45. Psychospołeczne, medyczne, etyczno-religijne i prawne aspekty eutanazji.
Psychospołeczne aspekty eutanazji:
I Istnieją dwa krytyczne etapy choroby, w których pojawia się pragnienie śmierci:
związany z rozpoznaniem choroby i wówczas może to wynikać z lęku przed antycypowaną przyszłością , generującego chęć ucieczki przed nią(pacjent wyobraża sobie potencjalne cierpienie i własną niepełnosprawność)
pojawia się w stanie terminalnym choroby - tu pragnienie śmierci powoduje rozwijający się stan depresyjny, utrata wiary w sens życia, lęk, niepokój duchowy i rozterki egzystencjonalne ( stan taki może powodować ograniczenie możliwości świadomego wyboru rozwiązań dotycz. dalszego życia lub śmierci)
II Trzy aspekty rozpatrywania reakcji na chorobę:
interpsychiczny- odnosi się do tego co pacjent myśli, postrzega i czuje( bagatelizowanie lub niedostrzeganie choroby lub przesadne na niej skupianie; lęk, wstyd, gniew, obojętność)
behawioralny- związany z tym, w jaki sposób jednostka zachowuje się wobec choroby, jak komunikuje innym swój stan i jak poszukuje pomocy( opanowanie, selektywna komunikacja, ukrywanie; próba zmierzenia się z chorobą, postawa bierna, poszukiwanie oparcia w innych, zaprzeczanie istnieniu choroby- postawy bierne lub aktywne, pogodzenie lub bunt)
społeczny- dotyczy tego jak choroba wpływa na jego interakcje z innymi ludźmi
III Pojęcie subiektywnej oceny jakości życia w terminalnym okresie choroby:
Def. - obraz własnej sytuacji życiowej człowieka chorego odnoszący się do pewnego fragmentu czasu i porównywany do określonego wzorca idealnego, będącego zarazem przedmiotem pragnień jednostki.
Przesłanką dokonania eutanazji i jej usprawiedliwienia staje się fakt pozostawania jednostki w takiej sytuacji, gdy potrzeba uśmierzenia intensywnego i nieustannego bólu, cierpienia czy rozpaczy pacjenta, spowodowanych jego nieuleczalna chorobą, znacznie przewyższa korzyść, jaką może przynieś dalsze przedłużanie życia.
W aspekcie społecznym twierdzi się jednak że zasada niezabijania stanowi podstawę ochrony zbiorowości, stąd zgoda ofiary na eutanazję( w tym ujęciu zabójstwo) nie może uprawomocnić tego faktu, niezależnie od okoliczności.
Medyczne aspekty eutanazji:
lekarz powołany jest do zwalczania cierpienia fizycznego i moralnego pacjenta, nawet przy użyciu środków pośrednio stanowiących przyczynę szybszej śmierci pacjenta
obowiązkiem lekarza jest walczyć o życie człowieka, ale nie wbrew jego woli (jedynie jednostka jest wyłącznym dysponentem własnego życia)
ZASADY TE NIE MAJĄ JEDNAK ZASTOSOWANIA W WYKONYWANIU ZABIEGÓW EUTANATYCZNYCH
Środowisko lekarskie nie przejawia jednorodnych postaw wobec problemu eutanazji.
Jedni twierdzą, że jeśli wszelkie inne środki zawiodą i pacjent nie radzi sobie z własnym cierpieniem wyrażając pragnienie jego przerwania przez skrócenie życia- należy mu w tym pomóc.
Drudzy optują za rozwojem nauki o objawowym leczeniu ludzi umierających, której głównym celem byłby rozwój metod farmakologicznych i psychoterapeutycznych walki z bólem i cierpieniem.
Lekarze często wysuwają argument o niewielkiej społecznej potrzebie eutanazji, bowiem odsetek osób terminalnie chorych, wyrażających prośbę o eutanazję, usiłujących popełnić samobójstwo, dokonujących je lub grożących jego dokonaniem jest znikomy. (zwolennicy legalizacji eutanazji traktują to jako argument do swojego stanowiska)
Środowisko lekarskie ogranicza kompetencje lekarza w zakresie ingerencji w ludzkie życie jedynie do możliwości podejmowania decyzji o zaniechaniu sztucznego podtrzymywania życia w sytuacji nie rokującej poprawy.
NIE MOŻNA DOPROWADZIĆ DO SYTUACJI, W KTÓREJ PACJENT MÓGŁBY WIDZIEĆ W LEKARZU OSOBĘ, KTÓRA BYĆ MOŻE KIEDYŚ ZADA MU ŚMIERĆ, NAWET JEŚLI WYRAZI NA NIĄ ZGODĘ I BĘDZIE ONA ŁAGODNA.
Kodeks Etyki lekarskiej: bezwzględny zakaz eutanazji łagodzony jest zwolnieniem z obowiązku podejmowania i prowadzenia uporczywej terapii, stosowania środków nadzwyczajnych oraz reanimacji, co uzależnione jest od decyzji lekarza podjętej na podstawie oceny szans leczniczych.
Etyczno-religijne aspekty eutanazji:
Z etycznego punktu widzenia eutanazja jest niedopuszczalna, albowiem narusza podstawowe prawo człowieka do życia. Prawo wolności stanowienia o własnym życiu jest tu traktowane jako wtórne i nie może obejmować prawa do decydowania o własnej śmierci, bądź śmierci innych, niezależnie od motywów będących podstawą podjęcia takiej decyzji.
Wzmacniane jest to religijną zasadą, wedle której człowiek nie jest dysponentem-właścicielem swojego życia, bowiem „Bóg jest Panem życia, od jego początku aż do końca”.
Prawne aspekty eutanazji:
W Polsce eutanazja jest przestępstwem przeciwko życiu, jednakże zabójstwo takie jest zagrożone znacznie niższą karą aniżeli zabójstwo człowieka w innych okolicznościach (zabójstwo uprzywilejowane).
W polskim prawie problem eutanazji regulują następujące przepisy:
Kodeks karny: art. 150. § 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Zawarta w komentarzu urzędowym kodeksu karnego wykładnia art. 150 § 1 k.k. określa eutanazję jako wszelkie działania i zaniechania zmierzające do pozbawienia życia człowieka pod wpływem współczucia i na jego żądanie. W polskim prawie karnym eutanazja to zabójstwo człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego.