l. TECHNOLOGIA PRODUKCJI BUDOWLANEJ I ZASADY PROJEKTOWANIA PROCESÓW BUDOWLANYCH
1.1. Pojęcie technologii
Technologia jest to nauka o metodach wytwarzania, tj. procesach, których celem jest obróbka i przeróbka materiałów i półwyrobów na gotowe wyroby (produkty). W rozszerzonym ujęciu technologia jest nauką o metodach przetwarzania efektywnego surowców i materiałów w celu wytwarzania wyrobów o określonych walorach użytkowych oraz o stosowanych do tego celu środkach. Technologia jest więc nauką zajmującą się danym rodzajem produkcji. W zależności od wytworów produkcji rozróżniamy technologie przemysłowe, powszechne, zawansowane technicznie, technologie innowacyjne (prototypy, produkty wzorcowe).
Pojęcie technologii produkcji oznacza zjawiska związane z obróbką materiałów w procesie wytwarzania wyrobu wraz z łączeniem (montażem) elementów w gotowy wyrób.
1.2. Ogólny podział produkcji w budownictwie
W sensie formalnym produkcja budowlana dzielona jest na podstawową, obejmującą procesy wykonywane na terenie placu budowy i wznoszonego obiektu; oraz pomocniczą i usługową, obejmującą procesy wykonywane w zapleczu technicznym budownictwa.
Produkcja budowlana obejmuje pełne, kompleksowe procesy dotyczące wytwarzania:
- materiałów budowlanych,
- półfabrykatów,
- różnego rodzaju wyrobów budowlanych,
-elementów
- konstrukcji budowlanej;
- obiektów budowlanych.
1.3. Pojecie procesu produkcyjnego i technologicznego
Przebieg wszystkich czynności związanych z produkcją danego wyrobu nazywamy procesem produkcyjnym. Proces technologiczny jest to część procesu produkcyjnego, obejmującajego podstawowe czynności związane bezpośrednio z obróbką materiałów i pół wyrobów oraz montażem części i elementów w większą całość. Proces technologiczny stanowi część (zasadniczą) procesu produkcyjnego.
Proces produkcyjny budowy obiektu składa się:
1. Z czynności związanych z dostawą i magazynowaniem surowców budowlanych
2. Czynnościami pomocniczymi, porządkowymi i przygotowawczymi
3. Procesu technologicznego obróbki materiałów i półproduktów
4. Czynności pomocnicze i uzupełniające (związane np. ze składowaniem)
5. Transport zewnętrzny wyrobu lub półproduktu
6. Proces technologiczny montażu w większe zespoły
7. Czynności uzupełniające.
Czynnikami wymuszającymi procesu produkcyjnego są: człowiek (siła robocza);( materiały ewentualnie surowce), maszyny; urządzenia i narzędzia pracy oraz sposób wytwarzania.
Technologia produkcji budowlanej jest to nauka o procesach związanych z wytwarzaniem materiałów i wyrobów budowlanych (półfabrykatów, prefabrykatów) oraz ich wbudowaniem w konstrukcję obiektu budowlanego lub z montażem części i elementów-: konstrukcji budowlanych i wykończeniem obiektu.
1.4. Elementy składowe procesu technologicznego
Podstawowymi elementami składowymi procesu technologicznego są operacje; które dzieli się na zabiegi.
Operacją nazywa się zamkniętą część procesu technologicznego, obejmującą całokształt czynności wykonywanych w sposób ciągły na określonym przedmiocie, na jednym stanowisku produkcyjnym, przez jednego robotnika, zespól lub brygadę roboczą albo przez maszynę lub agregat wytwórczy.
Zabiegiem nazywa się zamkniętą część, operacji, przy której następuje zmiana kształtu,
wymiarów, własności lub stanu fizycznego obrabianego elementu lub materiału; albo - w procesie montażu - zamkniętą część operacji wykonaną w jednym ściśle określonym miejscu połączenia, za po mocą jednego narzędzia (maszyny).
Pomocniczymi elementami składowymi procesu technologicznego są: przejścia, ruchy robocze i elementarne.
1.5. Technologiczność konstrukcji wyrobu
Technologiczność konstrukcji wyrobu jest to zespół cech konstrukcyjnych wyrobu, umożliwiających zastosowanie najbardziej ekonomicznego i zapewniającego dobrą jakość procesuj wytwarzania wszystkich elementów składowych i montażu gotowego wyrobu.
