Ekonomia

Wykłady 08.02.2009

Główne kategorie i pojęcia makroekonomii

Produkt i dochód narodowy

Pojęcia podstawowe Problemy Makroekonomii

Makroekonomia - jest działem ekonomii zajmującym się badaniem sposobu działania gospodarki jako całości.

Do problemów makroekonomii należą w szczególności problemy dotyczące:

- czynników określających poziom i wzrost ogólnej produkcji w gospodarce w okresie krótkim i długim.

- cyklicznego rozwoju gospodarki, a zwłaszcza przyczyn cyklu koniunkturalnego i anty-cyklicznej działalności państwa

- bezrobocia i zatrudnienia a zwłaszcza przyczyn bezrobocia i sposobów jego zmniejszania

- ogólnego poziomu cen i tendencji inflacyjnych ich przyczyn i polityki antyinflacyjnej państwa

- powiązań gospodarki z zagranicą, bilansu płatniczego kraju oraz kursów walutowych

- roli polityki gospodarczej państwa w procesach gospodarczych a zwłaszcza znaczenia polityki fiskalnej i pieniężnej

II Problem agregacji

Makro-wielkości gospodarcze- wielkościami gospodarcze będące miarami zjawisk i procesów skali całej gospodarki, stosowane w analizach makroekonomicznych.

Agregaty - makro-wielkości powstałe dzięki połączeniu odpowiednich wielkości mikroekonomicznych

Agregacja - łączenie wielkości mikroekonomicznych w celu otrzymania makro-wielkości gospodarczych.

Wielkości gospodarcze można podzielić na dwie grupy:

- występujące w postaci zasobów

- występujące w postaci strumieni

Zasoby określają nagromadzony stan danej wielkości w określonym momencie np. zatrudnienie, bezrobocie o majątek produkcyjny.

Strumienie - określają tempo w jakim zmieniają się określone zasoby np. produkcja, dochód, wydatki, sprzedaż, inwestycje.

Zasady dokonywania agregacji

1. należy agregować wielkości jednorodne tj. albo wielkości w postaci zasobów albo wielkości w postaci strumieni

2. przy agregowaniu zasobów wielkości ekonomiczne muszą dotyczyć tego samego momentu

3. przy agregowaniu strumieni należy brać pod uwagę wielkości dotyczące tego samego okresu

Jednostki pomiaru makro-wielkości gospodarczych:

1. Jednostki naturalne (mają bardzo ograniczone zastosowanie, np. zatrudnienie, bezrobocie)

2. Jednostki pieniężne (istnieje problem różnicy wartości pieniądza pomiędzy badanymi okresami)

III METODY OBLICZANIA PRODUKTU KRAJOWEGO BRUTTO

Produkt krajowy brutto PKB - syntetyczna miara wartości produkcji finalnej wytworzonej w gospodarce w ciągu roku

Model ruchu w gospodarce

Wydatki na produkty i usługi

Produkty i usługi

Gospodarstwa

domowe

Przedsiębiorstwa

Usługi czynników produkcji

Dochody czynników produkcji

PKB można obliczać trzema metodami:

1. sumując wartości produktów i usług wytworzonych w kraju - metoda sumowania produktów

2. sumując dochody powstające przy jego wytwarzaniu - metoda sumowania dochodów

3. sumując wydatki ponoszone na zakup wytworzonych produktów i usług - metoda sumowania wydatków

Metoda sumowania produktów polega na sumowaniu wartości produktów i usług wytworzonych w danej gospodarce w ciągu roku.

Trzeba uważać aby nie dodawać wielokrotnie tych samych elementów

Są dwa sposoby uniknięcia wielokrotnego liczenia tych samych elementów:

- sumowanie wartości tzn. dóbr finalnych

- sumowanie tzw. wartości dodanej

Dobra finalne - to dobra (czyli produkty i usługi) nabywane przez ostatecznego użytkownika)

Dobra pośrednie - to dobra które są w całości zużywane przez przedsiębiorstwa przy wytwarzaniu innych produktów.

Przy obliczaniu PKB należy dodawać wyłącznie wartość wyprodukowanych w danym roku dóbr finalnych.

Wartość dodana - to przyrost wartości dóbr będący rezultatem danego procesu produkcji

Oblicza się ja przez odjęcie od wartości dóbr wytwarzanych w danym przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych czynników produkcji zużytych przy wytwarzaniu tych dóbr.

