Skrót zagadnień zawartych w książce Janusza Wiśniewskiego - Telepraca
1. Przestrzeń sprzyjająca rozwojowi telepracy
Dawniej istotną przesłanką stosowania telepracy było dążenie do ograniczenia korzystania ze środków transportu przez pracowników i zastąpienie ich przez telekomunikację, która umożliwia coraz bardziej przesyłanie efektów pracy, bez konieczności fizycznego przemieszczania się ludzi mających tę pracę wykonywać.
Jednakże od tamtego czasu pojawiły się kolejne przesłanki sprzyjające upowszechnianiu się telepracy; a mianowicie:
- konkurencja w skali globalnej. Pracodawca jest przede wszystkim przedsiębiorcą, funkcjonującym w obliczu globalnej gospodarki, narażonym na globalną konkurencję ze strony innych - tańszych producentów i usługodawców. Oznacza to konieczność minimalizowania kosztów, w tym także a może przede wszystkim, pracowniczych, zwłaszcza związanych z daninami publicznymi w postaci czy to podatków, czy składek na ubezpieczenia społeczne.
- przemiany społeczno - ekonomiczne. „Starzejąca się” Europa ma coraz większe problemy ze znalezieniem chętnych do pracy na niewymagających szczególnych kwalifikacji i przez to najgorzej płatnych stanowiskach. Wysokie świadczenia socjale działają demobilizująco na osoby bezrobotne. Stosunkowo wysokie zarobki zapewniają natomiast większą autonomie pracownika i włączenie go do przedsięwzięcia nie jako najemnego wykonawcy, lecz jako jego twórcy. Stąd coraz większa liczba pracowników zaczyna wysoko sobie cenić czas wolny i preferuje zatrudnienie w elastycznym czasie pracy.
- postęp w dziedzinie nowych rozwiązań techniki, zwłaszcza komputerowej i telekomunikacyjnej, upowszechnienie Internetu. Postęp w dziedzinie nowych technologii, także teleinformatycznych, powoduje, że coraz szybciej na rynek trafiają wyrafinowane produkty oraz usługi i coraz szybciej starzeją się i są wymieniane na inne nowsze. Pracodawcy sami dostosowując się do wymagań rynku, poszukują elastycznych, samodzielnych pracowników, wszakże aktywny podwykonawca , samodzielne organizuje sobie pracę nie oczekując poleceń kierowniczych.
- pogarszanie się codziennych warunków dojazdu do pracy. Zredukowanie liczby dojeżdżających do pracy zmniejsza zatłoczenie publicznego transportu i zapotrzebowanie na miejsca parkingowe, zużywa się mniej energii i zmniejsza zanieczyszczenie.
- ułatwia alokację pracy w regionach słabszych (wręcz zacofanych) ekonomicznie (infrastruktura - drogi), zmniejszając koncentrację ludności w metropoliach, co przekłada się na zmniejszoną konsumpcję energii i zanieczyszczenie środowiska.
- globalizacja, jest ściśle powiązana z nowoczesnymi technologiami takimi, jak Internet i telefonia komórkowa. Jest nieodwracalna i nieodwołalna.
- zanieczyszczenie naturalnego środowiska spalinami samochodowymi,
- wzrost kosztów transportu,
- zatrudnienie osób, dla których nie ma pracy na lokalnych rynkach pracy,
- telepraca sprzyja podniesieniu produktywności i wydajności,
-pomocna jest w powstawaniu nowych kosztooszczędnych przemysłów i usług,
- wzrost kosztów mieszkań w miastach powodujący poszukiwanie coraz bardziej odległych i tańszych miejsc zamieszkania,
- niestabilna polityka na środkowym Wschodzie, kreująca potrzebę oszczędzania energii.
2.Przesłanki, którymi najczęściej kierują się pracodawcy organizujący pracę na zasadach telepracy
Pracodawcy w telepracy dostrzegają możliwość szybszego i elastyczniejszego reagowania na potrzeby rynku który, jak już podkreślono, pod wpływem globalizacji i światowej konkurencji stał się bardziej wymagający i mniej przewidywalny niż kiedykolwiek.