W ocenach technologiczności są brane pod uwagę następujące wymagania:
1. Przystosowania do minimalizacji nakładów pracy żywej
2. Wykorzystanie możliwości mechanizacji procesów roboczych
3. Stopień automatyzacji procesów wytwarzania prefabrykatów i elementów
4. Dogodność w efektywnym wykorzystaniu środków i urządzeń transportowych
5. Przystosowanie do oszczędnego zużycia energii
6. Efektywne wykorzystanie kwalifikacji zawodowych robotników
7. Zapewnienie bezpieczeństwa konstrukcji w trakcie wznoszenia i realizacji
8. Przystosowanie do zmiennych warunków atmosferycznych
9. Przystosowanie do szybkiej realizacji i krótkich cykli robót
10. Uwzględnienia bezpieczeństwa i ergonomicznych warunków pracy
11. Dogodność w zapewnieniu wysokiej jakości robót.
1.6. Uwarunkowania technologiczno-organizacyjne procesu produkcyjnego
Proces pracy lub proces produkcyjny ma miejsce wtedy, gdy jego wykonawcy, stosując odpowiednie metody i posiłkując się odpowiednimi zasobami produkcji, doprowadzają do wytworzenia żądanych produktów.
Na technologię produkcji oddziałują również:
-konkretne czynniki środowiska pracy;
-właściwe zorganizowanie pracy przyjętej w procesie produkcyjnym
-wymagania, jakie stawia odbiorca produktu w odniesieniu do cech użytkowych; funkcjonalnych, wytrzymałościowych, jakościowych
1.7. Rola technologii w uprzemysłowionej produkcji budowlanej
Technologię -czynnik kształtujący w sposób twórczy i inspirujący postęp techniczny w produkcji przemysłowej. W produkcji technologia ma szczególne znaczenie ponieważ jej zadaniem jest stworzenie systemu przemysłowej produkcji zunifikowanej, masowo używanych wyrobów, przystosowanych do wykonania z nich obiektów budowlanych metodami w wysokim stopniu zmechanizowanymi.
W systemie tym niezbędne jest operowanie odpowiednio przystosowanymi do tego składnikami procesu technologicznego, tj.:
- siłą roboczą, zdolną do opanowania nowoczesnych metod produkcji i właściwego operowania narzędziami pracy (maszyny, urządzenia),
- odpowiednimi materiałami,
- efektywnymi metodami obróbki materiałów i łączenia części i elementów, .
-odpowiednimi maszynami i urządzeniami zapewniającymi efektywną i dobrą jakościowo produkcję
Rodzaje budownictwa i obiektów budowlanych Rodzajowo -produkcja budowlana związana jest z realizacją budownictwa ogólnego produkcyjnego i usługowego {tj. przemysłowego), inżynieryjnego (lądowego i wodnego) oraz specjalnego. Budownictwo i rodzaje obiektów budowlanych można sklasyfikować wg różnych kryteriów .podziału, np. kryteriów ogólnych, materiałowych, konstrukcyjnych, technologicznych, ekonomicznych i przeznaczenia użytkowego.
Procesy budowlane należnie od stopnia ich złożoności można podzielić na:
- procesy bardzo wysokiego stopnia złożoności, obejmujące wykonanie zespołu, obiektów, stanowiących zadanie inwestycyjne,
- procesy wysokiego stopnia złożoności, obejmujące wznoszenie całych obiektów,
- procesy średniego stopnia złożoności, obejmujące wykonanie elementów konstrukcji;
wyposażenia lub wykończenia obiektów,
-procesy małego stopnia złożoności, prowadzące do uzyskania półfabrykatów.
Projektowanie wybranego procesu wykonania robót budowlanych odbywa się w następującej kolejności:
-określenie procesu technologicznego,
-określenie parametrów tego procesu
-podział procesu technologicznego na operacje
-ustalenie brygad roboczych
-ustalenie typów maszyn niezbędnych do wykonania procesu
-dobór zestawu maszyn
-wykonanie kart technologicznych.
Na przykład w przypadku robót ziemnych do parametrów technologicznych należą:
-rodzaj w wielkość zadania (obmiary)
-rodzaj i kategoria gruntu,
- poziom wód gruntowych,
- głębokość wykopów i wysokość nasypów,
-szerokość wykopów,
-dyrektywny czas wykonania,
-odległość przewozu.
Zestaw maszyn do wykonania określonego procesu wybiera się na podstawie kryteriów takich jak:
-wydajność zestawu maszyn czas realizacji,
-koszt jednostkowy produkcji,
-energochłonność,
-niezawodność.
Maszyny wykonujące ciąg operacji muszą ze sobą współpracować w sposób zharmonizowany. W tym celu należy zsynchronizować takie ich parametry jak: wydajność, zasięgi osprzętu roboczego, wymiary, ładowność, niezawodność.
Po zaprojektowaniu procesu wykonujemy karty technologiczne poszczególnych robót.
Elementy karty technologicznej:
-opis procesu roboczego,
-warunki techniczne dotyczące robót zakończonych, robót poprzedzających i materiałów podstawowych,
-wyposażenie i organizacja miejsca pracy
-technologia wykonania
-organizacja zespołów wykonawczych, tj. skład zespołu i grup roboczych oraz podział czynności;
-dane techniczne
-przepisy bezpieczeństwa