniu Sklepu Internetowego należy kierować się wieloma specyficznymi dla tego typu działalności zasadami (informacje dotyczące produktów powinny być wyczerpujące i zrozumiałe, administrator systemu musi zapewnić gwarancję bezpieczeństwa danych dotyczących klienta, jednoznacznie określone musza być warunki sprzedaży koszty i terminy dostaw, powinna istnieć możliwość anulowania zamówienia, zagwarantowane prawo do rękojmi, skuteczne formy realizacji płatności (opłata za zaliczeniem pocztowym, przelew bankowy, karta kredytowa). Źle dobrany produkt i strategia może narażać inwestora na co najmniej frustrację.

Systemy ERP/MRP

Producent lub wyłączny dystrybutor	Nazwa systemu
BAAN	BAAN IV BAAN ERP
Great Plains Software	DyNAMICS 5.0
Producent lub wyłączny dystrybutor	Nazwa systemu
ICL	MAX 10
IFS	Applications 99 Applications 2000
Intentia	Movex ThisGen Movex NextGen
IBS	ASW4.0
JBA	System 21 (wer. 3.5)
JDEdwards	OneWorld
Oracie	Oracle Applications 1 1
QAD	MFG/PRO 8.6
Qumak	Plantium ERA 7.5
SAP	R/3 4.5
Scala	Scala 5.1
Simple	Simple-System 99 Renesans C/S 4.3
SSĄ	BPCS6.1
Teta	Teta 2000 Teta -C

Systemy dziedzinowe - podstawowe systemy informatyczne

1. Wspomagające operacje w firmie. Zaliczamy do nich:

• system przetwarzania transakcji

• system sterowania procesami

• system automatyzacji biura

2. Systemy informatyczne w zarządzaniu - wspieranie podejmowania decyzji w zarządzaniu

• systemy sprawozdawcze,

• systemy decyzji,

• systemy kierownictwa,

3. Systemy informatyczne strategiczne,

4. Systemy informatyczne funkcjonalne,

5. Systemy informatyczne użytkownika końcowego,

6. Systemy ekspertowe.

SAP R/3

SAP R/3 to system klasy MRP wspomagający zarządzanie przedsiębiorstwem.

Jest całkowicie zintegrowany, nowoczesny i wszechstronny, szeroko stosowany na świecie.

Obejmuje wszystkie obszary działalności przedsiębiorstwa:

• szeroko rozumianą logistykę, tzn. sprzedaż i dystrybucję, produkcję, gospodarkę materiałową, zarządzanie jakością, remonty i utrzymanie ruchu,

• zarządzanie finansami, tzn. rachunkowość finansową, controlling (rachunkowość zarządczą), zarządzanie inwestycjami, treasury (zarządzanie przepływami środków pieniężnych oraz ryzykiem rynkowym),

• zarządzanie kadrami i płacami.

17

---