Dieta w chorobie Leśniowskiego - Crohna
Występuje w Polsce dość rzadko. W krajach Europy Zachodniej zachorowalność jest kilkakrotnie wyższa. Chorują przede wszystkim osoby młode w wieku 20-30 lat, ale również dzieci.
Na temat rozwoju przewlekłego schorzenia zapalnego przewodu pokarmowego - choroby Leśniowskiego-Crohna istnieje wiele teorii. Najczęściej wymienia się czynniki genetyczne, zakaźne oraz immunologiczne. Rozpoznanie jest bardzo trudne. Diagnozę stawia się na ogół dopiero po 3 latach trwania choroby.
Bóle brzucha, gorączka, biegunka
Do najczęstszych objawów choroby należą: osłabienie, utrata apetytu, biegunka, gorączka, bóle brzucha. W fazie drugiej dolegliwości mocno się nasilają. Mogą również dołączyć objawy zapalenia języka, obrzęki kończyn. Zmiany zapalne umiejscawiają się najczęściej w jelicie biodrowym, ale mogą się również rozprzestrzeniać na jelito grube.
Choroba Leśniowskiego-Crohna charakteryzuje się występującymi po sobie okresami remisji i zaostrzeń. Towarzyszą jej objawy zespołu złego wchłaniania oraz ogólne niedożywienie. Uporczywa biegunka powoduje utratę białka, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, żelaza, magnezu, potasu i wapnia. Może prowadzić to do niedokrwistości, niedoborów białka, zaburzeń krzepliwości. W badaniach stwierdza się niskie stężenia żelaza we krwi, witaminy B12, kwasu foliowego.
W okresie zaostrzeń
Stosuje się dietę płynną pozbawioną błonnika; nie dłużej niż 3 dni, ponieważ jest to dieta niepełnowartościowa.
Początkowo podaje się gorzką herbatę lub kisiel owocowy i rozcieńczony przecier, jeśli chory je toleruje. Do płynów nie należy dodawać cukru. Następnie można włączyć kleiki z ryżu lub kaszki pszennej oraz rozmoczone sucharki. Często stosuje się gotową dietę syntetyczną.
W okresie przewlekłym
Zaleca się dietę bogatoenergetyczną o niskiej zawartości tłuszczu, ale o dużej zawartości białka w celu uzupełnienia niedoborów pokarmowych. Ma ona w ciągu dnia dostarczać od 2500 do 3000 kcal. Posiłki powinny być małe objętościowo, spożywane regularnie 5-6 razy dziennie.
Ilość białka w diecie powinna wynosić 100-120 g, ma ono dostarczać około 16% całkowitej energii diety. Najlepsze źródło pełnowartościowego białka to chude mięsa, ryby i jaja.
Tłuszcz w diecie powinien zostać ograniczony do 50-70 g dziennie (ok. 20% energii pożywienia). Dodaje się go w postaci surowej do gotowych potraw. Jeśli chory źle to toleruje, podaje się wtedy tłuszcze zawierające kwasy tłuszczowe o średnim łańcuchu węglowym.
Większość energii, bo ponad 60% powinna stanowić energia pochodząca z węglowodanów.
Aby oszczędzić przewód pokarmowy, trzeba wybierać młode i delikatne warzywa, usuwać pestki, obierać warzywa i owoce, przecierać je lub przygotowywać z nich soki.
PORADNIK DIETETYCZNY
• Produkty zbożowe - zaleca się białe pieczywo o niskiej zawartości błonnika (biały chleb, bułki pszenne), sucharki, makaron drobny ("nitki"), kaszka pszenna, ryż. Przeciwwskazane: pieczywo razowe, grube makarony, grube kasze, otręby, mąki razowe.
• Mleko i przetwory mleczne są przeciwwskazane, chorzy bowiem źle je tolerują. Jeśli jednak nie ma niekorzystnych objawów, można podawać mleko, maślankę, twaróg chudy.
