Jak fotografować
Norbert Gajlewicz
Po zakupie aparatu cyfrowego, warto wziąć pod uwagę kilka wskazówek, które pomogą szybciej opanować jego nie zawsze do końca zrozumiałe funkcje.
Portret
Postarajmy się ustawić tak fotografowaną osobę, by jej twarz była atrakcyjnie oświetlona. Trzeba zadbać, by światło, jakie pada na twarz, nie było ostre. Powoduje to bowiem bardzo wyraźne, kontrastujące cienie pod oczami czy nosem. Nie oświetlajmy twarzy z dołu.
Wykonując portret, można użyć tylko światła zastanego. Lepiej nie stosować lampy błyskowej, która "spłaszcza" rysy twarzy i często uwypukla wszelkie niedoskonałości cery. Jeśli musimy posłużyć się fleszem, skierujmy go np. na ścianę lub sufit. Gdy nie ma takiej możliwości (korzystamy z wbudowanej lampy błyskowej), można przesłonić ją np. kawałkiem pergaminu lub mlecznej folii. Jeśli zależy nam, by twarz była oświetlona światłem przypominającym słoneczne, można przykleić na lampę jasnopomarańczowy kawałek folii.
Podczas kadrowania zdjęcia portretowego zwróćmy uwagę na przedmioty, znajdujące się za głową osoby portretowanej. Dobrze jest, gdy głowa znajduje się na tle kontrastującym z włosami fotografowanej osoby, np. głowa brunetki będzie dobrze widoczna na jasnej jednolitej płaszczyźnie, blondynki lub osoby siwej - na ciemnej.
Gdy ustawimy małą wartość przesłony, uzyskamy efekt małej głębi ostrości (przedmioty w tle będą rozmyte). Aby wzmocnić ten efekt, należy użyć długiej ogniskowej obiektywu.
Fotografując osobę, zwróćmy uwagę na:
- oświetlenie jej twarzy,
- to czy tło dobrze komponuje się z głową portretowanego.
Użyjmy obiektywu długoogniskowego.
Fotografujmy w trybie AV (preselekcji przesłony).
Ustawmy małą przesłonę (F2.0-4.5).
Ustawmy ostrość na oczy.
Fotografowanie krajobrazu
Wykonując zdjęcie krajobrazowe, należy zwrócić uwagę na położenie słońca względem fotografowanego obiektu. Dobrze, gdy jest on oświetlany z przodu lub z boku. Wówczas pod względem jasności zbliża się do znajdującego się nad nim fragmentu nieba. Dzięki temu jest ono atrakcyjnie niebieskie, czasem, gdy fotografujemy dobrze oświetlony biały budynek, aż granatowe. Najlepiej fotografować w godzinach 9.00-11.00 i 16.00-20.00 - słońce jest niżej i ładnie oświetla krajobraz.
Również fotografując górski potok lub wodospad, można łatwo uzyskać ciekawy efekt. Aparat umieszczony na statywie z włączoną opcją bardzo długiego czasu naświetlania pozwoli uzyskać zdjęcie, na którym płynąca woda "zleje się" w białą taflę.
Zwróćmy uwagę, z której strony znajduje się słońce.
Ustawmy dużą przesłonę, co zapewni dużą głębię ostrości (F11-22).
Jeśli to konieczne, skorzystajmy ze statywu.
Fotografowanie obiektów w ruchu
Chcąc sfotografować biegnącego sportowca, jadący szybko samochód lub samolot na pokazach lotniczych, należy użyć krótkiego czasu otwarcia migawki. Podczas wykonywania zdjęcia trzeba przez wizjer optyczny lub ekran LCD obserwować poruszający się obiekt. W momencie przyciskania spustu migawki można delikatnie przesunąć kadr w kierunku ruchu danego motywu. Aparaty cyfrowe na ogół nie wykonują zdjęcia w momencie przyciśnięcia wyzwalacza migawki. Występuje pewne opóźnienie, które trzeba mieć na uwadze, stąd konieczność swego rodzaju wyprzedzenia kadru.
Kontrolujmy kadr jeszcze przed wykonaniem zdjęcia, ustawiajmy go z małym wyprzedzeniem w kierunku ruchu interesującego przedmiotu. Użyjmy trybu TV (preselekcji czasu). Ustawmy krótki czas otwarcia migawki (1/250-4000 s).