Stąd też przedsiębiorstwa, konkurując na rynku, coraz częściej biorą pod uwagę pozytywne zmiany jakie przynosi telepraca. Wedle Maciejewskiego można je podsumować sześcioma „de” :
- demasyfikacja, czyli skierowanie się ku indywidualnym klientom, nie masowym,
- decentralizacja, czyli spłaszczenie struktur organizacyjnych,
- denacjonalizacja, czyli rynki mniej ograniczone barierami państwowymi i wpływ globalizacji,
- despecjalizacja, czyli pojawienie się nowej konkurencji, której siła zależy od użytych środków przekazu i logistyki,
- dezintermediacja, czyli eliminowanie pośredników w handlu i dostawach,
- dezagregacja, czyli elastyczne tworzenie koalicji i aliansów z innymi firmami.
Telepraca jest formą organizacji pracy, która odnosi się do każdego z ww. punktów. Przynosi ona przedsiębiorcy określone korzyści:
- Wydajność telepracownika jest większa. Na jego pracę nie wpływają bowiem niedogodności towarzyszące pracy w biurze: konieczność dojazdów, sztywne godziny pracy itp.
- Efektywność pracy rośnie w dłuższej perspektywie. Ma na to wpływ zmiana zarządzania personelem, większa wydajność i mniejsza fluktuacja ( co to?! ) pracowników. Elastyczność działania firmy zwiększa się. Dzięki telepracy maleje biurokracja, jest lepszy obieg informacji.
- Oszczędności finansowe, choć telepraca oznacza koszty dostępu do Internetu i zapewnienia odpowiedniego wyposażenia telepracownika, to zmniejszone wymagania dotyczące powierzchni biurowej i energii w siedzibie firmy oraz niższe koszty zarządzania personelem powinny przynieść w ogólnym rozrachunku oszczędności.
- Możliwość zatrudnienia wysokiej klasy fachowców, którzy mogliby być niedostępni w tradycyjny sposób.
3. Przesłanki skłaniające do podejmowania telepracy
Telepraca stanowi znaczne ułatwienie w czasie kiedy pracownik znajduje się w szczególnej sytuacji życiowej, Np.:
- podczas rekonwalescencji,
- dla osób opiekujących się dzieckiem,
- dla osób niepełnosprawnych.
Taka forma elastycznego zatrudnienia umożliwia pracownikowi przede wszystkim godzenie życia zawodowego i rodzinnego. Elastyczne zasady organizacji pracy zawodowej stanowią bardzo ważny czynnik determinujący aktywność zawodową osób, które mają obowiązki rodzinne, są niepełnosprawne, łączą pracę z nauką, pracują więcej niż w jednym miejscu lub mieszkają w miejscowości oddalonej od miejsca pracy. Telepraca to WIELKA SZANSA dla osób niepełnosprawnych.
Telepraca jest różnorodnie postrzegana przez osoby, które znajdują się w różnym wieku i w różnej sytuacji rodzinnej i tak:
- osoby młode, chętniej będą podejmować pracę w większym środowisku pracowniczym Np. w tzw. biurze, aby móc poznać nowych ludzi, przebywać w stałym towarzystwie. Zaś osoby ze znacznym stażem pracy potrzebują wyciszenia, spokoju - więc im praca świadczona w domu będzie bardziej odpowiadać,
- osoby samotne, będą wolały wyjść z domu i w „biurze” zaspokoić swoją potrzebę kontaktu z ludźmi,
- osoby przedsiębiorcze, chętniej wybierają formę telepracy, wszak potrafią lepiej zarządzać swoim czasem pracy i odpowiada im zadaniowy system pracy,
- osoby dokształcające się chętniej będą pracować w domu, umożliwi im to bowiem pogodzenie nauki z pracą.
4. Predyspozycje telepracownika
Wybór telepracownika powinien uwzględniać szczególnie czynniki psychologiczne, a to dlatego iżby wyeliminować osoby, które są mocno związane z otoczeniem pracy i będzie im znacznie trudniej przestawić się na pracę poza środowiskiem biurowym.
