Prawo rzeczowe
Własność ( art. 140 )
Własność - najszersza forma korzystania z rzeczy, prawo wyłączne.
1. Granice treści prawa własności: 1) przepisy ustaw
2) zasady współżycia społecznego
3) społeczno - gospodarcze przeznaczenie przedmiotu własności
ad 1. "ustawy" oznaczają całokształt obowiązującego ustawodawstwa. (najczęściej o charakterze publicznoprawnym - pr. Administracyjne). Ograniczeniem własności jest także art. 142 k.c. ( zgoda na naruszenie własności dla dobra wyższego stopnia ), art. 144 (immisje), art. 145 (służebność), art. 147 (zakaz robót ziemnych)
2. Prawo sąsiedzkie - obejmuje nie tylko nieruchomości bezpośrednio ze sobą graniczące ale także nieruchomości na których odczuwalne są skutki działania (hałas).
Immisja - oddziaływanie na grunt sąsiedzki. Działanie ma gruncie własnym, którego skutki odczuwalne są na gruncie sąsiedzkim.. Dzieli się je na pośrednie ( dym, hałas, opary) i bezpośrednie materialne i niematerialne (porzucenie nieczystości), które uważane są w orzecznictwie za wtargnięcie w sferę cudzej własności.
Art. 144 k.c. uważany jest również za wyznacznik granic treści prawa własności.
3. Służebność drogi koniecznej - żądanie właściciela nieposiadającego dostępu do drogi publicznej lub do swoich budynków gospodarczych (gosp. Rolne) względem właściciela innej nieruchomości o ustanowienie za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej ( w drodze umownej lub sądowej ). Roszczenie to nie ulega przedawnieniu.
Wyznaczniki:
uwzględnienie interesu społeczno - gospodarczego
najmniejsze obciążenie gruntu , przez który droga ma przebiegać
najkrótsze i najtańsze połączenie
najczęściej za zgodą zainteresowanych
4. Nabycie i utrata prawa własności z reguły następują jednocześnie.
a) Pierwotne sposoby nabycia prawa własności - prawo to powstaje niezależnie od praw poprzednika ( brak następstwa prawnego ), nie stanowi sukcesji po poprzedniku (wywłaszczenie, zasiedzenie, nacjonalizacja, pomieszanie, nabycie od niewłaściciela)
b) Sposoby pochodne - prawa nabywcy wywodzą się z praw przysługujących poprzednikowi - nemo plus iuris.
Następstwo czasowe i prawne - sukcesja (sprzedaż, darowizna, zamiana, spadkobranie). Nowy nabywca nabywa prawo wraz z jego obciążeniami i ograniczeniami.
c) Przeniesienie własności - przejście prawa własności na podstawie umowy między zbywcą i nabywcą.
Ξ Rzecz oznaczona co do tożsamości ( in specie ): własność przechodzi na podstawie samej umowy zobowiązującej - jest to umowa konsensualna ( solo consensu) powodująca zobowiązanie do przeniesienia własności i skutek rzeczowy - rozporządzający - przeniesienie posiadania.
Ξ Rzecz oznaczona co do gatunku (in genere) lub rzecz przyszła: oprócz umowy zobowiązującej potrzebna jest jeszcze inna czynność prawna przenosząca posiadanie rzeczy - dopiero wtedy własność przechodzi na nabywcę. Nie można nabyć własności rzeczy, która jeszcze nie istnieje.
Ξ Nieruchomość: Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej (rzeczowej), z tym że powinna być w niej zaznaczona wcześniejsza umowa zobowiązująca. Niezachowanie formy powoduje bezwzględną nieważność. Nie może dojść do przeniesienia wł. Pod warunkiem, ani z zastrzeżeniem terminu. Wpis do księgi wieczystej ma charakter deklaratoryjny i stanowi odbicie dokonanej w chwili zawarcia umowy zmiany właściciela.
Ξ Ruchomość: wola osób dokonujących przeniesienia może być wyrażona przez każde zachowanie się tychże osób, które ujawnia tą wolę. Art. 75 § 1 k.c. - forma pisemna (najczęściej dla celów dowodowych)
d) Zasiedzenie - nabycie własności przez posiadacza na skutek upływu określonego czasu. Służy ono usunięciu stanów niezgodności między stanem faktycznym a prawnym.
Przesłanki:
posiadanie samoistne (władanie rzeczą jak właściciel)
nieruchomość - czas posiadania nieprzerwanie 20 lat w bonae fidei
nieruchomość - czas 30 lat gdy wiara była zła
ruchomość - czas 3 lat
bonae fidei - z przyczyn usprawiedliwionych posiadacz nie wie o tym, że nie przysługuje mu prawo własności.
e) Zrzeczenie się własności - uprawnienie do zrzeczenia się wynika z prawa własności. Art. 179 k.c.
forma aktu notarialnego - czynność jednostronna i konsensualna
zgoda organu administracji rządowej
staje się własnością Skarbu Państwa
zrzeczenie się rzeczy ruchomej następuje przez jej porzucenie z celem wyzbycia się - czynność realna
f) Zawłaszczenie rzeczy ruchomej - własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez objęcie jej w posiadanie samoistne art. 181 k.c.. Konieczna jest intencja nabywcy do stania się właścicielem
czynność prawna jednostronna, realna
pierwotny sposób nabycia własności
g) Znalezienie - o znalezieniu powinno się niezwłocznie zawiadomić osobę uprawnioną do odbioru rzeczy, lub właściwy organ państwowy. Art. 183 k.c.
Pieniądze, papiery wartościowe itp. należy oddać w przechowanie organowi. Znalazca, który uczynił zadość swoim obowiązkom ma prawo do znaleźnego - 1/10 wartości przedmiotu art. 186 k.c.
h) Połączenie rzeczy: własność rzeczy rozciąga się także nad rzeczą ruchoma, która została połączona (część składowa nieruchomości)art. 192 § 1
Przetworzenie rzeczy: ten kto wytworzył nową rzecz z cudzych materiałów staje się właścicielem, gdy wartość nakładów pracy przewyższa wartość materiałów + bonae fidei. Inaczej rzecz staje się własnością właściciela materiałów. Art. 192 § 2
Pomieszanie rzeczy: gdy stanu poprzedniego nie da się osiagnąć dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami.
1
3