Biopsychologia:
fizjologiczna, neuropsychologiczna, psychofizjologia, porównawcza.
Antropomorfizm
przyłożenie ludzkiego wizerunku do tego, co odczuwa zwierzęce,
Psychofarmakologia
substytut chemiczny, z jednej strony są niezbędne dla organizmu a z drugiej wpływają na układ nerwowy.
Mediatory - chemiczne substancje pośredniczące między układem nerwowym.
Aktywność eksploracyjna:
Piesek w gościnie, pierwotna siła zmuszająca zwierzę do zbadania nowego środowiska.
Tryon:
Szybkość ucznia się drogi w labiryncie przez szczury.
Stereotaksja:
Potrzebne 2 rzeczy: dokładny opis tego, co się znajduje w mózgu,
Nieinwazyjny system pobudzania ośrodków mózgowych.
Elektroda = kaniula = termody:
Można przez nie podawać substancje chemiczne.
Termody - elektrody, które pozwalają na zmianę temperatury w granicach.
Układ nerwowy:
2 duże części: ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy.
OUN - to, co w czaszce i kręgosłupie,
Układ obwodowy - układ tkanek, który „zwisa”.
Układ obwodowy - somatyczny i autonomiczny.
PUN - peryferyjny układ nerwowy.
PUS - peryferyjny układ somatyczny,
AUN - autonomiczny układ nerwowy,
Sympatyczny - współczulny układ autonomiczny WUA,
Parasympatyczny - przywspółczulny układ autonomiczny PUA.
Tkanki zbudowane z komórek:
Komórki piramidowe w korze mózgowej, część zstępująca aż do mięśni.
Przewęrzenia Ranviego - przerwy między częściami otoczki mielinowej na aksonie.
Neurony 2biegunowe - mają 2 aksony.
Komórki glejowe - współwystępują z komórkami nerwowymi, współtworzą tkankę nerwową, twarde i sprężyste są szkieletem „rusztowaniem” tkanki nerwowej, udział w pozbywaniu się obumarłych neuronów.
Komórki glejowe nie są jednorodne, są 3 typy: p funkcji odżywczej dla tkanki nerwowej, uczestniczą w budowie struktury komórek.
Potas, sód, magnes, chlor - niezbędne do prawidłowych funkcji neuronów.
Tkanka nerwowa jest chroniona przed zalewem chemią, bariera - krew - mózg nie pozwala przeniknąć cząsteczką do mózgu.
Neurony wstawkowe - w całości leżą w ośrodkowym układzie nerwowym, są łącznikiem między innymi neuronami.
Akson -> neuron wstawkowy -> n. czuciowy -> n. ruchowy -> skurcz mięśnia.
Jądra - skupiska ciał komórek nerwowych,
Zwoje - skupiska poza ośrodkowym układem nerwowym.
Mózg, układ nerwowy:
Istota szara - tworzą ciała komórek z dendrytami,
Istota biała - włókna mielinowe, które tworzą większe, mniejsze pęczki.
Ciało modzelowate, spoidło wielkie - część istoty białej.
Płaszcz korowy - w istocie szarej, 6a warstwa,
Rdzeń kręgowy: odbiera, przekazuje do góry i na dół w kierunku.
Rdzeń przedłużony - przedłużenie anatomiczne, funkcjonalne; drogi czuciowe i ruchowe w brzusznej części.
Jądra nerwów czaszkowych - część twarzowa czaszki.
Nerw błędny - 10a para układ parasympatyczny.
Śródmózgowie:
Miejsce sinawe - obciąża mechanizmy związane ze snem i czuwaniem,
Wzgórze - połączenia neuronów: słuch i wzrok,
Podwzgórze - złożone z wielu jąder, trawienie, wytwarzanie enzymów, zawiaduje przysadkę mózgową, wpływa na układ hormonalny, ośrodki aktywujące, motywująco-popędowe.
Układ limniczny - otacza międzymózgowie,
Kora mózgowa:
Potyliczny płat - wzrok, projekcyjna kora mózgowa, czucia, zimno, ból,
Skroniowa - słuch,
Czołowa - ruch,
Część kojarzeniowa - białe pola, wszystkie abstrakcyjne czynności, myślenie abstrakcyjne.
Zespół wydarzeń:
Bodziec, efektor, reakcja - odruch, najprostszy -> kolanowy.