Trzeba pamiętać, że poza zakładem pracy czas płynie inaczej, kwestia planowania i samodyscypliny nabiera pierwszorzędnego znaczenia. Intensywność pracy jest niejednorodna, telepracownicy muszą nauczyć się samodzielności w wykonywaniu zadań, rozumianej jako autonadzór uzupełniający lub zastępujący tradycyjną kontrolę ze strony przełożonych. Telepracownik powinien mieć predyspozycje do tego rodzaju zatrudnienia powiązane z kwalifikacjami niezbędnymi do wykonywania powierzonych zadań. Musi lubić pracować samodzielnie, oraz samodzielnie decydować o tempie i organizacji pracy i przede wszystkim samodzielnie podejmować działania.
Badania wskazują, że ścieżkę zawodową telepracownika w Polsce wybierają zwłaszcza :
- młodzi, wszakże nie mają trudności z opanowaniem nowoczesnych technologii,
- częściej kobiety, bowiem łatwiej im pogodzić obowiązki zawodowe z rodzinnymi,
- osoby, myślące o podjęciu własnej działalności gospodarczej.
Podjęto nawet próbę sformułowania zasad, którymi powinien kierować się pracodawca zamierzający zorganizować pracę w formie telepracy, oto one:
- istnieje pewien typ ludzi, którzy z powodzeniem będą wykonywać telepracę,
- każdego z telepracowników należy traktować indywidualnie,
- bardzo istotne jest motywowanie telepracownika za pomocą wynagrodzenia proefektywnościowego, szkolenia oraz skutecznej komunikacji,
- osoby wymagające stałego nadzoru, charakteryzujące się brakiem samodyscypliny, potrzebujące codziennych kontaktów z innymi, pracować powinny w „biurze”.
5. Istota telepracy
Telepraca jest terminem niedookreślonym podlegającym ewolucji determinowanej zmianami otaczającej nas rzeczywistości społeczno-gospodarczej a także kulturowej. Zajmujący się tym zagadnieniem używają wielu określeń dla oddania istoty telepracy, np. telepraca, teledojazdy, praca na odległość, e-praca. Pamiętać należy również, że definicja telepracy jest definicją funkcjonalną.
Istota telepracy, wg teoretyka tego zjawiska Jacka M. Nilles'a, powstała ze skrzyżowania osiągnięć nowoczesnej telekomunikacji oraz prób ograniczenia dojazdów do pracy. W ten sposób powstała nowa gama stylów pracy: telepraca (ang. teleworking). Nilles definiuje ją następująco: „[...] Każdy rodzaj zastępowania podróży związanych z pracą techniką informacyjną; przemieszczanie pracy do pracowników zamiast pracowników do pracy”.
Prawo UE nie zawiera żadnych wiążących aktów prawnych dotyczących telepracy. Art. 139 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską - wprowadzony Traktatem z Maastricht przewiduje dialog między partnerami społecznymi na poziomie wspólnotowym, który może prowadzić, jeżeli partnerzy społeczni tego sobie życzą, do nawiązania stosunków umownych, w tym umów zbiorowych. Na podstawie tego przepisu, w lipcu 2002r., partnerzy społeczni na szczeblu UE - po kilku latach negocjacji, podpisali Porozumienie ramowe w sprawie telepracy. Porozumieniu temu została nadana formuła porozumienia „dobrowolnego”, które miało być realizowane przez samych partnerów społecznych. W Porozumieniu owym zawarto definicję telepracy wedle której: telepraca jest to forma organizacji i/albo wykonywania pracy przy wykorzystaniu technologii informatycznych, w której poważna część czasu pracownika, która mogłaby być wykorzystywana w pomieszczeniach pracodawcy jest regularnie wykonywana poza siedzibą firmy, w ramach umowy o pracę.
Wedle Raportu Europejskiej Fundacji do spraw Poprawy Warunków Życia i Pracy poświęconego społecznym wymiarom telepracy, definicje telepracy składają się z dwóch elementów: miejsca pracy i użycia telekomunikacji. Miejsce pracy to ogólnie lokalizacja inna niż tradycyjna siedziba pracodawcy. Zaś przez użycie telekomunikacji rozumie się zastosowanie środków telekomunikacyjnych: komputera, faksu, satelity, dyskietek :) , CD-ROM-ów itp.
