PARANOJA
Definicja
Jest to psychoza złożona o wyraźnie usystematyzowanych urojeniach różnej treści, przebiegająca bez rozpadu osobowości (w szczególności bez schizofrenicznych zaburzeń afektu).
Podział:
Paranoja endogenna (konstytucyjna)
Paranoja reaktywna
Etiologia
Nie znana. Wg konstytucjonistów istnieje triada paranoiczna:
szczególna struktura osobowości
przeżycia wczesnodziecięce
czynniki środowiskowe
Epidemiologia
Około 1% chorych hospitalizowanych. Paranoja przewlekła występuje rzadko, częściej rozpoznawane są reakcje paranoiczne. Początek choroby - zwykle po 40 r.ż. Częściej chorują kobiety.
Przebieg
Przebieg choroby jest powolny, początek często niedostrzegalny (ale może to być np. próba samobójcza lub zabójstwo).
Obraz kliniczny
Usystematyzowane urojenia
Ilościowe zaburzenia emocjonalne
utrzymujące się długo napięcie afektywne (jakościowo dostosowane do treści urojeń)
zaleganie afektu
drażliwość, nietrzymanie afektu
nieufność, podejrzliwość
dysforia
Chory jest zainteresowany wyłącznie sprawami dotyczącymi treści urojeń
Trudności w skupianiu uwagi, katatymiczny (wybiórczy, selektywny) stosunek do rzeczywistości → zafałszowania pamięci. Mogą też wystąpić zjawiska hipermnestyczne, urojenia retrospektywne i omamy pamięciowe.
Nie występują omamy zmysłowe
Struktura osobowości nie zostaje naruszona
Nie ma zaburzeń uczuciowości wyższej (zabójstwo jest spowodowane nie jej zanikiem, ale emocjonalnym zabarwieniem przeżyć psychicznych przez objawy psychotyczne)
Postacie
PARANOJA PRAWDZIWA (PARANOIA VERA)
czysto endogenna
postacie (różniące się treścią urojeń):
OBŁĘD KSOBNY (PARANOIA SENSITIVA)
OBŁĘD PRZEŚLADOWCZY (PARANOIA PERSECUTORIA)
powyższe postacie mogą przechodzić jedna w drugą
REAKCJE PARANOICZNE
OBŁĘD PRZEŚLADOWCZY GŁUCHYCH I GŁUCHONIEMYCH
OBŁĘD PIENIACZY (PARANOIA QUERULATORIA)
OBŁĘD UDZIELONY (PARANOIA SUGGESTA)
OBŁĘD ZAZDROŚCI (PARANOIA INVIDIVA)
OBŁĘD POSŁANNICTWA RELIGIJNEGO
OBŁĘD REFORMATORSKI (PARANOIA REFORMATORIA)
OBŁED WYNALACZY (PARANOIA INVENTORIA)
OBŁED ODKRYWCZY
OBŁĘD GENEALOGICZNY
OBŁĘD EROTYCZNY (PARANOIA EROTICA)
OBŁĘD UROJONEJ CHOROBY (PARANOIA HYPOCHONDRIACA)
OBŁĘD SYTUACYJNY - np. ułaskawienia u więźniów skazanych na wieloletnie więzienie
Rokowanie
Jest to psychoza trudna do wyleczenia. Neuroleptyki pomagają zmniejszyć urojenia, napięcie afektywne, przywrócić zdolność do krytycznego wglądu we własne zachowanie, ale trudno jest chorego nakłonić do leczenia.
Nie należy podejmować działań terapeutycznych podstępem lub siłą, wszelkie decyzje powinny być z chorym konsultowane - pomaga to zdobyć zaufanie pacjenta.
Różnicowanie
Schizofrenia paranoidalna - omamy, rozpad osobowości, upośledzenie intelektu
Człowiek zdrowy - czasem realne przeżycia mogą być podobne do treści chorobowych
2/2