W przemyśle chemicznym i petrochemicznym, podczas wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego, w górnictwie i w wielu innych gałęziach przemysłu podczas produkcji, obróbki, transportu i składowania palnych materiałów ulatniają się gazy, pary lub mgła. Wraz z obecnym w powietrzu tlenem stanowią one niebezpieczną mieszaninę, która może być zagrożeniem dla ludzi i powodowac duże zniszczenia rzeczowe.
Pod pojęciem eksplozji rozumie się nagłą reakcję chemiczną podatnego na zapalenie materiału z tlenem, gdzie wyzwalana jest duża energia.
Eksplozja następuje wtedy, kiedy wystąpią trzy czynniki jednocześnie:

1) podatny na zapalenie materiał (w odpowiedniej formie i konsystencji)
2) tlen (z powietrza)
3) źródło zapłonu

• ciepłe powierzchnie,

• elektryczne iskry i łuki świetlne,

• elektrostatyczne wyładowania

• wyładowania atmosferyczne (błyskawice),

• mechaniczne, cierne i lub uderzeniowe iskry,

• promieniowanie elektromagnetyczne,

• ultradźwięki,

• adiabatyczne sprężanie (fale uderzeniowe),

• promieniowanie jonizujące,

• promieniowanie optyczne,

• reakcje chemiczne,

• otwarte płomienie.

Aby stworzyć atmosferę podatną na eksplozję palny materiał musi zostać umieszczony w obszarze koncentracji.
Przy zbyt małej koncentracji palnych gazów lub pary (tłusta mieszanina) nie nastąpi eksplozja, tylko powolna reakcja spalania lub też w ogóle nie wystąpi żadna reakcja. Granice eksplozji zależą od ciśnienia otoczenia i poziomu zawartości tlenu w powietrzu.

Mieszaniny wybuchowe dzielimy na następujące grupy:

• Grupa I - urządzenie elektryczne przeznaczone do pracy pod ziemią

• Grupa II - urządzenie elektryczne do pracy na powierzchni

W grupie II wyróżniamy następujące podgrupy w zależności od rodzaju gazów - oparów:

• Grupa II A - grupa propanowa (np.: aceton, alkohol metylowy i etylowy, aceton)

• Grupa II B - grupa etylenowa (np.: etylen, siarkowodór,)

• Grupa II C - grupa wodorowa (np.: acetylen, wodór, hydrazyna, dwusiarczek węgla)

Temperaturę samorzutnego zapłonu charakteryzują następujące grupy:

Oznaczenie kategorii	Max. Temperatura na powierzchni
T1	450°C
T2	300°C
T3	200°C
T4	135°C
T5	100°C
T6	85°C

 

Według normy IEC wyróżniamy następujące strefy zagrożone wybuchem:

Nazwa strefy	Opis
Strefa 0	Mieszanina oparów, gazu lub zapylenie jest obecne w tej strefie cały czas
Strefa 1	Mieszanina oparów, gazu lub zapylenie jest obecne w tej strefie podczas normalnej pracy
Strefa 2	Mieszanina oparów, gazu lub zapylenie nie jest obecne w tej strefie podczas normalnej pracy (lub jest obecne przez krótki czas)

 

Rodzaj ochrony zastosowanej w danej obudowie:

Nazwa ochrony	Oznaczenie
Ognioszczelność	d
Bezpieczeństwo wewn. samoistne (strefa 0)	ia
Bezpieczeństwo wewn. samoistne (strefa 1)	ib
Nadciśnienie wewnętrzne	p
Budowa wzmocniona	e
Zanurzenie w oleju	o
Wypełnienie proszkiem	q
Obudowa hermetyczna	m
Strefa 2	n
Ochrona specjalna	s

 

Przykład oznaczania urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym:

Ex de IIB T5

Ex - urządzenie przeznaczone do pracy w warunkach zagrożonych wybuchem(wg. IEC)
de - budowa ognioszczelna, wzmocniona
IIB - etylenowa grupa gazowa, do pracy na powierzchni
T5 - grupa temperaturowa T5 (<100°C)

 

---