TOMASZ BATA
Z WARSZTATU SZEWSKIEGO DO KORPORACJI
Ewa ………
Zarz膮dzanie i Marketing
Grupa: ZiM -2
Rok: 2003/2004
Wykorzystane pomoce naukowe:
- Kwartalnik „Organizacja i kierowanie” (2/96) artyku艂 Pt. „Tomasz Bata - droga od warsztatu do wielkiej firmy” autorstwa T. Siekiery
- Martyniak „Prekursorzy nauki organizacji i zarz膮dzania” Warszawa 1993
- strony internetowe:
+ www.chelmek.pl/historia.htm
+ www.kns.us.edu.pl/slawia/slowianie/batatomasz.html
Tomasz Bata - z warsztatu szewskiego do korporacji
Tomasz Bata urodzi艂 si臋 w Zlinie 3 kwietnia 1876 roku, jako trzecie dziecko Antoniego Baty. Ma艂y Tomasz wychowywa艂 si臋 w warsztacie ubuwniczym ojca. Panowa艂a tam duszna, przesycona zapachem sk贸r i dymem tytoniowymatmosfera. By艂 to niewielki warsztat. Opr贸cz starego baty pracowa艂o tam 4 czeladnik贸w i 3 uczni贸w. Nie powodzi艂oim sie dobrze, bieda cz臋sto zagl膮da艂a im w oczy, a dzie艅 w ktorymp艂acono pracownikom czesc ich zarobk贸w by艂 wielkim 艣wi臋tem. Czeladnicy, a tyn bardziej uczniowie, pomimo nieregularnosci wyp艂at, zapatrzenibyli w majstra jak w obraz. By艂 ich „panem 偶ycia i 艣mierci”, gdzyzdzi臋ki niemumogli sta膰 si臋 samodzielnymi przedsi臋biorcami. Ma艂y Tomasz kr臋ci艂 si臋 si臋 miedzy uczniami a czeladnikami, zadawa艂 natr臋tne pytania i przypatrywa艂 sie pilnie pracy. Ju偶 jako 6-letni ch艂opiec rozpocz膮艂 prace „na w艂asn膮 reke”. Z odpadk贸w robi艂 obuwie dla lalek. Od pr贸b granicz膮cych z zabaw膮 Tomasz przecodzi艂do ciezkiej, obowi膮zkowej pracy.
W wieku 18 lat postanowi艂, 偶e nadszed艂 czas, aby urzeczywistni膰 swoje m艂odzie艅cze marzenia i usamodzielni膰 si臋. Uzgodni艂 ze swym starszym bratem Antonim, 偶e uczyni膮 to razem. Nam贸wili jeszcze siostr臋 Anne, aby si臋 donich przy艂膮czy艂a i poprowadzi艂a im gospodarstwo. Tak wi臋c obaj bracia w roku 1894 otworzyli w Zlinie firm臋 rzenie艣lnicz膮 pod nazwiskiem Antoniego, gdyz Tomasz by艂 jeszcze za m艂ody, aby firma by艂a na niego zarejestrowana. Kapita艂 w wysko艣ci 800 贸wczesnych z艂otych na otwarcie przedsiebiorstwa da艂 im ojciec jako spadek po matce. Ch艂opcymieli nauczeni zyciaz dnia na dzien mieli wilekie marzenia co do firmy. chcieli aby by艂 normowany czas pracy, z cotygodniowym wyp艂acaniem zarobk贸w robotnikom. Oba te marzenia by艂 uwazane za utopie. Dotychczas bowiem, zak艂ady pracowa艂 wg. zamowie艅. Niekiedy, w razie potrzeby, do p贸藕nych godzin nocnych, zw艂aszcza przed jarmarkami. By艂y te偶 dni, kiedy nie pracowa艂o si臋 w og贸le,a wyp艂ata by艂a wtedy, gdy by艂y pieni膮dze. Materia艂 oraz urz膮dzenia kupili na p贸艂roczne