Scherington - przełom XIX i XX wieku, początki naukowego uprawiania psychologii.
Model mózgowia izolowanego - przecinał/izolował połączenia - zwierze nic nie czuło.
Zauważył: najlepiej stosować bodźce o małej sile, bodziec słaby początkowo nie wywołuje reakcji, a gdy stopniowo się zwiększa to reakcja będzie. Istnieje wartość bodźca - progowa, która określa minimalna wartość bodźca by wywołać reakcję. Od momentu zadania bodźca reakcja następuje z pewnym opóźnieniem - okres utajenia reakcji - czas latencji.
Doświdcznie:
polaryzacja ->depolaryzacja -> wyładowanie iglicowe/czynnościowe -> hiperpolaryzacja -> repolaryzacja.
Refrakcja:
Niepobudliwość błony:
Synapsa:
EPSP - postsynaptyczny potencjał pobudzeniowy, nie ma tu przewodnictwa w obu kierunkach.
IPSP - pobudzenia mające charakter hamulcowy a nie pobudzeniowy, dokonuje się najczęściej przez neuron wstawkowy.
Mięsnie i odruchy:
Odruch kolanowy - receptor -> efektor.
Łuk odruchowy monosynaptyczny - jest tylko 1 synapsa - odruch kolanowy,
Łuk odruchowy polisynaptyczny - jest więcej niż 1 synapsa - inne ruchy.
Adaptacja receptora - zmniejszenie i utrzymanie się na danym poziomie wartości potencjałów czuciowych.
Synapsa nerwowo-mięsniowa - akson dochodzi do mięśnia, ale nie łączy się,
Układ antagonistyczny - 1mięśniowy podporządkowany jest 2 mięsień antagonistyczny.
Neurony:
Kolaterala - rozgałęzienie aksonu, informacja po rozgałęzieniu nie podzieli się, wszędzie pójdzie ta sama inf.
Hamowanie dzięki synapsie przełącznikowej.
Motoneurony są nieco większe od neuronów wstawkowych.
Teoria rewerbelacyjna - pamięć ulotna, zapamiętujemy, lecz po czasie już nie pamiętamy
Motoneuron - unerwia receptor, łączy rdzeń, ośrodkowy układ nerwowy z receptorem.
Neurony: czuciowe (milion), motoneuroeny (150tyś), pośredniczące (miliardy tysięcy).
Adaptowanie się toniczne i fazowe - w momencie zadziałania bodźca powstaje impulsacja, po to żeby receptor się nie przemęczył.
Receptor -> I rząd - rdzeń przedłużony -> II rząd - rdzeń kręgowy, tułów -> III rząd - wzgórze - miejsce, gdzie wszystkie drogi czuciowe mają stacje przekaźnikową z II i III rzędu.
Neuron wstawkowy - neuron II i III rzędu.
Układ siatkowaty - składa się wyłącznie z neuronów wstawkowych.
Wycinek dna oka:
Twardówka naczyniowa -> pręciki/czepki -> komórki 2 biegunowe -> komórka zwojowa.
Układ nerwowy:
Nerw - pęczek włókien poza ośrodkowym układem nerwowym.
Sznur - w ośrodkowym układzie nerwowym.
Każda droga czuciowa ma 3 poziomy neuronów: I, II, III rzędu.
Część ruchowa/zstępująca - OUN -> efektor T.
Układ hierarchiczny - każdy poziom jest nadrzędny, co do niżej leżącego.
Jądra neuronów czaszkowych - przekaz informację na motoneurony,
Poziom śródmózgowi - jądra czerwienne, istota czarna,
Podwzórze - zajmuje się autonomiczną reakcją organizmu, napięcie mięśniowe muskulatury gładkiej.
Układ limniczny - zachowania emocjonalne,
Wzgórze - przekaz informacji z międzymózgowia.
Poziom upustowo-mostkowy - wpływa bezpośrednio na motoneuron, ważny przekaz informacji, to, co się dzieje.
Poziom śródmózgowi - jądra czerwienne - niżej, istota czarna - wyżej.
Wzgórki czworacze - dla międzymózgowia,
Jądro czerwienne - bezpośrednio przekazuje pobudzenie na układ siatkowaty, ale też bezpośrednio ma motoneurony.
Istota czarna - otrzymuje informację z wyższych struktur głównie z jąder korowych, stała analiza i synteza tego, co przychodzi z wyższych struktur, jej usunięcie wywołuje parkinsonizm.
