BIOINDYKACJA:
Organizmy roślinne i zwierzęce cechujące się zróżnicowaną wrażliwością i charakterystyczną reakcją na działanie czynników środowiska. Są nimi gatunki o małym zakresie tolerancji na działanie określonych substancji, np. metali ciężkich, dwutlenku siarki itp. Na przykład roślinami wrażliwymi na zanieczyszczenie wody są chlorella (glony) i pałka szerokolistna (rośliny okrytozalążkowe), a na zanieczyszczenie powietrza - porosty. Zwierzętami wskaźnikowymi zanieczyszczenia wody są gupik (pawie oczko) i pstrąg potokowy.
Cechy dobrych biowskaźników: specyficzne, z wąską tolerancją, szeroko rozpowszechnione i pospolite, łatwe do masowej hodowli
Są to głównie rośliny niższe i zwierzęta bezkręgowe. Bioindykacja jest stosowana do oceny jakości środowiska.
Poziomy:
- subkomórkowy i komórkowy - badaniu podlegają cechy biochemiczne i fizjologiczne
- tkankowy i organowy - cechy biochemiczne, fizjologiczne i anatomiczne
- organizmalny - cechy anatomiczne, morfologiczne i biorytmiczne
- populacyjny i biocenotyczny - cechy populacyjne, troficzne, konkurencyjne i inne aut i synekologiczne
- krajobrazowy - cechy przestrzenne
Główne kategorie biowskaźników:
- Skale gatunków
( system saprobów w wodach (BZT5) 1972r.,10-cio stopniowa skala porostów (SO2) z ilości gatunków porostów na korze drzew można ocenić stężenie SO2 w powietrzu)
- Zmiany morfologii organów „indykatory” (pędy i igły sosny (świerka, jodły) - SO2, NOx (70'), chlorozy i nekrozy eksponowanych roślin (np. łucerna, koniczyna, Posthumus) 1979)
- Próby kumulatywne „akumulatory” (kora drzew - pH (SO2), mchy akumulatory Pb, Zn, Cd, Fe, Cu, Cr, Ni, igły sosny (S,F, metale ciężkie) 1977 , poroża sarn (S, metale ciezkie) 1979)
- Analiza testowa (laboratoryjne testy toksykologiczne, terenowe testy toksykologiczne)
Zalety mchów jako wskaźników: szeroki zasięg geograficzny, brak kutykuli i epidermy, brak kontaktu między rosnącą częścią mchu a podłożem, przyrosty roczne (segmenty) niektórych gatunków mchów, brak transportu składników mineralnych między segmentami, pasywne pobieranie metali na zasadzie wymiany jonów
Rodzaje:
Spellerberg 1991
1. Indykatory 2. detektory 3. Akumulatory 4. Exploiters 5. Sentinels
Solon 1992
1. biomarkery 2. wskaźniki reagujące 3. wskaźniki akumulujace 4.skale gatunkowe 5. skale krajobrazowe
Grodziński 1979
1. Skala gatunków 2. prawdziwe indykatory 3. akumulatory
Martin 1982
1. indykatory 2. Monitory
GIOŚ
struktura
GIOŚ - zad. Prawo Ochrony Środ.
-kontrola przestrzegania przepisów prawa o ochronie środ. i racjonalnym użyt. zasobów przyrody
-kont. eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących środ. przed zaniecz.
-kont.przestrzegania decyzji ustalających warunki użyt. środ.
-wymierzanie w drodze decyzji admin. kar pieniężnych
-kont. przestrzegania przepisów o opakowaniach i odpadach opakow.
GIOŚ-zad.Badanie stanu środ.