• Jaja - można jeść jaja na miękko, omlety przygotowane na parze, suflety. Przeciwwskazane: jaja smażone lub gotowane na twardo, jajecznica, jaja faszerowane.
• Mięsa - należy wybierać chude gatunki: cielęcinę, kurczaki i indyki (bez skórki), chudą wołowinę, króliki. Trzeba wyeliminować tłuste gatunki (wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna) oraz podroby.
• Wędliny - wybieramy chude gatunki (polędwica, szynka, parówki odtłuszczone). Rezygnujemy z tłustych gatunków oraz z wędlin podrobowych i konserw.
• Ryby - poleca się chude gatunki, takie jak szczupak, dorsz, sandacz, leszcz, sola, płastuga, kargulena. Wykluczyć należy ryby tłuste (makrela, węgorz, łosoś, sardynki, śledź), wędzone i marynowane.
• Tłuszcze - wskazane jest spożywanie masła lub margaryny miękkiej (kubkowej), oleju sojowego albo słonecznikowego.
• Warzywa - zaleca się jedzenie bogatych w witaminę C pomidorów bez pestek i skórki, ziemniaków gotowanych całych lub tłuczonych, kalafiora (jeśli jest tolerowany). Z warzyw bogatych w beta-karoten poleca się marchew, dynię, szpinak, sałatę. Warto również spożywać buraki, szparagi, pietruszkę, seler. Jeśli warzywa surowe są źle tolerowane, powinny być gotowane i rozdrobnione w postaci przecieru, ewentualnie podawane w formie surowych soków. Wykluczyć należy: kapustę, kalafiora, brukselkę, fasolę białą, fasolkę szparagową, groch, groszek zielony, soję, cebulę, brukiew, rzodkiewkę, kalarepę, jarmuż, paprykę, pory.
• Owoce - poleca się jabłka, brzoskwinie, morele (z których należy usunać skórkę), truskawki, maliny, porzeczki, melony. Owoce pestkowe należy przetrzeć. Można również podawać banany. Przeciwwskazane są: gruszki, czereśnie, wiśnie, śliwki, owoce suszone.
• Napoje - można pić słabą herbatę, kawę zbożową, soki owocowe i warzywne. Zabronione są wszystkie napoje gazowane, kawa (zwłaszcza mocna), napoje alkoholowe.
• Desery - unikamy wyrobów cukierniczych, szczególnie tortów, ciast z kremami, dodatkiem alkoholu lub kawy. Można jeść lody, galaretki, ciasta bez owoców, orzechów i czekolady.
• Potrawy powinny być gotowane, duszone bez wcześniejszego obsmażania lub pieczone w folii. Bezwzględnie należy unikać potraw smażonych i pieczonych zwykła metodą oraz zasmażanych i zapiekanych. Polecane są potrawy z mięsa i ryb w formie mielonej, po ugotowaniu, np. pulpety, budynie mięsne.
• Zupy i sosy - należy zagęszczać zawiesiną mąki. Nie stosuje się zasmażek z mąk i tłuszczu.
• Przyprawy - nie wolno używać używać pieprzu, papryki, octu, musztardy, curry, chili. Można używać łagodnych przypraw, jak zielona pietruszka, koperek, wanilia, kminek, kwasek cytrynowy, sól i cukier.
Przykładowy jadłospis
I śniadanie Chleb pszenny z masłem Jajko na miękko, polędwica sopocka, sałata Herbata
II śniadanie Bułka pszenna z masłem, szynką i pomidorem bez skórki
Obiad Zupa jarzynowa przecierana z drobnym makaronem Pulpety z dorsza w sosie koperkowym Ziemniaki puree Marchewka puree Galaretka owocowa
Podwieczorek Kaszka manna z przetartymi malinami
Kolacja Kurczak gotowany bez skórki Pieczywo jasne Buraczki puree Sok owocowy