Podział systemu prawnego

Dział prawa - prawo pracy.

Prawo pracy jest to zespół norm prawnych, które regulują prawa i obowiązki pracowników i pracodawców (stan stosunku pracy).

Stosunek pracy - praca podporządkowana.

Istnieją następujące stosunki pracy

• stosunek pracy na podstawie umowy o pracę

• stosunek pracy na podstawie powołania

• stosunek pracy na podstawie wyboru

• stosunek pracy na podstawie mianowania

Główne akty prawne prawa pracy

• Ustawa Kodeks Pracy z dnia 29.06.1974r. - wielka nowelizacja Kodeksu Pracy została przeprowadzona w lutym 1992r.

Kodeks Pracy określa prawa i obowiązki pracowników, rozstrzyganie sporów pracy, wynagrodzenia, itp.

Źródła pozakodeksowe to:

• Ustawa z 1989r. - o zwolnieniach zbiorowych

• Ustawa z 1994r. - o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu

Zagadnienie zabezpieczenia społecznego (ubezpieczenia społeczne)

Aby uzyskać uprawnienie do emerytury człowiek musi spełnić klika warunków

Mężczyzna - wiek 65 lat 25 lat pracy minimum

Kobieta - wiek 60 lat 20 lat pracy minimum

Ubezpieczenia społeczne - nowe ustawy:

• Ustawa z dnia 06.02.1997r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym

• Ustawa z 1998r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

• Ustawa z 1998r. o pracowniczych programach emerytalnych

• Ustawa z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych

• Ustawa z 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Dwie ostatnie Ustawy weszły w życie od dnia 01.01.1999 roku.

Dział prawa - prawo karne

Definicja prawa karnego

Prawo karne jest to zespół przepisów prawnych, które wskazują jakie czyny są zabronione pod groźbą kary, jakie kary (sankcje) grożą w razie ich popełnienia, oraz określają zasady odpowiedzialności karnej.

Prawo karne ma funkcję prewencyjną i represyjną.

Represją jest ograniczenie wolności.

Główne akty prawne (źródła prawa):

z dnia 06.06.1997 roku:

• Kodeks Karny

• Kodeks Postępowania Karnego - wykrywanie przestępstw

• Kodeks Karny Wykonawczy - przepisy wskazujące w jaki sposób wykonuje się karę.

Powyższe Ustawy weszły w życie od dnia 01.09.1998 roku.

• Kodeks Karny Skarbowy - ustawa z 1999 roku.

Dział prawa - prawo cywilne

Definicja prawa cywilnego

Prawo cywilne jest to zespół przepisów prawnych, które:

regulują stosunki majątkowe oraz niektóre stosunki niemajątkowe między równorzędnymi podmiotami.

Stosunki majątkowe (między stronami) to takie, w których ciążące na tych stronach obowiązki oraz przysługujące im prawa dotyczą pieniądza.

• stosunki własnościowe

• stosunki polegające na wymianie dóbr i usług

Podmioty równorzędne - nikt nikogo do niczego nie może zmusić, nie może narzucić swojej woli np. wynajęcie pokoju (umowa najmu) powstał stosunek prawny umowy. Obie strony mają prawa i obowiązki. Stosunek prawny jest wyrażony w pieniądzu.

Stosunki niemajątkowe - np. art. 22 i 23 Kodeksu Cywilnego (dobra osobiste człowieka) godność, cześć, nazwisko, ochrona korespondencji. Dobrem osobistym jest również ochrona własności intelektualnej.

Prawo Cywilne ma bardzo szeroki charakter

• podmiotowo dotyczy ludzi - ubezwłasnowolnienie, zawarcie małżeństwa, narodziny, zgon

• przedmiotowo - umowa sprzedaży (zakup wszelkich rzeczy), umowa przewozu (przejazd autobusem po zakupie biletu), umowa nienazwana (do niedawna umowa lizingowa)

Główne akty prawne (źródła prawa):

• Kodeks Cywilny - Ustawa z dnia 23.04.1964r. z mocą obowiązywania od dnia 01.01.1965r.

Nowelizacja z 1990 roku zmieniła relikty poprzedniej epoki - preferencje własności socjalistycznej, państwowej, itd.

Kodeks Cywilny dzieli się na IV księgi

1) część ogólna (art. 1-128)

prawo osobowe - osoba fizyczna, osoba prawna, termin, warunek, umowa, przedawnienie roszczeń.

2) prawo rzeczowe (art. 140-352) - własność i inne prawa rzeczowe. Prawa rzeczowe to prawne formy korzystania z rzeczy.

3) zobowiązania (art. 353-921)

• część ogólna - ogólne terminy

• część szczegółowa (poszczególne umowy) od art. 535 umowa sprzedaży

Zobowiązanie to stosunek prawny między dłużnikiem a osobą przekazującą zobowiązanie.

Pojęcie i rodzaje zobowiązań, szkody, odpowiedzialność, itd. W części ogólnej księgi III zobowiązania.

4) prawo spadkowe - spadki to przejście praw i obowiązków z osoby zmarłej na osoby żyjące.

Kolejne źródła prawa cywilnego (pozakodeksowe)

• prawo wekslowe - Ustawa z dnia 28.04.1936r.

• prawo czekowe - Ustawa z dnia 28.04.1936r.

• prawo upadłościowe - Ustawa z dnia 24.10.1934r.

• prawo o postępowaniu układowym - Ustawa z dnia 24.10.1934r.

• Ustawa z dnia 25.09.1981r. o Przedsiębiorstwach Państwowych

• Ustawa z dnia 25.09.1981r. o Samorządzie załogi w Przedsiębiorstwie Państwowym

• Ustawa o Księgach Wieczystych i Hipotece z 1982r.

• Ustawa Prawo Spółdzielcze z 1982r.

• Ustawa Prawo Przewozowe z 1984r.

• Ustawa o działalności ubezpieczeniowej z 1990r.

• Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994r.

• Ustawa o własności lokali z 1994r.

• Ustawa Prawo Budowlane z 1994r.

• Ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi z 1994r.

• Kodeks Spółek Handlowych z 15.09.2000r.

• Prawo Konsumenckie z 2000r.

• Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z VI 2000r.

• Ustawa Prawo własności przemysłowej z 2000r.

Podmioty prawa cywilnego i gospodarczego

• osoby fizyczne

• osoby prawne

Osoba fizyczna to człowiek (na gruncie prawa cywilnego).

Osoba fizyczna ma

• zdolność prawną

• zdolność do czynności prawnej

Zdolność prawna jest to zdolność do występowania w charakterze podmiotu stosunków cywilnoprawnych (możemy by ć właścicielem, dłużnikiem, itp.)

Zdolność prawną uzyskuje się z chwilą urodzenia i traci się z chwilą śmierci.

Zdolność do czynności prawnej.

3

Prawo gospodarcze wiąże się z różnymi gałęziami prawa:

- prawem administracyjnym

- prawem finansowym

• prawem pracy, itd.

Prawo gospodarcze tkwi w systemie.

Przestępstwa przeciwko prawu gospodarczemu istnieją w jednym z rozdziałów Kodeksu Karnego.

---