-opracowywanie wieloletnich programów PMŚ i woj. prog. monitoringowych
-oprac. i wdrażanie metod analityczno-badawczych i kontrolno-pomiarowych
-ocena jakości powietrza i obserwacja zmian w ramach PMŚ
-ocena stanu akustycznego środ.i obserw. Zmian w ramach PMŚ
-dokonywanie co 4 lata oceny stanu eutrofizacji śródląd. wód wewn. i przybrzeżnych
GIOŚ-zad.Przeciwdziałanie Poważnym Awariom
-inicjowanie działań tworzących warun. przeciwdziała.pow. awar.oraz usuwania ich skutków i przywracania środ. do stanu wyjściowego
-kontrola podmiotów, których działalność może stanowić przyczynę pow. awar.
-prowadzenie rejestru zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku wystąpienia pow.awar.
-sprawdzanie nadzoru nad usuwaniem skutków pow.awar.
-prowadzenie rejestru pow.awar.
GIOŚ- zad. Transgraniczne Przemieszczanie Odpadów
-wydawanie zezwoleń na przywóz z zagranicy, wywóz za gran. oraz przewóz przez terytorium państwa pol. Odpadów - zgodnie z Rozporządzeniem Rady EWG
-prowadzenie rejestru decyzji wydawanych w zakresie miezynarod.obrotu odpadami
GIOS Dep. INspekcjiIOrzecznictwa
-Koord. Im Real. Zadan kontrolnych Inspekcji, rozpatrywanie odwołań i przyg rozstrzygniec w spr. Należących do inspekcji, załatwianie skarg i wnioskow oraz rozpatrz. Spraw zw z ztrangr przem. Odpadów
-Prowadzenie dzialnosci kontrolnej
-Programowanie określanie ogolnych kierunkowo i koordynacja dzialnosci kontrolnej inspekcji
-Opracowanie projektów zasad przepr. Kontroli analiz oraz doskonalenie metod i form dzialnosci kontrolnej
-Uczestwicto w kontrolach Real. Oprzez wojewodzkie inspektoraty i przepr kontroli zleconych przez GIOS
-Doradztwo woj. Inspektoratom
-Nadzor nad określonymi grupami zakładów w tym wymagajacycj uzyskania pozw. Zintegr.
PMŚ
Państwowy Monitoring Środowiska
Został powołany ust o Państwowej Inspekcji Ochrony Środ z dn. 20.07.1997. Jego funkcjonowanie jest zgodne z ust Prawo Ochr Środ. Koordynatorem jest Główny Inspektor Ochrony Środowiska.
PMŚ jest źr inform o środ. Stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzi, rozpowszechnia i przetwarza inform o środowisku.
Celem PMŚ jest zwiększanie skuteczności działań na rzecz ochrony środowiska poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dot ochr środ i zmian w nim zachodzącym.
Zadania-dostarczanie inform o:
- aktualnym stanie i stopniu zanieczyszczenia poszczególnych komponentów środowiska
- ładunkach zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska
- dynamice antropogenicznych przemian środowiska przyrodniczego
- przewidywanych skutkach użytkowania środowiska
Informacje o:
- jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywania standardów jakości środ określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów
- występujących zmianach jakości elementów środowiska i przyczynach tych zmian, w tym powiązań przyczynowo-skutkowych wyst pomiędzy emisjami i stanem elementów środowiska
PMŚ- zakres informacji:
- jakości powietrza
- jakości wód śródlądowych, powierzchniowych, podziemnych oraz morskich wód wewnętrznych i wód morza terytorialnego
- jakości gleby i ziemi
- hałasu
- promieniowania jonizującego i pól elektromagnetycznych
- stanu zasobów środowiska, w tym lasów
- rodzajów i ilości substancji lub energii wprowadzonej do powietrza, wód, gleby, ziemi
- wytwarzania i gospodarowania odpadami
Badania przeprowadza się w sposób cykliczny, stosując ujednolicone metody zbierania, gromadzenia i przetwarzania danych.