D. Książek, podkreśla, że telepraca jest nową formą organizacji pracy, w której pracownik świadczy pracę na rzecz jednego lub kilku pracodawców z dala od tradycyjnego miejsca pracy, a następnie, przekazują, za pomocą urządzeń teleinformacyjnych.
M. Rutkiewicz, zauważa, że istotą telepracy jest wykonywanie obowiązków wynikających z zatrudnienia przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii. Nie ma tu znaczenia miejsce w którym przebywa pracownik.
<<<<<(Jest jeszcze wielu myślicieli którzy wysuwają swoje teorie !!!, jednak są one w większości zbieżne z tym co jest powyżej więc szkoda miejsca, czasu i wszelkich innych środków aby o nich pisać :-) >>>>> (dla zainteresowanych) odsyłam do dzieł : K. Polaka, L. Mikrusa, Z. Sadowskiego oraz M. Świątkowskiego.
W Kodeksie pracy telepraca jest traktowana tak samo jak inne rodzaje pracy wykonywane na podstawie stosunku pracy, czyli na takiej samej podstawie jak umowa o pracę i poza umowne stosunki pracy (mianowanie, powołanie, wybór i spółdzielcza umowa o pracę). Od klasycznego stosunku pracy telepraca różni się tym, że nie jest wykonywana w zakładzie pracy, lecz regularnie poza nim, z wykorzystaniem komunikacji elektronicznej (art. 67 par. 1 kp). Poza tym jest to odpłatne, osobiste i reguralne wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem.
6. Rodzaje Telepracy
Z uwagi na miejsce wykonywania pracy, telepracę można podzielić na trzy zasadnicze grupy:
telepraca domowa - polega na wykonywaniu pracy w domu oraz porozumiewaniu się z pracodawcą za pomocą odpowiednich środków łączności. <<< odkrywcze :) >>>
telepraca świadczona poza zakładem pracy, jednakże w określonym stałym miejscu w postaci:
- telecentrum
- telechatki
- telewioski
telepraca nomadyczna (mobilna)
Telepraca domowa charakteryzuje się tym, że miejscem świadczenia pracy telepracownika jest jego dom. Jest to najpopularniejszy typ telepracy, a przede wszystkim najbardziej komfortowy. W ramach telepracy domowej można wyróżnić jej podtypy:
- telepraca wykonywana tylko w domu wyłącznie na rzecz jednego pracodawcy,
- telepraca wykonywana tylko w domu dla jednego bądź kilku pracodawców,
- telepraca wykonywana częściowo w domu, a częściowo w firmie.
Telepraca poza domem i poza zakładem pracy świadczona jest w stałych miejscach, specjalnie do tego celu przygotowanych. Do tego rodzaju miejsc zaliczamy:
- telecentrum - nazywane również pracownią multimedialną - to miejsce wyposażone w różnego rodzaju urządzenia teleinformatyczne umożliwiające nawiązanie kontaktu pomiędzy określonymi osobami. Dzięki telecentrum dany pracownik nie musi dojeżdżać do siedziby pracodawcy lub zakładu zatrudniającego go pracodawcy, a jedynie do określonego telecentrum zlokalizowanego zazwyczaj blisko miejsca zamieszkania danego pracownika ewentualnie w miejscowości z miejscem zamieszkania sąsiadującej.
- Telechatki - to rodzaj telecentrów nazwanych tak z powodu ich wiejskiej lokalizacji. Są to adaptowane na telecentra wiejskie chaty, opuszczone szkoły czy też niejednokrotnie pomieszczenia gospodarcze.
- Telewioski - są bardziej zaawansowanym modelem telechatki, poprzez stworzenie w ramach określonego obszaru systemu połączonych ze sobą telechatek. Tak powstaje zintegrowana sieć wioskowa, która z kolei jest przyłączona do krajowej sieci. Z zintegrowaną siecią wioskową może być połączony budynek mieszkalny.
Telepraca nomadyczna (mobilna) wykonywana jest w tych miejscach, w których telepracownik w danej chwili akurat się znajduje.
Praca w formie telepracy musi być świadczona z wykorzystaniem komunikacji elektronicznej!!!