wiksle, kt贸re potem jeszcze przed艂u偶yli. Zaczeli wyrabia膰 filcowe obuwie dommowe. Niestety pope艂nili sporo b艂臋d贸w, kt贸re doprowadzi艂y do bankructwa m艂odego zak艂adu.Maj膮tek zak艂adu przej臋ty zosta艂 przez komornika s膮dowego, poniewa偶 nie wykupili weksli. W tym trudnym okresie Tomasz zosta艂 sam, gdzyz Antoniego powo艂ano do wojaska. Lecz on si臋 jednak nie poddawa艂. Zacz膮艂 analizowa膰 b艂臋dy, kt贸re pope艂nili i zastanawiac sie, co nale偶y zrobi膰, aby wydosta膰 sie z trudnej syutacji. By艂 to moment prze艂omowy w jego postanowieniach. Kiedy pod koniec roku zrobi艂 inwentaryzacje, stwierdzi艂,偶e posiadany kapita艂 jest r贸wny d艂ugom. Poprawa sytuacji nie by艂a 艂atwa, gdy偶 cz臋sto musia艂 je藕dzi藕 po ca艂ej Austrii, aby odebra膰 pieni膮dze za dostarczony towar. Z czasem jednak sytuacja firmy uleg艂a wyra藕nej poprawie.
W roku 1899 uko艅czono budow臋 kolei 偶elaznej z Otrokovic do Vizovic, a tak偶e budynku stacyjnego w Zlinie. Tomasz Bata dostrzeg艂 wielk膮 szans臋, jak膮 nios艂a blisko艣膰 kolei dla przysz艂ego zak艂adu. Niezw艂ocznie kupi艂 od miejscowego rolnika tereny po艂ozone obok stacji. W roku 1900 postawi艂 pierwszy budynek przeznaczony na warsztat. By艂 to niewielki warsztat o powierzchni 20 x 10 m, kt贸ry nie spe艂nia艂 wszytkich potrzeb, ale pozwala艂 na lepsze uporz膮dkowane miejsc pracy. Po kilku miesi膮cach pracowa艂o ju偶 120 pracownik贸w, kt贸rzy wykonywali dziennie oko艂o 300 par obuwia. Firma rozkwita艂a.
W roku 1904 wyrusza do Stan贸w Zjednoczonych, aby obserwowa膰 tamtejsze metody pracy i organizacj臋 偶ycia. Od Henry'ego Forda uczy si臋 jak stworzy膰 ta艣m臋 produkcyjn膮. Rok p贸藕niej, po 艣mierci ojca, wraca do Zlina. Reformuje swoj膮 fabryk臋 i doprowadza do ruiny morawskich szewc贸w. W 1912 roku 偶eni si臋 z Mari膮 Mineczkov膮 a dwa lata p贸藕niej rodzi im si臋 syn Tomasz, nazywany dla odr贸偶nienia Tomikiem.
W roku 1906 zbudowano pierwszy, bardzo potrzebny, nowy budynek fabryczny. Ten budynek by艂 ju偶 trzykondygnacyjny o powierzchni podsatwy 40 x 20 m. Na 贸wczesne lata by艂 bardzo nowoczesny, przestronnymi halami, z du偶ymi oknami, z szeroko膮 klatk膮 schodow膮. W budynku zainstalowane by艂y szatnie i umywalnie dla robotnik贸w, co by艂o wielk膮 nowo艣ci膮 w tamtych czasach. By艂 to poczatek charakterystycznego batowskiego budownictwa.
W艂膮czenie maszyn do produkcji w batowskim przedsi臋biorstwie, wytworzenie w艂asnej organizacji produkcji, a potem ca艂ego przesi臋biorstwa, to by艂 d艂ugotrwa艂y proces, kt贸ry wymaga艂 wprowadzenia wielu zmian, usuni臋cia wielu przeszk贸d zanim osignieto poszzeg贸le cele.