PMŚ zbiera dane na podstawie:
- pomiarów dokonywanych przez organy administracji zobowiązanych ustawą do wykonywania badań monitoringowych
- danych zbieranych w ramach statystyki publicznej
- informacji udostępnianych przez inne organy administracji
- pomiarów stanu środowiska, wielkości i rodzaju emisji, a także ewidencji do których zobowiązane są podmioty z mocy prawa albo na mocy decyzji
- innych niż wymienione w poprzednim punkcie
PMŚ tworzą:
- sieć krajowa stacji i stanowisk pomiarowych (stacje mierzące zan środ w rejonach przygranicznych, sieci wczesnego ostrzegania o skaż promieniotw związanych z przeciwdziałaniem nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska, stacje pracujące wg programów międzynarodowych: EMEP, HELCOM i in., stacje mierzące zanieczyszczenia pod kątem efektywności wdrażania polityki ekologicznej państwa, stacje charakteryzujące funkcjonowanie typowych dla Polski ekosystemów)
- sieć regionalna (relizownie zadań o znaczeniu regionalnym)
- sieci lokalne (ocena oddziaływań podmiotów gospodarczych na środowisko)
PMŚ jest narzędziem oceny polityki ekologicznej państwa!
Struktura PMŚ:
BLOK OCENY I PROGNOZY
BLOK PRESJE
BLOK STAN
Podsystemy monitoringu:
1. jakości powietrza
2. jakości wód
3. gleby i ziemi
4. przyrody
5. hałasu
6. pól elektromagnetycznych
7. prom jonizującego
BLOK- PRESJE- zadania:
1. Pozyskiwanie inform o źródłach i ładunkach subst dla potrzeb rocznej i wstępnej oceny jakości powietrza
2. … o krajowych emisjach zanieczyszczeń do powietrza
3. … o źródłach emisji energii odprowadzanych do środowiska
4. … o źrodłach i ładunkach substancji odprowadzanych do wód lub do ziemi oraz o poborach wód
5. … o krajowych emisjach zanieczyszczeń do wód
6. … o zmianie pokrycia (użytkowania) powierzchni Ziemi
8. Ocena gospodarki odpadami
BLOK- STAN- zadania:
I Podsystem monitoringu jakości powietrza
1. Pomiary i ocena jakości powietrza w strefach
2. Pomiary stanu zanieczyszczeń powietrza pyłem PM2,5 dla potrzeb określenia krajowego celu redukcji narażenia
3. Pomiary tła miejskiego pod kątem zawartości WWA
4. Monitoring prekursorów ozonu
5. Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA oraz rtęcią w stanie gazowym na stacjach monitoringu tła regionalnego
6. Analiza stanu zanieczyszczeń powietrza PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem skł chemicznych pyłu i źródeł naturalnych
7. Wspomaganie systemu oceny jakości powietrza metodami modelowania
8. Monitoring tła zanieczyszczeń atmosfery na stacjach: Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka i na Śnieżce wg programów EMEP, GAW/WMO i COMBINE/HELCOM
9. Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża
10. Pomiar stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężeń promieniowania UVB
II Podsystem monitoringu jakości wód
- wody śródlądowe, przejściowe i przybrzeżne
1.Badanie i ocena stanu rzek
2…. jeziorach
3. … jakości osadów dennych w rzekach i jeziorach
4. … potencjału ekologicznego i stanu chemicznego zbiorników zaporowych
5. … stanu wód przejściowych i przybrzeżnych
6. … stanu elementów hydromorfologicznych wszystkich rodzajów wód powierzchniowych
- morze bałtyckie
1. Badani i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku
- jakości wód podziemnych
1. Badania i ocena stanu chemicznego jadnolitych części wód podziemnych