Metoda sumowania dochodów polega na dodawaniu dochodów czynników produkcji (płace, procenty i zyski), powstających w procesie wytwarzania towarów i usług w danym roku.

Suma tych dochodów musi być równa ogólnej sumie wartości danej.

Można więc zapisać że:

PKB= ∑ wartości dodanych = ∑ dochodów czynników produkcji

Metoda sumowania wydatków polega na sumowaniu wydatków na dobra finalne wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe

Wydatki te obejmują:

1. wydatki na dobra konsumpcyjne wytworzone w kraju (Ck)

2. Wydatki na krajowe dobra inwestycyjne (Ik)

3. wydatki rządowe na wytworzone w kraju dobra finalne, z wyłączeniem płatności transferowych (Gk)

4. wydatki zagranicy na krajowe dobra eksportowe(Exk??chyba)

Co można zapisać w postaci:

PKB= Ck+Ik+Gk+Exk

Lub

PKB= C+I+G+Ex+I???

albo

PKB=C+I+G+X

Eksport netto (X) - to różnica między eksportem a importem

W związku z taktem że przedsiębiorstwa odprowadzają podatki pośrednie (VAT, akcyza) oraz otrzymują subsydia można wyróżnić dwie kategorie PKB:

1. PKB w cenach rynkowych - jest miarą produkcji krajowej w kategoriach cen płaconych przez ostatecznych odbiorców, a więc włączających podatki pośrednie.

PKB w cenach rynkowych = C+I+G+X=Ck+Ik+Gk+Exk

2. PKB w cenach czynników produkcji - jest miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich i uwzględnieniem subsydiów (odpowiada obliczaniu PKB metodami sumowania produktów i sumowania dochodów)

PKB w cenach czynników produkcji = PKB w cenach rynkowych - podatki pośrednie + subsydia =

=∑ dochodów czynników produkcji

IV PRODUKT NARODOWY BRUTTO I DOCHÓD NARODOWY

Produkt narodowy brutto (PNB) - jest miarą łącznych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji

PNB w cenach czynników produkcji = PKB w cenach czynników produkcji + dochody netto z tytułu własności za granicą

Produkt narodowy netto (PNN)(dochód narodowy) jest miarą produkcji odpowiadającą PNB pomniejszonemu o odpisy amortyzacyjne przeznaczone na restytucję budynków fabrycznych i ich wyposażenia.

Dochody osobiste - uzyskiwane są przez gospodarstwa domowe w przedsiębiorstwach

Od wartości PNN w cenach czynników produkcji (odzwierciedla wielkości łącznych dochodów powstających w procesie produkcji) należy odjąć podatki bezpośrednie płacone przez przedsiębiorstwa oraz zyski niepodzielone (tj. część zysków przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstw a nie do podziału między akcjonariuszy)

Rozporządzalne dochody osobowe (RDO) - od dochodów osobistych odejmuje się podatki bezpośrednie płacone przez gospodarstwa domowe i dodaje otrzymane płatności transferowe (np. emerytury, zasiłki)

Ich wielkość informuje o tym ile gospodarstwa domowe mogą przeznaczyć na wydatki i oszczędności.

DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO ANALIZA KRÓTKOOKRESOWA

1. ZARYS GŁÓWNYCH STANOWISK TEORETYCZNYCH

Produkcja potencjalna - produkcja którą można by wytworzyć w gospodarce gdyby racjonalnie wykorzystywać wszystkie czynniki produkcji tj. zasoby pracy kapitału i ziemi

Rozmiary produkcji potencjalnej zależą od wielkości zasobów czynników produkcji występujących w gospodarce oraz od efektywności ich wykorzystania.

Produkcja taktyczna - produkcja rzeczywiście wytwarzaną w gospodarce

Jej poziom wyznaczony jest przez możliwości opłacalnej sprzedaży

Agregatowy popyt - łączna ilość towarów jaką nabywcy decydują się zakupić w danych warunkach

Agregatowy popyt zależy przede wszystkim od dwóch czynników:

- od ogólnego poziomu cen towarów i usług

- od wysokości dochodów ludności (dochód narodowy na 1 mieszkańca)

Agregatowa podaż - łączna ilość towarów jaką producenci decydują się wytworzyć w danych warunkach i dostarczyć na rynek

Agregatowa podaż zależy przede wszystkim od 3 czynników

- od zasobów czynników produkcji i efektywności ich wykorzystania

- od ogólnego poziomu cen towarów i usług

- od kosztów produkcji

Krzywa agregatów popytu - określa łączne ilości dóbr (towarów i usług) jakie nabywcy decydują się zakupić przy poszczególnych poziomach cen i w danym czasie

Kształt krzywej agregatowego popytu nie budzi istotnych kontrowersji w literaturze - przyjmuje się że krzywa ta opada co oznacza że przy niższych poziomach cen wielkości agregacyjnego popytu są wyższe.