Po roku 1910 przesi臋biorstwo mia艂o ju偶 wysok膮 pozycj臋 w przemy艣le obuwniczym. Zatrudniano 1400 pracownik贸w i zak艂ad znajdowa艂 si臋 w czo艂贸wce przemys艂u obuwniczego. W roku 1914 firma przygotowywa艂a si臋 do obchod贸w jubileuszu 20-lecia powstania, gdzy rz膮d austrow臋gierski og艂osi艂 powszechn膮 mobilzacj臋. Grozi艂o to ca艂kowitemu zamkni臋ciu zak艂adu. Wtedy Tpmaszowi udaje si臋 uzyska膰 w Wiedniu zam贸wienia wojskowe na 50 tys par obuwia. Tak du偶ego zam贸wienia nie by艂 w satnie wykonac sam. Zorganizowa艂 wi臋c wsp贸lne wykonawstwo z kilkoma wytw贸rcami obuwia. Firma rozwija艂a si臋 i na prze艂omie lat 1917-1918 atrudnia ju偶 ko艂o 5 tys. pracownik贸w.
Po I wojnie 艣wiatowej nast臋puje dynamiczny rozkwit przedsi臋biorstwa. Bata szybko szybko rozbudowa艂 sw膮 firm臋, wzoruj膮c sie na nowoczesnych amerykanskich rozwi膮zaniach orgaznizacyjnych, kt贸re tw贸rczo modyfikowa艂 i rozwija艂. Jego zak艂ad w Zlinie przekszta艂ci艂 si臋 w wielki koncern przemys艂u sk贸rzanego, wytwarzaj膮cy nie tylko obuwie jako produkt finalny, ale posiadaj膮cy tak偶e w艂asne garbarnie, gumownie, fabrykitekstylu, karton贸w, maszyn obuwniczych itp. W zarz膮dzie koncernu, jaki i w poszczeg贸lnych zak艂adach du偶膮 rol臋 odgrywa艂y kom贸rki planowania wewn膮trzzak艂adowego, ksiegowo艣ci, techniczno-ekonomicznego przygotowania produkcji, transpotu wewn膮trzzak艂adowego itp.
W 1925 r. powsta艂o w Zlinie zakladowe laboratorium psychotechniczne, kt贸re zajmowa艂o sie doborem kadr. By艂o to jedno z pierwszych tego typ贸w laboratori贸w w Europie.
W ko艅cu lat `20 w zak艂adach Baty pobito wszelkie 艣wiatowe rekordy wydajno艣ci racy w dziedzinie producji obuwia. W 1929 r. produkowano u Baty 12,5 par obuwia dziennie na 1 robotnika, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych tylko 5 par.
Bata otwiera tak偶e du偶膮 sie膰 sklep贸w obuwniczych w Czechos艂owacji i za granic膮. W latach 1930-1932 firma Bata buduje zak艂ady obuwnicze w Niemczech, Anglii, Francji, Jugos艂awii, Polsce, Szwajcarii, Holandii, Indiach USA, kt贸re uruchamiaja sie膰 sklep贸w detalicznych.
W 1929 roku Tomasz Bata zafascynowa艂 si臋 cudem techniki, kt贸ry doprowadzi艂 go do 艣mierci. Jest pod tak du偶ym wra偶eniem, 偶e po obejrzeniu demonstracji najnowszego jednosilnikowego samolotu, decyduje si臋 na zakup czterech sztuk. 12 lipca 1932 roku 57-letni Tomasz przyje偶d偶a o 艣wicie na prywatne lotnisko i mimo, i偶 jest ono spowite g臋st膮 mg艂膮, upiera si臋, by lecie膰. Startuje i po siedmiu minutach przy pr臋dko艣ci 145 km/godz. samolot Junkers D1608 uderza w komin fabryki, rozpada si臋 na trzy cz臋艣ci, a z艂amane 偶ebro wbija si臋 w jego serce. Szefem firmy zostaje jego przyrodni brat Jan Bata. W tym okresie firma prze偶ywa najwi臋kszy kryzys w ca艂ym okresie jej trwania, traci 70% eksportu.Produkcja zostaje ograniczona a cz臋艣膰 za艂ogi zwolniona.