Czynności ruchowe: wzgórze i podwzgórze.
Wzgórze - bierze udział w przekazywaniu zwrotnych informacji płynących z kory mózgowej, czyli informacja wraca wzbogacona o informację z tego kawałka - korekta.
Podwzgórze - zajmuje się autonomiczną regulacja czynności wewnętrznych organizmu, wpływa na czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego, integracja systemu emocjonalnego i ruchowego, układ limniczny też uczestniczy w zachowaniach emocjonalnych, poza podwzgórzem.
Rdzeń kręgowy:
Pośredniczy w wymianie informacji między obwodem a mózgiem oraz kontroluje i odpowiada za realizację odruchów rdzeniowych.
Istota szara - z ciał komórek nerwowych,
Istota biała - tworzą zmielizowane włókna.
Podkorowe struktury:
Jądra podkorowe - analiza tego, co idzie z kory, korekta przez wzgórze powrót do kory,
Kora mózgowa - najważniejsze skupisko ciał komórek, tworzy szczelny płaszcz kory, wielowarstwowy, tu styk między czuciowymi a ruchowymi dementami.
Pierwotna kora ruchowa - leży ku przodowi od bruzdy centralnej.
Tworzą zstępujący układ ruchowy: układ piramidalny i poza piramidalny.
Układ pozapiramidony - (obciążony dużo bardziej odpowiada za całą resztę) odpowiada za tzw. ruchy dowolne i ich automatyzację - lokomocyjnych, funkcja kompensacyjna, gdy układ ulegnie uszkodzeniu, np. choroba.
Układ piramidony - (bezpośredni przekaz) specjalizacja w ruchach manipulacyjnych, precyzyjnych, także w aparacie mowy, początek w pierwotnej części kory - przed bruzdą centralną.
Komórki piramidowe/Betza - leżą na zewnątrz kory, mają kształt piramidy, wysyłają swoje aksony w dół do ostatecznego celu, jakim są motoneurony.
Cannon - fizjolog pojecie homeostazy z techniki przeniósł do fizjologii i dalej do psychologii.
Hull - teoria redukcji popędu, ortodoksyjna teoria - wyładowania na czymś.
Mózg trzewny - uczestniczy w popędowych zachowaniach -> układ limniczny -> podwzgórze.
Autonyzmy - zachowania, którymi rządzi układ hormonalny i autonomiczny.
Układ autonomiczny: sympatyczny - współczulny i parasympatyczny - przywspółczulny.
Układ sympatyczny - II styl działania - reaguje na bodźce w sposób zdegenralizowany w wyniku silnego pobudzenia silnym bodźcem włącza się wiele funkcji organizmu, żeby ten był gotów stawić czoła wyzwaniu, pobudza czynności narządów powyżej przepony i hamuje czynności poniżej.
Układ parasympatyczny - jego wpływy koncentrują się na poszczególnych komórkach, tkankach, pobudza poniżej przepony i hamuje powyżej.
Mediatory - substancje chemiczne, działające powyżej 1 komórki nerwowej, a z 2 komórkami nerwowymi przekazują pobudzenie na 2gi neuron, pobudzenie za pomocą acetylocholiny - w układzie parasympatycznym.
Hormony:
biokatalizatory - wspomagają czynności różnych narządów, prowadzą reakcje chemiczne.
Przekaźniki chemiczne:
Acetylocholina - hamuje lub pobudza w synapsach układu autonomicznego.
Serotonina - bierze udział w procesach snu i wzbudzenia emocjonalnego,
Dopomina - uczenie się, pamięć, wzbudzenie emocjonalne, hamuje,
Noradrenalina - funkcje hormonalne i przekaźnikowe, wzbudzenie, sen, czuwanie, uczenie i pamięć, może pobudzać i hamować,
Adrenalina - funkcje hormonu i przekaźnikowe, wpływ pobudzający i hamujący, pobudza większość receptorów pobudzanych przez noradrenaline,
GABA - funkcje hamujące, kontroluje czynności ruchowe,
Kwas glutaminowy - główny przekaźnik pobudzający w mózgu.
TSH - hormon stymulujący dany narząd, działa na tarczycę pod wpływem hormonu.
Hormony gonadotropowe - są 2 - sterowane gruczołami płciowymi
ACTH - hormon.
