Ekonomia wk. VII

Rozwój gospodarczy w skali kraju ocenia się głównie na podstawie wskaźnika makroekonomicznego:

• Wielkość produktu krajowego

• Stopa inwestycji

• Poziom inwestycji

• Stopa bezrobocia

• Poziom kursu walutowego

Koniunktura gospodarcza - całokształt wskaźników życia gospodarczego, które charakteryzują sytuację ekonomiczną danego sektora, regionu, kraju czy świata. Potocznie stan gospodarki w danym regionie.

Wskaźniki koniunktury:

1. w. Pilotujące - liczba i wartość sprzedanych akcji, ilość osób zwolnionych z pracy, wskaźnik zmian liczby firm, liczba pozwoleń na budowę domów i innych obiektów, liczba/wartość zamówień na budowę fabryk i ich wyposażenie, liczba wybudowanych domów prywatnych.

2. w. Współbieżne - PKB, obroty firm produkcyjnych, dochody osobiste (pomniejszone o transfery) inwestycje, zatrudnienia poza rolnictwem, liczba bezrobotnych.

3. w. Działające z opóźnieniem - dochody osobiste, sprzedaż detaliczna, nowe kredyty konsumpcyjne, bankowa stopa procentowa, średni czas pozostawania bez pracy.

Rodzaje wahań koniunkturalnych.

• wahania sezonowe- wahania koniunktury związane ze zmianą aktywności gospodarczej w różnych porach roku.

• w. przypadkowe wahania gospodarcze związane z wydarzeniami (strajki, klęski żywiołowe, wojny)

• w. cykliczne - periodycznie powtarzające się spadki i ożywienia koniunktury gospodarczej.

Cykl koniunkturalny - są to następujące po sobie periodyczne wzrosty i spadki aktywności gospodarczej. W poszczególnych fazach tego cyklu wahaniom podlegają podstawowe wielkości gospodarcze (produkcja, ceny, zatrudnienie, inwestycje).

Fazy cyklu koniunkturalnego;

rozkwit

PNB

ożywienie

kryzys

depresja

Czas

Stan szczytowy koniunktury (rozkwit)

• wysoki poziom wydatków inwestycyjnych doprowadza po pewnym czasie do wzrostu zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej

• inwestycje osiągają swój najwyższy poziom (przestają rosnąć)

• koszty produkcji rosną ( w wyniku wykorzystania gorszych urządzeń wytwórczych zatrudnienia pracowników o niższych kwalifikacjach, zwiększenia pracy w godzinach nadliczbowych)

• wzrost dochodów powoduje wzrost skłonności do oszczędzania (maleje skłonność do konsumpcji)

• stopniowy wzrost kosztów produkcji w stosunku do wzrostu cen

• banki coraz bardziej ograniczają udzielanie kredytów inwestycyjnych

• wygasanie optymistycznych nastrojów wśród przedsiębiorców

Załamanie gospodarki (kryzys nadprodukcji)

• spadek kursów papierów wartościowych

• zahamowanie wzrostu cen ( nawet spadek)

• ograniczenie kredytów inwestycyjnych

• zmuszenie do spłaty istniejących zobowiązań

• spadek ilości zamówień na urządzenia wytwórcze i rezygnowanie z kontraktów budowlanych

Faza depresji

• marża z zysków gwałtownie spada (trudności sprzedaży)

• małe i słabsze przedsiębiorstwa bankrutują

• maksymalne ograniczenie przez banki komercyjne kredytów

• inwestycje i konsumpcja osiągają swoje minimum (nigdy zero)

• pojawia się dno kryzysu

Faza ożywienia :

• przedsiębiorcy, którzy przetrwali dokonują renowacji swojego kapitału

• wycofanie się starych maszyn i urządzeń zakupując nowocześniejsze bardziej ekonomiczne

• rośnie zatrudnienie

• zwiększenie zysków

• banki komercyjne nagromadziły środki pieniężne a szukając klientów obniżają stopę procentową

• tanie kredyty zachęcają przedsiębiorców do inwestowania

• rosną kursy akcji i obligacji

• ożywienie obejmuje coraz to nowe dziedziny życia gospodarczego

• w ciągu 2-3 lat osiąga nową fazę szczytowego rozwoju

Cykl klasyczny a cykl współczesny

Charakterystyka	Cykl klasyczny	Cykl współczesny
Liczba faz	4- (kryzys, depresja, ożywienie, rozkwit)	2 (recesja, ekspansja) lub 3 (depresja ożywienie) stabilizacja)
Czas trwania	8-11 lat	Krócej
Amplituda wahań	duża	Mniejsza

Rodzaje cykli koniunkturalnych:

Cykl Juglara (tzw. Cykl główny lub klasyczny)	Cykl trwający 8-11 lat i powodowany przez zmiany zachodzące w kapitale trwałym
Cykl Kitchina (tzw. Cykl mniejszy)	Cykl trwający 3-3,5 roku i powodowany przez zmiany w kapitale obrotowym.
Cykl Kondratiewa (tzw. Cykl długi)	Cykl trwający 40-60 lat i powodowany przez wprowadzenie innowacje technologiczne ( maszyna parowa ok. 1790 koleje ok. 1830 elektryfikacja i samochody ok. 1885).

Teorie cyklu koniunkturalnego:

Teoria Marksa

• walka konkurencyjna jako mechanizm gospodarczy który w warunkach prywatnej własności środków produkcji doprowadza do periodycznych załamań produkcji,

• stopa zysku - jej wahania wywierają duży wpływ na wielkość produkcji bieżącej: długookresowa tendencja spadkowa stopy zysku powoduje zaostrzenie konkurencji.

Teoria inwestycyjna Keynesa

• przyczyny wahań cyklicznych tkwią w wahaniach rozmiarów inwestycji

• w fazie rozkwitu (boomu) stopa procentowa jest stosunkowo niska a wydajność kapitału stosunkowo wysoka, czyli następuje zwiększenie inwestycji co z kolei doprowadza do wzrostu dochodu i zatrudnienia

• w miarę przedłużenia się koniunktury w gospodarce, zaczynają działać czynniki zmniejszające wydajność kapitału, co skłania przedsiębiorców do zmniejszenia rozmiarów inwestycji

Teoria determinizmu technologicznego Schumpetera

• główne założenie motorem napędzającym długookresowe przemiany w gospodarce jest rozwój środków pracy i sposoby ich wykorzystywania w procesach produkcyjnych

• rewolucje przemysłowe, jako zjawiska wyznaczające punkty zwrotne

Polityka anty cykliczna państwa - automatyczne stabilizatory koniunktury gospodarczej

• progresywny system podatkowy, który hamuje wzrost dochodów w okresie dobranej koniunktury i ich spadek w czasie kryzysu; wpływa więc stabilizując na popyt ludności

• zasiłki i programy pomocy dla bezrobotnych, i mało zarabiających, podtrzymuje ich dochody i popyt w okresie załamania gospodarczego

• wydatki na badania naukowe i postęp; która ponoszona w różnych fazach cyklu koniunkturalnego wpływają stabilizująco na gospodarkę

• zatrudnienia w sektorze usług, nie związane bezpośrednio z produkcją i jej wahaniami, podtrzymuje dochody ludności

---