Batowski system organizacji i zarz膮dzaniamia艂 swoje charakterystyczne cechy:
1. Prostota
System by艂 zrozumia艂y dla prostych robotnik贸w, sensowny i obejmowa艂 wszystkie rodzaje dzia艂alno艣ci.
2. Organizacja - 艂ad i porz膮dek
Stwarza艂 warunki 艂adu i porz膮dku poprzez wysoki stopie艅 organizacji na wszytkich stanowiskach pracy produkcyjnej i administracyjnej oraz poprzez system plan贸w dziennych i tygodniowych rozliczen.
W zak艂adach Baty g艂贸wnymi zasadami by艂y: gospodarno艣膰 i kultura osobista. Pewnego razu Bata zakwestionowa艂 na ta艣mie monta偶owej par臋 but贸w. Kierownik oddzia艂u i ca艂y sztab odpowiedzialnych pracownik贸w przez d艂u偶szy czas poszukiwa艂 jakiej艣 wady jako艣ciowej. Wreszcie Bata przerwa艂 ich konsternacj臋, wskazuj膮c na niew艂a艣ciwe za艂o偶on膮 sznur贸wk臋 przy jednym z bucik贸w.
3. Samorz膮dno艣膰 - partycypcja w zyskach
System wewn膮trzzak艂adowy zarz膮dzania, oparty na samorz膮dno艣ci jednostek gospodarczych i udziale w zysku, stwarza艂 warunki do w艂膮czenia sie pracownik贸w w skuteczne dzia艂ania dla realizacji cel贸w przedsi臋biorstwa. Materialne zainteresowanie i zwi膮zana z nim odpowiedzialno艣膰 by艂y jednym z instrument贸w systemu zarz膮dzania.
4. System zakup贸w
Zakupy surowc贸w i materia艂贸w prowadzone by艂y ze znajomo艣ci膮 rzeczy, bezpo艣rednio u producent贸w, wykorzystuj膮c element konkurencyjno艣ci.
5. Organizacja sprzeda偶 - marketing
Sprzeda偶 obuwia prowadzona poprzez w艂asne 440 sklep贸w. System organizacji i stosowane metody analizy rynku, sprzeda偶y, rozlicze艅 reklamy itp. wyprzedza艂o o po wieku dzisiejsze zasady marketingu. Podstawowymi okresami w planowaniu produkcji by艂y okrsy, odpowiadajace sezonom handlowym (obuwie letnie i zimowe).
6. Sie膰 detaliczna bez hurtowni
Sie膰 detaliczna dzia艂a bez zb臋dnych hurtowni, mimo, 偶e by艂o 5 rejon贸w zarz膮dzanych przez rejonist贸w. Pomijaj膮c doskona艂膮 oragnizacj臋 wewn臋trzn膮 na podkre艣lenie zas艂uguj臋 znakmomity system komunaikacji miedzy magazynami gotowego obuwia i sklepami. W firmie Baty nie szczedzi艂o sie koszt贸w na szybkie i sprawne komunikowanie. Najskuteczniejszym 艣rodkiem komunikacyjnym by艂 wtedy telefon, na kt贸ry rocznie wydawano oko艂o 3 mln koron, co nie by艂o sum膮 ma艂膮.
7. Kadra spo艣r贸d w艂asnych pracownik贸w
Przedsiebiorstwo stwarza艂o warunki wybicia sie pracownikom z inicjatyw膮, przedsi臋biorczym i pracowitym. W drugim etapie rozwoju przedsi臋biorstwa, po powrocie do Zlina pierwszych kierownik贸w-instruktor贸w, obowi膮zywa艂a zasada nie przyjmowania z zewn膮trz, lecz awansowania spo艣r贸d pracownik贸w przedsi臋biorstwa. W Zlinie funkcjonowa艂 system szk贸艂, dla pracownik贸w podnsz膮cych kwalifikacje jak i zar贸wno dla dzieci pracownik贸w. By艂a to szko艂a zawodowa, kt贸ra przygotowywa艂a przede wszytki ni偶szy personel kierowniczy (brygadzist贸w i majstr贸w). S艂uchacze szko艂y zawodowej rekrutowali si臋 spo艣rod w艂asnie m艂odych, wyr贸zniaj膮cych sie pracownik贸w.
8. Tygodniowe plany i rozliczenia
Tygodniowe planowanie, rozliczanie, ksi臋gowanie i wyp艂acanie wynagrodze艅 by艂o mo偶liwe ze wzgl臋du na prostote rozwi膮za艅 i wewn臋rzn膮 doskona艂膮 organizacj臋 mi臋dzydzia艂ow膮 mimo, 偶e nie istnia艂a w贸wcza technika obliczeniowa. Okre艣la艂 on nie tylko ilo艣膰 i asortyment produkcji, ale tak偶e przewidywane zu偶ycie materia艂贸w podstawowych i pomocniczych, energii itp. Podzia艂 zadan dochodzi艂 a偶 do pozimou indywidualnego wykonawcy. Dla ka偶dego wykonawcy okre艣lano w systemie Baty „ilo艣膰 pracy pozostaj膮c膮 do wykonania ka偶dego dnia roboczego i r贸wnocze艣nie, jakie wynagrodzenie mo偶na w ciagu tego dnia otrzymac.” W ka偶dy pi膮tek znane by艂y wyniki gospodarcze.
9. System rozlicze艅 koszt贸w po艣rednich oddzia艂贸w produkcyjnych oraz zwi膮zanych bezpo艣rednio z produkcj膮
Tygodniowe zyski czy ewentualne straty oddzia艂u wynika艂y z r贸偶nicy mi臋dzy preliminowanymi kosztami a faktycznie poniesionymi. W tygodniowych rozliczeniach jako koszty preliminowane, przyjmowano iloczyn wykonanej produkcji przyj臋tej przez magazyn wyrob贸w gotowych przez stawk臋 uznaniow膮 na jednostk臋 wyrobu, obejmuj膮c膮 preliminowany Zyk, obliczon膮 i ustalon膮 w oparciu o p贸艂roczny preliminarz koszt贸w. Ka偶da jednostka wyrobu wykonana ponad plan powi臋ksza艂a wielko艣膰 preliminowanych koszt贸w, a zatem zysk.
Odwrotnie, suma jednostek wyrobu poni偶ej ilo艣ci planowanych obni偶a wielko艣膰 koszt贸w preliminowanych, a zatem pomniejsza zysk, a nawet mog艂a powodowa膰 wynik ujemny -strat臋. Do tego dochodzi jeszcze czynnik warunkuj膮cy, ze do magazynu musia艂a by膰 zdana pe艂na ilo艣膰 planu dziennego, czyli przy dziennym planie 1 tys. par obuwia, za tydzie艅 musiano wykona膰 i przekaza膰 5 tys. par. Je艣li by艂o wykonane, np. 4,9 tys. par, to magazyn przejmowa艂 i potwierdza艂 3 tys. par. Pozosta艂e 900 par przechodzi艂o na nast臋pny tydzie艅. Taki system powodowa艂, 偶e wszyscy pracownicy, a szczeg贸lnie ci, kt贸rzy partycypowali w zysku, interesowali si臋, i robili wszytko, aby plan by艂 wykonany.
10 .Informacja dla pracownik贸w
Wszyscy pracownicy byli informowani o wynikach gospodarczych poprzez tablice informacyjne i gazet臋 zak艂adow膮. Szczeg贸艂owe plany dzienne eksponowane by艂y na specjalnych tablicach dost臋pnych dla pracownik贸w, kt贸rzy po zako艅czeniu pracy obok kwoty planowanego zarobku wpisywali faktyczny, wg w艂asnego obliczenia.
11. Informacja o dzia艂alno艣ci i jej wykorzystanie
Wykazy godzinne produkcji oraz saldo warsztatowe, analizowane przez kierownictwo produkcji po zako艅czeniu dnia pracy, dawa艂y szybk膮 informacj臋, a jej ujawnienia dawa艂y warunki do szybkiej interwencji i zapobiegania strat. Cotygodniowe wykazy rozrachunkowe dawa艂y pe艂en obraz gospodarno艣ci i wynik贸w ekonomicznych.
12. Racjonalizacja pracy
Przywi膮zanie du偶ego znaczenia do racjonalizacji pracy i usprawnienia proces贸w produkcji stwarza艂o warunki do szybkiego rozwoju produkcji i przedsi臋biorstwa. Racjonalizacji poddaje wszystko: budynki fabryczne, drzwi w budynkach, tak偶e uliczki na terenie zak艂adu maj膮 swoje numery, aby nie mo偶na by艂o si臋 zgubi膰.
13. Sobotnie konferencje
Bata co tydzie艅, w sobot臋, zwyk艂 spotyka膰 si臋 z pracownikami w sto艂贸wce na wsp贸lnym obiedzie. By艂 to czas przeznaczony na swobodne wyra偶anie opinii. By艂a to tak偶e cotygodniowa analiza wykonania plan贸w produkcji i sprzeda偶y, jako艣ci produkcji, reklamacji i wynik贸w ekonomicznych oddzia艂贸w, kt贸ra stwarza艂a warunki do prawid艂owego sterowania dzia艂alno艣ci膮 przedsi臋biorstwa. Przyj臋te na konferencji ustalenia by艂y realizowane natychmiast od poniedzia艂ku.
14. Administracja bli偶ej produkcji
Bata i jego sztab kierowniczy starali si臋 realizowa膰 model nowoczesnego szefa, nie oddzielonego oficjalnym autorytetem i protoko艂em od za艂贸g pracowniczych. Tote偶 kierownicy nie u偶ywali ani tytu艂贸w, ani oficjalnych nazw stanowisk. Na drzwiach gabinetu samego Baty widnia艂 tylko kr贸tki napis „szef”. Szef by艂 dost臋pny dla wszystkich o ka偶dej porze, je艣li tylko sygna艂 艣wietlny wskazywa艂, 偶e nie jest on zaj臋ty. Do gabinetu mo偶na by艂o wchodzi膰 bez pukania. Ale obok drzwi wisia艂a tabliczka z nast臋puj膮cymi wskaz贸wkami dla potencjalnych petent贸w:
Zastan贸w si臋 dobrze nad tym, co chcesz powiedzie膰.
Zaczekaj, a偶 tw贸j poprzednik wyjdzie.
M贸w jasno, o co chodzi.
Po wyra偶eniu swej my艣li przesta艅 m贸wi膰.
Przedstaw sw贸j wniosek do podpisu.
Integracji kadry kierowniczej i robotnik贸w mia艂 sprzyja膰 zwyczaj, zgodnie z kt贸rym ka偶dy odpowiedzialny pracownik produkcji i administracji zatrudniony na stanowisku kierowniczym obowi膮zany by艂 co pewien czas do wykonania pary but贸w. Wymaga艂o to przej艣cia przez dziesi膮tki stanowisk rozsianych w ca艂ym procesie produkcyjnym.