Krzywa agregatowej podaży - określa łączne ilości dóbr (towarów i usług) jakie producenci decydują się wytworzyć i dostarczyć na rynek przy różnych poziomach cen w danym czasie.

Wykres 4972

Stanowisko kompromisowe

2. POJĘCIE I MECHANIZM RÓWNOWAGI

Równowaga na rynku towarów oznacza sytuację w której nabywcy chcą kupić dokładnie taką ilość towarów jaką się w gospodarce wytwarza. W sytuacji równowagi łącznie zamierzone (planowane) wydatki na towary są równe wielkości produkcji tych towarów

Nierównowaga - pojawia się więc wówczas gdy zamierzone (planowane) wydatki na towary nie są równe wielkości produkcji towarów

(dyktował)

Do wykresu:

- Zakładamy ze czynniki produkcji nie są w pełni wykorzystane.

- poziom ceny jest stały

- agregatowy popyt kształtuje się w sposób autonomiczny (niezależny od czynników zewnętrznych)

Konsekwencja nierównowagi na rynku towarów jest zmiana rozmiarów produkcji .

<<.>>

W sytuacji nierównowagi występuje tendencja (cos tu zamieszał)

Tak więc w sytuacji nierównowagi występuje tendencja do ustalenia się dochodu narodowego na poziomie ????????????????? łłłłłłłłłła nie mam ;/

Warunek równowagi - możemy określić formalnie następująco

Y=APp

Gdzie Y - dochód narodowy wytworzony w gospodarce w pewnym okresie

APp - zamierzony (planowany) agregatowy popyt na towary w tym samym okresie

Łączny popyt można zdezagregować na cztery elementy składowe. Zatem:

APp= C+I+G+(Ex-Im)

Przyjmijmy tymczasowo założenie że rozpatrujemy gospodarkę zamkniętą a więc gospodarkę bez wymiany międzynarodowej czyli:

Ex-Im=0

W której nie występują wydatki rządowe więc:

G=0

Agregatowy popyt składa się więc z wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych, a więc APp=C+I

3. funkcja konsumpcji

Dochody gospodarstw domowych mogą być przeznaczone na wydatki konsumpcyjne lub na oszczędności. Można to zapisać następująco

Y=C+S

Gdzie Y -dochód narodowy

S - oszczędności

(( na tablicy))

Y=APp

APp= C+I

Y=C+S

C+I=C+S

I=S

Rysunek od Doroty!!

Warunkiem równowagi modelu gospodarki zamkniętej jest równość T+S=Ip+G

Im+T+S=Ip+G+Ex

((koniec))

Funkcja konsumpcji - związek między wydatkami konsumpcyjnymi a bieżącymi dochodami.

Przeciętna skłonność do konsumpcji - stosunek wydatków konsumpcyjnych do dochodu narodowego C/Y

Mówi ona jaka część dochodu przeznaczona jest na konsumpcje.

Krańcowa skłonność do konsumpcji - (K?k) stosunek przyrostu wydatków konsumpcyjnych do przyrostu dochodu deltaC/deltaY

5. Mnożnik

Mnożnik inwestycyjny!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! - Informuje jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem zmienny autonomicznej wydatków inwestycyjnych

Załóżmy że: W wyniku zmiany wydatków inwestycyjnych następuje zmiana wydatków autonomicznych, oznaczająca przesunięcie funkcji agregatowego popytu.

Powstaje pytanie jak zmiana autonomicznych wydatków inwestycyjnych oddziałuje na wielkość dochodu narodowego w stanie równowagi?

Warto zauważyć że pierwotny przyrost wydatków inwestycyjnych zapoczątkował łańcuch wtórnych wydatków konsumpcyjnych.

Mnożnik inwestycji - informuje jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem zmiany autonomicznych wydatków inwestycyjnych

---