Ustawienia bieli
Funkcja zwana równoważeniem balansu bieli jest jedną z podstawowych w cyfrowym aparacie fotograficznym. Od niej bowiem zależy tonacja barwna całego zdjęcia. Może ono być np. zdominowane jednym kolorem: zażółcone czy zbyt niebieskie. To wynik bezpośredniej reakcji aparatu na kolor światła, jakie dominuje w danym miejscu. Różne źródła emitują światło o innej temperaturze barwowej, czyli - upraszczając - świecą na żółto, niebiesko, zielono itd. Nasze oko potrafi niwelować różnice kolorów, dzięki czemu przedmioty białe - niezależnie czy są oświetlane żarówką czy światłem słonecznym - zawsze wydają się nam białe. Aparat cyfrowy musi rozpoznać barwę światła, by wykonać zdjęcie w takiej tonacji, w jakiej odbiera je ludzkie oko. Do tego służy funkcja automatycznego równoważenia balansu bieli. Na ogół cyfrówkom udaje się interpretacja źródeł światła, zatem pochodzące z nich zdjęcia prezentują naturalne dla człowieka barwy. Niestety, nie zawsze się tak dzieje. Czasami trzeba (jeśli aparat ma taką opcję) pomóc cyfrówce ręcznie, ustawiając odpowiedni profil. Na ogół są to:
światło żarowe;
światło pochodzące ze świetlówki;
światło słoneczne;
światło słoneczne podczas zachmurzenia.
Niektóre urządzenia umożliwiają ponadto dokładne ustawienie temperatury barwowej określonej w stopniach Kelvina. Prawidłowość odwzorowania bieli można także ustawić za pomocą białej kartki, którą umieszczamy przed obiektywem. Następnie należy uruchomić funkcję równoważenia bieli - od tego momentu biała kartka w tych warunkach oświetleniowych jest widziana jako biała. Na przykład, jeśli przy świetle żarówki, która świeci "na żółto", ustawimy balans bieli, prawidłowa tonacja będzie rejestrowana tylko przy oświetleniu żarowym. Jeśli tak ustawionym aparatem będziemy wykonywali zdjęcie na dworze, będzie ono "zaniebieszczone". To samo się stanie, gdy przy tych ustawieniach użyjemy flesza (światło pochodzące z lampy błyskowej imituje światło dzienne).
Preselekcja przesłony i czasu migawki
Chcąc uzyskać efekt dużej lub małej głębi ostrości, należy ustawić odpowiednią wartość przesłony. Funkcja preselekcji przesłony umożliwia to jednocześnie dobierając odpowiednią wartość czasu otwarcia migawki, by zdjęcie miało odpowiednią jasność. Taką funkcję oznacza się w aparatach literą "A" lub "Av".
Aby zdjęcie było ostre lub poruszone, należy ustawić odpowiednią wartość czasu migawki. Funkcja preselekcji czasu dobiera do czasu wskazanego przez fotografującego odpowiednią wartość przesłony. Funkcję tę oznacza się "Tv". Istnieje możliwość ustawienia czasu granicznego, gdy fotografowany obiekt będzie ostry, a kiedy poruszony. Zależy to od długości ogniskowej obiektywu. Im większa, tym większe jest ryzyko poruszenia zdjęcia i trzeba stosować krótszy czas naświetlania.
Flesz
Korzystając z wbudowanej lampy błyskowej, można użyć jej kilku trybów pracy:
zwykłego;
z redukcją efektu czerwonych oczu;
zwykłego przy długim czasie otwarcia migawki.
Dwa pierwsze tryby występują niemal w każdym amatorskim aparacie fotograficznym. Redukcja efektu czerwonych oczu odbywa się na dwa sposoby: za pomocą mocno świecącej lampki czy diody lub przedbłysku. W obu przypadkach chodzi o spowodowanie, by źrenice fotografowanych osób przed wykonaniem zdjęcia na chwilę zmniejszyły się pod wpływem silnego światła. Gdy są małe, w mniejszym stopniu widać na zdjęciu ich spowodowane fleszem "rozgrzanie do czerwoności". Wykonywanie zdjęcia z funkcją redukcji efektu czerwonych oczu opóźnia moment wykonania zdjęcia.
Niektóre cyfrówki wyposażono w funkcję tzw. synchronizacji lampy z długim czasem otwarcia migawki. Pozwala to na wykonanie zdjęcia przy świetle zastanym, w długim czasie z jednoczesnym użyciem flesza. Poruszone przedmioty zostają "zatrzymane" przez silne światło lampy błyskowej. Efekt ten jest często wykorzystywany przez fotografów zawodowych, szczególnie fotoreporterów.
Preselekcja czasu - osoba fotografująca ustawia wartość czasu otwarcia migawki, aparat dopasowuje do niego odpowiednią przesłonę.
Ustawienia ISO
Większość aparatów cyfrowych można w różnym stopniu "uczulić" na wprowadzone do ich wnętrza promienie świetlne. Wykonując zdjęcia w trudnych warunkach oświetleniowych, można ustawić większą wartość ISO. Wówczas do zrobienia poprawnego zdjęcia wymagana jest mniejsza porcja światła. Niestety, coś za coś. Tak wykonana fotografia ma słabszą jakość. Na jej powierzchni pojawia się więcej zakłóceń (tzw. szumów), widocznych na ciemnych fragmentach zdjęcia w postaci kolorowych prążków. Jeśli warunki oświetleniowe są dobre (na powietrzu czy w jasnym pomieszczeniu), zalecane jest używanie niskiej wartości ISO.