Praca w formie telepracy musi być świadczona przy użyciu technologii informatycznych. Art. 67 (1) kp dodaje że „w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną”.
7. Status telepracownika
Kodeksowa definicja telepracownika zakłada, że telepracownikiem jest pracownik, który pracę wykonuje regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej i w szczególności za ich pośrednictwem - przekazuje pracodawcy wyniki pracy. Taka forma zatrudnienia nie tylko uwzględnia aspiracje jednostki, umożliwiając jej samorealizację, ale ułatwia także egzekwowanie ustalonych wyników przez pracodawcę zlecającego wykonanie określonych zadań.
Kodeks stanowi, że telepracownik nie może być traktowany mniej korzystnie w zakresie nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych niż inni pracownicy zatrudnieni przy takiej samej lub podobnej pracy - uwzględniając odrębności związane z warunkami wykonywania pracy w formie telepracy. Pracodawca umożliwia pracownikowi, na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników, przebywanie na terenie zakładu pracy, kontaktowanie się z innymi pracownikami oraz korzystanie z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy z zakładowych obiektów socjalnych i prowadzonej działalności socjalnej. Nie ulega wątpliwości, że telepracownik powinien mieć dostęp do wewnętrznych informacji w przedsiębiorstwie. Pracodawca jest zobowiązany zapobiegać odosobnieniu telepracowników (alienacja). W tym kontekście ważne są odpowiednie szkolenia dla osób lub organu odpowiedzialnych za współpracę z telepracownikiem. I to tyle :)
8. Formy stawania się telepracownikiem
Kodeks pracy mocno akcentuje zasadę dobrowolnego charakteru telepracy - co oznacza, że wprowadzenie telepracy może następować zarówno z inicjatywy pracodawcy jak i pracownika. Propozycja może być przyjęta lub odrzucona przez każdą ze stron.
Ustalenie wykonania pracy w formie telepracy może następować:
- zgodnie z wolą stron stosunku pracy - już na etapie zawarcia umowy o pracę
- zgodnie z wolą stron stosunku pracy - w trakcie zatrudnienia. W tym kontekście należy wspomnieć, że J. Nilles podkreśla, iż zasadniczą cnotą telepracownika jest zaufanie. Dlatego wedle niego lepszymi telepracownikami są pracownicy pracujący od dawna wdanej firmie.
W tym pierwszym przypadku umowa o pracę, poza jej obligatoryjnymi elementami wynikającymi z treści art. 29 par. 1 kp, powinna dodatkowo określać warunki wykonywania określonego rodzaju pracy.
Ustalenie wykonywania pracy w formie telepracy - w trakcie zatrudnienia, dotyczy sytuacji, gdy pracownik wykonuję pracę w ramach „klasycznego stosunku pracy” i występuje z inicjatywą zmiany sposobu wykonywania pracy, pracodawca nie ma obowiązku uwzględnienia jego wniosku; decyzja pracodawcy jest determinowana jego możliwościami. Jeżeli z propozycją zmiany sposobu wykonywania pracy występuje pracodawca, pracownik musi wyrazić zgodę na taką zmianę. Ewentualna odmowa pracownika, nie rodzi żadnych implikacji prawnych, w szczególności nie może być podstawą do zakończenia stosunku pracy, ale też zmiany jego warunków w trybie art. 42 par. 1-3 kp). Pracownik nie może być w jakikolwiek sposób dyskryminowany z powodu podjęcia jak również odmowy podjęcia pracy w formie telepracy. Art. 67 znaczek 15 par. 2 kp.
Tak więc zmiana pracy wykonywanej w ramach „klasycznego stosunku pracy”, na pracę wykonywaną w formie telepracy jest możliwa wyłącznie na mocy porozumienia stron z inicjatywy pracownika lub pracodawcy (art. 67 znaczek 7 par. 3 kp:)
9. Miejsce pracy telepracownika
Miejsce pracy jest pojęciem prawnym, ale o niejednolitej treści. Wymóg określenia w umowie o pracę, miejsca świadczenia pracy zamieszczono w Kodeksie pracy ze względu na dyrektywę UE z października 1991 r. nr 91/533, która uznaje określenia miejsca świadczenia za niezbędny składnik treści umowy o pracę.