III. Podsystem monitoringu jakości gleby
1.Monitoring chemizmu gleb ornych Polski
IV. Podsystem monitoringu przyrody
1. Monitoring ptaków w tym obszarów Natura2000
2. … gatunków i siedlisk przyr ze szczególnym uwzględnieniem obszarów szczególnej ochrony siedlisk Natura2000
3. Wdrażanie monitoringu przyr. Morza Bałtyckiego w zakresie wybranych elementów zgodnie z wymaganiami Bałtyckiego Planu Działań i dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej
4. monitoring lasów
5. Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego
V. Podsystem monitoringu hałasu
1. Pomiar i ocena stanu akustycznego środowiska
VI. Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych
1. Pomiar i ocena poz pól elektromagn w środowisku
2. Pomiary PEM w mieście powyżej 250tyś
VII. Podsystem monitoringu promieniowania jonizującego
1. Wykonywanie pomiarów na stacjach wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych IMGW
2. Monitoring 137Cs w glebie
3. … skażeń promieniotwórczych wód powierzchniowych i osadów dennych
Blok Oceny i prognoz
Analiza i ocena:
-stanu poszcz.. El. Sr. W powiazaniu z czynnikami presji
-Powiązań miedzy procesami Zach w Sr. A rozwojem spol gosp Kraju
-Określonych problemow i zjawisk Zach. W sr
-prognozy przebiegu zjawisk GL w oparciu o anlizy trendow, wykorzystywanie modelowania
Konwencja bazylejska 22.03.1989
Konwencja (traktat) - umowa międzynarodowa, najwyższy instrument regulujący stosunki międzynarodowe. Porozumienia co najmniej dwóch podmiotów prawa międzynarodowego.
Konwencja bazylejska - Konwencja o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych - 1989
Odpady (wg konwencji) są to substancje lub przedmioty, które są usuwane lub których usuwanie zamierza się przeprowadzić albo których usuwanie jest wymagane z mocy przepisów prawa krajowego
Transgraniczne przemieszczanie - oznacza jakiekolwiek przemieszczanie odpadów niebezpiecznych, pod warunkiem że w takie przemieszczanie zaangażowane są co najmniej dwa państwa.
Cele konwencji bazylejskiej: ochrona człowieka i jego środowiska, dążenie do ograniczenia zanieczyszczeń oraz jest zmniejszaniu, transgraniczne zanieczyszczenie powietrza na dalekie odległości, zapewnienie by wytwarzanie odpadów niebezpiecznych i innych odpadów było ograniczone do minimum, zapobiegania na eksport odpadów niebezpiecznych, zapobiegania importowi opadów niebezpiecznych, współpraca z innymi stronami i zainteresowanymi organizacjami.
Strategia wspólnoty w odniesieniu do odpadów
zapob. Powstawaniu odpadow(techn. Prod.)
recykling i powtorne wykorzystanie
optymalizacja ostatecznego usuwania(sklad. =złokoneiczne)
regulacja przewozu(zg z konw Baz.)
dzialania naprawcze- wykrywanie rekultywacja porzuconych składowisk ustanowienie ścisłego zakresu odpowiedzialności za odpady niebezp. Od chwili ich powstania do ich unieszkodliwienia.
UE aktyprawne
Dyr.o odpadach
-rozwoj czystej technologii
Zakaz wpr. Odpadow do rzek,zintegrowany system zakładów usuwających odpady.
Dyr. O odpadach neibezp
Cechy odp neibezp
-jest na liscie
-skl neibezp
-wl niebezp ( 1 z 15)
Rozp rady w sprawie nadzoru i kontroli przesylu odpadow w obrebie i poza wspolnetoe
Dyr. W spr opakowan
Dyr. W spr spalania odp
Dyr. W spr sklad. Odpadow
Dyr. O odpadach olejowych
Dyr. O odpadach osadowych
Dyr. O zap. Zmniejszeniu Zan azbestem
W spr spalania odp neibezp.