Tylny płat przysadki mózgowej: 2 hormony wydzielane:
ADH - antydiuretyczny hormon - reabsorbuje w moczu wodę spowrotem do organizmu, brak powoduje wydalanie zbyt dużej ilości wody z organizmu.
Wazopresyna - hormon działający na naczynia krwionośne, zwężając je, powieksza ciśnienie krwi.
Oksytocyna - hormon wydzielania tylnego płata przysadki, aktywność mięśni w drogach płodowych kobiety w czasie, przed i po porodzie, ssanie przez noworodka gruczołu mlekowego.
Strecor - bardzo silny bodziec wstrząsający organizmem - powódź, pożar.
Zwój - komórki wytwarzające adrenalinę i noradrenalinę - zwrotne sprzężenie ujemne.
W części przedniej podwzgórza - termostat - reaguje na zmianę temperatury, włącza lub zamyka dostęp do ciepła.
Boczne podwzgórze - ośrodek głodu drażniony powoduje, że najedzony nie przestaje jeść.
Brzuszno - przyśrodkowa część podwzgórza ośrodek sytości, hiperfagia - zniszczony ośrodek głodu - cały czas jemy.
CCK - sygnał nasycenia.
Cholecystokinina - białko pojawiające się w jelicie cienkim po spożyciu pokarmu, głodny z podaną substancja zachowuje się jak najedzony.
Steuar Strycker - teoria z ośrodków - uszkodzenie powoduje uszkodzenie pewnej drogi nie da się podjąć żadnej aktywności, jeść się też nie chce.
Aktywacja - organizm musi stale dążyć do optymalnego stanu pobudzenia - przy jak najmniejszych kosztach.
Twór siatkowaty - zespół neuronów o krótkich aksonach.
Układ niewolsty - ma bardzo cienkie połączenia dokorowe i ośrodkowe, służy przeniesieniu czystej energii - pobudzenie do jak najszerszych obszarów kory.
Potencjał wywołany - odbiór jest możliwy, gdy zadziałamy specjalistycznym bodźcem.
Potencjał wtórny - wynik przejścia przez twór siatkowaty drogami siatkowymi do kory.
Donald Hebb - stworzył koncepcję teoretyczną, która odpowiadała na braki w teorii popędu „Teoria pobudzenia”.
RAS - zmienna pośrednicząca, wzbudza się układ aktywujący z 1 strony połaczony z korą, kora decyduje, jakie mają być zachowania, ocenia poziom pobudzenia.
Montgomery - założył, że istnieją 2 czynniki wskazujące na dopływ układu sensorycznego: lęk i ciekawość.
Holiday i Lester - tylko wskazali strach,
Teoria Leuba - to, co rzeczywiście decyduje jak zwierzę się zachowuje to poziom strumienia sensorycznego, który dopływa do organizmu.
Sen:
Zapis synchronizowany - pod wpływam hipnozy.
4 fazy snu:
I i II - zwiększenie amplitudy,
III - wrzeciona, wolne falowanie - okresowość, bodźce zewnętrzne nie przenikają.
IV - zapis wolnofalowy.
V - desynchronizacja, stan miedzy czuwaniem a snem, wyraźny ruch gałek ocznych, marzenia senne, sen paradoksalny REM - szybkie ruchy gałek ocznych.
REM - około 20% dobowego snu,
Odcięty dopływ serotoniczny - permanentny sen.
Jądro przednie - siatkowaty stały stan czuwania,
Jądro tylne - współuczestniczenie w generowaniu, zbliżenie się do snu.
Miejsce sinawe - niemożliwość przechodzenia do snu REM.
Część siatkowata - we wzgórzu,
W fazie REM budzeni - pamiętamy sny, gdy obudzimy się po wejściu do fazy - po paru sekundach możemy bardzo dużo opowiedzieć.
Uczenie się i pamięć:
Sensytyzacja - stałe wzmacnianie bodźca, mimo że nie niesie informacji, bólowy, szkodliwy.
Warunkowanie Pawłowskie - wyprowadzenie przetoki ślinowej, żeby zebrać do próbówki ślinę psa, przeceniał rolę kory mózgowej.
Uczenie się - teoria Heba - synapsy uwrażliwiają się podczas uczenia się.
Eric Condin - badał ślimaka morskiego - applisia - ogromny mięczak. W synapsie odbywają się procesy uczenia się.