Zgodnie z art. 67 znaczek 5 kp, telepracownik może wykonywać pracę regularnie poza zakładem pracy. Miejsce pracy Telepracownika jest więc determinowane istotą telepracy i charakteryzuje się odejściem od tradycyjnego pojmowania miejsca wykonywania pracy przez pracownika. Telepracownikiem nie jest zatem osoba zatrudniona w filii przedsiębiorstwa, która musi być cały czas dyspozycyjna, ani telekonsulant. Nie ma przy tym znaczenia czas zatrudnienia poza zakładem pracy. Autorzy zajmujący się telepracą zgodnie zwracają uwagę, że może ona być świadczona w domu lub poza nim. Dlatego też telepraca, może być wykonywana w mieszkaniu zatrudnionego ( home based teleworking) w ośrodku przystosowanym do korzystania z nowoczesnych środków komunikowania się (telecottages), lub miejscu wybranym przez zatrudnionego. Miejsce świadczenia pracy nie musi być statyczne. Uwagi powyższe pozwalają na konstatację, że telepraca jest wykonywana, poza zakładem pracy, w miejscu najbardziej do tego dogodnym. O jego wyborze decydują wspólnie osoba świadcząca pracę i podmiot, który ją zatrudnia. Trzeba pamiętać także o tym, że dobrze skonstruowana umowa o pracę powinna zawierać prawidłowo oznaczone miejsce wykonywania przez pracownika pracy; leży to w interesie obu stron stosunku pracy, wszakże stwarza możliwość prawidłowej organizacji procesu pracy. Nie należy zapominać o znaczeniu miejsca wykonywania pracy w kontekście uprawnień pracownika dotyczących wytaczania powództw w sprawach pracowniczych.
10. Czas pracy telepracownika
W doktrynie istnieje dość powszechne przekonanie, że wobec telepracownika w szczególności można zastosować zadaniowy czas pracy uregulowany w art. 140 kp.
Istota zadaniowego czasu pracy polega na tym, że to w zasadzie objęty nim pracownik decyduje o konkretnym czasie wykonywania zadań. Telepracownik, zatem sam organizuje swój czas pracy. Pracodawca zaś, koncentruje się na rezultatach, a nie na nadzorowaniu poszczególnych czynności lub kwestii obecności pracownika w danym miejscu.
11. Prawo do prywatności telepracownika
Kodeks pracy reguluje kwestię wstępu pracodawcy do domu telepracownika. Kodeks stanowi, że pracodawca może wejść do domu telepracownika, wyłącznie w celu kontroli warunków BHP, inwentaryzacji, kontroli pracy telepracownika, kontrola tak jest możliwa tylko po uprzednim uzgodnieniu takiego faktu z telepracownikiem. Do domu telepracownika, może także wejść w terminie wcześniej ustalonym, Państwowa Inspekcja Pracy oraz Inspekcja sanitarna.
Po analizie powyższego, mam wrażenie że na wykładach Pan doktor dyktował wszystko z książki...
Możliwe pytania:
Istota pracy tymczasowej
Okresy świadczenia pracy tymczasowej
Pracodawca pracownika tymczasowego
Pracownik tymczasowy
Obowiązki agencji pracy tymczasowej wobec pracownika tymczasowego
Umowy jakie zawiera APT z pracownikiem tymczasowym
Urlop pracownika tymczasowego
Treść umowy, którą zawiera APT z pracodawcą użytkownikiem
Relacje pracownika tymczasowego z pracodawcą użytkownikiem
Istota telepracy
Przestrzeń dla rozwoju telepracy
Prawa i obowiązki telepracownika
Prawna możliwość stania się telepracownikiem
Prywatność telepracownika
Czas pracy telepracownika
Miejsce pracy telepracownika
Korzyści pracodawcy z telepracownika
Zalety i wady telepracy dla telepracownika
Pojęcie mobbingu
Uprawnienia ofiary mobbingu
Obowiązki pracodawcy związane z przeciwdziałaniem mobbingowi
Nadgodziny i urlopy ------------> ma nie być ale nigdy nie wiadomo
Powodzenia !!!