12. Rozwiązania materiałowo-konstrukcyjne i technologiczne budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej i budynków przemysłowych .

(Fundamenty budynków (rodzaje fundamentów, wykopy fundamentowe, hydroizolacje fundamentów i podziemi budynków); ściany (murowane, ściany prefabrykowane, przewody wentylacyjne i spalinowe, ciepłochronne ściany warstwowe, ściany budynków drewnianych, lekkie ściany osłonowe); stropy (monolityczne żelbetowe, gęstożebrowe, zespolone na belkach stalowych, drewniane); elementy komunikacji pionowej (schody, windy))

Głębokość posadowienia fundamentów zależy od:

• Głębokości występowania gruntów nośnych, na których budowla może być bezpiecznie posadowiona; minimalną konstrukcyjną głębokość posadowienia przyjmuje się 0,5 m w odniesieniu do najniżej położonego przyległego terenu;

• Głębokości przemarzania gruntów wysadzinowych, wg PN minimalne głębokości posadowienia fundamentów, liczone od powierzchni terenu do spodu fundamentów ze względu na przemarzanie gruntów wynoszą 0,8- 1,4 m;

• Głębokości rozmycia gruntu, np. przy fundamentach podpór mostowych;

• Poziomu zwierciadła wody gruntowej;

• Wymagań eksploatacyjnych stawianych budowli, np. konieczność podpiwniczenia;

• Poziomu posadowienia sąsiednich fundamentów;

• Głębokości występowania gruntów pęczniejących, zapadowych itp.

Sposób posadowienia budowli ustala się biorąc pod uwagę rodzaj i sztywność konstrukcji budowli, warunki jej wykonania i eksploatacji, właściwości techniczne podłoża gruntowego. W pierwszej kolejności bierze się pod uwagę możliwość bezpośredniego posadowienia fundamentów na gruncie → fundamenty płytkie : warstwa nośna zalega na głębokości, do której możemy wykonać wykop otwarty bez stosowania specjalnych umocnień jego zboczy lub ścian bądź specjalnych metod wykonywania, obniżenia wody gruntowej itp. (głębokość ta nie przekracza zazwyczaj 3-4 m).

Jeżeli warstwa nośna zalega głębiej → fundamenty głębokie (pośrednie), przekazują one obciążenia od budowli na warstwę nośną za pomocą elementów konstrukcyjnych wprowadzanych w grunt, np. pali, studni, ścian szczelinowych.

Etapy wykonywania robót fundamentowych:

1. Analiza dokumentacji projektowych i warunków geologiczno-inżynierskich.

2. Wytyczenie osi głównych i pomocniczych.

3. Wytyczenie fundamentów i granic wykopów.

4. Wykonanie robót ziemnych:

• Sprawdzenie, czy grunt osiągnięty wykopem spełnia warunki geologiczno-wytrzymałościowe,

• Zabezpieczenie ścian wykopu,

• Odpompowanie wody gruntowej,

• Wykonanie fundamentu,

• Zasypanie wykopów.

I/8. IZOLACJE WODOCHRONNE FUNDAMENTÓW I PODZIEMI BUDYNKÓW.

Rodzaje izolacji:

1. 
   Izolacje lekkie - ochrona budowli przed przenikaniem wilgoci z gruntu. Są to: izolacje bitumiczne bez wkładek (np. powłoki gruntujące), powłoki z tworzyw sztucznych, izolacje z mas powłokowych i środki uszczelniające powierzchnie materiałów konstrukcyjnych (np. środki do hydrofobizacji).

2. Izolacje średnie - ochrona budowli przed wodą podciąganą kapilarnie i wodą opadową przesączającą się w kierunku przegrody. Należą tu: izolacje bitumiczne z dwiema wkładkami z papy, izolacje z asfaltów lanych, z mieszanek bitumicznych z wypełniaczami mineralnymi, z powłok z tworzyw sztucznych, z folii, tynków wodoszczelnych itp.

3. Izolacje ciężkie - ochrona budowli przed wodą naporową (ściany piwnic, zbiorniki itp. Znajdujące się poniżej poziomu wody gruntowej).

Wykonuje się je jako izolacje bitumiczne z wkładkami (stosując lepiki bitumiczne, papy, tkaniny asfaltowe), folie z tworzyw sztucznych lub cienkie blachy metalowe.

Izolacje budynków niepodpiwniczonych.

Izolację poziomą wykonuje się poniżej posadzki przyziemia i jednocześnie na wysokości 30 cm nad poziomem terenu. Ścianę zewnętrzną pokrywa się tynkiem odpornym na działanie wilgoci.

Izolacje budynków podpiwniczonych.

1. Zwierciadło wody gruntowej poniżej poziomu podłogi.

• Gdy dopuszcza się umiarkowaną wilgoć- izolacja pozioma jak w budynkach niepodpiwniczonych, izolację pionową można wykonać ze szczelnego tynku cementowego z domieszkami wodochronnymi,

• 
  Gdy podziemna część budynku ma być chroniona przed wilgocią; izolację poziomą podłogi układa się na podłożu betonowym (stosuje się tu izolację bitumiczną średnią z wkładkami, powłokę asfaltową jedno- lub dwuwarstwową lub tynk cementowy z domieszką uszczelniającą). Izolacja pozioma podłogi powinna znajdować się na tym samym poziomie co izolacja pozioma ściany nad fundamentem i łączyć się z nią.

2. Zwierciadło wody gruntowej powyżej poziomu podłogi.

Należy wykonać izolację poziomą i pionową oraz izolację pod budynkiem jako izolację ciężką z wkładkami (ich liczba zależy od wysokości parcia wody gruntowej na budynek). Przed przystąpieniem do robót należy osuszyć wykop (powierzchniowo lub za pomocą studni rurowych, igłofiltrów).

I.10. Stropy -wymagania ogólne, rodzaje i podstawowe charakterystyki.

Wymagania ogólne:

Stropy - przegrody poziome dzielące budynek na kondygnacje; składają się z konstrukcji nośnej, warstw podłogowych i wykończenia sufitu.

Powinny spełniać następujące zadanie :

1. przenosić obciążenia stałe i użytkowe,

2. stanowić przegrody zapobiegające rozprzestrzenianiu się pożaru,

3. usztywniać ściany w płaszczyznach poziomych,

4. chronić pomieszczenia na poszczególnych kondygnacjach przed przenikaniem ciepła i dźwięków,

e. stanowić szczelna przegroda przed wilgocią, gazami, zapachami, oparami produkcyjnymi. Powinny charakteryzować się małą pracochłonnością przy realizacji oraz jak najmniejszym kosztem.

Strop powinien przenosić ciężar własny i wszystkie dodatkowe obciążenia stałe oraz obciążenia użytkowe,

nie wykazując równocześnie nadmiernych ugięć.

W budynkach wielokondygnacyjnych korzystne jest stosowanie stropów o małych grubościach ze względu na zmniejszenie ogólnej kubatury budynku, a więc zmniejszenia zużycia materiałów potrzebnych do wykonania stropów, a także ścian. Grubość stropu musi być tak dobrana ,aby spełniał on stawiane mu wymagania dotyczące stanów granicznych nośności i użytkowania ,które mogą wystąpić w stadium realizacji i eksploatacji budynku.

Rodzaje stropów:

a. podział ze względu na materiał:

1. drewniane,

2. ceramiczne,

3. żelbetowe,

4. „stalowe",

5. na belkach stalowych,

6. na blachach fałdowych.

b. podział ze względu na konstrukcje:

• A. belkowe,

B. płytowe,

C. płytowo-belkowe,

D. gęstożebrowe.

c. podział ze względu na funkcjonalność

1. ognioodporne

B: o dobrej izolacyjności akustycznej „ciche",

3. o dobrej izolacyjności cieplnej „ciepłe".

Podstawowe charakterystyki stropów:

-rozpiętość maksymalna ( modularna ) m.

-dopuszczalne obciążenie charakterystyczne kN/m²

-wysokość ( grubość ) konstrukcji stropu mm

-masa konstrukcji stropu kg/m²

-wartość współczynnika przenikania ciepła W(m²*K)

-izolacyjność akustyczna dB

-dopuszczenie obciążeń dynamicznych tak /nie

Istotnymi charakterystykami są ciężar własny stropu , który podaje się na 1m² powierzchni oraz jego własności izolacyjne. Ważnymi parametrami są również :technologia montażu stropu ,jego łatwość i szybkość oraz koszt budowy.

I

11. Rozwiązania konstrukcyjno -technologiczne stropów:

11.1 STROPY DREWNIANE

A ). Drewniane belkowe

a) Belkowy strop nagi ocieplony. b) Belkowy strop z podsufitką ocieplany.

Rys. 1.1. Drewniane stropy belkowe: a) strop nagi ocieplony, b) strop z podsufitką ocieplony;

l — belka stropowa od 12x20 do 18 x24 cm, 2 — ślepa podłoga — deski 25-32 mm, 3 — biała podłoga — deski 32 mm, 4 — podsufitka z desek grub. 19—50 mm lub z płyt drewnopochodnych, 5 — tynk na matach z trzciny lub płyty suchego tynku, 6 — papa lub folia pod sypkie materiały termoizolacyjne, 7 — polepa lub inne materiały termoizolacyjne, 8 — wełna mineralna

a) Strop ze ślepym pułapem i z podsufitką. b) Strop z powałą ozdobną

Rys. 1.2. Drewniane stropy belkowe a) strop ze ślepym pułapem i podsufitką, b) strop z powałą ozdobną; l — belka stropowa 16 x 22 cm-18 x 24 cm, 2 — ślepa podłoga — deski 32 mm, 3 — biała podłoga — deski 25 — 32 mm, 4 — podsufitką, 5 — tynk na matach trzcinowych, 6 — ślepy pułap z desek grubości 25 mm, 7 — listwy 40 x 40 mm, 8 — polepa, 9 — deski powały ozdobnej, 10 — papa lub papier woskowy.

a) Strop legarowo-listwowy, b) Strop podwójny („cichy");

Rys. 1.3 Drewniane stropy belkowe: a) legarowo-listwowy, b) podwójny („cichy"); l -belka stropowa 20 x 24 cm, 2 — podłoga z desek grub. 32 mm, 3 -legary 50 x 70 lub 50 x 90 mm (impregnowane), 4 - podsufitka, 5 — tynk na matach trzcinowych, 6 — ślepy pułap z desek, 7 — listwy 40 x 40 mm, 8 — polepa, 9 -piasek, 10 — papa lub tektura smołowa, 11 — belki nośne dolnego stropu 8x24 cm

B). drewniane z bali

Stropy z bali (rys. 1.4) stosuje się na ogół w budynkach o szkieletowej konstrukcji ścian wykonanych z bali. Belki z bali o przekroju od 5 x 15 cm do 5x30 cm są rozstawione co 30—60 cm i usztywnione krzyżulcami z łat ustawionymi co 1,5 m na długości (rozpiętości) stropu.

Stropy z bali mogą być również wykonywane jako podwójne - ciche (rys. 1.14). Ślepą podłogę stanowi sklejka lub twarda płyta z materiałów drewno­pochodnych, a podsufitkę np. płyty gipsowe mocowane od spodu belek. Stropy tego rodzaju stosowane są w rozwiązaniach typu kanadyjskiego.

a) Stropy z bali z ociepleniem z izolacją cieplną

b) Stropy z bali z ociepleniem; strop podwójny z izolacją cieplną.

Rys. 1.4. Stropy z bali z ociepleniem: a) strop z izolacją cieplną, b) strop podwójny z izolacją cieplną, c, d) szczegóły usztywnienia belek; l — belka z bali 5 x 15 do 5 x 30 cm, 2 — ślepa podłoga z desek, płyt drewnopochodnych lub sklejki drewnianej, 3 — izolacja z wełny mineralnej, 4 — podsufitka ognioodporna z płyt gipsowych, 5 — belka stropu podwójnego 5 x 15 cm, 6 — krzyżulec 25 x 75 mm, 7 - deska grubości 25 mm

11.2. STROPY NA BELKACH STALOWYCH

Głównymi elementami nośnymi tego rodzaju stropów są belki stalowe: walcowane profile stalowe, najczęściej o przekroju dwuteowym. Rozstaw belek zależy od sposobu wypełnienia przestrzeni między belkami, rozpiętości stropu oraz obciążeń działających na niego i wynosi 120—200 cm przy wypełnieniu płytami ceramicznymi i nie przekracza 200 cm przy wypełnieniu płytami żelbetowymi.

A) Strop Kleina

W budownictwie niskim stosowane są stropy z wypełnieniem międzybelkowym w postaci płyt ceglanych (z cegły pełnej lub dziurawki grubościennej) zbrojonych w spoinach płaskownikami stalowymi (bednarką), zwane płytami Kleina (nazwa pochodzi od nazwiska inżyniera niemieckiego, który pierwszy zastosował tego rodzaju konstrukcję stropu).

Plyty Kleina wykonuje się na deskowaniu, które podwiesza się najczęściej do belek stropowych. Deskowanie nie powinno przylegać bezpośrednio do spodu półek belek stalowych, lecz znajdować się w odległości l cm w celu umożliwienia wypełnienia szczeliny zaprawą. Cegły płyty układa się na deskowaniu. Najpierw na cegły nakłada się zaprawę, a następnie układa się je w płycie na docisk. Po wymurowaniu całej płyty między dwiema belkami oraz ułożeniu zbrojenia w spoinach zalewa się płytę rzadką zaprawą cementową, tak aby wypełniła spoiny i nierówności. Do wykonywania płyt Kleina stosuje się zaprawę cementową w proporcji cement : piasek l : 3. Przy rozpiętości powyżej 5,0 m belki stropów Kleina wykazują duże ugięcia i z tego powodu zaleca się podpieranie tych belek w połowie rozpiętości podczas wykonywania stropu oraz obetonowanie ich górnej części (rys. 1.5d). Zapewnia się w ten sposób lepszą współpracę płyty z belką i w efekcie zwiększa nośność stropu.

Rys. 1.5. Strop Kleina (a, b, c — przekroje wzdłuż belek): a) płyta pełna tzw. ciężka, b) płyta żeberkowa tzw. półciężka, c) płyta z cegły na płask tzw. lekka, d) przekrój poprzeczny stropu o płycie ciężkiej lub półciężkiej; l — dwuteowa stalowa belka z I 180—220 mm, 2 — cegła pełna na rąb, 3 — płaskownik 20 x l lub 30 x 2 mm (bednarka), 4 — beton, 5 — gruz ceglany z wapnem, 6 — papa, 7 — legar 6x12 cm, 8 — ślepa podłoga — deski grub. 32 mm, 9 — biała podłoga — deski grub. 25 mm, 10 — siatka pleciona lub cięto-ciągniona, 11 — tynk (wyprawa)

B) Stropy odcinkowe:

Rys. 1.6. Przekroje stropu odcinkowego: a) w trakcie wykonania, b) szczegół pachwiny, c) ściągi stalowe łączące belki; l — krążyna, 2 — krawędziak 12 x 12 cm, 3— siatka, 4 — beton, 5 — gruz, 6 — tynk

Rys. 1.7. Strop odcinkowy z cegły na belkach T-27: a) z podłogą drewnianą, b) z polepą glinianą; l — żużel, 2 — podłoga drewniana, 3 — tynk, 4 — polepa, 5 — trociny z wapnem, 6 — zaprawa cementowa

C) Strop z wypełnieniem z płyt żelbetowych WPS

Rys. 1.8. Strop WPS: a) widok, b) przekrój poprzeczny stropu, c) przekrój podłużny; l — belka stalowa, 2 — płyta WPS, 3 — siatka druciana, 4 — legar, 5 — deski, 6 — polepa, 7 — papa, 8 — zaprawa cementowa

D) Stropy na belkach stalowych:

11. 3. STROPY ŻELBETOWE

1. Strop płytowy

2. Strop płytowo- belkowy

3. Strop płaski płytowo słupowy

4. Strop płaski grzybkowy

Zbrojenie główne biegnące w jednym kierunku stosuje się w płytach, w których stosunek długości jednej krawędzi do drugiej jest większy od 2. Jeśli wartość tego stosunku nie przekracza 2, to takie płyty zbroi się dwukierun­kowo (krzyżowo) —

Rozpiętość płyt żelbetowych zbrojonych jednokierunkowo na ogół nie prze­kracza 3,0— 3,5 m, a zbrojonych krzyżowo 4,0— 5,0 m. Żelbetowe płyty stropowe mogą być wykonywane jako płyty jednoprzęsłowe, swobodnie podparte lub utwierdzone na podporach w większym lub mniejszym stopniu. O stopniu swobody obrzeża płyty decyduje możliwość swobody jej obrotu. W praktyce w większości przypadków obrót ten jest w mniejszym lub większym stopniu utrudniony, np. obrzeże płyty stropu „dociśnięte" jest murem wyższej kondyg­nacji. Do stopnia utwierdzenia obrzeża płyty dostosowuje się jej zbrojenie prętami stalowymi.

11. 4. STROPY GĘSTOŻEBROWE

A) Strop Akermana

Strop typu Akermana jest stropem gęstożebrowym betonowanym w miejscu wbudowania z zastosowaniem w tym celu produkownych pustaków ceramicz­nych (rys. 1.66). Pustaki stanowią wypełnienie oraz dobry podkład dla wyprawy sufitowej.

Rys. 1.66. Strop Akermana z płytą: a) przekrój typowy, b) przekrój podwyższony, c) monolityczne połączenie podłużne prefabrykowanych płyt z pustaków Akermana; l — pustak, 2 — beton B-15, 3 — zbrojenie główne 018-20 mm, 4 — strzemiona <f> 4,5-5 mm co 33 cm, 5 — żebro, 6 — wieniec, 7 —deskowanie ażurowe grub. 32 mm, 8 — cegła dziurawka, 9 _ zamek

B) Strop Cerit

Strop Cerit składa się z pustaków ceramicznych Cerit wysokości 18 lub 22,5 cm, zbrojenia i betonu monolitycznego (nadbetonu) klasy co najmniej B 15 wytworzonego na budowie (rys. 1.68). Może być wykonywany jako jednoprzęsłowy swobodnie podparty lub częściowo utwierdzony, a także jako wieloprzęsłowy ciągły. Przeznaczony jest głównie do stosowania w budownictwie jedno­rodzinnym i rolniczym.

Zbrojenie główne wykonuje się w postaci prętów umieszczonych w „korytku" wytworzonym przez obrzeża pustaka Cerit i wówczas jako strzemiona stosuje się pręty w kształcie Y (rys. 1.68b), a z dwóch prętów — w kształcie X (rys. 1.69c).

Rys. 1.68. Ceramiczno-żelbetowy strop gęstożebrowy typu CERIT: a) prefabrykowana płyta (bez strzemion) — może być stosowana bez nadbetonu, b i c) przekroje poprzeczne stropów wykonywanych na budowie; l — pustak ceramiczny, 2 — zbrojenie ze stali A III (A Ii), 3 — beton żebra B-20, 4 — nadbeton z betonu B-20, 5 — beton łączący prefabrykaty, 6 — hak transportowy, 7 — strzemię typu V, 8 — strzemię typu X

C) Strop Fert:

Rys. 1.70. Strop typu Fert: l — belka prefabrykowana, 2 — pustak ceramiczny, 3 — beton monolityczny

D) Strop Teriva:

Rys. 1.79. Podstawowe elementy składowe gęstożebrowego stropu żelbetowego typu Teriva: a) belka kratowa, b) pustak wypełniający pola między belkami typu SZ-ITB

Rys. 1.80. Pustaki stropu: a) Teriva I — Bis, b) Teriva II i Teriva III

5. Strop T-27

Strop T-27, którego przekroje pokazano na rys. 1.89, był często stosowany w budownictwie wiejskim. Główną zaletą stropu jest możliwość jego wykonywania bez deskowań, rusztowań. Strop T-27 z żelbetowymi płytkami dolnymi prze­znaczony jest dla przekryć z gładką powierzchnią sufitu (rys. 1.89a), natomiast z żelbetowymi płytkami górnymi dla stropów i stropodachów w budynkach inwentarskich (rys. 1.89b).

60,90

Rys. 1.89. Strop T-27: a) przekrój poprzeczny stropu budynku mieszkalnego (strop z płytkami dolnymi), b) przekrój poprzeczny stropu lub stropodachu budynku inwentarskiego (strop z płytkami górnymi); l — podłoga z desek grub. 32 mm, 2 — legar, 3 — papa, 4 — cegły ułożone co ok. 50 cm, 5 — warstwa żużla grub. 11 cm, 6 — żelbetowa dolna płyta prefabrykowana, 7 — tynk cementowo-wapienny grub. l cm, 8 — belka żelbetowa, 9 — żelbetowa górna płyta prefabrykowana

6. 
   Strop DZ

7. Strop SPS

Strop KMK

11.4. Stropy Zespolone stalowo - betonowe na dzwigarach stalowych

I. / 12. STROPODACHY , konstrukcja zasady ocieplenia i odwodnienia:

Stropodach stanowi poziomą lub pochyłą zewnętrzną przegrodę budynku ograniczającą budynek od góry, pelniąc równocześnie funkcję dachu oraz stropu w pomieszczeniach najwyższej kondygnacji. Stropodach zabezpiecza pomiesz­czenia wewnętrzne przed opadami atmosferycznymi oraz przed zmianami tem­peratury, czyli wpływami klimatu zewnętrznego.

Stropodach składa się z kilku warstw o różnym przeznaczeniu. Na konstrukcji nośnej stropowej ułożone są następujące warstwy: wyrównawcza, izolacji paro-chronnej (paroizolacja), izolacji ciepłochronnej (termoizolacja), wentylacyjna w postaci przestrzeni powietrznej wentylowanej, szczeliny wentylowanej lub kanali­ków wentylowanych oraz warstwa wodoszczelna (pokrycie dachowe).

PODZIAŁ STROPODACHÓW

Klasyfikacja stropodachów jest możliwa w oparciu o różne kryteria, np. ze względu na rodzaj konstrukcji, układ warstw, spadki połaci dachowych, sposób odprowadzenia wody opadowej, wartość użytkową i eksploatacyjną, itp

Przyjęto następujący podział:

l) ze względu na rodzaj konstrukcji i układ warstw stropodachy dzielimy na:

a) pełne (rys. 2.1 i 2.2),

b) wentylowane

— odpowietrzane (rys. 2.2),

— kanalikowe (rys. 2.1 i 2.2),

— szczelinowe (rys. 2.2),

— dwudzielne (rys. 2.1 i rys. 2.2);

2) ze względu na wielkość spadku połaci dachowych:

a — płaskie, b — strome poddaszy mieszkalnych;

3) ze względu na układ połaci dachowych:

a — jednospadowe, tzw. pulpitowe (rys. 2.1), b — dwuspadowe itd.,

4) ze względu na sposób odprowadzenia wody opadowej:

a — z odwodnieniem zewnętrznym,

b — z odwodnieniem wewnętrznym, tzw. pogrążone.

Stropodachy pełne mają wszystkie warstwy konstrukcyjne całkowicie przylegające do siebie i nie ma w nich żadnych szczelin ani kanalików powietrz­nych. Na konstrukcji nośnej stropu (przekrycia) ułożone są bezpośrednio: warstwa ocieplająca oraz pokrycie. Zazwyczaj pod warstwą ocieplającą (termo­izolacją) znajduje się paroizolacja, a pod pokryciem warstwa podkładowa (wyrównawcza) z gładzi cementowej.

W zależności od budowy rozróżnia się stropodachy pełne:

a) z termoizolacją ułożoną na konstrukcji nośnej stropu (przekrycia) — rys. 2.2,

b) z termoizolacją wypełniającą konstrukcję nośną stropu (przekrycia)

Płyt wiórowo-cementowych i pilśniowych porowatych można używać do ocieplania stropodachów pełnych tylko nad pomieszczeniami suchymi o wilgot­ności względnej powietrza nie większej niż 50%. Stosowanie płyt trzcino­wych do ocieplania stropodachów pełnych jest niedopuszczalne.

Na ocieplanie należy używać materiałów suchych i mało nasiąkliwych. Materiałów wilgotnych nie wolno stosować. W stropodachach o konstrukcji nośnej żelbetowej lub ceramiczno-żelbetowej dopuszcza się stosowanie luźnego lekkiego kruszywa bez spoiwa, jak np. żużel lub keramzyt. Kruszywo powinno być suche i musi tworzyć równomierną, ubitą warstwę, przykrytą gładzią cementową 1:3 o grubości około 2 cm. Gładź winna być zdylatowana co 4—5 m lub przecięta kielnią co 2—3 m.

W nowych rozwiązaniach stropodachów niezależnie od konstrukcji nośnej zaleca się stosowanie takich materiałów termoizolacyjnych, na których można bezpośrednio przyklejać papę bez używania gładzi cementowej. Zaleca się stosowanie płyt styropianowych, płyt twardych z wełny mineralnej Izopol (tylko odmiany 180), płyt z pianki poliuretanowej lub szkła piankowego.

Dylatacje w stropodachach pełnych

W polskich warunkach klimatycznych temperatura powierzchni dachu latem osiąga ponad +80°C, a zimą ochładza się podczas mroźnych nocy poniżej -20°C. Wahania temperatury powodują zmiany długości elementów stropodachu, które przy braku przerw dylatacyjnych mogą być przyczyną pękania i zarysowania dachu i ścian budynku.

Zaleca się następujące odległości między dylatacjami termicznymi i termiczno-skurczowymi w poszczególnych warstwach stropodachu:

ścianach powinno zapewnić możliwość przesuwu na podporach, aby nie dopuścić do zniszczenia podpór wskutek ruchów termicznych (rys. 2.21). W tym celu stosuje się tzw. podkładki ślizgowe (np. dwie warstwy papy) rys. 2.22. Na rys. 2.23 przedstawiono sposób wykonania dylatacji w gładzi cementowej na ociepleniu stropodachu, a na rys. 2.24-2.26 podano przykład rozwiązania dylatacji przy maksymalnej jej odległości w stropodachach pełnych. Ponadto ścianki attykowe osłaniające stropodach od czoła, a także ściany wyższych części budynku powinny być oddzielone od niego szczeliną dylatacyjną wypełnioną miękkim materiałem ocieplającym

Stropodachy wentylowane powietrzem zewnętrznym charakteryzują się tym, że nad materiałem ocieplającym znajduje się przestrzeń powietrzna, przez którą przepływa powietrze zewnętrzne. W grupie tej można wyróżnić następujące rodzaje stropodachów:

1. Stropodachy odpowietrzane, różniące się od stropodachów pełnych tym, że pod pokryciem papowym znajduje się warstwa odpowietrzająca w postaci drobnych kanalików utworzonych przez:

a) zastosowanie specjalnej papy z gruboziarnistą posypką, papy karbowanej, fałdowej lub perforowanej,

b) wykonanie rowków w górnej powierzchni materiału termoizolacyjnego bezpo­średnio pod powierzchnią pokrycia.

Warstwa odpowietrzająca stropodachu połączona jest z powietrzem zewnętrz­nym, co umożliwia odprowadzenie nadmiaru nagrzanego powietrza zawierające­go parę wodną dyfundującą do stropodachu z wnętrza budynku.

2. Stropodachy kanalikowe, w których utworzone są kanaliki nad materiałem termoizolacyjnym, np. płyty z eternitu falistego (rys. 2.2/IIIa) lub w samym materiale termoizolacyjnym (rys. 2.2/IIIb).

3. Stropodachy szczelinowe, w których nad warstwą ocieplającą ułożoną na konstrukcji stropowej znajdują się szczeliny powietrzne utworzone np. przez żelbetowe płyty dachowe, jak płyty korytkowe, oparte za pośrednictwem podkładek izolacyjnych na stropie bądź na twardej izolacji cieplnej (rys. 2.2/IV).

4. Stropodachy dwudzielne z przestrzenią poddasza znajdującą się pomiędzy ocieplonym stropem a konstrukcją przekrycia dachowego. Można je podzielić na:

1. Stropodachy z poddaszem przełazowym, gdzie najmniejsza wysokość poddasza

2.5. SPOSOBY ODWODNIENIA STROPODACHÓW I TARASÓW

W zależności od formy architektonicznej budynku, założonych wielkości i kierunków spadków przyjmuje się dwa podstawowe sposoby odprowadzenia wody opadowej z dachu lub tarasu:

a) zewnętrzny — za pomocą rynien i rur spustowych rozmieszczonych po zewnętrznym obrysie budynku (rys. 2.6a),

b) wewnętrzny — wynikający z konstrukcji tzw. dachu pogrążonego o spadku połaci dachowych w kierunku rur spustowych usytuowanych w rynnach wewnętrznych, tzw. korytach (analogicznie dla tarasu) (rys. 2.6b).

Sposób odprowadzenia wody opadowej ma istotny wpływ na walory eks­ploatacyjne budynku. Wszelkie nieszczelności w pokryciu lub na połączeniu z innymi elementami objawiają się w postaci przecieków wody opadowej do wnętrza budynku lub do którejś z warstw obniżając np. izolacyjność cieplną.

W naszych warunkach klimatycznych charakteryzujących się częstymi spad­kami temperatury poniżej 0°C teoretycznie korzystniejsze jest odwodnienie wewnętrzne, jednakże — ze względów technologicznych związanych z precyzją wykonania wpustu — nie zalecane. Wpust dachowy znajduje się bowiem w strefie dodatnich temperatur panujących w środkowej części połaci dachowej podczas okresu zimowego. Wyższa temperatura wpustu powstaje dzięki strumieniowi ciepła przenikającego przez stropodach, jak również wskutek stosunkowo wyso…

12. DYLATACJE STROPODACHÓW I TARASÓW

W budownictwie ogólnym oraz w przemysłowym stropodachy i tarasy są elementami budowli, w których brak lub wadliwe rozwiązanie dylatacji stanowi przyczynę ich uszkodzeń. Dylatacja jest to przerwa w ciągłości danej konstrukcji, która zapobiega powstawaniu niekontrolowanych rys i pęknięć.

W budownictwie indywidualnym najczęstszymi przerwami dylatacyjnymi są dylatacje termiczne i skurczowe. Natomiast w pozostałych typach budo­wnictwa mogą wystąpić dodatkowo dylatacje konstrukcyjne i robocze.

Dachy ulegają odkształceniom wynikającym ze znacznych różnic temperatur oraz z powodu nierównomiernego osiadania budynku. W okresie letnim tem­peratura na powierzchni dachu może osiągać ponad +80°C, zimą zaś poniżej —20°C. Z tego też względu istnieje potrzeba stosowania dylatacji termicz­nej. Należy przyjąć zasadę, że dachy żelbetowe powinny posiadać dylatacje obwodowe zapobiegające ścinaniu ścian zewnętrznych czy rysowaniu gzymsów oraz dylatacje pośrednie zmniejszające odkształcenia połaci dachowych i zapobiegające uszkodzeniu pokrycia (rys. 2.10). W miejscach gdzie spodziewane są duże odkształcenia pionowe wykonuje się dylatacje konstrukcyjne stosowa­ne ze względu na nierównomierne osiadanie budynku, prowadzone od spodu fundamentu aż pod pokrycie dachowe.

Sposób kształtowania przerw dylatacyjnych (ich szerokość, lokalizacja, odleg­łości między nimi) oraz dobór materiałów zabezpieczających szczelinę zależy od rodzaju przyjętego rozwiązania stropodachu czy tarasu, konstrukcji, materiału itp. Czasem można zrezygnować z przerw dylatacyjnych uwzględniając w obliczeniach wpływ dodatkowych naprężeń w konstrukcji. Przy planowaniu szczelin dylatacyjnych należy uwzględnić usytuowanie kominów na dachu (rys. 2.11), gdyż często brak dylatacji powoduje ich ścięcie.

Przy kształtowaniu płaszczyzn spadku stropodachu czy tarasu należy unikać kierunku spadków przecinających dylatacje. Przy lokalizacji wpustów wewnętrz­nych (odwodnienia wewnętrznego) należy przyjąć zasadę, że muszą być one odpowiednio oddalone od dylatacji. Należy bezwzględnie unikać dylatacji zała­manych w planie.

Przy projektowaniu konstrukcji dylatacji należy zwrócić uwagę na prawid­łowe rozwiązanie obróbek blacharskich, a każde nietypowe rozwiązanie musi znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji w formie szczegółowego detalu. Przy­kładowe konsekwencje braku lub wadliwego rozwiązania dylatacji ilustruje rys. 2.12a, b, prawidłowe zaś rozwiązanie odpowiednich szczegółów przedstawia rys. 2.12c, d.

2.6. DYLATACJE STROPODACHÓW I TARASÓW

W budownictwie ogólnym oraz w przemysłowym stropodachy i tarasy są elementami budowli, w których brak lub wadliwe rozwiązanie dylatacji stanowi przyczynę ich uszkodzeń. Dylatacja jest to przerwa w ciągłości danej konstrukcji, która zapobiega powstawaniu niekontrolowanych rys i pęknięć.

W budownictwie indywidualnym najczęstszymi przerwami dylatacyjnymi są dylatacje termiczne i skurczowe. Natomiast w pozostałych typach budo­wnictwa mogą wystąpić dodatkowo dylatacje konstrukcyjne i robocze.

Dachy ulegają odkształceniom wynikającym ze znacznych różnic temperatur oraz z powodu nierównomiernego osiadania budynku. W okresie letnim tem­peratura na powierzchni dachu może osiągać ponad +80°C, zimą zaś poniżej —20°C. Z tego też względu istnieje potrzeba stosowania dylatacji termicz­nej. Należy przyjąć zasadę, że dachy żelbetowe powinny posiadać dylatacje obwodowe zapobiegające ścinaniu ścian zewnętrznych czy rysowaniu gzymsów oraz dylatacje pośrednie zmniejszające odkształcenia połaci dachowych i zapobiegające uszkodzeniu pokrycia (rys. 2.10). W miejscach gdzie spodziewane są duże odkształcenia pionowe wykonuje się dylatacje konstrukcyjne stosowa­ne ze względu na nierównomierne osiadanie budynku, prowadzone od spodu fundamentu aż pod pokrycie dachowe.

Sposób kształtowania przerw dylatacyjnych (ich szerokość, lokalizacja, odleg­łości między nimi) oraz dobór materiałów zabezpieczających szczelinę zależy od rodzaju przyjętego rozwiązania stropodachu czy tarasu, konstrukcji, materiału itp. Czasem można zrezygnować z przerw dylatacyjnych uwzględniając w obliczeniach wpływ dodatkowych naprężeń w konstrukcji. Przy planowaniu szczelin dylatacyjnych należy uwzględnić usytuowanie kominów na dachu (rys. 2.11), gdyż często brak dylatacji powoduje ich ścięcie.

Przy kształtowaniu płaszczyzn spadku stropodachu czy tarasu należy unikać kierunku spadków przecinających dylatacje. Przy lokalizacji wpustów wewnętrz­nych (odwodnienia wewnętrznego) należy przyjąć zasadę, że muszą być one odpowiednio oddalone od dylatacji. Należy bezwzględnie unikać dylatacji zała­manych w planie.

Przy projektowaniu konstrukcji dylatacji należy zwrócić uwagę na prawid­łowe rozwiązanie obróbek blacharskich, a każde nietypowe rozwiązanie musi znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji w formie szczegółowego detalu. Przy­kładowe konsekwencje braku lub wadliwego rozwiązania dylatacji ilustruje rys. 2.12a, b, prawidłowe zaś rozwiązanie odpowiednich szczegółów przedstawia rys. 2.12c, d.

I.13. Dachowe ciesielskie konstrukcje drewniane

Więźba dachowa konstrukcji ciesielskiej składa się z odpowiednio przygoto­wanych elementów, a ich „rodzaj", wielkość i rozstaw zależą od przyjętego typu wiązara i rodzaju pokrycia. Wiążą r jest zasadniczym elementem nośnym dachowej konstrukcji ciesielskiej (więźby dachowej) i składa się z połączonych ze sobą symetrycznie krokwi wraz z zewnętrznymi wzmocnieniami. Mając formę trójkąta pracuje pod względem statycznym Jak kratownica. W więźbie wyróż­niamy dwa typy wiązarów: pełne i puste (rys. 3.4).

Wiązary pełne zawierają wszystkie elementy nośne i usztywniające dach w płaszczyźnie wiązara i usytuowane są w odstępach 3,0—4,5 m (rys. 3.4). Wiązary puste natomiast zawierają jedynie konstrukcję nośną pokrycia (krokwie). Roz­staw ich zależy przede wszystkim od przyjętego pokrycia i waha się od 0,8 do 1,2 m (rys. 3.4). Zasadniczymi elementami wiązarów dachowych w zależności od ich konstrukcji są: krokwie, jętki lub kleszcze, słupy, płatwie, belki główne (ściągi), tramy, miecze, zastrzały (rys. 3.4).

Krokwie przenoszą obciążenie od pokrycia dachowego parcia lub ssania wiatru, obciążenie śniegiem oraz ciężar własny. W zależności od wielkości tych obciążeń ich rozstaw wynosi 80—120 cm, a przekrój poprzeczny przyjmuje wymiary o stosunku boków 1:2 do 1:3 (np. bal 75 x 150 mm). Podparcie krokwi w najprostszym przypadku może być dwupunktowe, tj. u dołu na belce stropowej, tzw. belce głównej lub tramie (rys. 3.5a) lub na płatwi stopowej lub murłacie, górą — na przeciwległej krokwi (rys. 3.5a) lub na płatwi kalenicowej (rys. 3.5c). W więźbach o większych rozpiętościach dochodzi dodatkowy element podparcia — ^Ł płatew pośrednia (rys. 3.5d, e) lub jętka (rys. 3.5b). Ze względów ekonomicznych odległość pomiędzy punktami podparcia nie powinna przekraczać 4,5 m.

Krokwie usytuowane w koszu dachu i mające w związku z tym górną powierzchnię wklęsłą noszą nazwę krokwi koszowych (rys. 3.6b), zaś usytuo­wane w narożu dachu i mające górną powierzchnię wypukłą krokwi narożnych lub krawężnic (rys. 3.6a). Szczególnym przypadkiem jest również kulawka (rys. 3.6), krótsza krokiew opierająca się jednym końcem na krokwi koszowej lub narożnej.

Jętki stanowią pośrednie podpory krokwi i dzielą je na dwa odcinki długości 4,5 m (dolny) i 2,5 m (górny). Pozwała to bardziej ekonomicznie projektować krokwie. Długość jętki nie powinna przekraczać 3,5 m, a jej przekrój jest zbliżony do przekroju krokwi. Występuje w każdym wiązarze (rys 3.5b) i jest elementem ściskanym.

Płatwie są to belki poziome biegnące wzdłuż połaci dachowych (rys. 3.4 i rys. 3.5). Stanowią podporę dla krokwi i usztywnienie dachu w kierunku podłużnym. Ze względu na położenie rozróżniamy płatwie: dolne (stopowe, murłaty), pośred­nie i górne (kalenicowe). Płatwie pośrednie i kalenicowe opierają się na słupach rozstawionych co 3—4,5 m, natomiast płatwie stropowe opierają się całą powierzchnią, np. na ściance kolankowej. Płatwie wykonuje się z krawędziaków lub belek o przekroju prostokątnym (np. 125 x 160 mm). Pracują na zginanie pod wpływem sił przekazywanych z krokwi.

Słupy służą do podpierania płatwi i przenoszenia z nich obciążenia na belki stropowe i tramy. Najczęściej są ustawione pionowo (rys. 3.5c, d), jednak w uzasadnionych przypadkach z niewielkim pochyleniem (rys. 3.5e). W przykładach przedstawionych na rys. 3.5 są elementami ściskanymi, jednak w kilku typach wiązarów, w tzw. wiązarach wieszarowych (rys. 3.4b), przyjmują nazwę wieszaków i pracują na rozciąganie. Stosowane przekroje: 10x10 cm—20x20 cm.

Kleszcze są to elementy poziome obejmujące obustronnie słupki i krokwie (rys. 3.4). Stosuje się je do ściągnięcia i usztywnienia wiązara i występują jedynie w wiązarach pełnych (dla porównania jętka występuje w każdym wiązarze). Na kleszcze używa się bali o wymiarach 5x14 cm—8x16 cm.

Miecze służą do podłużnego usztywnienia więźby oraz umożliwiają zmniej­szenie przekroju podpieranych płatwi (rys. 3.4a). Są elementami ukośnymi i nachylonymi pod kątem 45°; ich długość wynosi ok. 1,5 m; przekrój miecza 8x10 cm-10x12 cm.

Podwalina jest to belka rozkładająca równomiernie obciążenie przekazywa­ne z płatwi poprzez słup na strop (rys. 3.4a), zwłaszcza przy stropach belkowych o belkach prostopadłych do podwaliny. Przy stropach „mocnych", np. żelbetowych, można zamiast niej zastosować tylko odcinek belki pod same słupy, tzw. poduszki lub opierać słupy na belkach stropu lub na tzw. tramie (rys. 3.4b).

Ramy stolcowe (ściany stolcowe) rys. 3.4a są to ustroje złożone ze słupów, płatwi, mieczy i podwalin. Stanowią one oparcie dla krokwi oraz usztywnienie więźby dachowej w kierunku podłużnym.

Zastrzały w dachach o dużej rozpiętości i ciężkim pokryciu, gdzie mogłoby nastąpić przeciążenie ramy stolcowej, stosuje się elementy ukośne odciążające słup, a zarazem usztywniające cały wiązar. Przekrój zastrzału zbliżony jest do przekroju słupa w danej więźbie, np. 16 x 18 cm jest typowym elementem dachów wieszarowych (rys. 3.4b).

Rys. 3.4. Więźby dachowe o konstrukcji ciesielskiej (opis w tekście):

a) dach płatwiowo-kleszczowy, b) dach wieszarowy

Rys. 3.5. Rozwój form konstrukcyjnych więźb dachowych — dach: a) krokwiowy, b) jętkowy, c) płatwiowy ze stolcem pojedynczym, d) platwiowo-kleszczowy ze stolcem podwójnym, e) jw. lecz ze stolcem kozłowym (opis w tekście)

I/14 . OGÓLNE ZASADY KONSTRUOWANIA DACHÓW STALOWYCH I ŻELBETOWYCH.

DACHY STALOWE

Dachy stalowe ze względu na swą lekkość znajdują zastosowanie przy przekryciach dużych rozpiętości.

Konstrukcja nośna dachów stalowych wykonywana jest najczęściej w formie stalowych dźwigarów kratowych pełnościenych tworzących wiązary płaskie lub ramy, w których dźwigar zwany jest również ryglem. Na ryglach opiera się płatwie które wraz z przekryciem tworzą dach dźwigarowo-płatwiowy. W przypadku stosowania sztywnych płyt przekrycia opartych bezpośrednio na dźwigarze otrzymujemy dach bezpłatwiowy.

Większość konstrukcji stalowych wykonywana jest z niskowęglowej stali konstrukcyjnej, z której wytwarza się kształtowniki, blachy, rury. Łączy się je między sobą stosując połączenia spawane, zgrzewane lub na śruby i nity.

Przykłady rozwiązań konstrukcji dachów dużych rozpiętości: dach tarczownicowy łukowy, konstrukcja wantowa....

Dachy dźwigarowo-płatwiowe - ich zasadniczymi elementami są dźwigary dachowe (wiązary, rygle), tężniki i płatwie.

Dźwigary dachowe - projektuje się na ogół jako kratownicowe. Ich kształt zależy od np. rozstawu podpór, kształtu dachu itp.

Płatwie dachowe - w zależności od rozpiętości i schematu statycznego mogą być wykonane z profili walcowanych I lub [ lub jako belki kratowe (dla rozpiętości > 6 m)

Stężenia stosuje się dla należytej sztywności przestrzennej. Tężniki dachowe sytuowane są w płaszczyźnie połaci dachowej podłużnie lub poprzecznie do osi podłużnej. Tężnik połaciowy to kratownica, która ma przejąć siły występujące w połaci skierowane równolegle do osi podłużnej hali, stanowić podparcie dla rusztu ściany szczytowej obciążonego poziomymi siłami parcia wiatru. Stężenia pionowe połaci dachowej powinny występować co najmniej w płaszczyznach podłużnych ścian zewnętrznych. Dla dachów z dźwigarami trójkątnymi stężenia pionowe występują w połowie rozpiętości.

DACHY ŻELBETOWE

Mogą być wykonywane jako konstrukcje monolityczne lub prefabrykowane. Najczęściej stosuje się: dachy monolityczne. Ich konstrukcja jest najczęściej płytowo-belkowa. Dachy monolityczne wymagają starannego dylatowania.

Dachy prefabrykowane można podzielić na:

• Dachy prefabrykowane z elementów małowymiarowych - pojedynczy element ma ciężar < 300 kg

• Dachy prefabrykowane z elementów wielkowymiarowych

Najczęściej stosuje się jako elementy nośne dachów żelbetowych swobodnie podparte dźwigary prefabrykowane w postaci żelbetowych kratownic i lekkich dźwigarów żelbetowych i sprężonych.

Do rozpiętości 12 m najbardziej racjonalne są sprężone belki strunobetonowe, przy większych rozpiętościach - kratownice, dźwigary kablobetonowe i lekkie ażurowe żelbetowe dźwigary.

Kształt wiązarów żelbetowych jest podobny do kształtu wiązarów stalowych. Ich rozpiętości wynoszą 12-60 m .

Długość jednosegmentowych wiązarów < 30 m (ze względu na możliwości transportowe). Powyżej tej rozpiętości stosuje się wiązary składane z segmentów scalanych przez sprężanie na budowie.

Na przekrycie dachów żelbetowych, stalowych i stropodachów stosuje się prefabrykowane płyty dachowe. Rozróżniamy:

1. Płyty dachowe korytkowe zamknięte (otwarte) , z włazem. Szerokość wynosi 60 cm. Stosowane są do modularnych rozpiętości 180-300 cm.

2. Płyty dachowe żelbetowe pełne - mają grubość 5 cm, szerokość 55 cm i długość 149 cm. Głębokość oparcia wynosi 4,5 cm.

3. Płyty dachowe pełne z wycięciami - min szerokość oparcia 7 cm

4. Płyty dachowe żebrowe - długości do rozpiętości modularnych 6,0 m. Ich szerokość wynosi 149 cm.

I/15. Pokrycie dachowe; zasady doboru materiałów i technologie wykonania pokryć.

Pokrycia materiałami palnymi: pokrycie słomą lub trzciną, deskami, dranicami i gontami. Można zmniejszyć palność słomy i trzciny przez zanurzanie w glinie, jednak nie jest to zabezpieczenie pewne.

Pokrycie papą:

1. Krycie na deskowaniu: pod krycie papą stosuje się deski nie strugane, przybijane bez odstępów grubości 25mm. Rozstaw krokwi pod deskowanie zależy od pochylenia dachu i obciążenia śniegiem i wiatrem (przy grubości desek 25mm rozstaw krokwi wynosi 75-90cm).

Stosuje się krycie: jednowarstwowe i dwuwarstwowe:

1. jednowarstwowe (stosuje się w budynkach tymczasowych). Dla pokrycia jednowarstwowego papą smołową dopuszczalne pochylenie wynosi 16-27%, a dla papy asfaltowej 16-37%. Pochylnie zalecane wynosi 20%. Krycie rozpoczyna się od okapu, a papa przybijana jest do czoła ocynkowanymi gwoździami papowymi co 5cm. Zakłady kolejnych warstw papy wynoszą 10cm wzdłuż okapu i 10cm prostopadle do okapu. Zaleca się aby łączenie prostopadłe do okapu wykonywać pod kątem 70÷80°. Pokrycie w kalenicy łączy się na zakład wynoszący 50cm lub nakłada się arkusz papy o szerokości 50cm.

2. dwuwarstwowe (wykonywane jest zawsze w budynkach stałych)

Pochylenie połaci przy kryciu dwuwarstwowym:

papa smołowa 5÷27%, zalecane 10%

papa asfaltowa 5÷47%, zalecane 10%

Najlepiej jest dawać obydwie warstwy z papy asfaltowej, która jest trwalsza od smołowej. W normie żąda się aby obydwie warstwy były wykonane z tych samych materiałów np. z pap i lepików asfaltowych lub z pap i lepików smołowych. Warstwę spodnią nakłada się tak jak przy kryciu pojedynczym (ale gwoździe przybija się co 10cm, a nie jak przedtem co 5cm). Warstwa wierzchnia nakładana jest tak, aby zakłady równoległe do okapu były przesunięte w stosunku do zakładów warstwy spodniej o pół szerokości arkusza, a zakłady prostopadłe do okapu w obydwu warstwach nie nakładały się. Warstwę wierzchnią przykleja się do warstwy spodniej lepikiem (dla pewności można każdy arkusz warstwy wierzchniej przybić przy krawędzi górnej gwoździami papowymi co 30cm.

2. Krycie na betonie - na betonie stosuje się tylko krycie dwuwarstwowe. Pochylenie połaci dachowych przy kryciu na betonie jest takie samo jak przy kryciu dwuwarstwowym na deskowaniu. Przy zastosowaniu pap specjalnych, jak papa na osnowie z tkaniny wigoniowej lub papa na osnowie z folii aluminiowej, pochylenia mogą być mniejsze, więc 2-20%, ale zalecane wynosi 5%. Podłoże musi być oczyszczone i wyrównane. Warstwa spodnia przykleja się do podłoża z zakładami 10cm. Wierzchnia warstwa jest przesunięta o pół szerokości arkusza. Przy większych spadkach dachów stosuje się często krycie krzyżowe, gdzie warstwy wierzchnie nakładane są prostopadle do okapu (krycie krzyżowe zalecane dla krycia dachów betonowych o powierzchni walcowej. Warstwy przykleja się lepikami na zimno lub na gorąco (lub spodnia warstwa lepikiem na gorąco, do wierzchniej lepiki na zimno, odwrotnie jest niedopuszczalne).

Pokrycie arkuszami z blachy stalowej ocynkowanej

Pod pokrycie blaszane daje się deski nie strugane o grubości 25mm, przybijane z odstępami 3-5cm. Pochylenie połaci dachowych powinno być większe od 20%, zalecane 30%. Do pokryć stosuje się blachy o gr. 0,5-0,7mm. Im grubsza blacha tym trwałość pokrycia większa. Dwustronna warstwa cynku chroni blachę stalową przed korozją. Blachę nakłada się na dachu dłuższym wymiarem prostopadle do okapu, ale tak aby szwy sąsiednich pasów były przesunięte o pół długości arkusza. Arkusze blachy łączy się między sobą na rąbki. Szwy prostopadłe do okapu na rąbek stojący podwójny, a szwy równoległe do okapu na rąbek leżący pojedynczy lub podwójny.

Zaginanie rąbków odbywa się przy pomocy młotków drewnianych, nie wolno używać młotków stalowych (bo odpryskuje warstwa cynku).

Pokrycie blachą cynkową

Deskowanie takie jak poprzednio. Stosowne są blachy o gr. 0,5-0,7mm. Wadą blachy cynkowej jest jej kruchość i łamliwość na mrozie oraz duży współczynnik rozszerzalności termicznej (2,5 razy większy niż blachy stalowej), dlatego łączenie arkuszy musi umożliwić swobodę ruchów termicznych. Szwy prostopadłe do okapu wykonywane są na zwoje, szwy równoległe do okapu na zakład wiszący 10cm. Minimalne pochylenie (krycia tą blachą) norma podaje 36%, a zalecane 45%.

Pokrycie dachówkami - należy ono do najmniej szczelnych, dlatego spadki dachu muszą być większe. Dachówka jest chętnie stosowna ponieważ jest niepalna, ma trwałość znacznie większą od trwałości papy i blachy. Dachówki układane są na łatach o przekroju 38x50mm. Rozstawienie łat zależy od sposobu krycia i rodzaju dachówki.

1. Pokrycie karpiówką - pojedyncze nie bywa stosowne, bo jest nieszczelne, pokryć podwójnych są dwa sposoby krycia: w łuskę i w koronkę

1. Pokrycie w łuskę wymaga pochylenia połaci dachowych 60-100%, zalecane 70%. Łaty przybija się w odstępie osiowym 14cm. Każda dachówka zaczepiona jest noskiem o łatę. Przesunięcie styków prostopadłych do okapu w sąsiednich warstwach o pół szerokości dachówki. Styki uszczelnia się zaprawą wapienną.

2. Pokrycie w koronkę uważane jest za mniej szczelne. Pochylenie połaci dachowej powinno wynosić 70-100%, przy zalecanym pochyleniu 80%. Rozstaw łat wynosi 28cm. Pokrycie w koronkę stosuje się przy większych pochyleniach, przy pochyleniach mniejszych pokrycie w łuskę. Nad morzem i w górach dachy narażone są na silne wiatry, w tych okolicach konieczne jest przywiązywanie co 5-6 dachówki do łat.

2. Pokrycie dachówką zakładkową

Dachówkę zakładkową układa się na dachach o pochyleniach 50-100%, pochylenie zalecane 70%. Dachówki zakładkowe układane są jednowarstwowo z niewielkimi zakładkami. Kalenice nakryte są gąsiorami, a kosze wyłożone są blachą stalową ocynkowaną. Łaty rozstawione są co 32-33cm, co przy długości dachówki 41 (szer. 22cm) daje zakłady 8-9cm.