Dyr. Skladownie odpadow
Dyrektywy o okresie przejściowym:
- Dyrektywa dotycząca oczyszczalni ścieków komunalnych
- Dyrektywa Rady w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez produkty pochodzenia rolniczego
- Dyrektywa Rady dotycząca jakości wód powierzchniowych pobieranych do produkcji wody pitnej
- Dyrektywa Rady w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre substancje odprowadzane z środowiska wodnego wspólnoty
- Dyrektywa w sprawie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kontrolowania emisji lotnych związków organicznych powstających w skutek magazynowania benzyny i jej dystrybucji z terminali do stancji obsługi
- Dyrektywy Rady w sprawie jakości benzyny i olejów napędowych
- Rozporządzenie Rady w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową
- Dyrektywa Rady w sprawie odpadów niebezpiecznych
- Dyrektywa Rady w sprawie odpadów
- Dyrektywa Rady w sprawie usuwania olejów odpadowych
- Dyrektywa Rady i Parlamentu w sprawie opakować i odpadów z opakowań
- Rozporządzenie Rady i Parlamentu w sprawie nadzoru i kontroli przesyłanych odpadów w obrębie Wspólnoty Europejskiej oraz poza jej obszar
- Dyrektywa Rady w sprawie ochrony przed promieniowaniem jonizującym pochodzącym ze źródeł medycznych
Dostosowanie prawa polskiego w związku z członkostwem w UE:
- ustawa o nawozach i nawożeniu
- ustawa o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw
- ustawa o zmianie ustawy o ochronie przyrody
- ustawa o substancjach i preparatach chemicznych
- ustawa Prawo atomowe
- ustawa o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o OOŚ
- ustawa o substancjach zubożających warstwę ozonową
- ustawa o odpadach (27.04.2001)
- ustawa Prawo wodne (18.08.2001)
- ustawa o ochronie środowiska (Prawo ochrony środowiska, 27.04.2001)
- ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
- ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej
- ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków
- ustawa o organizmach modyfikowanych genetycznie
- ustawa o preparatach biobójczych
Dyr.2004/WE w spr. ArCdNiWWA określenie ST, docelowych w celu unikania, zapobiegania, ogr. Szkodl.odzdz. Cele/;Zapewnienie dobrego poz ochrony, okr wspolnych metod , depozycja zw w Sr. Z mokrym i suchym opadem wpr, dyr. Zw z nowym podzialem na strefy
Poz. Docelowe w dyr.04/WE dla Ar 6 ng/m3 (10-9)Cd 5Ni 20benzo(a)pirenu-1.
Gid progi oszacowania dlaArCdNi benzo(a)pirenu
G powyrazony w % poziomu docelowego
Ar |
Cd |
Ni |
benzo(a )pirenu |
3,6 (60%) |
3 - 60 |
14-70 |
0,6-60 |
Dolny 2,4 -40 |
2 - 40 |
10-50 |
4-40 |
Wymagane metody ocen w zależności od poziomu stezen zanieczyszczenia w aglomeracji lub innej strefie ArCdNi benzo(a)pirenu w pyle PM10
Klasyfikacja wód powierzchniowych Polski + Grupy wskaźników jakości wody
Ustawa Prawo Wodne (18.07.2001):
Ustawa reguluje gospodarowanie wodami związane z zasadą zrównoważonego rozwoju, kształtowanie i ochronę zasobów, korzystanie w wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi.
Zarządzanie zasobami wodnymi służy zaspokajaniu potrzeb ludności, gospodarki, ochronie wód i środowiska związanego z tymi zasobami, w szczególności w zakresie: zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności; ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniami oraz niewłaściwą lub nadmierną eksploatacją; utrzymania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i od wody zależnych; ochrony przed powodzią oraz suszą; zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu; zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką, sportem oraz rekreacją; tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego oraz rybackiego wykorzystania wód.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11.02.2004 w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpelacji wyników i prezentacji stanu tych wód:
KLASA I: wody o bardzo dobrej jakości
-spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A1;
- wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na żadne oddziaływanie antropogeniczne.
KLASA II - wody dobrej jakości
- spełniają w odniesieniu do większości wskaźników jakości wody wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatnienia sposobem właściwym dla kategorii A2;
- wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują niewielki wpływ oddziaływań antropogenicznych.
KLASA III - wody zadowalającej jakości
- spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatnienia sposobem właściwym dla kategorii A2;
- wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych.
KLASA IV - wody niezadowalającej jakości
- spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A3;
- wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych.
KLASA V - wody złej jakości
- nie spełniają wymagań dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia;
- wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegające na zaniku znacznej części populacji biologicznych.
Podstawę określenia klas jakości wód powierzchniowych stanową wartości graniczne wskaźników jakości wody w klasach jakości wód powierzchniowych określone z załączniku nr 1 do rozporządzenia.
Wody kategorii:
A1 - to wody wymagające prostego uzdatnienia fizycznego w szczególności filtracji oraz dezynfekcji.
A2 - uzdatnianie fizyczne oraz chemiczne (utl. Wstępne, koagulacja, flokulacja, dekantacja, dezynfekcja)
A3 - uzdatnianie fizyczne i chemiczne, dezynfekcja + absorpcja na węglu aktywnym.
Grupy wskaźników:
- FIZYCZNE
Temperatura, Zapach, Barwa, Zawiesiny ogólne, Odczyn
- TLENOWE
Tlen rozpuszczony, BZT5, ChZT - Mn, ChZT - Cr, OWO
- BIOLOGICZNE
Amoniak, Azot Kjeldahla, Azotany (III, V), Azot ogólny, Fosforany, Fosfor ogólny
- ZASOLENIA
Przewodność w temp. 20C, Substancje rozpuszczone, Zasadowość ogólna, Siarczany, Chlorki, Wapń, Magnez , Fluorki
- METALE
Arsen, Bar, Bor, Cr, Cr (V), Zn, Al, Cd, Mn, Cu, Ni, Pb, Hg, Se, Fe
- MIKROBIOLOGICZNE
Cyjanki wodne, Pestycydy, Substancje powierzchniowo czynne anionowe, Oleje mineralne, WWA
- BIOLOGICZNE
Saprobowość fitoplanktonu, Saprobowość peryfitonu, Makrobezkręgowce bentosowe, Chlorofil a
- ZANIECZYSZCZEŃ PRZEMYSŁOWYCH
Liczba bakterii grupy coli typu kałowego, Liczba bakterii typu coli
Wskaźniki dla wód podziemnych:
Temperatura, przewodność, odczyn, tlen rozpuszczony, OWO, amoniak, azotany (III, V), fosforany, fluorki, chlorki, cyjanki wolne, wodorowęglany, siarczany, krzemionka, sód, potas, wapń, magnez, żelazo, arsen, bar, chrom, cynk, glin, kadm, mangan, rtęć, nikiel, ołów itp.
WODA
DR w spr w sprawie jakości słodkich wód wymagających ochrony lub poprawy dla zachowania życia ryb
w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
dotycząca wymaganej jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do pozyskiwania wody pitnej
w sprawie jakości wody do kąpieli
ZMŚP
Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego (ZMŚP) funkcjonuje w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, a jego zadaniem w odróżnieniu od monitoringów specjalistycznych jest prowadzenie obserwacji możliwie jak największej liczby elementów środowiska przyrodniczego, w oparciu o planowe, zorganizowane badania stacjonarne. Celem ZMŚP jest dostarczenie danych do określania aktualnego stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne, przedstawienie krótko i długookresowych przemian środowiska w warunkach zmian klimatu i narastającej antropopresji. Uzyskane wyniki z prowadzonych obserwacji stanowią podstawę do sporządzenia prognoz krótko i długoterminowych rozwoju środowiska przyrodniczego oraz przedstawienia kierunków zagrożeń i sposobów ich przeciwdziałania.
Program ZMŚP jest programem monitoringu funkcjonowania geoekosystemów (krajobrazów), służy zachowaniu struktury krajobrazowej Polski. Pod względem metodologicznym program ZMŚP opiera się na koncepcji funkcjonowania systemu, realizuje założenia zachowania georóżnorodności i bioróżnorodności całego kraju. Podstawowym obiektem badań w ZMŚP jest zlewnia rzeczna (jeziorna), w zasięgu której zlokalizowane są testowe powierzchnie badawcze, ujmujące możliwie wszystkie typy ekosystemów badanego krajobrazu.
STORKOWO - st. geoekologiczna ; Uniw. im. Adama Mickiewicza, Pozn. ; NW Polska; woj. zachodniopomorskie; zlewnia górnej Parsęty - pow. 74km2; teren reprez. dla obszarów młodoglacjalnych w um. stref. klim. ; 10 zlewni cząstkowych; rolniczo-leśne użyt terenu;
%pow. - grunty orne 43,3 - lasy 34,6 - użyt zielone 15,4 ; wiarty - W oraz SW
PUSZCZA BORECKA - st. kompleksowego mśp, instytut oś, W-wa ; NE Polska; woj. warm-maz; zlewnia jez. Łękuk;
reprez. geoekosys. młodoglacjalny lekko zantropogenizowa. Pow. 13,3km2 ; leśno-rolnicze użyt. terenu ; % pow. - grunty orne 20,2 - łaki i pastwiska 13 - lasy 53 -
drogi 3 - koleje 0,1 - osiedla 1,5 - nieużytki 5,7 ; wiatry - W, SW oraz SE. Ok 4m/s
WIGRY - st. zintegrowanego mśp. Wigierski PN, Krzywe ; NE Polska; woj. podlaskie; zlewania eksperymentalna - zach. część WPN - przyrzecze Czarnej Hańczy - pow. 7,44;
geoekosys młodoglacjalny lekko przekszt. przez czł. ; wiatry - SW i W; ok 4m/s
KONICZYNKA - ośrodek biol. stosowanej - uniw. im. Mikołoja Kopernika, Toruń; NW PL; woj. kuj-pom. ; środkowa część dorzecza Strugi Toruńskiej - pow 35,173 ; repr. Bezleśny; młodoglacjalny geoekosys przeobr. Rolniczo;
większość stanowisk badawczych - zlewnia Rowu Koniczyńskiego o pow 1,17;
% pow. - grunty orne z rozpr. Zabudową wiejską 86,78 - łaki 9,18 - zwarta zabudowa 2,4 - parki i zadrzewienia śródpolne 1,7 ; wiatry - W, SW oraz E
POŻARY - st. zintegrowanego mśp. ; Kampinoski PN, Granica; woj. mazowieckie - SW część KPN; górna część zlewni Kanału Olszowieckiego pow 5,027; rzeźba staroglacjalna, ekosys. Bagienno-łąkowy - różne fazy nat. sukcesji; kraina wielkich dolin. Ok 10-30m poniżej sąsiednich terenów ; specy. lokalny mikroklimat;
wiarty - częste zaleganie powietrza; W.
ŚWIĘTY KRZYŻ - st. geoekol. Uniw. Hum-Przyr im. Jana Kochanowskiego w Kielcach; woj. świętokrz. Świętokrzyski PN; zlewnia leśno-rolnicza na N stoku gł. masywu Łysogór.;
pow. 1,269 - wys od 595 do 268 m npm.
Wiatry - gł S; 45% - SE, S, SW ; 40% - SW, W, NW.
SZYMBARK - st. Naukowo-Badawcza, PAN, Warszawa.; S PL; woj. małopolskie; zlewnia Bystrzanki; geoekosys fliszowy o war. Przyr. Charakt. Dla gór niskich i pogórzy.;
granica 2 jednostek fizyczno-geogr. Beskidów i Pogórza Karp.; pow 13. ; % pow. - użytki rolne 51; pow. zalesione 36 - pow zabudowane z sadami 10 - pozostałe 4.
wiatry - S-N