28 Trauma. Proces i diagnoza

je jednostka w trakcie konfrontacji, są zdecydowanie niewystarczające do sku­tecznego poradzenia sobie. Są to więc sytuacje ekstremalnie trudne emocjonal­nie i poznawczo. Dodatkowym utrudnieniem z pewnością jest brak jakichkol­wiek schematów poznawczych związanych z samą sytuacją i z sobą w tej sytua­cji. Stąd pewnie podwójna trudność poznawcza. Brak jakiejkolwiek podstawy poznawczej uniemożliwia proces akomodacji, natomiast ekstremalność doznań i ich szczególnie dezintegrujący poznawczo charakter blokują — przynajmniej na początku - - proces asymilacji. Jak wykażemy w dalszej części, jest to główny powód aktywizacji kodowania obrazowego tego typu doświadczeń, co z kolei znacznie utrudnia proces tworzenia spójnych autonarracji.

1.2. KODOWANIE ZDARZEŃ TRAUMATYCZNYCH

Gdy do ludzi docierają informacje sensoryczne, z reguły automatycznie syn­tetyzują oni te napływające sygnały w formę narracyjną, bez uświadamiania so­bie procesu przełożenia wrażeń zmysłowych na opowieść. W przypadku zda­rzeń traumatycznych prawidłowość ta nie jest już tak oczywista. Wielu auto­rów, np. van der Kolk i van der Hart (1991), Kardiner (1941) i Terr (1991), za­uważyło, że zdarzenie traumatyczne zakodowane jest w pamięci na poziomie sensomotorycznym i afektywnym. Mechanizmy kodowania zdarzeń traumaty­cznych były wielokrotnie przedmiotem analiz psychologicznych. James znacz­nie wcześniej niż Freud, uważał, że zdarzenia traumatyczne zostawiają trwałe ślady nie tylko w psychice, lecz także blizny w mózgu jednostki. Choć pomysł Jamesa w owym czasie mógł być traktowany jako metaforyczne określenie sku­tków urazu psychicznego, to współczesne badania neurobiologiczne (por. roz­dział 2) są już w stanie przedstawić materialne ślady przeżyć traumatycznych.

Wspomnienia traumy, przynajmniej w początkowym okresie, doświadczane są jako fragmenty sensorycznych elementów zdarzenia: jako obrazy, wraże­nia/doznania węchowe, słuchowe i kinestetyczne lub intensywne uczucia. Intry­gujące jest to, że pacjenci konsekwentnie twierdzą, że ich doznania są dokład­nymi reprezentacjami doznań doświadczanych w czasie urazu⁵.

Proces zapamiętywania zdarzeń traumatycznych opiera się głównie na kodo­waniu obrazowym, co wykazał we wnioskach z przeprowadzonych badań van der Kolk (1995). Zdecydowanie wpływa to na proces konsolidacji tych doświa­dczeń w pamięci oraz integrację z pamięcią autobiograficzną. Porównanie pa-

⁵ Nie będziemy w tym miejscu wchodzić w problematykę syndromu fałszywej pamięci. Me­chanizmy powstawania syndromu fałszywej pamięci są przedmiotem odrębnej pracy E. Zdankie-wicz-Scigała Pamięć autobiograficzna w traumie (w przygotowaniu do druku).

---