3. Pokrycie dachówką holenderką (esówką)

Pochylenie pochylenia powinny wynosić 80-120%, zalecane pochylenie 100%. Dachówki mają w przekroju kształt litery S, styki prostopadłe do okapu układa się na zaprawie wapiennej z dodatkiem sierści bydlęcej, dla większej trwałości.

4. Pokrycie dachówkami nieceramicznymi (dachówki cementowe i szklane)

Pokrycie dachówką cementową karpiówką podwójną wykonywane jest tak samo jak pokrycie z dachówki ceramicznej karpiówki w koronkę.

Ze szklanych dachówek nie wykonuje się nowych powierzchni dachowych, ale tylko np. dla oświetlenia poddasza wstawiane są między dachówki ceramiczne.

Pokrycie płytami azbestowo cementowymi (eternit)

1. Pokrycie płytami płaskimi

Dopuszczalne pochylenie połaci dachowych 60-100%, zalecane 80%. Płyty układane są na łatach o rozstawie 22cm. Stosowane bywa też układanie płyt na deskowaniu pokrytym jedną warstwą papy (gdy chcemy zwiększyć szczelność na przenikanie powietrza, lub zmniejszyć przewodność cieplną pokrycia dachowego). Krycie rozpoczyna się od okapu, każda płyta przybita jest do łat lub do deskowania dwoma gwoździami.

2. Pokrycie płytami falistymi (należy ono do najlżejszych i szczelnych pokryć)

Pochylenia połaci są zróżnicowane:

- na budynkach stałych 36-80%, zalecane 50%

- na budynkach prowizorycznych mieszkalnych i magazynowych 32-80%

- na wiatach 10-25%, zalecane 18%

Płyty faliste układa się najczęściej na łatach drewnianych, ale mogą być też układane na płatwiach stalowych lub żelbetowych. Przekrój łat nie może być mniejszy niż 38x50mm. Rozstaw łat zależnie od wymiarów płyt (np. dla fal niskich rozstaw co 50cm, a dla płyt wysokofalistych do 100cm. Po pokryciu nie wolno chodzić. Zakłady równoległe do fal (prostopadłe do okapu) wykonuje się na 1,5; 1 lub 0,5 fali, zależnie od typu płyty.

Zakłady prostopadłe do fal (równoległe do okapu) zależą od pochylenia połaci dachowej:

- przy pochyleniu mniejszym niż 30% - minimum 20cm

- przy pochyleniu większym od 30% - minimum 14cm

Każda płyta mocowana jest do łat wkrętami (a do płatwi stalowych lub żelbetowych śrubami). Pod każdy wkręt lub nakrętkę śruby należy włożyć podkładkę uszczelniającą z papy i podkładkę metalową. Płyt nie wolno dociskać wkrętami do łat lepiej zostawić luzy (aby nie pękały płyty).

Kosze wykłada się blachą, a grzbiety przykrywa się gąsiorami półokrągłymi.

I/24. Stropodachy; zakres stosowania, rodzaje, zalety i wady

Stropodach stanowi poziomą lub pochyłą zewnętrzną przegrodę budynku, ograniczającą budynek od góry, pełniąc równocześnie funkcję dachu oraz stropu w najwyższej kondygnacji. Stropodach zabezpiecza pomieszczenia wewnętrzne przed opadami atmosferycznymi oraz przed zmianami temperatury.

Podział stropodachów:

Ze względu na rodzaj konstrukcji i układ warstw stropodachu:

1. pełne - mają wszystkie warstwy konstrukcyjne całkowicie przylegające do siebie i nie ma w nich żadnych szczelin ani kanalików powietrznych. Na konstrukcji nośnej stropu (przekrycia) ułożone są bezpośrednio: warstwa ocieplająca oraz pokrycie. Zazwyczaj pod warstwą ocieplającą jest paroizolacja, a pod pokryciem warstwa wyrównująca z gładzi cementowej.

2. Wentylowane - stropodachy wentylowane powietrzem zewnętrznym charakteryzują się tym, że nad materiałem ocieplającym znajduje się przestrzeń powietrzna, przez którą przepływa powietrze zewnętrzne. W grupie tej mogą być stropodachy:

• odpowietrzane - pod pokryciem papowym znajduje się warstwa odpowietrzająca w postaci drobnych kanalików utworzonych przez zastosowanie specjalnej papy lub przez wykonanie rowków w górnej powierzchni materiału termoizolacyjnego bezpośrednio pod powierzchnią pokrycia.

• kanalikowe - w których utworzone są kanaliki nad materiałem termoizolacyjnym np. płyty eternitu falistego lub w samym materiale termoizolacyjnym.

• szczelinowe - w których nad warstwą izolacji cieplnej ułożona na konstrukcji stropowej znajdują się szczeliny powietrzne utworzone np. przez żelbetowe płyty dachowe (płyty korytkowe), oparte za pomocą podkładek izolacyjnych na stropie lub na izolacji cieplnej.

• dwudzielne z przestrzenią poddasza znajdującą się pomiędzy ocieplonym stropem a konstrukcją przekrycia dachowego można je podzielić na:

- stropodachy z poddaszem przełazowym, gdzie najmniejsza wysokość poddasza wynosi ok. 60cm przy okapie, a przy kalenicy ok. 110cm

- stropodachy z poddaszem przełazowym

ze względu na wielkość spadku połaci dachowej:

1. płaskie

2. strome poddaszy mieszkalnych

za względu na układ połaci dachowych:

1. jednospadowe tzw. Pulpitowe

2. dwuspadowe

ze względu na sposób odprowadzania wody opadowej:

1. z odwodnieniem zewnętrznym

2. 
   
   z odwodnieniem wewnętrznym tzw. pogrążone

Stropodachy pełne stosuje się przede wszystkim w konstrukcjach stropodachów płaskich, tj. ze spadkiem nie przekraczającym 10°. Dopuszczalne spadki stropodachów powinny wynosić min.5%, ale w miarę możliwości zaleca się aby był nie mniejsze niż 8-10%.

Nad pomieszczeniami o ciśnieniu pary wodnej >1200Pa pod materiałem ocieplającym stropodach należy stosować paroizolację, nad pomieszczeniami o ciśnieniu pary wodnej <1200Pa mogą być stosowane stropodachy pełne bez paroizolacji. Nie zaleca się stosowania stropodachów pełnych w budynkach przeznaczonych na stały pobyt ludzi.

Stropodach odpowietrzany jest ulepszoną odmianą stropodachu pełnego, stosuje się go nad pomieszczeniami o ciśnieniu pary wodnej od 1200 do1600Pa. O ewentualnej potrzebie stosowania paroizolacji oraz o jej rodzaju decyduje opór dyfuzyjny warstwy konstrukcyjnej i ocieplającej stropodach.

Stropodach dwudzielny zaleca się stosować w budynkach mieszkalnych o płaskich dachach, ponieważ stropodachy chronią wnętrze mieszkalne przed zawilgoceniem i przegrzanie. W szczególności nad pomieszczeniami o ciśnieniu pary wodnej powyżej 2130Pa konieczne są stropodachy wentylowane.

Fundamenty budynków (rodzaje fundamentów, wykopy fundamentowe, hydroizolacje fundamentów i podziemi budynków); ściany (murowane, ściany prefabrykowane, przewody wentylacyjne i spalinowe, ciepłochronne ściany warstwowe, ściany budynków drewnianych, lekkie ściany osłonowe); stropy (monolityczne żelbetowe, gęstożebrowe, zespolone na belkach stalowych, drewniane); elementy komunikacji pionowej (schody, windy); dachy (drewniane ciesielskie i inżynierskie, dachy o konstrukcji żelbetowej i stalowej, stropodachy ciepłochronne, pokrycia dachowe, odwodnienia dachów).

---