15. Zaufanie i dyscyplina
Kierownictwo przedsi臋biorstwa mia艂o do pracownik贸w na odpowiedzialnych stanowiskach, powierzaj膮c im planowanie dzia艂alno艣ci i koszt贸w. Pracownicy musieli by膰 lojalni zdyscyplinowani, szczeg贸lnie w zakresie przestrzegania zasad organizacji i zarz膮dzania. Nie tolerowano nieprzestrzegania nawet najdrobniejszych, na poz贸r nieistotnych element贸w organizacyjnych. Ho艂dowano zasadzie: „wielkie rzeczy sk艂adaj膮 si臋 z ma艂ych i nie wolno ich nie docenia膰.”
16. S艂u偶by socjalne
Przy zak艂adach w Zlinie funkcjonowa艂a 艣wietnie wyposa偶ona poliklinika. Ka偶dy kandydat do pracy w zak艂adach podlega艂 szczeg贸艂owemu badaniu lekarskiemu.
Dla zobrazowania niezwyk艂ych cech charakteru warto przytoczy膰 kilka „my艣li, wskaz贸wek, przys艂贸w i zasad” Tomasza Baty:
1. „Praca- to moralny obowi膮zek. Pracowito艣膰 - to wi臋cej, ani偶eli praca. Pracowito艣膰 jest zalet膮 tego cz艂owieka, kt贸ry prac臋 kocha i jest pewny, 偶e bez pracy szcz臋艣cie nie istnieje.”
2. „Cz艂owiek nie mo偶e jednocze艣nie d膮偶y膰 naprz贸d, a my艣lami pozostawa膰 w przesz艂o艣ci. My艣lenie bowiem o przesz艂o艣ci obci膮偶a tylko i parali偶uje. Ten cz艂owiek, dla kt贸rego nie istnieje przesz艂o艣膰, lecz tylko przysz艂o艣膰, osi膮gn膮膰 mo偶e, co tylko zechce.”
3. „Celami naszej pracy s膮: podwy偶szenie p艂ac pracowniczych, polepszenie warunk贸w pracy naszych wsp贸艂pracownik贸w i zadowolenie klient贸w. Wszystko, co czynimy, tym trzem celom s艂u偶y.”
4. „Du偶o nieszcz臋艣膰 powstaje skutkiem tego, 偶e wielu ludzi s膮dzi, jakby byli jedynymi m膮drymi na 艣wiecie. Nie mog膮 sobie tego wyobrazi膰, ze przed nimi inni podobnie my艣leli i m贸wili.”
5. „Maszyna - to tw贸r szlachetny i dobry towarzysz tego cz艂owieka, kt贸ry potrafi j膮 zrozumie膰 i troskliwie piel臋gnuje. Jest wiern膮, i ch臋tnie s艂u偶y pomoc膮, nie ok艂amuje i nigdy nie zdradza. A my ludzie?”
6. „Wsp贸艂pracownicy. Nie oddawajcie si臋 strachowi w obawie o przesz艂o艣膰, majcie pe艂ne zaufanie do przedsi臋biorstwa, prowad藕cie uczciw膮 gr臋 i wype艂niajcie lojalnie swoje obowi膮zki.”
呕YCIE TOMASZA BATY
1876 Tomasz Bata urodzi艂 si臋 w Zlinie, na Morawach. Nazwisko Bata pochodzi w prostej linii od wyrazu „baca". Dawni przodkowie Baty byli pasterzami trz贸d w Karpatach. Siedem pokole艅 Bat贸w byli to mieszka艅cy Zlina, kt贸rzy trudnili si臋 szewstwem.
1891 Tomasz wyje偶d偶a do Wiednia, gdzie pracuje jako s艂u偶膮ca jego starsza siostra Anna. Jako m艂ody ch艂opak, bez do艣wiadczenia czeladniczego, bez pieni臋dzy, nie znaj膮c j臋zyka decyduje si臋 podj膮膰 prac臋 na w艂asny rachunek. Jednak pierwsza pr贸ba usamodzielnienia zako艅czy艂a si臋 dla Tomasza niepomy艣lnie
1894 Wraz ze swoim rodze艅stwem, Ann膮 i Antonim urzeczywistniaj膮 swoje marzenia i w Zlinie otwieraj膮 firm臋 rzemie艣lnicz膮 na nazwisko Antoniego Baty. Tomasz by艂 za m艂ody, aby firma mog艂a istnie膰 na jego nazwisko.
1897 Tomasz wprowadza nowo艣膰, kt贸ra zmienia histori臋 - p艂贸cienne p贸艂buty zwane „bat贸wkami". W tym samym roku kupuje pierwsz膮 maszyn臋 do produkcji obuwia i tym samym „zara偶a si臋 bakcylem mechanizacji".
1900 Budowa pierwszego, w艂asnego budynku przeznaczonego na warsztat.
1904 Pierwszy wyjazd do Ameryki po nowe do艣wiadczenia. Tomasz pracuje w mie艣cie Lynn, w stanie Massachusets, najbardziej uprzemys艂owionym ze stan贸w USA. W mie艣cie tym koncentrowa艂 si臋 w贸wczas przemys艂 sk贸rzano - obuwniczy. Tomasz pracuje jako robotnik w jednym z zak艂ad贸w.
1906 Budowa trzykondygnacyjego budynku. To by艂 pocz膮tek bardzo charakterystycznego batowskiego budownictwa fabrycznego.
Anna wychodzi za m膮偶 i jej kontakt z firm膮 urywa si臋.
1912 Tomasz Bata zak艂ada rodzin臋. 艢lub z Mari膮 Menczikow膮, c贸rk膮 kustosza i dyrektora biblioteki cesarskiej w Wiedniu dr Ferdinanda Menczika, cz艂owieka zas艂u偶onego dla kultury czeskiej.
1914 Wybucha I Wojna 艢wiatowa. Du偶e zam贸wienia na obuwie wojskowe. W tym samym roku urodziny syna Tomasza Jana Baty.
1919 Trzecia podr贸偶 Tomasza do Ameryki.
1920 Spadek Czeskiej Korony powoduje sparali偶owanie zbytu obuwia, tak na rynku czeskim, jak i zagranicznym. Tomasz Bata przedstawia pracownikom w艂asn膮 koncepcj臋 wyj艣cia z kryzysu, obni偶aj膮c ceny obuwia o po艂ow臋.
1922 Tomasz Bata zostaje Burmistrzem Zlina.
1925 Bata zak艂ada 3 letni膮 szko艂臋 zawodow膮. Produkcja wynosi 3,5 mln par rocznie, firma zatrudnia 5200 pracownik贸w.
1932 12 lipca Tomasz Bata ginie tragicznie w wypadku samolotowym na
terenie w艂asnych zak艂ad贸w w Otrokovicach.
Batowski system organizacji i zarz膮dzania mia艂 swoje charakterystyczne cechy:
1.Prostota.
2. Organizacja - 艂ad i porz膮dek.
3. Samorz膮dno艣膰 - partycypacja w zyskach.
4. System zakup贸w.
5. Organizacja sprzeda偶 - marketing
6. Sie膰 detaliczna bez hurtowni.
7. Kadr spo艣r贸d w艂asnych pracownik贸w.
8. Tygodniowe plany i rozliczenia.
9. Systemy rozlicze艅 koszt贸w po艣rednich oddzia艂贸w produkcyjnych zwi膮zanych bezpo艣rednio z produkcj膮.
10. Informacja dla pracownik贸w.
11. Informacja o dzia艂alno艣ci i jej wykorzystanie.
12. Racjonalizacja pracy.
13. Sobotnie konferencje.
14. Administracja bli偶ej produkcji.
15. Zaufanie i dyscyplina.
16. S艂u偶by socjalne