Zbigniew Woźniak

Sześć prawd na temat systemu opieki zdrowotnej

1. systemy opieki zdrowotnej to sfera stałej ekspansji, wymagająca stałego wzrostu

• tak długo jak trapić nas będą będą choroby, tak długo istnieć będzie publiczna presja , by sięgac po coraz to nowe zasoby i przeznaczać je na rzecz opieki zdrowotnej

• efekt: stały wzrost nakładów - lepsze zdrowie pożądane jest przez wszystkich

• usługodawcy stają się rzecznikami pacjentów - są jednak profesjonalnymi monopolistami monopolistami

• zdrowie i opieka zdrowotna włączona zostaje do szerszego systemu wartości ogólnoludzkich

• nasze oczekiwania przekraczają zasoby opieki zdrowotnej (problemy z alokacją)

• mówi się o przemysłowym kompleksie medycznym (dawniej uwage przykuwał militarny kompleks przemysłowy)

2. wyższe wydatki na opiekę zdrowotną niekoniecznie prowadzą do poprawy statusu zdrowotnego populacji

• szybkiemu i dużemu wzrostowi wydatków na opiekę zdrowotną nie towarzyszy poprawa stanu zdrowia populacji w zbliżonym do nakładów tempie (wskaźniki umieralności, śmiertelności niemowląt, trwanie ludzkiego życia itp.)

notuje się także odwrotną wręcz zależność:

• niskie nakłady, szybka poprawa wskaźników zdrowotnych: np. Japonia - nakłady 7% PKB, ale najniższa śmiertelność niemowląt: 4.2/1000, średnia wieku: 80 lat

• wysokie udział w wydatkach na opiekę zdrowotną - słaba reakcja poi stronie stanu zdrowia populacji: np. w USA nakłady 14% PKB; śmiertelność niemowląt: 8/1000; długość życia 76 lat

3. powszechny dostęp do świadczeń medycznych i opieki zdrowotnej nie musi wprost prowadzić do powszechnego, dobrego stanu zdrowia:

• osoby lepiej wykształcone i o wyższym statusie społeczno-ekonomicznym są zdrowsi niż ludzie o niższym statusie społecznym

• powszechny dostęp do opieki zdrowotnej nie przekłada się na wprost na wskaźniki zdrowotne populacji i w rozkładzie zjawisk zdrowotnych w poszczególnych typach zbiorowości społecznych

• niewielka część populacji zwraca się o pomoc medyczną na wstępnych etapach powstawania problemów zdrowotnych (zgłaszalność)

• zmienne interweniujące: czynniki środowiskowe, socjoekonomiczne, kulturowe i pozostałe determinanty zdrowia

4. największe znaczenie w poprawie kondycji zdrowotnej populacji ma społeczna świadomość zagrożeń zdrowotnych

• od lat 70 zwrot w poszukiwaniu czynników ryzyka zdrowotnego: ku temu co jest w rękach jednostki (promocja zdrowia)

• źródłem tego trendu są poglądy xix wiecznych higienistów (zdrowie publiczne) - efekt: wydłużenie ludzkiego życia o 20 lat wciągu ostatnich 50 lat.

• społeczeństwa płacą pewną cenę tej opcji: pewne ograniczenie wolności w imię ochrony i zachowania zdrowia (selektywne, karzące podatki na używki, pasy bezpieczeństwa, kontrola żywności, badania kontrolne)

5. opieka zdrowotna prawie zawsze wygrywa konkurencję o zasoby

• mimo rosnącej świadomości kulturowych czynników ryzyka brak zasadniczej zmiany w alokacji środków na promocje i profilaktykę

• u polityków przeważa myślenie kadencyjne - stąd wspieranie programów ratowniczych, doraźnych

• taka polityka stabilizuje pozycję i bezpieczeństwo dostawców świadczeń, bowiem aktywna promocja zdrowia zmniejsza popyt na opieke zdrowotną oparta na klinice

• efekt: nawert najbardziej efektywna promocja zdrowia nie uzyska wsparcia z publicznych środków, o ile w tle kryć się będzie redukcja wydatków na opiekę zdrowotna

6. strategie zmiany rozkładu stanu zdrowia populacji sięgające do podstaw i źródeł zachowań zdrowotnych są trudne, żmudne i mają wydłużony horyzont realizacyjny

• promocja zdrowia - zwłaszcza adresowana indywidualnie - oraz prewencja zdrowotna jest znacznie bardziej efektywna wśród ludzi o wyższym statusie społecznym i ekonomicznym

• tak jest, bo zachowania zdrowotne mają korzenie kulturowe oraz ekonomiczne - tkwią w warunkach pracy i życia

• modyfikacja rozkładu statusu zdrowotnego w populacji to podstawowe wyzwanie społeczne - to wymaga więcej niż jednosektorowej interwencji i przeciwdziałania

• trudniej wyrównywać statusy zdrowotne wszystkich grup i zbiorowości - łatwiej poprawiać populacyjne zróżnicowanie stanu zdrowia

2

---